בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'") |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
||
| שורה 32: | שורה 32: | ||
די מאטעמאטישע סימבאלן וואס ווערן געניצט היינט זענען מערסטנס נאר פונעם 16טן יארהונדערט און שפעטער. פריער פלעג מען שרייבן מאטעמאטיק נאר מיט ווערטער אן סימבאלן. אינעם 18טן יארהונטדערט האט [[לעאנהארד אוילער]] דערפינדעט א סך פון די סימבאלן וואס מען ניצט היינט. מיט סימבאלן קען מען בעסער און גיכער אנטוויקלען מאטעמאטיק, כאטש נייע באניצער דארפן אויסלערנען וויאזוי מען ניצט די סימבאלן. מאטעמאטישער סימבאליזם איז זייער אנגעפאקט: מיט די סימבאלן איז מעגלעך גאנץ אין קורצן אויסצושפרעכן א סך אינפארמאציע. | די מאטעמאטישע סימבאלן וואס ווערן געניצט היינט זענען מערסטנס נאר פונעם 16טן יארהונדערט און שפעטער. פריער פלעג מען שרייבן מאטעמאטיק נאר מיט ווערטער אן סימבאלן. אינעם 18טן יארהונטדערט האט [[לעאנהארד אוילער]] דערפינדעט א סך פון די סימבאלן וואס מען ניצט היינט. מיט סימבאלן קען מען בעסער און גיכער אנטוויקלען מאטעמאטיק, כאטש נייע באניצער דארפן אויסלערנען וויאזוי מען ניצט די סימבאלן. מאטעמאטישער סימבאליזם איז זייער אנגעפאקט: מיט די סימבאלן איז מעגלעך גאנץ אין קורצן אויסצושפרעכן א סך אינפארמאציע. | ||
אפילו די שפראך פון מאטעמאטיק קען זיין שווער פאר אנהייבער צו פארשטיין. אזא פשוט ווארט ווי "אדער" האט א ספעציפישן באדייט אין מאטעמאטיק. אויסער דעם ניצן מאטעמאטיקער ווערטער ווי "[[אפענע געזעמל| | אפילו די שפראך פון מאטעמאטיק קען זיין שווער פאר אנהייבער צו פארשטיין. אזא פשוט ווארט ווי "אדער" האט א ספעציפישן באדייט אין מאטעמאטיק. אויסער דעם ניצן מאטעמאטיקער ווערטער ווי "[[אפענע געזעמל|אפן]]" און "[[פעלד (אלגעברע)|פעלד]]" מיט א באזונדערער מאטעמאטישער באדייטונג. אין מאטעמאטיק דארף אלץ זיין פינקטלעך, וואס מאטעמאטיקער רופן שטרענגקייט. | ||
כדי צו פארמיידן אויסרעדן טעראמען וואס זענען נישט גוט אויסגעהאלטן פירן זיך מאטעמאטיקער אוועקלייגן א פונדאציע פון אקסיאמען פון וואס מען קען ארויספירן נייע אייגנשאפטן. | כדי צו פארמיידן אויסרעדן טעראמען וואס זענען נישט גוט אויסגעהאלטן פירן זיך מאטעמאטיקער אוועקלייגן א פונדאציע פון אקסיאמען פון וואס מען קען ארויספירן נייע אייגנשאפטן. | ||
| שורה 40: | שורה 40: | ||
=== כמות === | === כמות === | ||
