אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "לשנה הבאה בירושלים"

יעצטיגע רעוויזיע זינט 00:24, 19 סעפטעמבער 2025

לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלַיִם, וואס מיינט אויף אידיש "קומענדיגע יאר אין ירושלים", איז א באקאנטע פראזע וואס ווערט געזאגט ביי דער ענדע פון די סדר פסח ביינאכט, און ביי מזרח-אייראפעאישע קהילות אויך ביים ענדע פון נעילה אויף יום כיפור. די פראזע דרוקט אויס האפענונג און וואונטש פאר דער גאולה און א צוריקקער צו ירושלים.

"לשנה הבאה בירושלם", בילדער אין הגדה של פסח פון יוסף בודקו, 1917

מקור

"לשנה הבאה בירושלים הבנויה", הגדה של פסח אויף סטענסיל פון די אידישע בריגאדע, נאפאלי, 1945

די פראזע "לשנה הבאה בירושלים" ווערט נישט דערמאנט אין תנ"ך, ש"ס, אדער סיי וועלכע פון די הגדות פון די פריע ראשונים. שולמית אליצור טענה'ט אז די פראזע האט ווארשיינליך אריגינעל געווען ווי אן ענטפער-אויסדרוק, ענליך צו "אמן"^[1].

דער ערשטער דאקומענטירטער ערשיינונג פון דעם וואונטש איז אין א פיוט פון דעם ספרדישן רבי יוסף אבן אביתור (ענדע 10'טער יארהונדערט). זיין פיוט "אאמיר מסתתר", וועלכע איז געפונען געווארן אין דער קאירא גניזה און ערשיינט אין פילע אשכנזישע מחזורים ביי די פיוטים פאר שבת הגדול^[2], ענדיגט זיך מיט דער פראזע: "בירושלים לשנה הבאה". אין דעם סליחה פאר נעילה "ידידיך מאמש" פון רבי יהודה אבן גיאת (11'טער יארהונדערט) ערשיינט די פראזע אין די מער באקאנטע ווערסיע, "לשנה הבאה בירושלים"^[3].

די פּאָפּולאַריטעט פון דער פראזע איז געוואקסן נאך די 11'טן-12'טן יארהונדערט, מעגליך א רעזולטאט פון דצרות פון קרייצצוגער. פון די עלטסטע הגדות וואס אנטהאלטן די פראזע זענען די "פויגל-קאפּ הגדה" (פון פריע 14טן יארהונדערט, ריינלאַנד) און די "באַרסעלאָנאַ הגדה" (פון 1370)^[4]. דער ערשטער וואס דאקומענטירט דעם מנהג פון עס זאגן ביים סדר איז רבי יצחק אייזיק טירנא אין זיין "ספר המנהגים" (15'טן יארהונדערט)^[5], ביים 16'טן יארהונדערט, ווען הגדות זענען שוין געדרוקט געווארן, איז עס געווען א סטאנדארט.

באנוץ און סימבאָליזם

פון נאכ'ן חורבן בית שני איז די האפענונג צו ביאת המשיח און קיבוץ גלויות, און אז דער בית המקדש זאל ווידער אויפגעבויט ווערן א דריטן מאל, געווארן גאר צענטראל אין אידישקייט. בקשות פאר'ן אויפבוי פונעם בית המקדש און ירושלים ווערן אפט דערמאנט אין די תפילות. דער וואונטש "לשנה הבאה בירושלים" ווערט געזאגט ביי געלעגנהייטן וואס קומען איינמאל א יאר. עס ווערט געזען אלס אן אופן צו דערמאנען ירושלים ביי גרויסע געלעגנהייטן, ווי אויך איז עס אן אויסדרוק פון אונזער אמונה איבער אחרית הימים. עס ווערט געזען אלס אויסדרוק צו די האפענונג וואס האלטן אונטער די אידישע גייסט אין אלע זמנים^[6].

דער פשוט'ער באדייט פונעם בקשה איז איז אז קומענדיגע יאר, ווען מיר וועלן ווידער אמאל טון דאס וואס מ'טוט יערליך, זאל מיר שוין זיין אין ירושלים. וויבאלד אויבנאויף טוט די בקשה אפשטופן די גאולה ביז איבער א יאר, זענען געזאגט געווארן פארשידענע פשטים דערין^[7].

די פראזע ווערט גענוצט בעיקר אין די צוויי געלעגנהייטן:

דער סדר פון פסח ביינאכט פירט אויס מיט די פראזע.
אין מזרח אייראפעאישע קהילות, אריינגערעכנט פוילן, האט מען זיך געפירט צו זאגן די פראזע ביים ענדע פון נעילה, דער לעצטער תפילה פון יום כיפור^[8]^[9]. אין אנדערע קהילות איז דאס נישט איינגעפירט.

