בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "״" ב־"""
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""") |
||
| שורה 26: | שורה 26: | ||
א כעמישער עלעמענט ווערט דעפינירט דורך דעם אייגנארטיגן נומער פון פראטאנען אין זיין [[אטאמקערן]]. דער דאזיקער נומער ווערט גערופן דער [[אטאם נומער|אטאם-נומער]] פונעם עלעמענט. צום ביישפיל, אלע אטאמען מיט 6 פראטאנען אין דעם קערן זענען אטאמען פון [[קוילנשטאף]], און אלע אטאמען וואס אנטהאלטן 92 פראטאנען אין זייער קערן זענען אטאמען פונעם עלעמענט [[אוראניום]]. אבער, ס׳עקזיסטירן אויך [[איזאטאפ|איזאטאפן]] פון אן עלעמענט וואס זענען פאראנדערט פון אנאנט מיט דער צאל נייטראנען אין דעם קערן. | א כעמישער עלעמענט ווערט דעפינירט דורך דעם אייגנארטיגן נומער פון פראטאנען אין זיין [[אטאמקערן]]. דער דאזיקער נומער ווערט גערופן דער [[אטאם נומער|אטאם-נומער]] פונעם עלעמענט. צום ביישפיל, אלע אטאמען מיט 6 פראטאנען אין דעם קערן זענען אטאמען פון [[קוילנשטאף]], און אלע אטאמען וואס אנטהאלטן 92 פראטאנען אין זייער קערן זענען אטאמען פונעם עלעמענט [[אוראניום]]. אבער, ס׳עקזיסטירן אויך [[איזאטאפ|איזאטאפן]] פון אן עלעמענט וואס זענען פאראנדערט פון אנאנט מיט דער צאל נייטראנען אין דעם קערן. | ||
די כעמישע עלעמענטן ווערן שיין געצייגט אין דער [[פעריאדישע טאבעלע|פעריאדישער טאבעלע]] וואס בינדט צונויף די עלעמענטן לויט זייער אטאם-נומער. א דאנק איר אייגנארטיגער סטרוקטור טיילן די קאלאנעס (אויך גערופן גרופעס/פאמיליעס) און די רייען (אויך גערופן פעריאדן) פון די פארשידענע עלעמענטן עטלעכע געמיינזאמע כעמישע אייגנשאפטן, און זיי זענען אראנזשירט לויט א המשך פון אייגנשאפטן ווי [[אטאמישער ראדיוס|אטאם-ראדיוס]], עלעקטראנעגאטיוויטעט | די כעמישע עלעמענטן ווערן שיין געצייגט אין דער [[פעריאדישע טאבעלע|פעריאדישער טאבעלע]] וואס בינדט צונויף די עלעמענטן לויט זייער אטאם-נומער. א דאנק איר אייגנארטיגער סטרוקטור טיילן די קאלאנעס (אויך גערופן גרופעס/פאמיליעס) און די רייען (אויך גערופן פעריאדן) פון די פארשידענע עלעמענטן עטלעכע געמיינזאמע כעמישע אייגנשאפטן, און זיי זענען אראנזשירט לויט א המשך פון אייגנשאפטן ווי [[אטאמישער ראדיוס|אטאם-ראדיוס]], עלעקטראנעגאטיוויטעט אד"ג. | ||
=== כעמישע פארבינדונג === | === כעמישע פארבינדונג === | ||
| שורה 35: | שורה 35: | ||
=== מאלעקול === | === מאלעקול === | ||
{{הויפט ארטיקל|מאלעקול}} | {{הויפט ארטיקל|מאלעקול}} | ||
א ''מאלעקול'' איז דער קלענסטער אומטיילבארער טייל פון א ריינער [[כעמישע סובסטאנץ|כעמישער סובסטאנץ]] וואס האט איר אייציגן געזעמל פון כעמישע אייגנשאפטן, | א ''מאלעקול'' איז דער קלענסטער אומטיילבארער טייל פון א ריינער [[כעמישע סובסטאנץ|כעמישער סובסטאנץ]] וואס האט איר אייציגן געזעמל פון כעמישע אייגנשאפטן, ד"ה, איר פאטענציאל דורכצוגיין א געוויסע זאמלונג פון כעמישע רעאקציעס מיט אנדערע סובסטאנצן. (צום באמערקן אבער אז נישט אלע סובסטאנצן זענען צוזאמענגעשטעלט פון מאלעקולן.) מאלעקולן זענען טיפיש א געזעמל פון אטאמען צוזאמענגעבונדן מיט [[קאוואלענטער בונד|קאוואלענטע בונדן]], וואו די סטרוקטור איז עלעקטריש נייטראל און אלע וואלענץ עלעקטראנען זענען צונויפגעפארט מיט אנדערע עלעקטראנען אדער אין בונדן אדער אין פארווייז פרייע עלעקטראנען. | ||
