בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שיסעריי אטאקע אויף ליובאוויטשער חסידים (תשנ"ד)}}{{Coord|40.707|-73.999|display=title}} | {{דעסקריפציע|שיסעריי אטאקע אויף ליובאוויטשער חסידים (תשנ"ד)}}{{Coord|40.707|-73.999|display=title}} | ||
[[טעקע:Ari Halberstam Memorial Ramp (14655699733).jpg|קליין|אריינגאנג צום [[ברוקלין בריק]], וואס טראגט דעם נאמען 'ארי האלבערשטאם מעמאריעל רעמפ']] | [[טעקע:Ari Halberstam Memorial Ramp (14655699733).jpg|קליין|אריינגאנג צום [[ברוקלין בריק]], וואס טראגט דעם נאמען 'ארי האלבערשטאם מעמאריעל רעמפ']] | ||
די '''ברוקלין בריק שיסעריי אטאקע''' איז געווען אן אנטיסעמיטישע טעראר אטאקע וואס איז פארגעקומען אום [[י"ח אדר]] [[ה'תשנ"ד]] | <!-- {{פיגוע טרור | ||
| תמונה = Brooklyn Bridge by David Shankbone.jpg | |||
| כיתוב = ברוקלין בריק | |||
| תאריך = י"ח אדר ה'תשנ"ד (1טן מערץ, 1994) | |||
| מקום = [[גשר ברוקלין]] [[ניו יורק]], [[ארצות הברית]] | |||
| מטרה = ליובאַוויטשע ישיבה בחורים | |||
| קואורדינטות = | |||
| סוג = מאַסן שיסעריי; טעראָריזם | |||
| נשק = .380-קאַליבער קאָבריי מאַק-11 מאַשין פּיסטאָל, 9מ"מ גלאק 17 פּיסטאָל | |||
| טויטע = 1 (אַרי האַלבערשטאַם) | |||
| פאַרוואונדעטע = 3 | |||
| מבצע = ראַשיד באַז | |||
| מאטיוו = אַנטיסעמיטיזם; נקמה פאַר דער חברון מערה המכפלה שחיטה | |||
}} --> | |||
די '''ברוקלין בריק שיסעריי אטאקע''' איז געווען אן אנטיסעמיטישע טעראר אטאקע וואס איז פארגעקומען אום [[י"ח אדר]] [[ה'תשנ"ד]] ([[מערץ 1]], [[1994]]), אויף דער [[ברוקלין בריק]], אין ניו יארק סיטי. ראשיד באַז, א לעבאנעזיש-געבוירענער [[טעראריזם|טעראריסט]], האט געשאסן אויף א [[ווען (פארמיטל)|ווען]] וואס האט געפירט 15 [[ליובאוויטש (חסידות)|ליבאוויטשער]] ישיבה בחורים פון מאַנהעטן קיין ברוקלין. אין די טעראר אטאקע זענען פיר בחורים פארוואונדעט געווארן, און איינער פון זיי, דער 16 יעריגער '''ארי האלבערשטאם''' הי"ד, איז אומגעקומען פינף טעג שפּעטער, כ"ג אדר. באַז איז פאראורטיילט געווארן צו 141 יאר טורמע. די שיסעריי איז אָפיציעל רעקלאַסיפיצירט געוואָרן אַלס אַ טעראָר אַקט דורך פעדעראַלע אויטאָריטעטן אין דעצעמבער 2000, נאָך דעם וואָס מען האָט עס ערשט קלאַסיפיצירט ווי אַ "ראָוד רעידזש" אינצידענט. | |||
==אינצידענט== | ==אינצידענט== | ||
[[טעקע:Brooklyn Bridge Manhattan.jpg|קליין|דער [[ברוקלין בריק]], וואו דער שיסעריי איז פארגעקומען]] | [[טעקע:Brooklyn Bridge Manhattan.jpg|קליין|דער [[ברוקלין בריק]], וואו דער שיסעריי איז פארגעקומען]] | ||
אום י"ח אדר תשנ"ד פארמיטאג, זענען א גרופע פון 15 ליובאוויטשער ישיבה בחורים געפארן אין א ווען אויפן ברוקלין בריק אויף דעם וועג פון [[מאנהעטן]] קיין [[קראון הייטס]]. זיי האבן באגלייט דעם אמבולאנס פון ליובאוויטשער רבי'ן, [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|רבי מנחם מענדל שניאורסאן]], נאכדעם וואס דער 92-יעריגער רבי איז דורכגעגאנגען א קאטאראקט אפּעראציע אין דעם 'מאנהעטן אויער, אויג און | אום י"ח אדר תשנ"ד פארמיטאג, זענען א גרופע פון 15 ליובאוויטשער ישיבה בחורים געפארן אין א ווייסן ווען אויפן ברוקלין בריק אויף דעם וועג פון [[מאנהעטן]] קיין [[קראון הייטס]]. זיי האבן באגלייט דעם אמבולאנס פון ליובאוויטשער רבי'ן, [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|רבי מנחם מענדל שניאורסאן]], נאכדעם וואס דער 92-יעריגער רבי איז דורכגעגאנגען א קאטאראקט אפּעראציע אין דעם 'מאנהעטן אויער, אויג און האלז שפּיטאל'. | ||
