אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:חשמונאים"
ק (החלפת טקסט – "ריע:אידישע היסטאריע" ב־"ריע:אידישע היסטאריע|װ") |
(אינערליכע לינקס) |
||
| (5 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = dynasty of the Judean region (140–37 BCE)|העב=שושלת מלוכה יהודית ששלטה בארץ ישראל (140 לפנה"ס - 37 לפנה"ס)|דייטש=Dynastie|}} | |||
[[טעקע:Hasmoneese rijk.PNG|שמאל|ממוזער|250px|די מלוכה פון די חשמונאים ביי דער שפיץ גרייס]] | [[טעקע:Hasmoneese rijk.PNG|שמאל|ממוזער|250px|די מלוכה פון די חשמונאים ביי דער שפיץ גרייס]] | ||
די '''חשמונאים''' זענען געווען די קינדער און אייניקלעך פון [[מתתיהו הכהן]] וואס האבן געפירט די רעוואלוציע קעגן די [[סעלוקן]] אין דער צייט פונעם [[בית שני]], נאכער זענען זיי געווען די [[כהן גדול|כהנים גדולים]] און [[קעניג]]ן, ביז צו דער צייט פונעם לעצטן קעניג פון דעם דינאסטיע פון חשמונאים, [[מתתיהו אנטיגונוס דער צווייטער]], וואס איז געשטארבן אין יאר [[ג'תשכ"ד]]. דאס איז געווען א תקופה ווען דאס לאנד [[ארץ יהודה]] איז געווען זעלבסטשטענדיג. פון צייט צו צייט איז די מלוכה געווען גאר שטארק. | די '''חשמונאים''' זענען געווען די קינדער און אייניקלעך פון [[מתתיהו הכהן]], א יידישער העלדן־פאַמיליע, וואס האבן געפירט די רעוואלוציע קעגן די [[סעלוקן]] אין דער צייט פונעם [[בית שני]] און באַפרייט דאָס יידישע פאָלק אין ארץ־ישראל, אין די יאָרן פון 167 פאַר דער געוויינלעכער צייטרעכענונג און שפּעטער, פון סירישער הערשאַפט און האָט דערנאָך געהערשט אַ געוויסע צייט איבער אידן. | ||
דער ערשטער פון די חשמונאים, וועלכער איז באַקאַנט, איז [[מתתיהו הכהן|מתתיהו בן יוחנן]], אַ כהן, פון דער שטאָט [[מודיעין (אלטע שטאט)|מודיעין]]; ווען דער סירישער קעניג [[אנטיוכוס|אַנטיוכוס]] עפּיפאנעס, דער הערשער איבער ארץ-ישראל, האָט גוזר געווען שמד אויף אידן און געצוואונגען אידן מקריב צו זיין קרבנות צו אָפּגעטער, האָט מתתיהו צוערשט דערהרגט אַ ייד, וואָס האָט געפּרואווט מקריב זיין צום אָפּגאָט צעאוס, און נאַכער האָט ער געזאַמלט אַרום זיך זיינע 5 זין [[יהודה המכבי|יהודה]], [[יוחנן כהן גדול|יוחנן]], [[יונתן הוופסי|יונתן]], [[שמעון התרסי|שמעון]] און [[אלעזר המכבי|אלעזר]], ווי אויך די חסידים, פרומע אידן, האָט זיי גערופן צום קאַמף קעגן דער סירישער הערשאַפט פאַר דער רעטונג פון דער יידישער אַמונה און באַפרייאונג פון יידישן פאָלק; ער האָט דער ערשטער אָנגעפירט מיט דעם קאַמף קעגן די סירישע מיליטער־אָפּטיילונגען; מתתיהו איז געשטאָרבן אין יאָר 167 