די "אינערטע" אדער [[איידעלער גאז|איידעלער-גאז עלעמענטן]] ([[העליום]], [[נעאן]], [[ארגאן (עלעמענט)|ארגאן]], [[קריפטאן]], [[קסענאן]] און [[ראדאן]]) באשטייען פון פרייע אטאמען אלס זייער קלענסטער דיסקרעטער איינס, אבער די אנדערע איזאלירטע כעמישע עלעמענטן באשטייען פון אדער מאלעקולן אדער נעצווערק פון אטאמען געבונדן איינער צו אנאנד. באקאנטע סובסטאנצן וואס אנטהאלטן דערקענבארע מאלעקולן זענען וואסער, לופט, פיל ארגאנישע פארבינדונגען ווי אלקאהאל, צוקער, בענזין און פארשידענע [[מעדיקאמענט|אפטייקווארג]]. | די "אינערטע" אדער [[איידעלער גאז|איידעלער-גאז עלעמענטן]] ([[העליום]], [[נעאן]], [[ארגאן (עלעמענט)|ארגאן]], [[קריפטאן]], [[קסענאן]] און [[ראדאן]]) באשטייען פון פרייע אטאמען אלס זייער קלענסטער דיסקרעטער איינס, אבער די אנדערע איזאלירטע כעמישע עלעמענטן באשטייען פון אדער מאלעקולן אדער נעצווערק פון אטאמען געבונדן איינער צו אנאנד. באקאנטע סובסטאנצן וואס אנטהאלטן דערקענבארע מאלעקולן זענען וואסער, לופט, פיל ארגאנישע פארבינדונגען ווי אלקאהאל, צוקער, בענזין און פארשידענע [[מעדיקאמענט|אפטייקווארג]]. | ||
| שורה 49: | שורה 49: | ||
=== מאל === | === מאל === | ||
דער מאל איז אן איינס פון מאָס וואס באדייט א קוואנטיטעט פון סובסטאנץ (אויך גערופן א כעמישער קוואנטיטער). דער מאל ווערט דעפינירט ווי די צאל אטאמען געפונען אין גענוי 0.012 קילאגראם (אדער 12 גראם) פון [[carbon-12]], וואו די carbon-12 אטאמען זענען אומגעבונדן, באוועגן זיך נישט און אין זייער גרונדצושטאנד.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.org/en/si/base_units/|title=Official SI Unit definitions|publisher=Bipm.org|accessdate=2011-06-12}}</ref> די צאל יש׳ן א מאל ווערט באוואוסט אלס דער אוואגאדרא-קאנסטאנט, און איז למעשה בערך 6.022×10<sup>23</sup> מאל<sup>−1</sup>.{{sfn|Burrows|Holman|Parsons|Pilling|2008|p=16}} מאל-קאנצענטראציע איז וויפיל פון א געוויסן סובסטאנץ געפינט זיך פער פארנעם פון צעפירונג, געמאסטן אין מאל/[[דעצימעטער| | דער מאל איז אן איינס פון מאָס וואס באדייט א קוואנטיטעט פון סובסטאנץ (אויך גערופן א כעמישער קוואנטיטער). דער מאל ווערט דעפינירט ווי די צאל אטאמען געפונען אין גענוי 0.012 קילאגראם (אדער 12 גראם) פון [[carbon-12]], וואו די carbon-12 אטאמען זענען אומגעבונדן, באוועגן זיך נישט און אין זייער גרונדצושטאנד.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.org/en/si/base_units/|title=Official SI Unit definitions|publisher=Bipm.org|accessdate=2011-06-12}}</ref> די צאל יש׳ן א מאל ווערט באוואוסט אלס דער אוואגאדרא-קאנסטאנט, און איז למעשה בערך 6.022×10<sup>23</sup> מאל<sup>−1</sup>.{{sfn|Burrows|Holman|Parsons|Pilling|2008|p=16}} מאל-קאנצענטראציע איז וויפיל פון א געוויסן סובסטאנץ געפינט זיך פער פארנעם פון צעפירונג, געמאסטן אין מאל/[[דעצימעטער|ד"מ]]<sup>3</sup>.{{sfn|Atkins|de Paula|2009|p=9}} | ||
=== צושטאנד פון מאטעריע === | === צושטאנד פון מאטעריע === | ||