צוליב זיכערהייט סיבות און די אנגעצויגענע לאגע נאך די 1991 [[קראון הייטס ראיאטן]] און א שמועה אז עס איז געווען א פריערדיגע פארזוך צו אטאקירן דעם רבי'ן, איז די געפלאנטע וועג פון רבי'נס אמבולאנס און פּאליציי עסקארט געהאלטן געווארן געהיים{{הערה|{{לינק|שרייבער=C.S. Teitelbaum|קעפל=A Bridge Too Far|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=אפריל 5, 2020|אדרעס=https://mishpacha.com/a-bridge-too-far/}}}}. די חסידים זענען אנגעוויזן געווארן נישט נאכצופארן דעם רבין'ס אויטא און נעמען אן אנדערע וועג, אבער האבן נישט געפאלגט און א גרופע בחורים זענען נאכגעפארן דעם רבי'ן אין עטליכע אויטאמאבילן{{הערה|1=[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5212247#p5212247 עדות פון א באגלייטער] אויף אייוועלט.|כיוון=ימין}}. | צוליב זיכערהייט סיבות און די אנגעצויגענע לאגע נאך די 1991 [[קראון הייטס ראיאטן]] און א שמועה אז עס איז געווען א פריערדיגע פארזוך צו אטאקירן דעם רבי'ן, איז די געפלאנטע וועג פון רבי'נס אמבולאנס און פּאליציי עסקארט געהאלטן געווארן געהיים{{הערה|{{לינק|שרייבער=C.S. Teitelbaum|קעפל=A Bridge Too Far|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=אפריל 5, 2020|אדרעס=https://mishpacha.com/a-bridge-too-far/}}}}. די חסידים זענען אנגעוויזן געווארן נישט נאכצופארן דעם רבין'ס אויטא און נעמען אן אנדערע וועג, אבער האבן נישט געפאלגט און א גרופע בחורים זענען נאכגעפארן דעם רבי'ן אין עטליכע אויטאמאבילן{{הערה|1=[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5212247#p5212247 עדות פון א באגלייטער] אויף אייוועלט.|כיוון=ימין}}. | ||
ראשיד באַז האט נאכגעפאלגט דעם רבי'נס מאטארקאדע ביז צום ברוקלין בעטערי טונעל, אבער די פּאליציי האט פארשפארט דעם טונעל נאכדעם וואס דער רבי'נס אויטא איז דורכגעפארן. דערפאר האט באז אומגעקערט זיין אויטא און ארויפגעפארן אויפן ברוקלין בריק | ראשיד באַז, אַ לעבאַנעזער אימיגראַנט, האט נאכגעפאלגט דעם רבי'נס מאטארקאדע ביז צום ברוקלין בעטערי טונעל, אבער די פּאליציי האט פארשפארט דעם טונעל נאכדעם וואס דער רבי'נס אויטא איז דורכגעפארן. דערפאר האט באז אומגעקערט זיין אויטא און ארויפגעפארן אויפן ברוקלין בריק ראַמפּע. ווען ער האט באמערקט די ישיבה בחורים ארויפפארן אויפן בריק, בערך 10:24 פארמיטאג{{הערה|[https://clinton.presidentiallibraries.us/items/show/119006 Ari Halberstam murder - Collection Finding Aid · Clinton Digital Library]}}, האט ער געעפנט הייס-פייער מיט א סוב-מאשין [[ביקס]], און בלינד באשאסן ביידע זייטן פונעם ווען מיט איבער 40 קוילן, אויסגעשאסן די פענסטער און פאראורזאכט א בלוט-באד{{הערה|שם=LUBA|{{לינק|שרייבער=Baila Olidort|קעפל=Who Was Ari Halberstam? 20 Years Since Terror Strikes On the Brooklyn Bridge|זייטל=Chabad Lubavitch World Headquarters|דאטום=מערץ 2, 2014|אדרעס=https://www.lubavitch.com/who-was-ari-halberstam-20-years-since-terror-strikes-on-the-brooklyn-bridge/}}}}. בעת דער שיסעריי האָט דער אַטאַקירער אנגעבליך געשריגן אין אַראַביש "הרגע די אידן" (Kill the Jews){{הערה|{{לינק|קעפל=Today: Anniversary of 1994 Brooklyn Bridge Shooting Attack|אדרעס=https://collive.com/today-anniversary-of-1994-brooklyn-bridge-shooting-attack/|זייטל=COLlive News|דאטום=February 27, 2024}}}}. אין זיין קאָפפער (טראנק) איז געפונען געוואָרן נאָך אַ 12-גאודזש שאַטגאן, וואָס איז נישט גענוצט געוואָרן אין דער אַטאַקע{{הערה|''People vs. Baz'', pp. 22-23.}}. | ||