מאדערנע ענדערונגען און קאנטראווערסיעס

אין ארץ ישראל זענען פארהאן אזעלכע וואס לייגן צו א ווארט צו דער פראזע "לשנה הבאה בירושלים הבנויה", און עס ווערט באצייכנט אלס "נוסח ארץ ישראל" אדער "נוסח ירושלים"^[10]. די צוגאב פון "הבנויה" האט זיך אנגעהויבן אין ארץ ישראל אין 20'טן יארהונדערט, ארום די שפּעטע 1920'ער אָדער פריע 1930'ער יארן. עס איז געווען באאיינפלוסט פון אימיגראנטן וואס זענען געקומען פון אייראפּע און אזיע בעת דער "פערטער עליה" (1924-1928)^[11]^[12]. עס ווערט געברענגט בשם דעם סאטמארער רבי און דער בריסקער רב קעגנערשאפט צו דעם נוסח^[10].

זינט דער זעקס טאגיגער מלחמה האבן מזרחיסטישע קרייזן אנגעהויבן צו זאגן און זינגען די תפילה ענדע דאווענען פון יום העצמאות און יום ירושלים. רבנים פון דעם מזרחי האבן אין געוויסע פעלער אויך געטוישט דעם נוסח צו "לשנה הזאת בירושלים הבנויה" אויסצודריקן זייער בליק אויף געוויסע געשעענישן^[10].

אין אמעריקע איז די ענגלישע פראַזע "Next Year in Jerusalem" נישט ערשינען אין קיין אמעריקאנער הגדה פאר יאר 1942. דאס איז געווען צוליב מורא אז עס זאל נישט אויסזען ווי אידן האבן טאפעלטע לויאַליטעטן. דער ערשטער וואס האט דאס עפנטליך איבערגעזעצט אויף ענגליש איז געווען בצלאל רות (סעסיל ראָטה) אין ענגלאנד אין 1934. אין אמעריקע האט מאָריץ סאַמועל און די "de Sola Pool Haggadah" (וואס איז פארשפרייט געווארן צווישן אמעריקאנער סאלדאטן ביים צווייטן וועלט קריג) געבראכן דעם טאַבו, ווען די קאמף קעגן נאציזם און דער שטיצע פאר א אידישער מדינה האבן געוואקסן^[13].

ניגונים

עס איז פארהאן א באקאנטע חסידישע ניגון אויף די ווערטער. אין טייל חסידישע הויפן זינגט מען די ניגון מיט מער ווערטער: "ישועת ה' כהרף עין, לשנה הבאה בירושלים, אנא ה' הושיעה נא, לשנה הבאה בירושלים הבנויה".

נאך א באוואוסטע ניגון וואס ווערט געזונגען ביי אסאך חרדישע חתונות איז ערשינען אין די אלבום פון מרדכי בן דוד, "אוהבי השם". א ברסלב'ער פיוט וואס מען זינגט פסח, לויפט אויף די א"ב "אדיר הוציאנו ממצרים, בחור יחזירנו לירושלים", און דערנאך די פזמון "לשנה הבאה בירושלים". אויף דעם זעלבן קאמפאזיציע, איז באקאנט פונעם ישוב הישן פון ירושלים, אויף די ווערטער "תמחה את זכר עמלק מתחת השמים, לשנה הבאה בירושלים".

ביבליאגראפיע

הרב זאב גוטהולד, "לשנה הבאה בירושלים: עיון בפיוטים ומנהגים", אין: יעקב שויקה והרב חיים סבתו (עורכים), מנחת אהרן: מאסף תורני לזכרו של הרב אהרן שויקה זצ"ל, ירושלים תש"ם, עמ' 223–261^[14].
יעקב שלמה שיינברגר, "לשנה הבאה בירושלים", המבשר תורני 0437, חול המועד פסח תשע"ז, זייטן י-יא.

דרויסנדיגע לינקס

"לשנה הבאה בירושלים 'הבנויה'", אשכול אויף אייוועלט
לשנה הבאה בירושלים, בית חב"ד וועבזייטל.
לשנה הבאה בירושלים הבנויה, ישיבה וועבזייטל.
זוך אויף לשנה הבאה בירושלים אינעם מדינת ישראל נאציאנאלע ביבליאטעק

