אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:יאסיף סטאלין"

ק
החלפת טקסט – "״" ב־"""
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע)
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""")
שורה 1: שורה 1:
{{אנפירער
{{אנפירער
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג
|שם התפקיד=הערשער איבער [[ראטנפארבאנד]] (אלגעמיינער סעקרעטאר פון דער קאמוניסטישער פארטיי פון דער פֿסס״ר)
|שם התפקיד=הערשער איבער [[ראטנפארבאנד]] (אלגעמיינער סעקרעטאר פון דער קאמוניסטישער פארטיי פון דער פֿסס"ר)
|למניין=2
|למניין=2
|התחלת כהונה=[[1922]]
|התחלת כהונה=[[1922]]
שורה 24: שורה 24:


== יונגע יארן ==
== יונגע יארן ==
'''יאסעב וויסאריאנאוויטש סטאלין''' איז געבוירן געווארן אין א קליין הויז פון איין שטוב אין גארי, [[גרוזיע]]. זיין פאטער האט געארבעט מאכן אום פאררעכטן [[שיך]].<ref name="bbc">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/stalin_joseph.shtml|title=Joseph Stalin (1879 - 1953)|accessdate=2009-02-01|format=|work=Historic Figures}}</ref> זיין פאטער איז אפֿט געווען שיכור און פלעג פאַטשן זיין ווייב און זיין זון, ביז ער איז געשטארבן אין א געראנגל אין 1890. ווען יאסעב איז געווען יונג האט ער געכאפט [[פאקן]]. דאס האט אים איבערגעלאזט מיט שראַמען אויפֿן פָנים. שפעטער האט ער געהייסן ״פֿארבעסערן״ אלע פֿאטאגראַפֿיעס זיינע צו באהאלטן די שראמען.<ref name="pb">{{cite book|last=Blundell|first=Nigel|title=A Pictorial History of Joseph Stalin|publisher=Promotional Reprint Company Ltd.|date=1996|location=London|page=|isbn=1856483266}}</ref> זיין לינקער ארעם איז געווען קערצער פון דעם רעכטן ארעם צוליב אן אקצידענט ווען א פֿאַעטאן האט אים געשטויסן. אין 1888 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דער גארי קירכע־שולע, וואו ער איז געווען א געלונגערנער סטודענט. אין אויגוסט 1894 איז סטאלין געווארן א סטודענט אין דעם [[גלח|גלחים]] [[סעמינאר]] אין טיפֿליס (היינט [[טביליסי]]).<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/redfiles/bios/all_bio_joseph_stalin.htm|title=Biography: Joseph Stalin|work=pbs.org|accessdate=18טן נאוועמבער 2010}}</ref> ער איז ווייטער געווען א גוטער סטודענט, אבער ווען ער איז געווארן עלטער האט ער געהאט ווייניגער אינטערעס אין ווערן א גלח און האט געמאלדן אז ער איז אן אטעאיסט. צוזאמען מיט אנדערע חברים אין סעמינאר האט ער אנגעהויבן ליינען ביכער וואס זענען פארבאטן, כולל ״דאס קאפיטאל״ פון [[קארל מארקס]]. אין 1898 איז ער געווארן א מיטגליד אין דער מארקסיטישער גרופע מעזאם דאסי (״דריטע גרופע״), א גרוזינישע מארקסיסטישע גרופע. אין אפריל 1899 האט ער פארלאזט דעם סעמינאר אויף אייביג.<ref name="pb" />
'''יאסעב וויסאריאנאוויטש סטאלין''' איז געבוירן געווארן אין א קליין הויז פון איין שטוב אין גארי, [[גרוזיע]]. זיין פאטער האט געארבעט מאכן אום פאררעכטן [[שיך]].<ref name="bbc">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/stalin_joseph.shtml|title=Joseph Stalin (1879 - 1953)|accessdate=2009-02-01|format=|work=Historic Figures}}</ref> זיין פאטער איז אפֿט געווען שיכור און פלעג פאַטשן זיין ווייב און זיין זון, ביז ער איז געשטארבן אין א געראנגל אין 1890. ווען יאסעב איז געווען יונג האט ער געכאפט [[פאקן]]. דאס האט אים איבערגעלאזט מיט שראַמען אויפֿן פָנים. שפעטער האט ער געהייסן "פֿארבעסערן" אלע פֿאטאגראַפֿיעס זיינע צו באהאלטן די שראמען.<ref name="pb">{{cite book|last=Blundell|first=Nigel|title=A Pictorial History of Joseph Stalin|publisher=Promotional Reprint Company Ltd.|date=1996|location=London|page=|isbn=1856483266}}</ref> זיין לינקער ארעם איז געווען קערצער פון דעם רעכטן ארעם צוליב אן אקצידענט ווען א פֿאַעטאן האט אים געשטויסן. אין 1888 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דער גארי קירכע־שולע, וואו ער איז געווען א געלונגערנער סטודענט. אין אויגוסט 1894 איז סטאלין געווארן א סטודענט אין דעם [[גלח|גלחים]] [[סעמינאר]] אין טיפֿליס (היינט [[טביליסי]]).<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/redfiles/bios/all_bio_joseph_stalin.htm|title=Biography: Joseph Stalin|work=pbs.org|accessdate=18טן נאוועמבער 2010}}</ref> ער איז ווייטער געווען א גוטער סטודענט, אבער ווען ער איז געווארן עלטער האט ער געהאט ווייניגער אינטערעס אין ווערן א גלח און האט געמאלדן אז ער איז אן אטעאיסט. צוזאמען מיט אנדערע חברים אין סעמינאר האט ער אנגעהויבן ליינען ביכער וואס זענען פארבאטן, כולל "דאס קאפיטאל" פון [[קארל מארקס]]. אין 1898 איז ער געווארן א מיטגליד אין דער מארקסיטישער גרופע מעזאם דאסי ("דריטע גרופע"), א גרוזינישע מארקסיסטישע גרופע. אין אפריל 1899 האט ער פארלאזט דעם סעמינאר אויף אייביג.<ref name="pb" />


