אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:טריפאלי (לבנון)"
אין תקציר עריכה |
ק (קאארדינאט) |
||
| (18 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[בילד:TripoliLebEast.jpg|קליין| טריפולי לבנון]] | {{Coord|34.43333333|35.85|display=title}}{{דעסקריפציע||ענגליש = city in northern Lebanon|העב=עיר נמל בלבנון|דייטש=zweitgrößte Stadt des Libanons|}} | ||
'''טריפאלי''' איז די צווייט גרעסטע שטאט אין [[לבנון]], איר [[באפעלקערונג]] איז איבער 500,000 | [[בילד:TripoliLebEast.jpg|קליין|טריפולי לבנון]] | ||
'''טריפאלי''' איז די צווייט גרעסטע שטאט אין [[לבנון]], איר [[באפעלקערונג]] איז איבער 500,000 איינוואוינער, די [[שטאט]] איז אויף די [[ברעג ים|ברעגעס]] פון די [[מיטלענדישער ים]], און א [[פארט]] שטאט, רוב [[מענטשן]] אין די שטאט, זענען [[סוני]] [[מוסלמענער]] (80%). אין [[אראביש]] ווערט די שטאט גערופן, טריפאלי פון דעם מזרח, אדער טריפאלי פון דער אש-שאם געגנט, וויבאלד עס איז דא נאך א [[טריפאלי]] אין [[ליביע]]. | |||
די שטאט איז ווארשיינליך געגרינדעט געווארן דורך [[פיניקער]], און גריכן. טריפאלי באדייט אין [[גריכיש]], "דריי שטעט". | די שטאט איז ווארשיינליך געגרינדעט געווארן דורך [[פיניקער]], און גריכן. טריפאלי באדייט אין [[גריכיש]], "דריי שטעט". | ||
| שורה 7: | שורה 8: | ||
די פארט האט שוין געדינט אין די [[פערסישע]] צייטן, ווען זיי האבן געהערשט אינעם ראיאן, שפעטער נאכפאלגענדיק, העלעניסטיש, [[רוימישע אימפעריע|רוימישע]] און [[ביזאנטישע אימפעריע|ביזאנטישע]]. | די פארט האט שוין געדינט אין די [[פערסישע]] צייטן, ווען זיי האבן געהערשט אינעם ראיאן, שפעטער נאכפאלגענדיק, העלעניסטיש, [[רוימישע אימפעריע|רוימישע]] און [[ביזאנטישע אימפעריע|ביזאנטישע]]. | ||
די מוסלמענער, האבן איינגענומען די שטאט פון די ביזאנטן, אין יאר 639, און די [[קריסטן]] זענען אנטרינען צו [[אייראפע]], און [[ציפערן]]. אין די שטאט זענען געבליבן [[ | די מוסלמענער, האבן איינגענומען די שטאט פון די ביזאנטן, אין יאר 639, און די [[קריסטן]] זענען אנטרינען צו [[אייראפע]], און [[ציפערן]]. אין די שטאט זענען געבליבן [[איד]]ן און [[פערסן]]. | ||
אונטער די [[אראבישע]] [[הערשאפט]], איז טריפאלי געווארן איינס פאר די גרעסטע פארט, אין די [[אראבישע וועלט]], נאך [[אלעקסאנדריע]], אין [[עגיפטן]]. | אונטער די [[אראבישע]] [[הערשאפט]], איז טריפאלי געווארן איינס פאר די גרעסטע פארט, אין די [[אראבישע וועלט]], נאך [[אלעקסאנדריע]], אין [[עגיפטן]]. | ||
=== אונטער די קרייצצוג === | === אונטער די קרייצצוג === | ||
ווען די [[קרייצצוג]], איז אנגעקומען אין [[מיטל מזרח]], האבן זיי באלאגערט טריפאלי פאר צען יאר, ביז עס איז געלונגען איינצונעמען די שטאט, נאכן איבערנעמען טריפאלי, איז די שטאט געווארן א צונויף געמישטע שטאט, פון אסאך פעלקער, ווי פון [[איטאליע]], און פון [[גריכנלאנד]], [[סירישע קריסטן]], [[מאראנען]], און | ווען די [[קרייצצוג]], איז אנגעקומען אין [[מיטל מזרח]], האבן זיי באלאגערט טריפאלי פאר צען יאר, ביז עס איז געלונגען איינצונעמען די שטאט, נאכן איבערנעמען טריפאלי, איז די שטאט געווארן א צונויף געמישטע שטאט, פון אסאך פעלקער, ווי פון [[איטאליע]], און פון [[גריכנלאנד]], [[סירישע קריסטן]], [[מאראנען]], און אידן. | ||
=== מאמלוקן נעמען צוריק איין טריפאלי === | === מאמלוקן נעמען צוריק איין טריפאלי === | ||
ווען די מוסלעמענער האן צוריק באקומען די שטאט, האבן זיי חרוב געמאכט די [[געגנט]]ער אויפן [[ים]], מורא האבנדיק אז די [[קריסטן]], וועלן צוריק קומען, די נייע שטאט איז אויפגעבויט געווארן ווייט פון די ברעגעס. די שטאט איז רענאווירט געווארן, און געווארן א געגנטליכע [[הויפטשטאט]], פון ווי סחורות פון די געגנט און [[דמשק]], זענען געשיקט געווארן קיין אנדערע [[לענדער]]. | ווען די מוסלעמענער האן צוריק באקומען די שטאט, האבן זיי חרוב געמאכט די [[געגנט]]ער אויפן [[ים]], מורא האבנדיק אז די [[קריסטן]], וועלן צוריק קומען, די נייע שטאט איז אויפגעבויט געווארן ווייט פון די ברעגעס. די שטאט איז רענאווירט געווארן, און געווארן א געגנטליכע [[הויפטשטאט]], פון ווי סחורות פון די געגנט און [[דמשק]], זענען געשיקט געווארן קיין אנדערע [[לענדער]]. | ||