רעפערענצן

↑ Ken Mondschein, “Next Year in Jerusalem”: The Medieval Origins of the Jewish Longing for a Homeland, Medievalists.net, ‏April 22, 2024.
↑ שחרית לשבת הגדול, אויף וויקיטקסט.
↑ שולמית אליצור, "בין יוסף ליוסף: לזהות מחברו של יוצר קדום", תרביץ עא [א–ב] (תשרי–אדר תשס"ב), עמ' 85; הנ"ל, "כהיום הזה בירושלים: למקורה, לתפוצתה ולגלגוליה של תפילה לסיום טקסים", תרביץ פה [ב] (טבת תשע"ח), עמ' 305.
↑ George E. Johnson, Jewish Word | Why We Say ‘Next Year in Jerusalem’, Moment Magazine, ‏April 4, 2022.
↑ רבי יצחק אייזיק טירנא, ספר המנהגים, מכון ירושלים, תש"ס, עמ' נא (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).
↑ גוטהולד, עיון.
↑ זע רבי יואל טייטלבוים, הגדה של פסח מהר"י ט"ב, ברוקלין תשכ"ט, זייט קצג (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן); הנ"ל, דברי יואל על התורה ו, ברוקלין תשס"ה, זייט קעא; רבי יקותיאל יהודה הלברשטאם, שפע חיים תורה ומועדים יב, ברוקלין תשס"ו, זייט יא; רבי מנחם מנדל שניאורסאהן, תורת מנחם ה, עמ' 119, ברוקלין תשנ"ו.
↑ זע רבי ידידיה טיאה ווייל, לבושי בדים, ירושלים, תשמ"ח, עמ' קצו (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).
↑ מטה אפרים סימן תרכ"ג סעיף ז'; משנה ברורה, סימן תרכ"ג, סעיף קטן י"ג.
↑ ^10.0 ^10.1 ^10.2 מרדכי צבי ציון, בשובי לירושלים, ירושלים תשע"ט, עמ' קכה–קלב (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע).
↑ Avraham Roos, Next Year in Jerusalem "Habenuya"?, Jewish Digital Humanities, ‏Mar 31, 2019.
↑ זע רבי גבריאל ציננער, נטעי גבריאל יום הכיפורים, ירושלים תשס"א, עמ' תכז, הערה לח בשם רבי חיים נאה.
↑ Jonathan Sarna, ‏"The Unspoken Taboo", Segula, no. 64 (March 2023): 42-55; idem, 'The Transformation of “Next Year in Jerusalem” in the Postwar American Haggadah', in Richard I. Cohen (ed.), Jerusalem ?Transformed: Politics, Culture, and Hidden Corners (July 2024): 1-24.
↑ איבערגעדרוקט געווארן אין: זאב גוטהולד, תחכמון: אוסף מאמרים על ערכי היהדות, ירושלים תש"ע, חלק ב', עמ' 60–106.

[1] Ken Mondschein, “Next Year in Jerusalem”: The Medieval Origins of the Jewish Longing for a Homeland, Medievalists.net, ‏April 22, 2024.

[2] שחרית לשבת הגדול, אויף וויקיטקסט.

[3] שולמית אליצור, "בין יוסף ליוסף: לזהות מחברו של יוצר קדום", תרביץ עא [א–ב] (תשרי–אדר תשס"ב), עמ' 85; הנ"ל, "כהיום הזה בירושלים: למקורה, לתפוצתה ולגלגוליה של תפילה לסיום טקסים", תרביץ פה [ב] (טבת תשע"ח), עמ' 305.

[4] George E. Johnson, Jewish Word | Why We Say ‘Next Year in Jerusalem’, Moment Magazine, ‏April 4, 2022.

[5] רבי יצחק אייזיק טירנא, ספר המנהגים, מכון ירושלים, תש"ס, עמ' נא (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).

[6] גוטהולד, עיון.

[7] זע רבי יואל טייטלבוים, הגדה של פסח מהר"י ט"ב, ברוקלין תשכ"ט, זייט קצג (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן); הנ"ל, דברי יואל על התורה ו, ברוקלין תשס"ה, זייט קעא; רבי יקותיאל יהודה הלברשטאם, שפע חיים תורה ומועדים יב, ברוקלין תשס"ו, זייט יא; רבי מנחם מנדל שניאורסאהן, תורת מנחם ה, עמ' 119, ברוקלין תשנ"ו.

[8] זע רבי ידידיה טיאה ווייל, לבושי בדים, ירושלים, תשמ"ח, עמ' קצו (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).

[9] מטה אפרים סימן תרכ"ג סעיף ז'; משנה ברורה, סימן תרכ"ג, סעיף קטן י"ג.

[ציון-10] 10.0 ^10.1 ^10.2 מרדכי צבי ציון, בשובי לירושלים, ירושלים תשע"ט, עמ' קכה–קלב (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע).

[11] Avraham Roos, Next Year in Jerusalem "Habenuya"?, Jewish Digital Humanities, ‏Mar 31, 2019.

[12] זע רבי גבריאל ציננער, נטעי גבריאל יום הכיפורים, ירושלים תשס"א, עמ' תכז, הערה לח בשם רבי חיים נאה.

