בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
== גרינגער ווי לופט == | == גרינגער ווי לופט == | ||
די דורכברוך איז געקומען אין די 1780'ער יארן ווען צוויי [[פראנצויזן|פראנצויזישע]] ברידער זשאזעף (Joseph) און עטיען (Etienne) | די דורכברוך איז געקומען אין די 1780'ער יארן ווען צוויי [[פראנצויזן|פראנצויזישע]] ברידער זשאזעף (Joseph) און עטיען (Etienne) מאנטגאלפיער (Montgolfier) האבן [[ערפינדער|ערפינדן]] דעם Hot air baloon. די פאקטישער ערפינדער איז געווען זשאזעף וועלכער האט אריינגעטראכט פארוואס די לופט העכער [[פייער]] דערהייבט זיך, זיין [[טעאריע]] איז געווען אז געוויסע [[גאז]]ן זענען גרינגער פון לופט און וועלן זיך דערהייבן אויף ארויף (ווי די כלל לויטעט, אז א זאך וואס איז שווערער גייט אויף אראפ און א זאך וואס איז גרינגער גייט אויף ארויף), און פייער פראדוצירט דעם געוויסען גאז, און דערפאר דערהייבט זיך די רויעך אויף ארויף. | ||
וואס אן אמת האט שוין אין יאר 1766 דער [[בריטישער]] [[כעמיקער]] [[הענרי קאווענדיש]] (Henry Cavendish) ערפינדען דעם עלעמענט [[הידראגען]] (hydrogen), וועלכער וועגט א צענטל פון לופט און גייט אויף ארויף, אבער | וואס אן אמת האט שוין אין יאר 1766 דער [[בריטישער]] [[כעמיקער]] [[הענרי קאווענדיש]] (Henry Cavendish) ערפינדען דעם עלעמענט [[הידראגען]] (hydrogen), וועלכער וועגט א צענטל פון לופט און גייט אויף ארויף, אבער מאנטגאלפיער וועלכער איז נישט געווען קיין פארשער, נאר א בלויזער [[פאפיר]] פראדוצירער, האט זיך געפרייט מיט זיין המצאה און איר זאגאר א נאמען געגעבן "Montgolfier gas". | ||
זשאסעף האט אין 1782 דורכגעפירט א דערפאלגרייכן עקספערימענט דורכן אנהייצן די אינעווייניגסטע חלק פון א [[סחורה]]'נעם [[זעקל]] און זי האט זיך ווירקליך געהויבן ביזן דאך פון זיין הייזקע אינעם שטעטל [[אוויניאן]] (Avignon) אין [[פראנקרייך]]. ביי דעם שטאפל האט זשאסעף אריינגענומען זיין ברודער עטיען אינעם בילד, און אינאיינעם האבן זיי דורכגעפירט צענדליגע עקספערימענטן וויאזוי צו ברענגען אז זייער ערפינדונג זאל קענען אויפהייבן א מענטש. זיי האבן געגלייבט אז ווען זיי וועלן טרעפן די פאסיגע לייכטע סחורה, וואס האלט אבער גענוג גוט די היץ אין איר וועט זי זיין בכח אויפצוהייבן א שווערע וואג. דורכאויס זייערע פראבעס זענען זיי געקומען צום אויספיר, אז א פייער וואס ברענט פון אלטע שיך אדער פארדארבענע פלייש איז די בעסטע צו נוצן פאר דעם צוועק פון זיך הייבן. | זשאסעף האט אין 1782 דורכגעפירט א דערפאלגרייכן עקספערימענט דורכן אנהייצן די אינעווייניגסטע חלק פון א [[סחורה]]'נעם [[זעקל]] און זי האט זיך ווירקליך געהויבן ביזן דאך פון זיין הייזקע אינעם שטעטל [[אוויניאן]] (Avignon) אין [[פראנקרייך]]. ביי דעם שטאפל האט זשאסעף אריינגענומען זיין ברודער עטיען אינעם בילד, און אינאיינעם האבן זיי דורכגעפירט צענדליגע עקספערימענטן וויאזוי צו ברענגען אז זייער ערפינדונג זאל קענען אויפהייבן א מענטש. זיי האבן געגלייבט אז ווען זיי וועלן טרעפן די פאסיגע לייכטע סחורה, וואס האלט אבער גענוג גוט די היץ אין איר וועט זי זיין בכח אויפצוהייבן א שווערע וואג. דורכאויס זייערע פראבעס זענען זיי געקומען צום אויספיר, אז א פייער וואס ברענט פון אלטע שיך אדער פארדארבענע פלייש איז די בעסטע צו נוצן פאר דעם צוועק פון זיך הייבן. | ||
