אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ווענוס"

9 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 3 יאָר
ק
החלפת טקסט – "״" ב־"""
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע)
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""")
שורה 1: שורה 1:
[[טעקע:Venus globe.jpg|250px|קליין|ראַדאַר בילד פון ווענוסנס אייבערפלאַך]]
[[טעקע:Venus globe.jpg|250px|קליין|ראַדאַר בילד פון ווענוסנס אייבערפלאַך]]
'''ווענוס''' ([[ענגליש]]: ''Venus''; סימבאל: [[File:Venus symbol (bold).svg|16px|♀]]) איז דער צווייטער נענטסטער [[פלאנעט]] צו דער [[זון]]; זײַן אָרביט דויערט 224.7 [[ערד-פלאנעט|ערד]] טעג.<ref name="nasa_venus" />  אחוץ דער [[לבנה]] איז ער דער ליכטיגסטער אביעקט אינעם נאכט הימל, מיט א גרייס 4.6-, און מען קען אים אמאל זען אויך בייטאג.<ref>{{cite web|url=http://www.fourmilab.ch/images/venus_daytime/|title=Viewing Venus in Broad Daylight|work=Fourmilab Switzerland|first=John|last=Walker|accessdate=19טן אפריל 2017}}</ref>  קוקנדיג פון דער ערד איז ווענוס קיינמאל נישט צו ווײַט פון דער זון—נישט מער ווי 47.8º. ווענוס האט די לענגסטע ראטאציע־תקופה (243 טעג) פון אלע פלאנעטן אין דער [[זון סיסטעם|זון-סיסטעם]] און דרייט זיך אין דער פארקערטער ריכטונג צו אנדערע פלאנעטן  (ד״ה אז די זון וואלט אויפגעגאנגען אין מערב און פארגאנגען אין מזרח).<ref>{{cite news|url=https://www.space.com/28357-how-to-live-on-venus.html|title=What Would It Be Like to Live on Venus?|work=Space.com|first=Joseph|last=Castro|date={{ר}}3טן פעברואר 2015|accessdate=15טן מערץ 2018}}</ref> ער האט נישט קיין [[נאטירלעכער סאטעליט|נאטירלעכע סאטעליטן]].
'''ווענוס''' ([[ענגליש]]: ''Venus''; סימבאל: [[File:Venus symbol (bold).svg|16px|♀]]) איז דער צווייטער נענטסטער [[פלאנעט]] צו דער [[זון]]; זײַן אָרביט דויערט 224.7 [[ערד-פלאנעט|ערד]] טעג.<ref name="nasa_venus" />  אחוץ דער [[לבנה]] איז ער דער ליכטיגסטער אביעקט אינעם נאכט הימל, מיט א גרייס 4.6-, און מען קען אים אמאל זען אויך בייטאג.<ref>{{cite web|url=http://www.fourmilab.ch/images/venus_daytime/|title=Viewing Venus in Broad Daylight|work=Fourmilab Switzerland|first=John|last=Walker|accessdate=19טן אפריל 2017}}</ref>  קוקנדיג פון דער ערד איז ווענוס קיינמאל נישט צו ווײַט פון דער זון—נישט מער ווי 47.8º. ווענוס האט די לענגסטע ראטאציע־תקופה (243 טעג) פון אלע פלאנעטן אין דער [[זון סיסטעם|זון-סיסטעם]] און דרייט זיך אין דער פארקערטער ריכטונג צו אנדערע פלאנעטן  (ד"ה אז די זון וואלט אויפגעגאנגען אין מערב און פארגאנגען אין מזרח).<ref>{{cite news|url=https://www.space.com/28357-how-to-live-on-venus.html|title=What Would It Be Like to Live on Venus?|work=Space.com|first=Joseph|last=Castro|date={{ר}}3טן פעברואר 2015|accessdate=15טן מערץ 2018}}</ref> ער האט נישט קיין [[נאטירלעכער סאטעליט|נאטירלעכע סאטעליטן]].