=== | === צוואנציגסטן יארהונדערט === | ||
ווען עגיפטן האט איינגענומען די געגנט פון די [[אטאמאנישע אימפעריע]], אין יאר 1834, איז אויפגעשטעלט געווארן א שטאטראט. און אין 1911 זענען אויפגעשטעלט געווארן [[באן|באנען]], קיין צפון [[סיריע]]. נאכן [[ערשטע וועלט מלחמה]], ווען דער [[פראנצויזישער מאנדאט]], איז אויפגעשטעלט געווארן אין די לעוואנט. איז אויפגעשטעלט געווארן נעפט רעפיינעריס אין שטאט, פאר די נעפט רערן וואס זענען געלייגט געווארן פון [[באגדאד]], ביזן שטאט. | ווען עגיפטן האט איינגענומען די געגנט פון די [[אטאמאנישע אימפעריע]], אין יאר 1834, איז אויפגעשטעלט געווארן א שטאטראט. און אין 1911 זענען אויפגעשטעלט געווארן [[באן|באנען]], קיין צפון [[סיריע]]. נאכן [[ערשטע וועלט מלחמה]], ווען דער [[פראנצויזישער מאנדאט]], איז אויפגעשטעלט געווארן אין די לעוואנט. איז אויפגעשטעלט געווארן נעפט רעפיינעריס אין שטאט, פאר די נעפט רערן וואס זענען געלייגט געווארן פון [[באגדאד]], ביזן שטאט. | ||
אין 1942, איז אויפגעשטעלט געווארן די באן ליניע, פון [[חיפה]] און [[ביירוט]]. אין ביי די [[ | אין 1942, איז אויפגעשטעלט געווארן די באן ליניע, פון [[חיפה]] און [[ביירוט]]. אין ביי די [[אומאפהענגיגקייט מלחמה]] פון [[ישראל]], זענען [[פאלעסטינער]] פליטים, אנגעקומען אויף טריפאלי, און א פליטים לאגער, איז אויפגעשטעלט געווארן, צפון פון שטאט. | ||
=== | === אידישע היסטאריע === | ||
עס זענען דא באווייזן, אז | עס זענען דא באווייזן, אז אידן האבן געוואוינט אין טריפאלי, פון די זיבעטע יארהונדערט. ווען די אראבער זענען דארט געווען, האט דער [[כאליף]] פארטריבן די אידן פון שטאט, שפעטער ביי די קרייצצוג, זענען אידן צוריק, [[בנימין פון טאלעדא]] דערציילט, אז עס איז געווען אן [[ערדציטערניש]], ער איז געווען דארט בערך 1175. | ||
[[אשתורי הפרחי]] איז געווען אין דער שטאט, ווען די מאמלוקן האבן צוריק גענומען די שטאט פון די קריסטן, און ער שרייבט וועגן א | [[אשתורי הפרחי]] איז געווען אין דער שטאט, ווען די מאמלוקן האבן צוריק גענומען די שטאט פון די קריסטן, און ער שרייבט וועגן א אידישע קהילה אין טריפאלי. | ||
[[רבי עובדיה מברטנורא]] דערציילט אויף א הונדערט יידישע פאמיליעס וואס געפונען זיך אין שטאט, אין יאר 1489, נאך [[גירוש שפאניע]], זענען אסאך אידן פון [[שפאניע]], געקומען וואוינען אין טריפאלי. | |||
[[משה באסולא]] האט באזוכט אין שטאט, אין יאר 1522, ער דערציילט אויף דריי | [[משה באסולא]] האט באזוכט אין שטאט, אין יאר 1522, ער דערציילט אויף דריי אידישע קהילות אין שטאט, שפאנישע, סיצילישע, און אראביש רעדנדע. | ||
אסאך | אסאך אידן האבן אויסגעוואנדערט פון טריפאלי, צו אנדערע פלעצער. אין די אכצן און ניינצטע יאר הונדערט, האבן אידן נאך געוואוינט, אבער איידער די [[צווייטע וועלט מלחמה]], האבן בלויז פיר יידישע [[פאמיליע]]ס געוואוינט אין טריפאלי. | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:שטעט אין לבנון]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:פארט שטעט]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:טריפולי (לבנון)]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:16, 8 דעצעמבער 2023
טריפאלי איז די צווייט גרעסטע שטאט אין לבנון, איר באפעלקערונג איז איבער 500,000 איינוואוינער, די שטאט איז אויף די ברעגעס פון די מיטלענדישער ים, און א פארט שטאט, רוב מענטשן אין די שטאט, זענען סוני מוסלמענער (80%). אין אראביש ווערט די שטאט גערופן, טריפאלי פון דעם מזרח, אדער טריפאלי פון דער אש-שאם געגנט, וויבאלד עס איז דא נאך א טריפאלי אין ליביע.