== רעוואלוציאנער ==
== רעוואלוציאנער ==
שורה 30: שורה 30:


== עסן און לאנדווירטשאפט ==
== עסן און לאנדווירטשאפט ==
סטאלין האט איינגעפירט קאלעקטיוויזאציע פון די פארמס, ד״ה די רעגירונג האט צוגענומען דאס לאנד פון די אלע אייגנטימער פון די פארמס און האט געמאכט פון זיי גרויסע פארמס וואס האבן געהערט צו דער רעגירונג. די קאמוניסטישע באאמטער האבן געהייסן די פארמערס ארבעטן אין די נייע פארמס און איבערגעבן די גארער פראדוקציע צו דער רעגירונג.
סטאלין האט איינגעפירט קאלעקטיוויזאציע פון די פארמס, ד"ה די רעגירונג האט צוגענומען דאס לאנד פון די אלע אייגנטימער פון די פארמס און האט געמאכט פון זיי גרויסע פארמס וואס האבן געהערט צו דער רעגירונג. די קאמוניסטישע באאמטער האבן געהייסן די פארמערס ארבעטן אין די נייע פארמס און איבערגעבן די גארער פראדוקציע צו דער רעגירונג.


קאלעקטיוויזאציע האט נישט געטויגט.<ref name="bunker">{{cite book|last=Koontz|first=Terri|author2=Mark Sidwell, S.M. Bunker|title=World Studies|publisher=Bob Jones University Press|location=Greenville, South Carolina 29614|page=|isbn=1-59166-431-4}}</ref> אין די יארן {{ר|רעכטס=יא}}1932–33 איז געווען א הונגער ווען מיליאנען מענטשן זענען געשטארבן. אזוי ווי מ׳האט נישט באצאלט די פֿארמערס גענוג געלט, און סיי ווי אלץ וואס זיי האבן געוואקסן האט די מדינה גענומען, האבן זיי נישט אריינגעלייגט קיין כוחות צו פארבעסערן זייער ארבעט. דאס בעסטע פֿארמען האט געארבעט אויף די גאר קליינע פֿארמס וואס מ׳האט געגעבן צו די פויערן צו וואקסן וואס זיי האבן אליין געווארלט; אויף די קליינע פֿארמס האט מען געלאזט די פויערים האלטן וואס איז געוואקסן דארט. אין יאר 1938 זענען די טיילן פונעם לאנד געווען  4% פון סאוועטישע פארמען.<ref name="bunker" /> דארט אבער האט געוואקסן 20% פון די ערדפראדוקטן.<ref name="bunker" />
קאלעקטיוויזאציע האט נישט געטויגט.<ref name="bunker">{{cite book|last=Koontz|first=Terri|author2=Mark Sidwell, S.M. Bunker|title=World Studies|publisher=Bob Jones University Press|location=Greenville, South Carolina 29614|page=|isbn=1-59166-431-4}}</ref> אין די יארן {{ר|רעכטס=יא}}1932–33 איז געווען א הונגער ווען מיליאנען מענטשן זענען געשטארבן. אזוי ווי מ׳האט נישט באצאלט די פֿארמערס גענוג געלט, און סיי ווי אלץ וואס