ווענוס איז אן [[ערדישער פלאנעט]] און ווערט אמאל גערופן דער "שוועסטער פלאנעט"  פון דער ערד אזוי ווי זיי ביידע האבן ענלעכע גרייס, מאסע, ווייטקייט פון דער זון און צוזאמענשטעל. ער איז אבער גאנץ אנדערש פון דער ערד אין אנדערע פרטים. ער האט דער געדעכטסטן [[אטמאספער]] פון די פיר ערדישע פלאנעטן, וואס באשטייט פון מער ווי 96% [[קוילן זייערס]]. דער [[לופטדרוק]] ביים אייבערפלאך פון ווענוס איז 92 מאל אזוי פיל ווי אויף דער ערד, אומגעפער דער דרוק 900 מעטער אונטער וואסער אויף דער ערד. ווענוס איז דער גאר הייסטער פלאנעט אין דער זון־סיסטעם, מיט א דורכשניט אייבערפלאך טעמפעראטור פון {{ר}}735 K (462 °C), כאטש [[מערקור]] איז נענטער צו דער זון. ווענוס איז באדעקט מיט א מאַטער שיכטע פון אפשפיגלדיקע וואלקענעס פון [[שוועבל-זייערס]], וואס פארמיידט זען זיין אייבערפלאך פון דעם קאסמאס מיט [[ליכט]]. דער אייבערפלאך פון ווענוס איז א טרוקענער מדבר, מיט שטיינער דא און דארט; פון צייט צו צייט ווערט דער אייבערפלאך געענדערט דורך [[וואולקאן|וואולקאניזם]].
ווענוס איז אן [[ערדישער פלאנעט]] און ווערט אמאל גערופן דער "שוועסטער פלאנעט"  פון דער ערד אזוי ווי זיי ביידע האבן ענלעכע גרייס, מאסע, ווייטקייט פון דער זון און צוזאמענשטעל. ער איז אבער גאנץ אנדערש פון דער ערד אין אנדערע פרטים. ער האט דער געדעכטסטן [[אטמאספער]] פון די פיר ערדישע פלאנעטן, וואס באשטייט פון מער ווי 96% [[קוילן זייערס]]. דער [[לופטדרוק]] ביים אייבערפלאך פון ווענוס איז 92 מאל אזוי פיל ווי אויף דער ערד, אומגעפער דער דרוק 900 מעטער אונטער וואסער אויף דער ערד. ווענוס איז דער גאר הייסטער פלאנעט אין דער זון־סיסטעם, מיט א דורכשניט אייבערפלאך טעמפעראטור פון {{ר}}735 K (462 °C), כאטש [[מערקור]] איז נענטער צו דער זון. ווענוס איז באדעקט מיט א מאַטער שיכטע פון אפשפיגלדיקע וואלקענעס פון [[שוועבל-זייערס]], וואס פארמיידט זען זיין אייבערפלאך פון דעם קאסמאס מיט [[ליכט]]. דער אייבערפלאך פון ווענוס איז א טרוקענער מדבר, מיט שטיינער דא און דארט; פון צייט צו צייט ווערט דער אייבערפלאך געענדערט דורך [[וואולקאן|וואולקאניזם]].