די שטאט איז ווארשיינליך געגרינדעט געווארן דורך פיניקער, און גריכן. טריפאלי באדייט אין גריכיש, "דריי שטעט".
היסטאריע
די פארט האט שוין געדינט אין די פערסישע צייטן, ווען זיי האבן געהערשט אינעם ראיאן, שפעטער נאכפאלגענדיק, העלעניסטיש, רוימישע און ביזאנטישע.
די מוסלמענער, האבן איינגענומען די שטאט פון די ביזאנטן, אין יאר 639, און די קריסטן זענען אנטרינען צו אייראפע, און ציפערן. אין די שטאט זענען געבליבן אידן און פערסן.
אונטער די אראבישע הערשאפט, איז טריפאלי געווארן איינס פאר די גרעסטע פארט, אין די אראבישע וועלט, נאך אלעקסאנדריע, אין עגיפטן.
אונטער די קרייצצוג
ווען די קרייצצוג, איז אנגעקומען אין מיטל מזרח, האבן זיי באלאגערט טריפאלי פאר צען יאר, ביז עס איז געלונגען איינצונעמען די שטאט, נאכן איבערנעמען טריפאלי, איז די שטאט געווארן א צונויף געמישטע שטאט, פון אסאך פעלקער, ווי פון איטאליע, און פון גריכנלאנד, סירישע קריסטן, מאראנען, און אידן.
מאמלוקן נעמען צוריק איין טריפאלי
ווען די מוסלעמענער האן צוריק באקומען די שטאט, האבן זיי חרוב געמאכט די געגנטער אויפן ים, מורא האבנדיק אז די קריסטן, וועלן צוריק קומען, די נייע שטאט איז אויפגעבויט געווארן ווייט פון די ברעגעס. די שטאט איז רענאווירט געווארן, און געווארן א געגנטליכע הויפטשטאט, פון ווי סחורות פון די געגנט און דמשק, זענען געשיקט געווארן קיין אנדערע לענדער.
צוואנציגסטן יארהונדערט
ווען עגיפטן האט איינגענומען די געגנט פון די אטאמאנישע אימפעריע, אין יאר 1834, איז אויפגעשטעלט געווארן א שטאטראט. און אין 1911 זענען אויפגעשטעלט געווארן באנען, קיין צפון סיריע. נאכן ערשטע וועלט מלחמה, ווען דער פראנצויזישער מאנדאט, איז אויפגעשטעלט געווארן אין די לעוואנט. איז אויפגעשטעלט געווארן נעפט רעפיינעריס אין שטאט, פאר די נעפט רערן וואס זענען געלייגט געווארן פון באגדאד, ביזן שטאט.
אין 1942, איז אויפגעשטעלט געווארן די באן ליניע, פון חיפה און ביירוט. אין ביי די אומאפהענגיגקייט מלחמה פון ישראל, זענען פאלעסטינער פליטים, אנגעקומען אויף טריפאלי, און א פליטים לאגער, איז אויפגעשטעלט געווארן, צפון פון שטאט.
אידישע היסטאריע
עס זענען דא באווייזן, אז אידן האבן געוואוינט אין טריפאלי, פון די זיבעטע יארהונדערט. ווען די אראבער זענען דארט געווען, האט דער כאליף פארטריבן די אידן פון שטאט, שפעטער ביי די קרייצצוג, זענען אידן צוריק, בנימין פון טאלעדא דערציילט, אז עס איז געווען אן ערדציטערניש, ער איז געווען דארט בערך 1175.
אשתורי הפרחי איז געווען אין דער שטאט, ווען די מאמלוקן האבן צוריק גענומען די שטאט פון די קריסטן, און ער שרייבט וועגן א אידישע קהילה אין טריפאלי.
רבי עובדיה מברטנורא דערציילט אויף א הונדערט יידישע פאמיליעס וואס געפונען זיך אין שטאט, אין יאר 1489, נאך גירוש שפאניע, זענען אסאך אידן פון שפאניע, געקומען וואוינען אין טריפאלי.
משה באסולא האט באזוכט אין שטאט, אין יאר 1522, ער דערציילט אויף דריי אידישע קהילות אין שטאט, שפאנישע, סיצילישע, און אראביש רעדנדע.
אסאך אידן האבן אויסגעוואנדערט פון טריפאלי, צו אנדערע פלעצער. אין די אכצן און ניינצטע יאר הונדערט, האבן אידן נאך געוואוינט, אבער איידער די צווייטע וועלט מלחמה, האבן בלויז פיר יידישע פאמיליעס געוואוינט אין טריפאלי.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!