בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "״" ב־"""
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""") |
||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
== פיזישע אייגנשאפטן == | == פיזישע אייגנשאפטן == | ||
יופיטער באשטייט בעיקר פון גאז און פליסיקער מאטעריע. ער איז דער גרעסטער פון די פיר ריז־פלאנעטן אין דער זון סיסטעם און דערפאר איז איר גרעסטער פלאנעט.. ער האט א דיאמעטער פון 142,984 | יופיטער באשטייט בעיקר פון גאז און פליסיקער מאטעריע. ער איז דער גרעסטער פון די פיר ריז־פלאנעטן אין דער זון סיסטעם און דערפאר איז איר גרעסטער פלאנעט.. ער האט א דיאמעטער פון 142,984 ק"מ ביי זיין [[עקוואטאר]]. די דורכשניטלעכע געדעכטקייט פון יופיטער, 1.326 ג/צ"מ<sup>3</sup>, איז די צווייט גרעסטע פון די ריז פלאנעטן , אבער נידריגע ווי די פיר [[ערדישער פלאנעט|ערדישע פלאנעטן]]. | ||
=== צונויפשטעל === | === צונויפשטעל === | ||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
|accessdate=4 April 2007|doi=10.1126/science.1100240|pmid=15319491|bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> דורך [[אינפרארויט]] און [[אולטראוויאלעט]] מעסטונגען, האט מען אויך געפונען קליינע קוואנטיטעטן פון [[בענזען]] און אנדערע [[קוילן-וואסערשטאף]].<ref>{{cite journal|journal=Icarus|volume=64|issue=2|pages=233–48|date=1985|title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment|bibcode=1985Icar...64..233K|author=Kim, S. J.|author2=Caldwell, J.|author3=Rivolo, A. R.|author4=Wagner, R.|doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref> | |accessdate=4 April 2007|doi=10.1126/science.1100240|pmid=15319491|bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> דורך [[אינפרארויט]] און [[אולטראוויאלעט]] מעסטונגען, האט מען אויך געפונען קליינע קוואנטיטעטן פון [[בענזען]] און אנדערע [[קוילן-וואסערשטאף]].<ref>{{cite journal|journal=Icarus|volume=64|issue=2|pages=233–48|date=1985|title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment|bibcode=1985Icar...64..233K|author=Kim, S. J.|author2=Caldwell, J.|author3=Rivolo, A. R.|author4=Wagner, R.|doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref> | ||
פון [[ספעקטראסקאפיע]] ווייזט אויס אז [[סאטורן]] האט אן ענלעכן צונויפשטעל ווי יופיטער, אבער די אנדערע ריז פלאנעטן [[אוראנוס]] און [[נעפטון]] האבן רעלאטיוו ווייניגער וואסערשטאף און העליום און מער | פון [[ספעקטראסקאפיע]] ווייזט אויס אז [[סאטורן]] האט אן ענלעכן צונויפשטעל ווי יופיטער, אבער די אנדערע ריז פלאנעטן [[אוראנוס]] און [[נעפטון]] האבן רעלאטיוו ווייניגער וואסערשטאף און העליום און מער "געפרוירנס" און דערפאר רופט מען זיי היינט [[אייז ריז]]ן.<ref>{{cite web |author=Ingersoll, A. P. |author2=Hammel, H. B. |author3=Spilker, T. R. |author4=Young, R. E. | ||
|date={{ר}}1טן יוני 2005 <!-- Date from the properties --> |format=PDF |url=http://www.lpi.usra.edu/opag/outer_planets.pdf |title=Outer Planets: The Ice Giants |publisher=Lunar & Planetary Institute | |date={{ר}}1טן יוני 2005 <!-- Date from the properties --> |format=PDF |url=http://www.lpi.usra.edu/opag/outer_planets.pdf |title=Outer Planets: The Ice Giants |publisher=Lunar & Planetary Institute | ||