פאַר דער געוויינלעכער צייטרעכענונג, נאָך אים האָט איבערגענומען די פירונג פון קאַמף זיין זון יהודה המכבי, און נאָך זיין טויט, זיינע ברידער, צוערשט יונתן און דערנאָך שמעון, דער שטאַם־פאָטער פון דער שפּעטערדיגער הערשנדער חשמונאים־דינאַסטיע, וועלכע האָט געהערשט ביז אין דער מיט פון 1טן יאָרהונדערט פאַר דער געוויינלעכער צייט־רעכענונג. | |||
נאכער זענען זיי געווען די [[כהן גדול|כהנים גדולים]] און [[קעניג]]ן, ביז צו דער צייט פונעם לעצטן קעניג פון דעם דינאסטיע פון חשמונאים, [[מתתיהו אנטיגונוס דער צווייטער]], וואס איז געשטארבן אין יאר [[ג'תשכ"ד]]. דאס איז געווען א תקופה ווען דאס לאנד [[ארץ יהודה]] איז געווען זעלבסטשטענדיג. פון צייט צו צייט איז די מלוכה געווען גאר שטארק. | |||
צום סוף האט דער קעניג [[הורדוס]], וועם די רוימער האבן איינגעשטעלט, אויסגעהרג'ט אלע איבערגעבליבענע חשמונאים. | צום סוף האט דער קעניג [[הורדוס]], וועם די רוימער האבן איינגעשטעלט, אויסגעהרג'ט אלע איבערגעבליבענע חשמונאים. | ||
נאכדעם ווען זיי האבן געזיגט די יוונים (די סעלוקן) האבן [[חז"ל]] מתקן געווען די יו"ט [[חנוכה]]. | נאכדעם ווען זיי האבן געזיגט די יוונים (די סעלוקן) האבן [[חז"ל]] מתקן געווען די יו"ט [[חנוכה]]. | ||
וועגן נאָמען „חשמונאים” גלויבט מען אַז די פאַמיליע האָט געשטאַמט פון דער שטאָט „חשמון” (דערמאָנט אין יהושע ט"ו); אין דער גמרא ווערט די חשמונאים־דינאסטיע דערמאָנט מיט „חשמונאי ובניו”, „מלכות בית חשמונאי”, אָדער „בית חשמונאי” (שבת כ"ב, מגילה י"א, קדושין ע' און אַנדערע ערטער). | |||
==קוואלן== | |||
{{פאלקס-ענצ|חשמונאים|473}} | |||
<!-- | <!-- | ||
{{תקופות בארץ ישראל}} | {{תקופות בארץ ישראל}} | ||
--> | --> | ||
{{מלכי יהודה וישראל}} | |||
[[קאַטעגאָריע:אידישע היסטאריע| | [[קאַטעגאָריע:אידישע היסטאריע|וו]] | ||
[[קאַטעגאָריע:חשמונאים|*]] | [[קאַטעגאָריע:חשמונאים|*]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]] | [[קאַטעגאָריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
[[HE:חשמונאים]] | [[HE:חשמונאים]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 20:45, 11 יולי 2024
די חשמונאים זענען געווען די קינדער און אייניקלעך פון מתתיהו הכהן, א יידישער העלדן־פאַמיליע, וואס האבן געפירט די רעוואלוציע קעגן די סעלוקן אין דער צייט פונעם בית שני און באַפרייט דאָס יידישע פאָלק אין ארץ־ישראל, אין די יאָרן פון 167 פאַר דער געוויינלעכער צייטרעכענונג און שפּעטער, פון סירישער הערשאַפט און האָט דערנאָך געהערשט אַ געוויסע צייט איבער אידן.