[13] Jonathan Sarna, ‏"The Unspoken Taboo", Segula, no. 64 (March 2023): 42-55; idem, 'The Transformation of “Next Year in Jerusalem” in the Postwar American Haggadah', in Richard I. Cohen (ed.), Jerusalem ?Transformed: Politics, Culture, and Hidden Corners (July 2024): 1-24.

[14] איבערגעדרוקט געווארן אין: זאב גוטהולד, תחכמון: אוסף מאמרים על ערכי היהדות, ירושלים תש"ע, חלק ב', עמ' 60–106.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
-{{דרעפט}}
+{{דעסקריפציע|תפילה פראזע}}
-<!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה -->
+[[טעקע:Hagada024-2.jpg|קליין|"לשנה הבאה בירושלם", בילדער אין הגדה של פסח פון יוסף בודקו, 1917]]
-[[קובץ:Hagada024-2.jpg|ממוזער|"לשנה הבאה בירושלם" פון מאלערייען פאר א הגדה של פסח פון [[יוסף בודקו]], 1917, תצריב]]
+'''לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלַיִם''', וואס מיינט אויף אידיש "קומענדיגע יאר אין ירושלים", איז א באקאנטע פראזע וואס ווערט געזאגט ביי דער ענדע פון די סדר פסח ביינאכט, און ביי מזרח-אייראפעאישע קהילות אויך ביים ענדע פון [[נעילה]] אויף [[יום כיפור]]. די פראזע דרוקט אויס האפענונג און וואונטש פאר דער גאולה און א צוריקקער צו ירושלים.
-[[קובץ:סדרת דפי הגדת פסח על ניר סטנסיל שהודפסה בקרב חיילי הבריגאדה היהודית הל btm8205.jpeg|ממוזער|"לשנה הבאה בירושלים הבנויה", הגדה של פסח אויף [[סטענסיל]] פאפיר פון די [[אידישע בריגאדע]], [[נאפאלי]], 1945]]
-'''לשנה הבאה בירושלים''' איז א תפילה וואס ווערט געזאגט ביי פארשידענע קהילות ביים ענדע דאווענען פון [[יום כיפור]] אין [[שול]] און אין ענדע פון [[סדר נאכט]] פסח. די ציל פונעם רוף איז צו באווייזן אז יעדער איד וויל ארויפגיין קיין [[ירושלים]], און ער האפט און בעהט אנצוקומען די קומענדיגע יאר אין ירושלים.
-א טייל פון די [[אשכנזים]] (בעיקר אידן פון [[מזרח אייראפע]]) פירן זיך צו זאגן ביים ענדע פון [[נעילה]] "לשנה הבאה בירושלים". און עס זענען דא וואס לייגן צו "לשנה הבאה בירושלים '''הבנויה'''". אין רוב אידישע קהילות (אריינגערעכנט די מערב-אייראפע אשכנזישע קהילות) איז בכלל נישט איינגעפירט די מנהג, טראץ וואס אינעם מחזור "אהבת הקדמונים" לויט די מנהגים פון די אידן פון [[פעס]] ווערט געברענגט די מנהג צו זאגן "לשנה הבאה בירושלים" ביי מעריב פון יום כיפור באנאכט.
+==מקור==
+[[טעקע:סדרת דפי הגדת פסח על ניר סטנסיל שהודפסה בקרב חיילי הבריגאדה היהודית הל btm8205.jpeg|קליין|"לשנה הבאה בירושלים הבנויה", הגדה של פסח אויף סטענסיל פון די [[אידישע בריגאדע]], [[נאפאלי]], 1945]]
+די פראזע "לשנה הבאה בירושלים" ווערט נישט דערמאנט אין תנ"ך, ש"ס, אדער סיי וועלכע פון די הגדות פון די פריע ראשונים. שולמית אליצור טענה'ט אז די פראזע האט ווארשיינליך אריגינעל געווען ווי אן ענטפער-אויסדרוק, ענליך צו "אמן"{{הערה|{{לינק|שרייבער=Ken Mondschein|קעפל=“Next Year in Jerusalem”: The Medieval Origins of the Jewish Longing for a Homeland|אדרעס=https://www.medievalists.net/2024/04/next-year-jerusalem-medieval-origins/|זייטל=Medievalists.net|דאטום=April 22, 2024}}}}.