די שטודיע פון כמות (קוואַנטיטעט) הייבט אן מיט [[צאל|נומערן]], ערשט די באקאנטע [[נאטירלעכע צאל]] און [[גאנצע צאל]], מיט די [[אריטמעטישע אפעראציעס]] אויף זיי, וואס צוזאמען ווערן שטודירט אין [[אריטמעטיק]]. די | די שטודיע פון כמות (קוואַנטיטעט) הייבט אן מיט [[צאל|נומערן]], ערשט די באקאנטע [[נאטירלעכע צאל]] און [[גאנצע צאל]], מיט די [[אריטמעטישע אפעראציעס]] אויף זיי, וואס צוזאמען ווערן שטודירט אין [[אריטמעטיק]]. די טיפערע אייגנשאפטן פון נומערן שטודירט מען אין [[נומערן טעאריע]], פון וואנעט קומען אזעלכע רעזולטאטן ווי [[פערמא'ס לעצטער טעארעם|פערמא'ס לעצטער טעארעם]]. צווישן די נישט געלייזטע פראבלעמען פון נומערן טעאריע זענען די [[פרימצאל-צווילינג]] השערה און די [[גאלדבאך-השערה]]. | ||
מיט דער אנטוויקלונג פון דער נומערן־סיסטעם, אנערקענט מען די נאטירלעכע צאל ווי אן אונטער־געזעמל פון די [[ראציאנאלע צאל]] ([[בראכטייל|בראכטיילן]]), וואס זיי זענען א טייל פון די [[רעאלע צאל]], מיט וואס מען קען דעפינירן [[נאכאנאנדיקע פונקציע|נאכאנאנדיקע | מיט דער אנטוויקלונג פון דער נומערן־סיסטעם, אנערקענט מען די נאטירלעכע צאל ווי אן אונטער־געזעמל פון די [[ראציאנאלע צאל]] ([[בראכטייל|בראכטיילן]]), וואס זיי זענען א טייל פון די [[רעאלע צאל]], מיט וואס מען קען דעפינירן [[נאכאנאנדיקע פונקציע|נאכאנאנדיקע פונקציעס]]. רעאלע צאל קען מען פארברייטערן ווייטער צו [[קאמפלעקסע צאל]]. | ||
| שורה 69: | שורה 69: | ||
=== פארעם === | === פארעם === | ||
די שטודיע פון | די שטודיע פון פארעם און רוים הייבט אן מיט [[געאמעטריע]], ספעציעל [[אויקלידישע געאמעטריע]]. די מאדערנע שטודיע פון געאמעטריע גענעראליזירט צו געאמעטריע אין מערערע דימענסיעס, [[נישט-אויקלידישע געאמעטריע]] (וואס שפילט א צענטראל ראלע אין [[אלגעמיינע טעאריע פון רעלאטיוויטעט|אלגעמיינער רעלאטיוויטעט]]) און [[טאפאלאגיע]]. אנדערע געביטן פון מאטעמאטיק וואס באהאנדלען פארעם זענען [[אנאליטישע געאמעטריע]], [[דיפערענציאלע געאמעטריע]] און [[אלגעברעאישע געאמעטריע]]. אין דיפערענציאלער געאמעטריע געפינען זיך די באגריפן פון [[פיבערבינטל]]עך און קאלקולוס אויף [[פלאכטע]]ס, ספעציעל [[וועקטאר קאלקולוס|וועקטאר]] און [[טענסאר קאלקולוס]]. | ||
די שטודיע פון אויקלידישע געאמעטריע שליסט איין דעם בארימטן [[פיטאגאראס פרינציפ]] און [[טריגאנאמעטריע]], וואס באהאנדלט די | די שטודיע פון אויקלידישע געאמעטריע שליסט איין דעם בארימטן [[פיטאגאראס פרינציפ]] און [[טריגאנאמעטריע]], וואס באהאנדלט די פארהעלטענישן צווישן די זייטן און ווינקלען פון דרייעקן און מיט די טריגאנאמעטרישע פונקציעס. | ||
אין געאמעטרישער אלגעברע ווערן געאמעטרישע אביעקטן באשריבן ווי געזעמלען פון לייזונגען פון [[פאלינאם|פאלינאמישע]] גלייכונגען, און אזוי ווערן איינגעפלאכטן די באגריפן פון כמות און פארעם; אויך פארשט מען [[טאפאלאגישע גרופע]]ס וואס פלעכטן איין סטרוקטור און פארעם. [[לי גרופע]]ס דינען צו פארשן פארעם, סטרוקטור און ענדערונג. [[טאפאלאגיע]], מיט אירע אונטערצווייגן, איז געווען דער געביט מיט דער גרעסטער אנטוויקלונג אינעם 