דער ערשטער פון די חשמונאים, וועלכער איז באַקאַנט, איז מתתיהו בן יוחנן, אַ כהן, פון דער שטאָט מודיעין; ווען דער סירישער קעניג אַנטיוכוס עפּיפאנעס, דער הערשער איבער ארץ-ישראל, האָט גוזר געווען שמד אויף אידן און געצוואונגען אידן מקריב צו זיין קרבנות צו אָפּגעטער, האָט מתתיהו צוערשט דערהרגט אַ ייד, וואָס האָט געפּרואווט מקריב זיין צום אָפּגאָט צעאוס, און נאַכער האָט ער געזאַמלט אַרום זיך זיינע 5 זין יהודה, יוחנן, יונתן, שמעון און אלעזר, ווי אויך די חסידים, פרומע אידן, האָט זיי גערופן צום קאַמף קעגן דער סירישער הערשאַפט פאַר דער רעטונג פון דער יידישער אַמונה און באַפרייאונג פון יידישן פאָלק; ער האָט דער ערשטער אָנגעפירט מיט דעם קאַמף קעגן די סירישע מיליטער־אָפּטיילונגען; מתתיהו איז געשטאָרבן אין יאָר 167 פאַר דער געוויינלעכער צייטרעכענונג, נאָך אים האָט איבערגענומען די פירונג פון קאַמף זיין זון יהודה המכבי, און נאָך זיין טויט, זיינע ברידער, צוערשט יונתן און דערנאָך שמעון, דער שטאַם־פאָטער פון דער שפּעטערדיגער הערשנדער חשמונאים־דינאַסטיע, וועלכע האָט געהערשט ביז אין דער מיט פון 1טן יאָרהונדערט פאַר דער געוויינלעכער צייט־רעכענונג.
נאכער זענען זיי געווען די כהנים גדולים און קעניגן, ביז צו דער צייט פונעם לעצטן קעניג פון דעם דינאסטיע פון חשמונאים, מתתיהו אנטיגונוס דער צווייטער, וואס איז געשטארבן אין יאר ג'תשכ"ד. דאס איז געווען א תקופה ווען דאס לאנד ארץ יהודה איז געווען זעלבסטשטענדיג. פון צייט צו צייט איז די מלוכה געווען גאר שטארק.
צום סוף האט דער קעניג הורדוס, וועם די רוימער האבן איינגעשטעלט, אויסגעהרג'ט אלע איבערגעבליבענע חשמונאים.
נאכדעם ווען זיי האבן געזיגט די יוונים (די סעלוקן) האבן חז"ל מתקן געווען די יו"ט חנוכה.
וועגן נאָמען „חשמונאים” גלויבט מען אַז די פאַמיליע האָט געשטאַמט פון דער שטאָט „חשמון” (דערמאָנט אין יהושע ט"ו); אין דער גמרא ווערט די חשמונאים־דינאסטיע דערמאָנט מיט „חשמונאי ובניו”, „מלכות בית חשמונאי”, אָדער „בית חשמונאי” (שבת כ"ב, מגילה י"א, קדושין ע' און אַנדערע ערטער).
קוואלן
- דער דאָזיקער אַרטיקל נעמט אַריין דעם טעקסט וואָס געפינט זיך אונטערן זוכוואָרט „חשמונאים” אין דער ייִדישער פאָלקס־ענציקלאָפּעדיע (באַנד 1) (1949), וואָס איז היינט אינעם רשות־הרבים.
| מלכי יהודה וישראל | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| פאראייניגטע מלכות ישראל | שאול המלך • דוד המלך • שלמה המלך | 
| |||
| מלכי יהודה | רחבעם • אביה • אסא • יהושפט • יהורם • אחזיהו • עתליה • יהואש • אמציה • עוזיהו • יותם • אחז • חזקיהו • מנשה • אמון • יאשיהו • יהואחז • יהויקים • יהויכין • צדקיהו | ||||
| מלכי ישראל | איש בושת • ירבעם בן נבט • נדב • בעשא • אלה • זמרי • תבני • עמרי • אחאב • אחזיהו • יורם • יהוא • יואחז • יואש • ירבעם בן יואש • זכריהו • שלום • מנחם • פקחיה • פקח • הושע | ||||
| בית חשמונאי |
| ||||
| מלכי בית הורדוס | הורדוס • ארכעלאאס • הורדוס אנטיפס • פיליפוס • אגריפס דער ערשטער • אגריפס דער צווייטער | ||||
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!