+דער ערשטער דאקומענטירטער ערשיינונג פון דעם וואונטש איז אין א פיוט פון דעם ספרדישן [[רבי יוסף אבן אביתור]] (ענדע 10'טער יארהונדערט). זיין פיוט "אאמיר מסתתר", וועלכע איז געפונען געווארן אין דער קאירא גניזה און ערשיינט אין פילע אשכנזישע מחזורים ביי די פיוטים פאר שבת הגדול{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/סידור/נוסח_אשכנז/שבת/שחרית_לשבת_הגדול_(מזרחי) שחרית לשבת הגדול], אויף וויקיטקסט}}, ענדיגט זיך מיט דער פראזע: "בירושלים לשנה הבאה". אין דעם סליחה פאר נעילה "ידידיך מאמש" פון רבי יהודה [[אבן גיאת]] (11'טער יארהונדערט) ערשיינט די פראזע אין די מער באקאנטע ווערסיע, "לשנה הבאה בירושלים"{{הערה|{{אוצר החכמה|שולמית אליצור|תרביץ|182819|page=20|קעפל=בין יוסף ליוסף: לזהות מחברו של יוצר קדום|באנד=עא [א–ב] (תשרי–אדר תשס"ב), עמ' 85}}; הנ"ל, "[https://jstudies.huji.ac.il/sites/default/files/jstudies/files/tarbiz_-_8502_-_archive_from_irit_-_03_-_elizur_-_pp._293-307.pdf כהיום הזה בירושלים: למקורה, לתפוצתה ולגלגוליה של תפילה לסיום טקסים]", '''תרביץ''' פה [ב] (טבת תשע"ח), עמ' 305.}}.
+די פּאָפּולאַריטעט פון דער פראזע איז געוואקסן נאך די 11'טן-12'טן יארהונדערט, מעגליך א רעזולטאט פון דצרות פון קרייצצוגער. פון די עלטסטע הגדות וואס אנטהאלטן די פראזע זענען די "פויגל-קאפּ הגדה" (פון פריע 14טן יארהונדערט, ריינלאַנד) און די "באַרסעלאָנאַ הגדה" (פון 1370){{הערה|{{לינק|אדרעס=https://momentmag.com/next-year-in-jerusalem/|שרייבער=George E. Johnson|קעפל=Jewish Word {{!}} Why We Say ‘Next Year in Jerusalem’|זייטל=Moment Magazine|דאטום=April 4, 2022}}}}. דער ערשטער וואס דאקומענטירט דעם מנהג פון עס זאגן ביים סדר איז [[רבי יצחק אייזיק טירנא]] אין זיין "ספר המנהגים" (15'טן יארהונדערט){{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק אייזיק טירנא|ספר המנהגים|147985|page=69|שנת הוצאה=תש"ס|מו"ל=מכון ירושלים|עמ=נא|אבאנענטן=יא}}}}, ביים 16'טן יארהונדערט, ווען הגדות זענען שוין געדרוקט געווארן, איז עס געווען א סטאנדארט.
+== באנוץ און סימבאָליזם ==
+פון נאכ'ן חורבן בית שני איז די האפענונג צו ביאת המשיח און קיבוץ גלויות, און אז דער בית המקדש זאל ווידער אויפגעבויט ווערן א דריטן מאל, געווארן גאר צענטראל אין אידישקייט. בקשות פאר'ן אויפבוי פונעם בית המקדש און ירושלים ווערן אפט דערמאנט אין די תפילות. דער וואונטש "לשנה הבאה בירושלים" ווערט געזאגט ביי געלעגנהייטן וואס קומען איינמאל א יאר. עס ווערט געזען אלס אן אופן צו דערמאנען ירושלים ביי גרויסע געלעגנהייטן, ווי אויך איז עס אן אויסדרוק פון אונזער אמונה איבער אחרית הימים. עס ווערט געזען אלס אויסדרוק צו די האפענונג וואס האלטן אונטער די אידישע גייסט אין אלע זמנים{{הערה|[[#גוטהולד|גוטהולד]], עיון}}.
-==מקור==
+דער פשוט'ער באדייט פונעם בקשה איז איז אז קומענדיגע יאר, ווען מיר וועלן ווידער אמאל טון דאס וואס מ'טוט יערליך, זאל מיר שוין זיין אין ירושלים. וויבאלד אויבנאויף טוט די בקשה אפשטופן די גאולה ביז איבער א יאר, זענען געזאגט געווארן פארשידענע פשטים דערין{{הערה|זע {{אוצר החכמה|רבי יואל טייטלבוים|הגדה של פסח מהר"י ט"ב|149571|page=192|ברוקלין תשכ"ט, זייט קצג}}; {{אוצר החכמה|הנ"ל|דברי יואל על התורה|170739|באנד=ו|ברוקלין תשס"ה, זייט קעא}}; {{אוצר החכמה|רבי יקותיאל יהודה הלברשטאם|שפע חיים תורה ומועדים|601054|באנד=יב|ברוקלין תשס"ו, זייט יא}}; {{אוצר החכמה|רבי מנחם מנדל שניאורסאהן|תורת מנחם|141670|באנד=ה|עמ=119|ברוקלין תשנ"ו}}}}.