|accessdate={{ר}}1טן פעברואר 2007}}</ref> | |accessdate={{ר}}1טן פעברואר 2007}}</ref> | ||
| שורה 35: | שורה 35: | ||
|accessdate={{ר}}28סטן יולי, 2016|language=en|chapter=A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other|quote=the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.}}</ref> יופיטער איז א סך גרעסער ווי די ערד אבער נישט אזוי געדעכט; זיין פארנעם איז אומגעפער 1,321 ווי די ערד, אבער ער איז נאר 318 מאל אזוי מאסיוו.<ref name="fact" /><ref name="burgess">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book|first=Eric|last=Burgess|date=1982|title=By Jupiter: Odysseys to a Giant|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=0-231-05176-X}}</ref> יופיטער׳ס ראדיוס איז אומגעפער 1/10 פון דעם [[זון ראדיוס|ראדיוס פון דער זון]],<ref name="shu82">{{cite book|first=Frank H.|last=Shu|date=1982|title=The physical universe: an introduction to astronomy|page=426|series=Series of books in astronomy|edition=12th|publisher=University Science Books|isbn=0-935702-05-9}}</ref> און זיין מאסע איז 0.001 מאל די [[זון מאסע|מאסע פון דער זון]], במילא האבן ביידע כמעט די זעלבע געדעכטקייט.<ref name="davis_turekian05">{{cite book|author=Davis, Andrew M.|author2=Turekian, Karl K.|title=Meteorites, comets, and planets|volume=1|series=Treatise on geochemistry|publisher=Elsevier|date=2005|isbn=0-08-044720-1|page=624}}</ref> א "[[יופיטער מאסע]]" (אויף ענגליש, ''M''<sub>J</sub> אדער ''M''<sub>Jup</sub> ) ווערט אפט גענוצט ווי אן איינס צו באשרייבן מאסעס פון אנדערע אביעקטן, ספעציעל און [[ברוינער ליליפוט|ברוינע ליליפוטן.]] | |accessdate={{ר}}28סטן יולי, 2016|language=en|chapter=A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other|quote=the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.}}</ref> יופיטער איז א סך גרעסער ווי די ערד אבער נישט אזוי געדעכט; זיין פארנעם איז אומגעפער 1,321 ווי די ערד, אבער ער איז נאר 318 מאל אזוי מאסיוו.<ref name="fact" /><ref name="burgess">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book|first=Eric|last=Burgess|date=1982|title=By Jupiter: Odysseys to a Giant|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=0-231-05176-X}}</ref> יופיטער׳ס ראדיוס איז אומגעפער 1/10 פון דעם [[זון ראדיוס|ראדיוס פון דער זון]],<ref name="shu82">{{cite book|first=Frank H.|last=Shu|date=1982|title=The physical universe: an introduction to astronomy|page=426|series=Series of books in astronomy|edition=12th|publisher=University Science Books|isbn=0-935702-05-9}}</ref> און זיין מאסע איז 0.001 מאל די [[זון מאסע|מאסע פון דער זון]], במילא האבן ביידע כמעט די זעלבע געדעכטקייט.<ref name="davis_turekian05">{{cite book|author=Davis, Andrew M.|author2=Turekian, Karl K.|title=Meteorites, comets, and planets|volume=1|series=Treatise on geochemistry|publisher=Elsevier|date=2005|isbn=0-08-044720-1|page=624}}</ref> א "[[יופיטער מאסע]]" (אויף ענגליש, ''M''<sub>J</sub> אדער ''M''<sub>Jup</sub> ) ווערט אפט גענוצט ווי אן איינס צו באשרייבן מאסעס פון אנדערע אביעקטן, ספעציעל און [[ברוינער ליליפוט|ברוינע ליליפוטן.]] | ||
