אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:עספעראנטא"
ק (החלפת טקסט – "עטלעכע" ב־"עטליכע") |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (8 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''עספּעראַנטאָ''' איז א געפלאנטע [[ | {{דעסקריפציע|שפראך}} | ||
'''עספּעראַנטאָ''' איז א געפלאנטע [[געבויטע שפראך]]. היינט צוטאג רעדט מען איר ביי איבער א מיליאן מענטשן, און עטליכע טויזנט רעדן איר ווי זייער [[מאמע לשון]]. די [[שפראך]] האט געגרינדעט א [[פוילן|פוילישער]] [[איד]] [[לייזער זאמענהאף]]. | |||
די שפראך איז פארעכנט ווי א לייכטע שפארך צו שטודירן, און פארמאגט בלויז 16 [[גראמאטיק]] געזעצן. | די שפראך איז פארעכנט ווי א לייכטע שפארך צו שטודירן, און פארמאגט בלויז 16 [[גראמאטיק]] געזעצן. | ||
| שורה 8: | שורה 9: | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
אין יאר [[1887]] האט לייזער זאמענהאף פּובליציהרט דאס ערשטע גראמאטיק־בוך אויף עספעראנטא, אויף וועלכן ער האט געהאט געארבעט אַרום | אין יאר [[1887]] האט לייזער זאמענהאף פּובליציהרט דאס ערשטע גראמאטיק־בוך אויף עספעראנטא, אויף וועלכן ער האט געהאט געארבעט אַרום צען יאהר. ער האט זיך אונטערגעשריבן דערויף מיטן [[פסעוודאנים]] '''דאָקטאָראָ עספּעראַנטאָ''', וואס באדייט '''דער האָפענדיגער דאקטאר'''. | ||
די נאציס האבן פארבאטן די שפראך, און ווי היטלער שרייבט אין [[מיין קאמף]] איז עס לויט איים בלויז א [[יוד]]ישער פלאן צי געוועלטיגן אויף דער וועלט. | די נאציס האבן פארבאטן די שפראך, און ווי היטלער שרייבט אין [[מיין קאמף]] איז עס לויט איים בלויז א [[יוד]]ישער פלאן צי געוועלטיגן אויף דער וועלט. | ||
| שורה 16: | שורה 17: | ||
== פרינציפן פון עספעראנטא == | == פרינציפן פון עספעראנטא == | ||
די [[גראמאטיק]] פון עספעראנטא איז גאנץ גרינג אין פארגלייך צו געוויינלעכע נאציאנאלע שפראכן: עס פארמאגט 16 יסודותדיקע גראמאטישע פרינציפן. דער וואקאבולאר איז געגרינדעט אויף א באגרעניצטער צאל ווארצלען, אן שום אויסנאמען. מחמת דעם איז עספעראנטא גרינגער צו לערנען ווי אנדערע שפראכן, ספעציעל פאר רעדער פון | די [[גראמאטיק]] פון עספעראנטא איז גאנץ גרינג אין פארגלייך צו געוויינלעכע נאציאנאלע שפראכן: עס פארמאגט 16 יסודותדיקע גראמאטישע פרינציפן. דער וואקאבולאר איז געגרינדעט אויף א באגרעניצטער צאל ווארצלען, אן שום אויסנאמען. מחמת דעם איז עספעראנטא גרינגער צו לערנען ווי אנדערע שפראכן, ספעציעל פאר רעדער פון אייראפעאישע שפראכן. אין אלגעמיינעם, א פאר מאנאטן לערנען עספעראנטא איז גלייך צו עטליכע יאר לערנען אן אנדער שפראך, ווי למשל [[ענגליש]] אדער [[פראנצויזיש]], און אפילו פאר רעדער פון נישט־אייראפעאישע שפראכן איז גרינגער צו לערנען עספעראנטא ווי נארוועלכע אייראפעאישע שפראך. | ||
דער [[אלפאבעט]] פון עספעראנטא איז באזירט אויפן לאטיינישן אלפאבעט, אן די אותיות q ,w ,x ,y אבער מיט נאך זעקס אותיות מיט טאגן: ĉ ,ĝ ,ĥ ,ĵ ,ŝ ,ŭ. | דער [[אלפאבעט]] פון עספעראנטא איז באזירט אויפן לאטיינישן אלפאבעט, אן די אותיות q ,w ,x ,y אבער מיט נאך זעקס אותיות מיט טאגן: ĉ ,ĝ ,ĥ ,ĵ ,ŝ ,ŭ. | ||
| שורה 122: | שורה 123: | ||