-{{להשלים|פסקה=כן|נושא=ישראל}}
-די ערשטע דאקומענטאציע פון א עקזיסטענץ צו די ווינטש געבעט איז פון ענדע [[10'טע יארהונדערט]], ביי די [[פיוט]]ים פון רבי [[יוסף אבן אביתור]]. פון די קאנטעקסטן אין די פיוטים, איז קלאר אז אבן אביתור האט נישט באנייט די ווערטער, נאר ער האט זיך באנוצט מיט דעם (אדער מיט די ענליכע נוסח "בירושלים לשנה הבאה") ווי א ציטאט פון בוואוסטע ווערטער.{{הערה|{{אוצר החכמה|[[שולמית אליצור]]|"בין יוסף ליוסף: לזהות מחברו של יוצר קדום"|182819|'''[[תרביץ]]''' עא [א–ב] (תשרי–אדר תשס"ב), עמ' 85|עמוד=20}}; הנ"ל, "[https://jstudies.huji.ac.il/sites/default/files/jstudies/files/tarbiz_-_8502_-_archive_from_irit_-_03_-_elizur_-_pp._293-307.pdf כהיום הזה בירושלים: למקורה, לתפוצתה ולגלגוליה של תפילה לסיום טקסים]", '''[[תרביץ]]''' פה [ב] (טבת תשע"ח), עמ' 305.}}
-==טייטש און אינהאלט פונעם געבעט==
+די פראזע ווערט גענוצט בעיקר אין די צוויי געלעגנהייטן:
-די אינהאלט פונעם געבעט איז: "לשנה הבאה בירושלים (הבנויה)".
+*דער סדר פון פסח ביינאכט פירט אויס מיט די פראזע.
-די תפילה קומט ארויסברענגען די ערווארטונג פון אנקומען פון כלל ישראל צו ירושלים, און בפרט צום געבוי פון שטאט און בניין [[בית המקדש]].
+*אין [[מזרח אייראפע]]אישע קהילות, אריינגערעכנט פוילן, האט מען זיך געפירט צו זאגן די פראזע ביים ענדע פון [[נעילה]], דער לעצטער תפילה פון יום כיפור{{הערה|זע {{אוצר החכמה|רבי ידידיה טיאה ווייל|לבושי בדים|17031|page=210|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשמ"ח|עמ=קצו}}}}{{הערה|מטה אפרים סימן תרכ"ג סעיף ז'; {{משנה ברורה|תרכג|יג}}.}}. אין אנדערע קהילות איז דאס נישט איינגעפירט.
-די תפילה איז אידענטיפיצירט מיטן ווילן פון פאלק ישראל אין גלות ארויף צו גיין קיין ארץ ישראל, פארלאזנדיג זיך אויף די ווערטער פון זוהר{{הערה|זוהר, פרשת וירא, פסקה שצה}} אז ירושלים איז א צונאמען צו ארץ ישראל.{{דרוש מקור}} אזוי אויך איז די טייטש פון ירושלים "עיר של שלום" – א פלאץ פון פרידן צווישן די גוף און די נשמה, צווישן הימל און ערד, צווישן די אידעאל או צווישן די פאקט אז אידן ווילן אנקומען צו אים.{{דרוש מקור}}
-הרב פרופ' [[נחום לאם]] האט געשריבן אויף דעם:
+==מאדערנע ענדערונגען און קאנטראווערסיעס==
-:{{ציטוטון|בכל העתים והזמנים הייתה ירושלים הרוח החיה של כל ישראל ועיני כל פונים אליה... יום הכיפורים, בהגיעו לשיאו, בסוף תפילת הנעילה, מלווים אותו בארץ ובתפוצות בקריאת 'לשנה הבאה בירושלים'. וכן סדר ליל פסח מסתיים בקריאה נלהבת זו. כיוצא בו עושים ישראל בכל מקום שהם, כתקנת חז"ל, כמה דברים לזכר חורבן ירושלים, לקיים מה שנאמר: 'אם אשכחך ירושלים תשכח ימיני, תדבק לשוני לחכי אם לא אזכרכי, אם לא אעלה את ירושלים על ראש שמחתי'{{ש}} טייטש: '''אין אלע צייטן איז ירושלים געווען דער לעבעדיגער גייסט פון כלל ישראל און אלע אויגן ווענדן זיך צו איר... יום כיפור, ווען עס דערגרייכט צום קלימאַקס, ביים סוף פון נעילה, ווערט באגלייט אין לאנד און אין חוץ לארץ מיט די געשריי פון 'לשנה הבאה בירושלים'. און פּסח באנאכט ענדיגט זיך מיט די פייערדיגע רוף. לויט דעם טוט ישראל וואו זיי זענען, לויט תקנת חז"ל, עטליכע זאכן לזכר חורבן ירושלים, צו מקיים זיין וואָס ווערט געזאָגט: 'אם אשכחך ירושלים תשכח ימיני, תדבק לשוני לחכי אם לא אזכרכי, אם לא אעלה את ירושלים על ראש שמחתי''''.|}}{{הערה|[[נחום לאם]], "מרכזיותה של ירושלים בלב האומה", קובץ "תורה שבעל פה" כב, עמוד קמו-קמז.}}.