כאטש יופיטער וואלט געדארפט זיין 75 מאל אזוי מאסיוו כדי [[קערנשמעלצן|צונויפשמעלצן וואסערשטאף]] און ווערן א [[שטערן]], דער קלענסטער [[רויטער ליליפוט]] איז נאר אומגעפער 30 פראצענט גרעסער אין ראדיוס פון יופיטער.<ref>{{cite journal|author=Burrows, A.|author2=Hubbard, W. B.|author3=Saumon, D.|author4=Lunine, J. I.|title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models|journal=Astrophysical Journal|date=1993|volume=406|issue=1|pages=158–71|bibcode=1993ApJ...406..158B|doi=10.1086/172427}}</ref><ref>{{cite news|first=Didier|last=Queloz|title=VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars|publisher=European Southern Observatory|date=19טן נאוועמבער, 2002|url=http://eso.org/public/news/eso0232/|accessdate=12טן יאנואר, 2007}}</ref> טראץ דעם טוט יופיטער אויסשטראלן מער היץ ווי ער באקומט פון דער זון.<ref name="elkins-tanton">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book|first=Linda T.|last=Elkins-Tanton|date=2006|title=Jupiter and Saturn|publisher=Chelsea House|location=New York|isbn=0-8160-5196-8}}</ref> נאך היץ ווערט גענערירט דורכן [[קעלווין–העלמהאלץ מעכאניזם]] דורך אויפציען. דער דאזיגער פראצעס שאפט אז יופיטער זאל זיך איינשרומפן מיט בערך 2 | כאטש יופיטער וואלט געדארפט זיין 75 מאל אזוי מאסיוו כדי [[קערנשמעלצן|צונויפשמעלצן וואסערשטאף]] און ווערן א [[שטערן]], דער קלענסטער [[רויטער ליליפוט]] איז נאר אומגעפער 30 פראצענט גרעסער אין ראדיוס פון יופיטער.<ref>{{cite journal|author=Burrows, A.|author2=Hubbard, W. B.|author3=Saumon, D.|author4=Lunine, J. I.|title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models|journal=Astrophysical Journal|date=1993|volume=406|issue=1|pages=158–71|bibcode=1993ApJ...406..158B|doi=10.1086/172427}}</ref><ref>{{cite news|first=Didier|last=Queloz|title=VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars|publisher=European Southern Observatory|date=19טן נאוועמבער, 2002|url=http://eso.org/public/news/eso0232/|accessdate=12טן יאנואר, 2007}}</ref> טראץ דעם טוט יופיטער אויסשטראלן מער היץ ווי ער באקומט פון דער זון.<ref name="elkins-tanton">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book|first=Linda T.|last=Elkins-Tanton|date=2006|title=Jupiter and Saturn|publisher=Chelsea House|location=New York|isbn=0-8160-5196-8}}</ref> נאך היץ ווערט גענערירט דורכן [[קעלווין–העלמהאלץ מעכאניזם]] דורך אויפציען. דער דאזיגער פראצעס שאפט אז יופיטער זאל זיך איינשרומפן מיט בערך 2 צ"מ א יאר.<ref name="guillot04">{{cite book|editor=Bagenal, F.|editor2=Dowling, T. E.|editor3=McKinnon, W. B|author=Guillot, T.|author2=Stevenson, D. J.|author3=Hubbard, W. B.|author4=Saumon, D.|date=2004|title=Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere|chapter=Chapter 3: The Interior of Jupiter|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=0-521-81808-7}}</ref> | ||