20סטן יארהונדערט, און שליסט איין די [[פואנקארע השערה]] און דעם [[פיר-פארבן טעארעם]], וואס איז געווארן אויפגעוויזן מיטן הילף פון א [[קאמפיוטער]] און קיין שום מענטש האט נאך נישט באשטעטיקט זיין ריכטיקייט. | אין געאמעטרישער אלגעברע ווערן געאמעטרישע אביעקטן באשריבן ווי געזעמלען פון לייזונגען פון [[פאלינאם|פאלינאמישע]] גלייכונגען, און אזוי ווערן איינגעפלאכטן די באגריפן פון כמות און פארעם; אויך פארשט מען [[טאפאלאגישע גרופע]]ס וואס פלעכטן איין סטרוקטור און פארעם. [[לי גרופע]]ס דינען צו פארשן פארעם, סטרוקטור און ענדערונג. [[טאפאלאגיע]], מיט אירע אונטערצווייגן, איז געווען דער געביט מיט דער גרעסטער אנטוויקלונג אינעם 20סטן יארהונדערט, און שליסט איין די [[פואנקארע השערה]] און דעם [[פיר-פארבן טעארעם]], וואס איז געווארן אויפגעוויזן מיטן הילף פון א [[קאמפיוטער]] און קיין שום מענטש האט נאך נישט באשטעטיקט זיין ריכטיקייט. | ||
| שורה 96: | שורה 96: | ||
|} | |} | ||
=== | === פונדאמענטן און פילאסאפיע === | ||
כדי צו געבן צו פארשטיין די [[פונדאמענטן פון מאטעמאטיק]] האט מען אנטוויקלט די געביטן פון [[מאטעמאטישע לאגיק|מאטעמאטישער לאגיק]] און [[געזעמלען טעאריע]], ווי אויך [[קאטעגאריע טעאריע]] וואס ווערט נאכאלץ אנטוויקלט. די | כדי צו געבן צו פארשטיין די [[פונדאמענטן פון מאטעמאטיק]] האט מען אנטוויקלט די געביטן פון [[מאטעמאטישע לאגיק|מאטעמאטישער לאגיק]] און [[געזעמלען טעאריע]], ווי אויך [[קאטעגאריע טעאריע]] וואס ווערט נאכאלץ אנטוויקלט. די פראזע "קריזיס פון פונדאמענטן" וואס באשרייבט די זוך אין אנהייב פונעם 20סטן יארהונדערט נאך פאסיקע פונדאמענטן פאר מאטעמאטיק, איז א פארציענדיקער פענאמען, קאנקרעטיזירט דורך געציילטע אפטיילונגען ווי די [[קאנטראווערסיע וועגן קאנטאר'ס געזעמלען טעאריע]], די [[בראוער-הילבערט קאנטראווערסיע]] און די [[בישאפ-קייזלער קאנטראווערסיע]]. | ||
מאטעמאטישע לאגיק באהאנדלט באזירן מאטעמאטיק אויף א פעסטער [[אקסיאם|אקסיאמאטישער]] ראם, און פארשט די רעזולטאטן פון דער ראם. דורך דעם קען מען דערגיין געדעל'ס [[צווייטער אומפולשטענדיקייט טעארעם|צווייטן אומפולשטענדיקייט טעארעם]], אפשר דער מערסט בארימטער רעזולטאט פון לאגיק, וואס ווייזט אן אין א נישט פארמאלן אופן אז יעדער [[מאטעמאטישער פארמאליזם]] וואס אנטהאלט גרונטלעכן אריטמעטיק, טאמער ער איז גענוג שטארק (דאס הייסט, אלע טעארעמן וואס מען קען באווייזן זענען געהעריג) מוז די סיסטעם זיין אומפולשטענדיק (דאס הייסט, אז עס זענען פארהאן געהעריגע טעארעמען וואס מען קען נישט באווייזן אין דער סיסטעם). מאדערנע לאגיק ווערט צעטיילט אויף [[רעקורסיע טעאריע]], [[מאדעלן טעאריע]] און [[באווייזן טעאריע]], און האט פעסטע פארהעלטענישן מיט טעארעטישער [[קאמפיוטער וויסנשאפט]]. | מאטעמאטישע לאגיק באהאנדלט באזירן מאטעמאטיק אויף א פעסטער [[אקסיאם|אקסיאמאטישער]] ראם, און פארשט די רעזולטאטן פון דער ראם. דורך דעם קען מען דערגיין געדעל'ס [[צווייטער אומפולשטענדיקייט טעארעם|צווייטן אומפולשטענדיקייט טעארעם]], אפשר דער מערסט בארימטער רעזולטאט פון לאגיק, וואס ווייזט אן אין א נישט פארמאלן אופן אז יעדער [[מאטעמאטישער פארמאליזם]] וואס אנטהאלט גרונטלעכן אריטמעטיק, טאמער ער איז גענוג שטארק (דאס הייסט, אלע טעארעמן וואס מען קען באווייזן זענען געהעריג) מוז די סיסטעם זיין אומפולשטענדיק (דאס הייסט, אז עס זענען פארהאן געהעריגע טעארעמען וואס מען קען נישט באווייזן אין דער סיסטעם). מאדערנע לאגיק ווערט צעטיילט אויף [[רעקורסיע טעאריע]], [[מאדעלן טעאריע]] און [[באווייזן טעאריע]], און האט פעסטע פארהעלטענישן מיט טעארעטישער [[קאמפיוטער וויסנשאפט]]. | ||
| שורה 110: | שורה 110: | ||
[[דיסקרעטע מאטעמאטיק]] איז א ברייטער געביט פון מאטעמאטיק וואס באשעפטיקט זיך מיט פארשן די נאטור פון דיסקרעטע מאטעמאטיקע סטרוקטורן (אנדערש ווי [[מאטעמאטישער אנאליז]], וואס באהאנדלט [[קאנטינואיטעט|המשכדיקע]] מאטעמאטישע סטרוקטורן). די אביעקטן וואס מען שטודירט אין דיסטקרעטער מאטעמאטיק זענען מערסטנס [[צייליק געזעמל|צייליקע געזעמלען]]. | [[דיסקרעטע מאטעמאטיק]] איז א ברייטער געביט פון מאטעמאטיק וואס באשעפטיקט זיך מיט פארשן די נאטור פון דיסקרעטע מאטעמאטיקע סטרוקטורן (אנדערש ווי [[מאטעמאטישער אנאליז]], וואס באהאנדלט [[קאנטינואיטעט|המשכדיקע]] מאטעמאטישע סטרוקטורן). די אביעקטן וואס מען שטודירט אין דיסטקרעטער מאטעמאטיק זענען מערסטנס [[צייליק געזעמל|צייליקע געזעמלען]]. | ||
דיסקרעטע מאטעמאטיק איז געווארן זייער פאפולער זייט דעם צווייטן העלפט פונעם [[20סטער י"ה|20סטן יארהונדערט]], א דאנק איר ניץ אין [[קאמפיוטער-וויסנשאפט|קאמפיוטער- | דיסקרעטע מאטעמאטיק איז געווארן זייער פאפולער זייט דעם צווייטן העלפט פונעם [[20סטער י"ה|20סטן יארהונדערט]], א דאנק איר ניץ אין [[קאמפיוטער-וויסנשאפט|קאמפיוטער-וויסנשאַפט]]: א [[דיגיטאלישע קאמפיוטער]] (אנדערש ווי אן [[אנאלאג קאמפיוטער]]) ארבעט דיסקרעטיש, א טריט נאך א טריט, דערפאר איז דיסקרעטע מאטעמאטיק שטארק רעלעוואנט צו די טעארעטישע פונדאמענטן פון זיין ארבעט. | ||
די הויפט צווייגן וואס ווערן איינגעשלאסן אין דער ברייטערער ראם פון דיסקרעטער מאטעמאטיק זענען: [[קאמבינאטאריק]], [[גראפן-טעאריע]], [[אלגאריטם|אלגאריטמיק]] און ו[[בולעשע אלגעברע]]. | די הויפט צווייגן וואס ווערן איינגעשלאסן אין דער ברייטערער ראם פון דיסקרעטער מאטעמאטיק זענען: [[קאמבינאטאריק]], [[גראפן-טעאריע]], [[אלגאריטם|אלגאריטמיק]] און ו[[בולעשע אלגעברע]]. | ||
רעדאגירונגען