+אין ארץ ישראל זענען פארהאן אזעלכע וואס לייגן צו א ווארט צו דער פראזע "לשנה הבאה בירושלים '''הבנויה'''", און עס ווערט באצייכנט אלס "נוסח ארץ ישראל" אדער "נוסח ירושלים"{{הערה|שם=ציון}}. די צוגאב פון "הבנויה" האט זיך אנגעהויבן אין ארץ ישראל אין 20'טן יארהונדערט, ארום די שפּעטע 1920'ער אָדער פריע 1930'ער יארן. עס איז געווען באאיינפלוסט פון אימיגראנטן וואס זענען געקומען פון אייראפּע און אזיע בעת דער "פערטער עליה" (1924-1928){{הערה|{{לינק|אדרעס=https://sites.google.com/site/jewishdigitalhumanities/Downhome/Topic4/nextyearinjerusalemhabenuya|שרייבער=Avraham Roos|קעפל=Next Year in Jerusalem "Habenuya"?|זייטל=Jewish Digital Humanities|דאטום=Mar 31, 2019}}}}{{הערה|זע {{היברובוקס|רבי גבריאל ציננער|נטעי גבריאל|46445|page=423|באנד=יום הכיפורים|מקום הוצאה=ירושלים תשס"א|עמ=תכז|הערה לח}} בשם רבי חיים נאה.}}. עס ווערט געברענגט בשם דעם סאטמארער רבי און דער בריסקער רב קעגנערשאפט צו דעם נוסח{{הערה|שם=ציון}}.
-==מנהגים==
+זינט דער [[זעקס טאגיגער מלחמה]] האבן מזרחיסטישע קרייזן אנגעהויבן צו זאגן און זינגען די תפילה ענדע דאווענען פון [[יום העצמאות]] און [[יום ירושלים]]. רבנים פון דעם מזרחי האבן אין געוויסע פעלער אויך געטוישט דעם נוסח צו "לשנה '''הזאת''' בירושלים הבנויה" אויסצודריקן זייער בליק אויף געוויסע געשעענישן{{הערה|שם=ציון|{{אוצר החכמה|מרדכי צבי ציון|בשובי לירושלים|635460|page=126|מקום הוצאה=ירושלים תשע"ט|עמ=קכה–קלב}}}}.
-די תפילה ווערט געזאגט אין יעדע פלאץ, אויך אין ירושלים אליין. פארהאן פלעצער וואס מען פירט זיך עס צו זינגען ביים ענדע פון דאווענען.
-פון [[מלחמת ששת הימים]] האט מען אנגעהויבן אין [[מזרחי]]סטישע קרייזן צו זאגן און זינגען די תפילה ענדע דאווענען פון [[יום העצמאות]] און [[יום ירושלים]].
+אין אמעריקע איז די ענגלישע פראַזע "Next Year in Jerusalem" נישט ערשינען אין קיין אמעריקאנער הגדה פאר יאר 1942. דאס איז געווען צוליב מורא אז עס זאל נישט אויסזען ווי אידן האבן טאפעלטע לויאַליטעטן. דער ערשטער וואס האט דאס עפנטליך איבערגעזעצט אויף ענגליש איז געווען בצלאל רות (סעסיל ראָטה) אין ענגלאנד אין 1934. אין אמעריקע האט מאָריץ סאַמועל און די "de Sola Pool Haggadah" (וואס איז פארשפרייט געווארן צווישן אמעריקאנער סאלדאטן ביים צווייטן וועלט קריג) געבראכן דעם טאַבו, ווען די קאמף קעגן נאציזם און דער שטיצע פאר א אידישער מדינה האבן געוואקסן{{הערה|{{אקדמיה|Jonathan Sarna|The Unspoken Taboo|98944654|Segula|no. 64 (March 2023): 42-55}}; idem, '[https://doi.org/10.1093/oso/9780197783214.003.0001 The Transformation of “Next Year in Jerusalem” in the Postwar American Haggadah]', in Richard I. Cohen (ed.), ''Jerusalem ?Transformed: Politics, Culture, and Hidden Corners'' (July 2024): 1-24.}}.
 ==ניגונים==
-עס איז פארהאן א פאלק'ס חסידישע קאמפאזיציע אויף די ווערטער. אין טייל חסידישע הויפן זינגט מען די ניגון מיט מער ווערטער: "[[תשועת ה' כהרף עין]], לשנה הבאה בירושלים, אנא ה' הושיעה נא, לשנה הבאה בירושלים (הבנויה)".