זיי האבן געוואקסן האט די מדינה גענומען, האבן זיי נישט אריינגעלייגט קיין כוחות צו פארבעסערן זייער ארבעט. דאס בעסטע פֿארמען האט געארבעט אויף די גאר קליינע פֿארמס וואס מ׳האט געגעבן צו די פויערן צו וואקסן וואס זיי האבן אליין געווארלט; אויף די קליינע פֿארמס האט מען געלאזט די פויערים האלטן וואס איז געוואקסן דארט. אין יאר 1938 זענען די טיילן פונעם לאנד געווען  4% פון סאוועטישע פארמען.<ref name="bunker" /> דארט אבער האט געוואקסן 20% פון די ערדפראדוקטן.<ref name="bunker" />
שורה 37: שורה 37:


== מאסן הינריכטונגען ==
== מאסן הינריכטונגען ==
כדי פטור צו ווערן פון זיינע קעגנער, וועמען ער האט אנגערופן ״שונאים פון דער ארבערטער־קלאס״, האט סטאלין איינגערפירט די ״גרויסע רייניקונג״. ער האט אריינגעלייגט אין טורמע מער ווי א מיליאן מענטשן, און נישט ווייניגער ווי 700,000 האט מען הינריכטעט צווישן די יארן 1934 און 1939.<ref name="Kh">Khlevniuk, Oleg V. 2015. ''Stalin: New Biography of a Dictator''. Translated by Nora Seligman Favorov. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-16388-9.</ref>  
כדי פטור צו ווערן פון זיינע קעגנער, וועמען ער האט אנגערופן "שונאים פון דער ארבערטער־קלאס", האט סטאלין איינגערפירט די "גרויסע רייניקונג". ער האט אריינגעלייגט אין טורמע מער ווי א מיליאן מענטשן, און נישט ווייניגער ווי 700,000 האט מען הינריכטעט צווישן די יארן 1934 און 1939.<ref name="Kh">Khlevniuk, Oleg V. 2015. ''Stalin: New Biography of a Dictator''. Translated by Nora Seligman Favorov. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-16388-9.</ref>  


צווישן די וואס מען האט הינריכטעט זענען געווען מערסטע פון די גענעראלן אין דער [[רויטע ארמיי|רויטער ארמיי]], וואס סטאלין האט געהאלטן זיי פאר א סטראשונג קיין זיין הערשאפט. דאס האט שטארק אפגעשוואכט די מיליטער אין די ערשטע מאנאטן פון דער ווערמאכט׳ס אפֿענסיוו קעגן דעם ראטנפארבאנד אין 1941.<ref name="Kh" />
צווישן די וואס מען האט הינריכטעט זענען געווען מערסטע פון די גענעראלן אין דער [[רויטע ארמיי|רויטער ארמיי]], וואס סטאלין האט געהאלטן זיי פאר א סטראשונג קיין זיין הערשאפט. דאס האט שטארק אפגעשוואכט די מיליטער אין די ערשטע מאנאטן פון דער ווערמאכט׳ס אפֿענסיוו קעגן דעם ראטנפארבאנד אין 1941.<ref name="Kh" />