שורה 10: שורה 10:
== פיזיקאלישע אייגנשאפטן ==
== פיזיקאלישע אייגנשאפטן ==
[[טעקע:Venus,_Earth_size_comparison.jpg|טעקסט=Venus, without its atmosphere, is placed side by side with Earth. They are nearly the same size, though Venus is slightly smaller.|לינקס|קליין|גרייס פארגלייך מיט [[ערד-פלאנעט]]]]
[[טעקע:Venus,_Earth_size_comparison.jpg|טעקסט=Venus, without its atmosphere, is placed side by side with Earth. They are nearly the same size, though Venus is slightly smaller.|לינקס|קליין|גרייס פארגלייך מיט [[ערד-פלאנעט]]]]
ווענוס איז איינער פון די פיר [[ערדישער פלאנעט|ערדישע פלאנעטן]] אין דער זון־סיסטעם, ד״ה אז ער איז א שטיינערנער קערפער ווי ערד. ער איז ענלעך צו ערד אין גרייס און מאסע to , און ווערט אפט געשילדערט  ווי ערד׳ס  "שוועסטער" אדער "צווילינג".<ref>{{cite book|author=Lopes, Rosaly M. C.|author2=Gregg, Tracy K. P.|title=Volcanic worlds: exploring the Solar System's volcanoes|publisher=[[Springer Publishing]]|date=2004|isbn=978-3-540-00431-8|page=61}}</ref> דער דיאמעטער פון ווענוס איז  12,103.6 ק״מ—נאר 638.4 ק״מ ווייניגער ווי ערד׳ס דיאמעטער—און זיין מאסע איז 81.5% פון ערד׳ס מאסע. באדינגונגען אויפן ווענוס־אייבערפלאך זען גאר אנדערש ווי אויף ערד ווייל דער געדעכטער [[אטמאספער]] איז 96.5% [[קוילן זייערס]], און רוב פון די איבעריגע 3.5% איז [[אזאט]].<ref>{{cite web|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venusatmos.html|title=אטמאספער פון ווענוס|work=The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflght|accessdate=29סטן אפריל 2007}} {{לינקשפראך|ענגליש}}</ref>
ווענוס איז איינער פון די פיר [[ערדישער פלאנעט|ערדישע פלאנעטן]] אין דער זון־סיסטעם, ד"ה אז ער איז א שטיינערנער קערפער ווי ערד. ער איז ענלעך צו ערד אין גרייס און מאסע to , און ווערט אפט געשילדערט  ווי ערד׳ס  "שוועסטער" אדער "צווילינג".<ref>{{cite book|author=Lopes, Rosaly M. C.|author2=Gregg, Tracy K. P.|title=Volcanic worlds: exploring the Solar System's volcanoes|publisher=[[Springer Publishing]]|date=2004|isbn=978-3-540-00431-8|page=61}}</ref> דער דיאמעטער פון ווענוס איז  12,103.6 ק"מ—נאר 638.4 ק"מ ווייניגער ווי ערד׳ס דיאמעטער—און זיין מאסע איז 81.5% פון ערד׳ס מאסע. באדינגונגען אויפן ווענוס־אייבערפלאך זען גאר אנדערש ווי אויף ערד ווייל דער געדעכטער [[אטמאספער]] איז 96.5% [[קוילן זייערס]], און רוב פון די איבעריגע 3.5% איז [[אזאט]].<ref>{{cite web|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venusatmos.html|title=אטמאספער פון ווענוס|work=The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflght|accessdate=29סטן אפריל 2007}} {{לינקשפראך|ענגליש}}</ref>


=== געאגראפיע ===
=== געאגראפיע ===
שורה 19: שורה 19:


=== אטמאספער און קלימאט ===
=== אטמאספער און קלימאט ===
ווענוס האט א גאר געדעכטן [[אטמאספער]] וואס באשטייט פון  96.5% [[קוילן זייערס]], 3.5% [[אזאט]], און שפורן פון אנדערע גאזן, ספעציעל שוועבל דיאקסיד.<ref name="SolarSystemEncyclopedia">{{cite book|last1=Taylor|first1=Fredric W.|editor1-last=Tilman|editor1-first=Spohn|editor2-last=Breuer|editor2-first=Doris|editor3-last=Johnson|editor3-first=T. V.|title=Encyclopedia of the Solar System|date=2014|publisher=[[Elsevier]] Science & Technology|location=Oxford|isbn=978-0-12-415845-0|chapter-url=http://literati.credoreference.com/content/entry/estsolar/venus_atmosphere/0|accessdate=12טן יאנואר 2016|chapter=Venus: Atmosphere}}</ref> די מאסע פון זיין אטמאספער איז 93 מאל אזוי פיל ווי די מאסע פון דער ערד, און די דרוק ביי זיין אייבערפלאך איז אומגעפער 92 מאל אזוי פיל ווי אויף דער ערד—א דרוק וואס איז די גלייך פון א טיף פון נאנט צו 1 קילאמעטער אונטער דער ערד׳ס אקעאנען. די געדעכטקייט ביים אייבערפלאך איז 65&nbsp;ק״ג/מ<sup>3</sup>, 6.5% פון דער געדעכטקייט פון וואסער אדער 50 מאל אזוי געדעכט ווי דער ערד׳ס אטמאספער ביי א טעמפעראטור פון (293K (20 °C; 68 °F  ביים ים־פלאך.