+עס איז פארהאן א באקאנטע חסידישע ניגון אויף די ווערטער. אין טייל חסידישע הויפן זינגט מען די ניגון מיט מער ווערטער: "ישועת ה' כהרף עין, לשנה הבאה בירושלים, אנא ה' הושיעה נא, לשנה הבאה בירושלים הבנויה".
-נאך א באוואוסטע קאמפאזיציע וואס ווערט געזונגען ביי אסאך [[חרדים|פרומע]] חתונות האט ערשיינט ביי די אלבום פון [[מרדכי בן-דוד]], "אוהבי השם". נאך א קאמפאזיציע, פונעם [[ישוב הישן]] אין ירושלים, איז באקאנט אויך אויף די ווערטער "מחה תמחה את זכר [[עמלק]]".
+נאך א באוואוסטע ניגון וואס ווערט געזונגען ביי אסאך חרדישע חתונות איז ערשינען אין די אלבום פון [[מרדכי בן דוד]], "אוהבי השם". א ברסלב'ער פיוט וואס מען זינגט פסח, לויפט אויף די א"ב "אדיר הוציאנו ממצרים, בחור יחזירנו לירושלים", און דערנאך די פזמון "לשנה הבאה בירושלים". אויף דעם זעלבן קאמפאזיציע, איז באקאנט פונעם [[ישוב הישן]] פון ירושלים, אויף די ווערטער "תמחה את זכר עמלק מתחת השמים, לשנה הבאה בירושלים".
-==צו ליינען נאך==
+==ביבליאגראפיע==
-* הרב זאב גוטהולד, "לשנה הבאה בירושלים: עיון בפיוטים ומנהגים", בתוך: [[יעקב שויקה]] והרב [[חיים סבתו]] (עורכים), '''מנחת אהרן: מאסף תורני לזכרו של הרב [[אהרן שויקה]] זצ"ל''', ירושלים תש"ם, עמ' 223–261.{{הערה|געדרוקט געווארן פונדאסניי אין: {{היברובוקס|זאב גוטהולד|'''תחכמון: אוסף מאמרים על ערכי היהדות'''|46143|ירושלים תש"ע, חלק ב', עמ' 60–106|עמוד=59}}}}
+*{{אנקער|גוטהולד|הרב זאב גוטהולד, "לשנה הבאה בירושלים: עיון בפיוטים ומנהגים", אין: יעקב שויקה והרב חיים סבתו (עורכים), '''מנחת אהרן: מאסף תורני לזכרו של הרב אהרן שויקה זצ"ל''', ירושלים תש"ם, עמ' 223–261{{הערה|איבערגעדרוקט געווארן אין: {{היברובוקס|זאב גוטהולד|'''תחכמון: אוסף מאמרים על ערכי היהדות'''|46143|ירושלים תש"ע, חלק ב', עמ' 60–106|page=59}}}}.}}
+*{{אנקער|המבשר|{{אוצר החכמה|יעקב שלמה שיינברגר|המבשר תורני|607400|קעפל=לשנה הבאה בירושלים|באנד=0437|חול המועד פסח תשע"ז, זייטן י-יא}}.}}
-==אינדרויסנדע לינקס==
+==דרויסנדיגע לינקס==
-* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/487986/jewish/-.htm לשנה הבאה בירושלים] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160821190538/http://www.he.chabad.org/library/article_cdo/aid/487986/jewish/-.htm |date=2016-08-21 }}, [[וועבזייטל בית חב"ד]].
+*{{אייוועלט|39593|לשנה הבאה בירושלים 'הבנויה'}}
-* [http://www.yeshiva.org.il/midrash/11144 לשנה הבאה בירושלים הבנויה], וועבזייטל ישיבה.
+* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/487986/jewish/-.htm לשנה הבאה בירושלים], בית חב"ד וועבזייטל.
+* [http://www.yeshiva.org.il/midrash/11144 לשנה הבאה בירושלים הבנויה], ישיבה וועבזייטל.
 * {{מרחב}}
 ==רעפערענצן==
 {{רעפערענצן}}
 {{סדר יום הכיפורים}}
 {{חג הפסח}}
-{{בקרת זהויות}}
+[[קאַטעגאָריע:תפילות]]
+[[קאַטעגאָריע:הגדה של פסח]]
-[[קטגוריה:תפילות יום הכיפורים]]
+[[קאַטעגאָריע:ירושלים]]
-[[קטגוריה:הגדה של פסח]]
+[[קאַטעגאָריע:יום כיפור]]
-[[קטגוריה:המכלול: ערכים הנכללים בזים תורני]]
+[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
-[[קטגוריה:ירושלים בתרבות ובאמנות]]
+[[he:לשנה הבאה בירושלים]]
-{{וח|לשנה הבאה בירושלים}}
-{{מיון ויקיפדיה|דף=לשנה הבאה בירושלים|גרסה=35278743|פריט=Q24911334}}