| שורה 24: | שורה 24: | ||
אין אפריל פון 1783 האבן די ברידער באוויזן צו נוצן זייער פאטענט, און פאר א פארזאמלטע פובליק האבן זיי ארויפגעשיקט זייער היימיש-פאבריצירטע באלאן, ווען אינעם קארב דערונטער ליגן עטליכע [[באשעפענישן]]. שפעטער אין נאוועמבער איז עס דעמאנסטרירט געווארן פארנט פון א ריזיגן עולם אין [[פאריז]], ווען די באלאן האט ארויפגעשלעפט אין זיין קארב צוויי מענטשן, און געפלויגן העכער פאריז פאר ארום 25 [[מינוט]] ביז א ווייטקייט פון 5 [[מייל]]. | אין אפריל פון 1783 האבן די ברידער באוויזן צו נוצן זייער פאטענט, און פאר א פארזאמלטע פובליק האבן זיי ארויפגעשיקט זייער היימיש-פאבריצירטע באלאן, ווען אינעם קארב דערונטער ליגן עטליכע [[באשעפענישן]]. שפעטער אין נאוועמבער איז עס דעמאנסטרירט געווארן פארנט פון א ריזיגן עולם אין [[פאריז]], ווען די באלאן האט ארויפגעשלעפט אין זיין קארב צוויי מענטשן, און געפלויגן העכער פאריז פאר ארום 25 [[מינוט]] ביז א ווייטקייט פון 5 [[מייל]]. | ||
אין די נאכפאלגענדע יארן האבן פילע פון איבער דער וועלט נאכגעפאלגט דעם מאדעל פון די | אין די נאכפאלגענדע יארן האבן פילע פון איבער דער וועלט נאכגעפאלגט דעם מאדעל פון די מאנטגאלפיערס, און די אינטערעסע אין די באלאנען איז שטארק געשטיגען. רעגירונגען האבן געזען א שטארקע נוצן פון די געצייגן אין פאל פון א [[מלחמה]], און דער געצייג האט שוין ווירקליך דעצידירט די אויסגאנג פון עטליכע שלאכטן אין די היסטאריע. | ||
די טשעלענדזש אין דעם שטאפל איז געווען וויאזוי אהערצושטעלן א באלאן אויף וועם מ'זאל קענען האבן קאנטראל אין וועלכע ריכטונג ער פארט. ביי דעם שטאפל האט זיך דער מענטש וואס האט זיך אריינגעזעצט אינעם קארב גענצליך ארויפגעווארפן אויף חסדי הבורא אז ער גייט נישט פארפליען איבער א מים שאין לה סוף נאר קענען לאנדן אויף א זיכערע פלאץ. די איינציגסטע קאנטראל מיטל וואס זיי האבן געהאט איז געווען דורך שטריק צוגעבינדן צו די ערד, און געוויסע האבן גענוצט פערד צו שלעפן די שטריק אין די ריכטונג וואס מ'האט געוואלט די באלאן זאל פליען. ס'איז אבער זעלבסט-פארשטענדליך אז די אויפטוה פון אזא "מאשין" איז גאנץ א קנאפער. | די טשעלענדזש אין דעם שטאפל איז געווען וויאזוי אהערצושטעלן א באלאן אויף וועם מ'זאל קענען האבן קאנטראל אין וועלכע ריכטונג ער פארט. ביי דעם שטאפל האט זיך דער מענטש וואס האט זיך אריינגעזעצט אינעם קארב גענצליך ארויפגעווארפן אויף חסדי הבורא אז ער גייט נישט פארפליען איבער א מים שאין לה סוף נאר קענען לאנדן אויף א זיכערע פלאץ. די איינציגסטע קאנטראל מיטל וואס זיי האבן געהאט איז געווען דורך שטריק צוגעבינדן צו די ערד, און געוויסע האבן גענוצט פערד צו שלעפן די שטריק אין די ריכטונג וואס מ'האט געוואלט די באלאן זאל פליען. ס'איז אבער זעלבסט-פארשטענדליך אז די אויפטוה פון אזא "מאשין" איז גאנץ א קנאפער. | ||