אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אידישע דיאלעקטן"

ק
החלפת טקסט – "׳" ב־"'"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע)
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'")
שורה 12: שורה 12:


=== וואָקאַליזם ===
=== וואָקאַליזם ===
דער וואָקאַליזם פון יידיש באַווייזט געזעצמעסיקע אַלטערנאַציעס אין אַלע דיאַלעקטן. דאָס הייסט אַז מען קען קעגנשטעלן די וואָקאַַלן אין באַטאָנטע [[טראַף|טראַפן]] צווישן דיאַלעקטן, הגם די קאָנקרעטע רעאַליזאַציע פון אַ וואָקאַל וואַריאירט פון דיאַלעקט צום דיאַלעקט<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Beider2010/><ref name=Katz1983/><ref name=Weinreich1973/><ref name=Katz1991/>. די אופנים צו דעפינירן די דאָזיקע ''דיאַפאָנעמען'' קענען זיין [[דיאַכראנישע לינגוויסטיק|דיאַכראָנישע]] (באַזירנדיק אויף פאָרשטעלונגען וועגן [[קדמון־וואָקאַליזם]]) אָדער [[סינכראנישע לינגוויסטיק|סינכראָנישע]] (באַזירנדיק אויף וואַריאַביליטעט, וואָס מען זעט אין די דיאַלעקטן). די ערשטע זיינען אָפּהענגיק פון אַ היסטאָרישער רעקאָנסטרוקציע און בכן היינט ניצט מען די סינכראָנישע סיסטעם און נאָר דאַן מאַכט אַ רעקאָנסטרוקציע פונעם פריערדיקן וואָקאַליזם. ס׳איז צוויי נוסחאות וויאַזוי צו באַצייכענען די וואָקאַלישע דיאַפאָנעמען. [[מאַקס וויינרייך]], וואָס האָט פּרובירט צו אַנטוויקלען אַ דיאַכראָנישע סיסטעם, האָט דעפינירט צוויי עיקרים צו טיילן די וואָקאַלן: לערכדיקע קדמון־רעאַליזאַציע (A, E, I, O, U אין זיין סיסטעם) און היסטאָרישע באַזונדערקייטן<ref name=Weinreich1973/>:
דער וואָקאַליזם פון יידיש באַווייזט געזעצמעסיקע אַלטערנאַציעס אין אַלע דיאַלעקטן. דאָס הייסט אַז מען קען קעגנשטעלן די וואָקאַַלן אין באַטאָנטע [[טראַף|טראַפן]] צווישן דיאַלעקטן, הגם די קאָנקרעטע רעאַליזאַציע פון אַ וואָקאַל וואַריאירט פון דיאַלעקט צום דיאַלעקט<ref name=Baumgarten2002/><ref name=Beider2010/><ref name=Katz1983/><ref name=Weinreich1973/><ref name=Katz1991/>. די אופנים צו דעפינירן די דאָזיקע ''דיאַפאָנעמען'' קענען זיין [[דיאַכראנישע לינגוויסטיק|דיאַכראָנישע]] (באַזירנדיק אויף פאָרשטעלונגען וועגן [[קדמון־וואָקאַליזם]]) אָדער [[סינכראנישע לינגוויסטיק|סינכראָנישע]] (באַזירנדיק אויף וואַריאַביליטעט, וואָס מען זעט אין די דיאַלעקטן). די ערשטע זיינען אָפּהענגיק פון אַ היסטאָרישער רעקאָנסטרוקציע און בכן היינט ניצט מען די סינכראָנישע סיסטעם און נאָר דאַן מאַכט אַ רעקאָנסטרוקציע פונעם פריערדיקן וואָקאַליזם. ס'איז צוויי נוסחאות וויאַזוי צו באַצייכענען די וואָקאַלישע דיאַפאָנעמען. [[מאַקס וויינרייך]], וואָס האָט פּרובירט צו אַנטוויקלען אַ דיאַכראָנישע סיסטעם, האָט דעפינירט צוויי עיקרים צו טיילן די וואָקאַלן: לערכדיקע קדמון־רעאַליזאַציע (A, E, I, O, U אין זיין סיסטעם) און היסטאָרישע באַזונדערקייטן<ref name=Weinreich1973/>:
* 1: וואָקאַלן וואָס זיינען געווען און געבליבן קורץ;
* 1: וואָקאַלן וואָס זיינען געווען און געבליבן קורץ;
* 2: וואָקאַלן וואָס זיינען געווען און געבליבן לאַנג (אין דיאַלעקטן מיט לענג דיפערענצירונג);
* 2: וואָקאַלן וואָס זיינען געווען און געבליבן לאַנג (אין דיאַלעקטן מיט לענג דיפערענצירונג);
שורה 310: שורה 310:
<ref name=King1998>King RD (1998) On the uses of Yiddish language geography. ''Shofar'' '''17''': 81–89</ref>
<ref name=King1998>King RD (1998) On the uses of Yiddish language geography. ''Shofar'' '''17''': 81–89</ref>
<ref name=Ramer1997>Manaster-Ramer A (1997) The polygenesis of Western Yiddish — and the monogenesis of Yiddish. In: ''Hegedus I, Michalove PA, Manaster Ramer A (eds) Indo-European, Nostratic, and Beyond; Festschrift for Vitalij V. Shevoroshkin'': 206–232</ref>
<ref name=Ramer1997>Manaster-Ramer A (1997) The polygenesis of Western Yiddish — and the monogenesis of Yiddish. In: ''Hegedus I, Michalove PA, Manaster Ramer A (eds) Indo-European, Nostratic, and Beyond; Festschrift for Vitalij V. Shevoroshkin'': 206–232</ref>
<ref name=Weinreich1923>וויינרייך מ (1923) שטאַפּלען. פיר עטיודן צו דער יידישער שפּראַכוויסנשאַפט און ליטעראַטורגעשיכטע. פאַרלאַג "וואָסטאָק", בערלין, 260 זז׳</ref>
<ref name=Weinreich1923>וויינרייך מ (1923) שטאַפּלען. פיר עטיודן צו דער יידישער שפּראַכוויסנשאַפט און ליטעראַטורגעשיכטע. פאַרלאַג "וואָסטאָק", בערלין, 260 זז'</ref>
<ref name=Weinreich1973>וויינרייך מ (1973) געשיכטע פון דער יידישער שפּראַך: באַגריפן, פאַקטן, מעטאָדן. ייוואָ, ניו יאָרק, אין 4 בענדער. (ציטירט פון Weinreich M (2008) History of the Yiddish Language, Yale University Press)</ref>
<ref name=Weinreich1973>וויינרייך מ (1973) געשיכטע פון דער יידישער שפּראַך: באַגריפן, פאַקטן, מעטאָדן. ייוואָ, ניו יאָרק, אין 4 בענדער. (ציטירט פון Weinreich M (2008) History of the Yiddish Language, Yale University Press)</ref>
}}
}}