=== אינעווייניגע סטרוקטור === | === אינעווייניגע סטרוקטור === | ||
עס ווערט גערעכענט אז יופיטער באשטייט פון א געדעכטן יאדער מיט א געמישעכץ פון עלעמענטן, אן ארומיגע שיכטע פון פליסיגן מעטאלישן [[הידראגען|וואסערשטאף]] מיט עפעס [[העליום]], און א דרויסנדיגע שיכטע וואס איז מערסטנד מאלעקולארישן וואסערשטאף.<ref name="guillot04" /> אין 1997, איז געווארן פארגעשלאגן דורך גראוויטאציע מעסטונגען אז יופיטער דארף האבן א יאדער,<ref name="guillot04" /> מיט א מאסע 12 צו 45 אזויפיל ווי די ערד, | עס ווערט גערעכענט אז יופיטער באשטייט פון א געדעכטן יאדער מיט א געמישעכץ פון עלעמענטן, אן ארומיגע שיכטע פון פליסיגן מעטאלישן [[הידראגען|וואסערשטאף]] מיט עפעס [[העליום]], און א דרויסנדיגע שיכטע וואס איז מערסטנד מאלעקולארישן וואסערשטאף.<ref name="guillot04" /> אין 1997, איז געווארן פארגעשלאגן דורך גראוויטאציע מעסטונגען אז יופיטער דארף האבן א יאדער,<ref name="guillot04" /> מיט א מאסע 12 צו 45 אזויפיל ווי די ערד, ד"ה אומגעפער 4%–14% פון דער גאנצער מאסע פון יופיטער.<ref name="elkins-tanton" /><ref>{{cite journal|author=Guillot, T.|author2=Gautier, D.|author3=Hubbard, W. B.|title=New Constraints on the Composition of Jupiter from Galileo Measurements and Interior Models|journal=Icarus|date=1997|volume=130|issue=2|pages=534–539|bibcode=1997astro.ph..7210G|doi=10.1006/icar.1997.5812|arxiv=astro-ph/9707210}}</ref> די מאדעלן פון פלאנעטן פֿארמאציע פאדערן אז א פלאנעט זאל האבן א יאדער פון שטיין אדער אייז וואס איז גענוג גרויס צו זאמלען זיין וואסערשטאף און העליום. ס׳איז אבער גאנץ מעגלעך אז יופיטער האט א מאל געהאט א יאדער וואס איז היינט געווארן איינגעשרומפט, אדער איז אינגאנצן מער נישט דא, ווייל מען קען נישט מעסטן גראוויטאציע אזוי גענוי.<ref name="guillot04" /><ref>{{cite book|author=Various|editor=McFadden, Lucy-Ann|editor2=Weissman, Paul|editor3=Johnson, Torrence|date=2006|title=Encyclopedia of the Solar System|edition=2nd|publisher=Academic Press|isbn=0-12-088589-1|page=412}}</ref> | ||
[[טעקע:PIA19640-Jupiter-Infrared-Animation-20150516.gif|קליין|אינפֿרארויט בילד סעקווענץ פון יופיטער]]דער יאדער איז אפשר ארומגענומען מיט געדעכטן מעטאלישן וואסערשטאף, וואס פארברייטערט זיך דרויסנדיק ביז אומגעפער 78% פונעם ראדיוס פונעם פלאנעט. העכער דער שיכטע פון מעטאלישן וואסערשטאף ליגט א דורכזיכטיגן אינעווייניגע אטמאספער פון וואסערשטאף. | [[טעקע:PIA19640-Jupiter-Infrared-Animation-20150516.gif|קליין|אינפֿרארויט בילד סעקווענץ פון יופיטער]]דער יאדער איז אפשר ארומגענומען מיט געדעכטן מעטאלישן וואסערשטאף, וואס פארברייטערט זיך דרויסנדיק ביז אומגעפער 78% פונעם ראדיוס פונעם פלאנעט. העכער דער שיכטע פון מעטאלישן וואסערשטאף ליגט א דורכזיכטיגן אינעווייניגע אטמאספער פון וואסערשטאף. | ||
| שורה 44: | שורה 44: | ||
=== אטמאספער === | === אטמאספער === | ||
יופיטער האט די גרעסטע פלאנעטארישע אטמאספער אין דער זון־סיסטעם, ביז א הייך פון מער ווי 5,000 | יופיטער האט די גרעסטע פלאנעטארישע אטמאספער אין דער זון־סיסטעם, ביז א הייך פון מער ווי 5,000 ק"מ. | ||
==== וואלקן שיכטעס ==== | ==== וואלקן שיכטעס ==== | ||