ווענוס האט א גאר געדעכטן [[אטמאספער]] וואס באשטייט פון  96.5% [[קוילן זייערס]], 3.5% [[אזאט]], און שפורן פון אנדערע גאזן, ספעציעל שוועבל דיאקסיד.<ref name="SolarSystemEncyclopedia">{{cite book|last1=Taylor|first1=Fredric W.|editor1-last=Tilman|editor1-first=Spohn|editor2-last=Breuer|editor2-first=Doris|editor3-last=Johnson|editor3-first=T. V.|title=Encyclopedia of the Solar System|date=2014|publisher=[[Elsevier]] Science & Technology|location=Oxford|isbn=978-0-12-415845-0|chapter-url=http://literati.credoreference.com/content/entry/estsolar/venus_atmosphere/0|accessdate=12טן יאנואר 2016|chapter=Venus: Atmosphere}}</ref> די מאסע פון זיין אטמאספער איז 93 מאל אזוי פיל ווי די מאסע פון דער ערד, און די דרוק ביי זיין אייבערפלאך איז אומגעפער 92 מאל אזוי פיל ווי אויף דער ערד—א דרוק וואס איז די גלייך פון א טיף פון נאנט צו 1 קילאמעטער אונטער דער ערד׳ס אקעאנען. די געדעכטקייט ביים אייבערפלאך איז 65&nbsp;ק"ג/מ<sup>3</sup>, 6.5% פון דער געדעכטקייט פון וואסער אדער 50 מאל אזוי געדעכט ווי דער ערד׳ס אטמאספער ביי א טעמפעראטור פון (293K (20 °C; 68 °F  ביים ים־פלאך.


=== מאגנעטישע פעלד און הארץ ===
=== מאגנעטישע פעלד און הארץ ===
שורה 25: שורה 25:
== ארביט און ראטאציע ==
== ארביט און ראטאציע ==
[[טעקע:Venusorbitsolarsystem.gif|טעקסט=די ארביטן פון מערקור, ווענוס, ערד און מארס ווערן געזען באוועגנדיק פון ארויף אראפ אריבער א שפין־וועב גראפיק. ערד׳ס ארביט לאזט  א בלויען שפור, דער ארביט פון ווענוס לאזט א געלן שפור|קליין|ווענוס ארביטירט די זון מיט א דורכשניטלעכן דיסטאנץ פון  אומגעפער 108&nbsp;מיליאן קילאמעטער&nbsp; (בערך 0.7{{ר}}&nbsp;[[אסטראנאמישע איינס|AU]]) און דערגאנצט אן ארביט יעדע 224.7&nbsp;טעג. ווענוס איז דער צווייטער פלאנעט פון דער זון און ארביטירט די זון 1.6&nbsp;מאל (געלער שפור) אין ערד׳ס 365&nbsp;טעג (בלויער שפור)]]
[[טעקע:Venusorbitsolarsystem.gif|טעקסט=די ארביטן פון מערקור, ווענוס, ערד און מארס ווערן געזען באוועגנדיק פון ארויף אראפ אריבער א שפין־וועב גראפיק. ערד׳ס ארביט לאזט  א בלויען שפור, דער ארביט פון ווענוס לאזט א געלן שפור|קליין|ווענוס ארביטירט די זון מיט א דורכשניטלעכן דיסטאנץ פון  אומגעפער 108&nbsp;מיליאן קילאמעטער&nbsp; (בערך 0.7{{ר}}&nbsp;[[אסטראנאמישע איינס|AU]]) און דערגאנצט אן ארביט יעדע 224.7&nbsp;טעג. ווענוס איז דער צווייטער פלאנעט פון דער זון און ארביטירט די זון 1.6&nbsp;מאל (געלער שפור) אין ערד׳ס 365&nbsp;טעג (בלויער שפור)]]
ווענוס אריטירט די זון ביי א דיסטאנץ פון אומגעפער 0.72 [[אסטראנאמישע איינס|AU]] ({{ר}}108 מיליאן [[קילאמעטער|ק״מ]]), און מאכט א גאנצן ארביט יעדע 224.7&nbsp;טעג. כאטש אלע פלאנעט-ארביטן זענען עליפטיש, איז ווענוס׳נס ארביט דער נענטסטער צו ממש [[קרייז|קייליכדיק]], מיט אן עקצענטריסיטעט פון ווייניגער ווי 0.01.<ref name="fact" /> ווען ווענוס ליגט צווישן דער ערד און דער זון אין אונטערער קאניונקציע, מאכט עס דעם נענטסטן צוגאנג צו דער ערד פון נארוועלכן פלאנעט מיט א דורכשניטלעכן דיסטאנץ פון  41 מיליאן ק״מ.<ref name="fact" /> דער פלאנעט דערגרייכט אן אונטערע קאניונקציע יעדע 584&nbsp;טעג, אין דורכשניט.<ref name="fact" />