===תנועות=== | ===תנועות=== | ||
{| border=2 cellspacing=0 cellpadding=2 style=text-align:center | {| border=2 cellspacing=0 cellpadding=2 style=text-align:center | ||
| colspan=3 |{{ | | colspan=3 |{{ר}}'''<big>[[תנועה (פונולוגיה)|התנועות]]</big>''' | ||
|- | |- | ||
! '''הסימון{{ש}}הגראפי''' | ! '''הסימון{{ש}}הגראפי''' | ||
| שורה 166: | שורה 167: | ||
* [[וואלאפוק]] | * [[וואלאפוק]] | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
* [http://web.archive.org/web/20070927010105/http://203.15.102.140/elg/7f2ad546-9eb5-40da-8c6d-fb20814a1ac0.mp3 יידיש הערבאר פראגראם פון SBS ראדיא] | * [http://web.archive.org/web/20070927010105/http://203.15.102.140/elg/7f2ad546-9eb5-40da-8c6d-fb20814a1ac0.mp3 יידיש הערבאר פראגראם פון SBS ראדיא] | ||
{{וויקיפעדיע|eo|עספּעראַנטאָ}} | {{וויקיפעדיע|eo|עספּעראַנטאָ}} | ||
| שורה 177: | שורה 178: | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אספרנטו]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 10:52, 8 יולי 2024
עספּעראַנטאָ איז א געפלאנטע געבויטע שפראך. היינט צוטאג רעדט מען איר ביי איבער א מיליאן מענטשן, און עטליכע טויזנט רעדן איר ווי זייער מאמע לשון. די שפראך האט געגרינדעט א פוילישער איד לייזער זאמענהאף.
די שפראך איז פארעכנט ווי א לייכטע שפארך צו שטודירן, און פארמאגט בלויז 16 גראמאטיק געזעצן.
עספעראנטא האט 23 קאנסאנאנטן, 5 וואקאלן, און צוויי האלבוואקאלן וואס קאמבינירן מיט די וואקאלן צו שאפן 6 דיפטאנגען.
היסטאריע
אין יאר 1887 האט לייזער זאמענהאף פּובליציהרט דאס ערשטע גראמאטיק־בוך אויף עספעראנטא, אויף וועלכן ער האט געהאט געארבעט אַרום צען יאהר. ער האט זיך אונטערגעשריבן דערויף מיטן פסעוודאנים דאָקטאָראָ עספּעראַנטאָ, וואס באדייט דער האָפענדיגער דאקטאר.
די נאציס האבן פארבאטן די שפראך, און ווי היטלער שרייבט אין מיין קאמף איז עס לויט איים בלויז א יודישער פלאן צי געוועלטיגן אויף דער וועלט.
אזוי אויך אין סאוועט-רוסלאנד האט געהערשט אן איסור דערויף און טויזנטער עספעראנטאניסטן זענען ארעסטירט געווארן, אנגעבלעך פארן שפיאנירן פאר דייטשלאנד.
פרינציפן פון עספעראנטא
די גראמאטיק פון עספעראנטא איז גאנץ גרינג אין פארגלייך צו געוויינלעכע נאציאנאלע שפראכן: עס פארמאגט 16 יסודותדיקע גראמאטישע פרינציפן. דער וואקאבולאר איז געגרינדעט אויף א באגרעניצטער צאל ווארצלען, אן שום אויסנאמען. מחמת דעם איז עספעראנטא גרינגער צו לערנען ווי אנדערע שפראכן, ספעציעל פאר רעדער פון אייראפעאישע שפראכן. אין אלגעמיינעם, א פאר מאנאטן לערנען עספעראנטא איז גלייך צו עטליכע יאר לערנען אן אנדער שפראך, ווי למשל ענגליש אדער פראנצויזיש, און אפילו פאר רעדער פון נישט־אייראפעאישע שפראכן איז גרינגער צו לערנען עספעראנטא ווי נארוועלכע אייראפעאישע שפראך.
דער אלפאבעט פון עספעראנטא איז באזירט אויפן לאטיינישן אלפאבעט, אן די אותיות q ,w ,x ,y אבער מיט נאך זעקס אותיות מיט טאגן: ĉ ,ĝ ,ĥ ,ĵ ,ŝ ,ŭ.
באקאנטע שרייבער אויף עספעראנטא
זעט אויך
דרויסנדיגע לינקס
 |
וויקיפּעדיע אויף עספּעראַנטאָ |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!