ווענוס אריטירט די זון ביי א דיסטאנץ פון אומגעפער 0.72 [[אסטראנאמישע איינס|AU]] ({{ר}}108 מיליאן [[קילאמעטער|ק"מ]]), און מאכט א גאנצן ארביט יעדע 224.7&nbsp;טעג. כאטש אלע פלאנעט-ארביטן זענען עליפטיש, איז ווענוס׳נס ארביט דער נענטסטער צו ממש [[קרייז|קייליכדיק]], מיט אן עקצענטריסיטעט פון ווייניגער ווי 0.01.<ref name="fact" /> ווען ווענוס ליגט צווישן דער ערד און דער זון אין אונטערער קאניונקציע, מאכט עס דעם נענטסטן צוגאנג צו דער ערד פון נארוועלכן פלאנעט מיט א דורכשניטלעכן דיסטאנץ פון  41 מיליאן ק"מ.<ref name="fact" /> דער פלאנעט דערגרייכט אן אונטערע קאניונקציע יעדע 584&nbsp;טעג, אין דורכשניט.<ref name="fact" />


די אלע פלאנעטן אין דער זון־סיסטעם ארביטירן די זון אין א [[קעגנזייגערדיק|קעגנזייגערדיקער]] ריכטונג קוקנדיק פון איבער דער ערד׳ס צפון פאלוס. רוב פלאנעטן דרייען זיך אויף זייער אקס אויך אין א קעגנזייגערדיקער ריכטונג; ווענוס, אבער, דרייט זיך זייגערדיק אין א [[רוקלויפיקע באוועגונג|רוקלויפיקער באוועגונג]] איין מאל אין 243&nbsp;(ערד) טעג&nbsp;—די פאמעלעכסטע ראטאציע פון אלע פלאנעטן.  אזוי ווי די ראטאציע איז זייער פאוואליע, איז ווענוס כמעט אינגאנצן קיילעכדיק.<ref name="Venus">{{cite web|title=Venus|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/625665/Venus|work=Encyclopædia Britannica Online|last=Squyres|first=Steven W.|author-link=Steven W. Squyres|date=2016|access-date=7 January 2016}}</ref> דערפאר איז א טאג אויף ווענוס (געמאסטן פון די שטערן)  לענגער ווי א ווענוס־יאר (243 קעגן 224.7 ערד־טעג). דער עקוואטאר פון ווענוס דרייט זיך מיט א גיך פון  6.52 ק״מ א שעה אבער דער ערד׳ס עקוואטאר דרייט זיך מיט  1,669.8 ק״מ א שעה.<ref>{{cite book|chapterurl=https://books.google.com/books?id=PE99nOKjbXAC&lpg=PA50&pg=PA50|chapter=Rotational velocity (equatorial)|title=The Cambridge Planetary Handbook|publisher=Cambridge University Press|last=Bakich|first=Michael E.|page=50|date=2000|isbn=978-0-521-63280-5}}</ref> אין די 16 יאר צווישן די באזוכן פון די ''מאגעלאן'' קאסמאסשיף און ''ווענוס עקספרעס'' איז די ראטאציע פון ווענוס געווארן פאמעלעכער; יעדער ווענוס שטערן־טאג איז געווארן לענגער מיט 6.5&nbsp;מינוט אין לויף פון דער צייט.<ref name="slowing spin">{{cite web|url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Venus_Express/Could_Venus_be_shifting_gear|title=Could Venus Be Shifting Gear?|series=Venus Express|publisher=European Space Agency
די אלע פלאנעטן אין דער זון־סיסטעם ארביטירן די זון אין א [[קעגנזייגערדיק|קעגנזייגערדיקער]] ריכטונג קוקנדיק פון איבער דער ערד׳ס צפון פאלוס. רוב פלאנעטן דרייען זיך אויף זייער אקס אויך אין א קעגנזייגערדיקער ריכטונג; ווענוס, אבער, דרייט זיך זייגערדיק אין א [[רוקלויפיקע באוועגונג|רוקלויפיקער באוועגונג]] איין מאל אין 243&nbsp;(ערד) טעג&nbsp;—די פאמעלעכסטע ראטאציע פון אלע פלאנעטן.  אזוי ווי די ראטאציע איז זייער פאוואליע, איז ווענוס כמעט אינגאנצן קיילעכדיק.<ref name="Venus">{{cite web|title=Venus|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/625665/Venus|work=Encyclopædia Britannica Online|last=Squyres|first=Steven W.|author-link=Steven W. Squyres|date=2016|access-date=7 January 2016}}</ref> דערפאר איז א טאג אויף ווענוס (געמאסטן פון די שטערן)  לענגער ווי א ווענוס־יאר (243 קעגן 224.7 ערד־טעג). דער עקוואטאר פון ווענוס דרייט זיך מיט א גיך פון  6.52 ק"מ א שעה אבער דער ערד׳ס עקוואטאר דרייט זיך מיט  1,669.8 ק"מ א שעה.<ref>{{cite book|chapterurl=https://books.google.com/books?id=PE99nOKjbXAC&lpg=PA50&pg=PA50|chapter=Rotational velocity (equatorial)|title=The Cambridge Planetary Handbook|publisher=Cambridge University Press|last=Bakich|first=Michael E.|page=50|date=2000|isbn=978-0-521-63280-5}}</ref> אין די 16 יאר צווישן די באזוכן פון די ''מאגעלאן'' קאסמאסשיף און ''ווענוס עקספרעס'' איז די ראטאציע פון ווענוס געווארן פאמעלעכער; יעדער ווענוס שטערן־טאג איז געווארן לענגער מיט 6.5&nbsp;מינוט אין לויף פון דער צייט.<ref name="slowing spin">{{cite web|url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Venus_Express/Could_Venus_be_shifting_gear|title=Could Venus Be Shifting Gear?|series=Venus Express|publisher=European Space Agency
|date={{ר}}10טן פעברואר 2012
|date={{ר}}10טן פעברואר 2012
|access-date=7 יאנואר 2016}}</ref> צוליב דער רוקלויפיקער ראטאציע, איז די לענג פון א זון־טאג אויף ווענוס א סך קערצער ווי דער שטערן־טאג, 116.75&nbsp;ערד־טעג (קומט אויס דער זון־טאג אויף ווענוס איז קערצער ווי די 176 ערד־טעג פון דעם זון־טאג אויף [[מערקור]]).<ref name="planetary-facts">{{cite web|url=http://www.planetary.org/explore/space-topics/compare/planetary-facts.html|title=Planetary Facts|publisher=[[The Planetary Society]]|access-date={{ר}}20סטן יאנואר 2016
|access-date=7 יאנואר 2016}}</ref> צוליב דער רוקלויפיקער ראטאציע, איז די לענג פון א זון־טאג אויף ווענוס א סך קערצער ווי דער שטערן־טאג, 116.75&nbsp;ערד־טעג (קומט אויס דער זון־טאג אויף ווענוס איז קערצער ווי די 176 ערד־טעג פון דעם זון־טאג אויף [[מערקור]]).<ref name="planetary-facts">{{cite web|url=http://www.planetary.org/explore/space-topics/compare/planetary-facts.html|title=Planetary Facts|publisher=[[The Planetary Society]]|access-date={{ר}}20סטן יאנואר 2016