==באטראפענע== | ==באטראפענע== | ||
| שורה 34: | שורה 48: | ||
דער מערדער איז אידענטיפיצירט געווארן אלס ראשיד באַז, אן 28-יעריגער אימיגראנט פון [[לבנון]] וואס האט געוואוינט אין ברוקלין און געארבעט אלס קאר-סערוויס דרייווער. | דער מערדער איז אידענטיפיצירט געווארן אלס ראשיד באַז, אן 28-יעריגער אימיגראנט פון [[לבנון]] וואס האט געוואוינט אין ברוקלין און געארבעט אלס קאר-סערוויס דרייווער. | ||
דער טעראריסט איז אנגעקלאגט געווארן מיט איין צווייטע-גראַד מארד קלאגע און 14 מארד-פארזוך קלאגעס. | דער טעראריסט איז אנגעקלאגט געווארן מיט איין צווייטע-גראַד מארד קלאגע און 14 מארד-פארזוך קלאגעס. אנהייב יאר 1995 איז ער פאראורטיילט געווארן צו 141 יאר אין טורמע. ביי דער פּראצעס האט ער זיך נישט אנטשולדיגט און האט נישט גערעדט{{הערה|{{NYT|George James|Bridge Gunman Gets 141-Year Term|1995/01/19/nyregion/bridge-gunman-gets-141-year-term.html|יאנואר 19, 1995}}|כיוון=שמאל}}. באַז איז געשטארבן אין טורמע אין 2022{{הערה|שם=ADL|[https://www.adl.org/resources/press-release/adl-offers-50000-reward-information-leading-arrest-and-conviction-those ADL Offers $50,000 Reward for Information Leading to Arrest and Conviction of Those Responsible for Murder of Ari Halberstam] – ADL}}. | ||
טראץ זיין אדוואקאט'ס טענה אז די שיסעריי האט זיך אנגעהויבן פון א טראפיק געפעכט, האט באז אין 2007 ענדליך מודה געווען אז ער האט פאראויסגעפּלאנט די אטאקע און געצילט אויף די אידישע בחורים צוליב זייער רעליגיע און אלס א רעאקציע אויף דער שחיטה וואס [[ברוך גאלדשטיין]] האט דורכגעפירט עטליכע טעג פריער אין [[מערת המכפלה]]. ער האט געזאגט אז ער וואלט נישט געשאסן אויף א ווען מיט שווארצע אדער לאטיינישע מענטשן, "איך האב זיי נאר געשאסן ווייל זיי זענען געווען אידן"{{הערה|{{לינק|שרייבער=Larry Celona|קעפל=Killer: Jews my target|זייטל=New York Post|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://nypost.com/2012/03/26/killer-jews-my-target/}}; {{לינק|שרייבער=Uriel Heilman|קעפל=Rashid Baz, killer of Ari Halberstam in 1994, admits to anti-Semitic motive|זייטל=Jewish Telegraphic Agency|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://www.jta.org/2012/03/26/united-states/rashid-baz-killer-of-ari-halberstam-in-1994-admits-to-anti-semitic-motive}}}}. לויט פארשידענע קוועלער האט ער נאכגעפאלגט דעם ווען פון ליובאוויטשן רבי'ן, וועם ער האט געוואלט אומברענגען אלס נקמה פאר די מערת המכפילה שחיטה{{הערה|[https://col.org.il/news/2497 `בשם הבן`], י"ז כסלו ה׳תשס״ד, col.org.il.}}. | טראץ זיין אדוואקאט'ס טענה אז די שיסעריי האט זיך אנגעהויבן פון א טראפיק געפעכט, האט באז אין 2007 ענדליך מודה געווען אז ער האט פאראויסגעפּלאנט די אטאקע און געצילט אויף די אידישע בחורים צוליב זייער רעליגיע און אלס א רעאקציע אויף דער שחיטה וואס [[ברוך גאלדשטיין]] האט דורכגעפירט עטליכע טעג פריער אין [[מערת המכפלה]]. ער האט געזאגט אז ער וואלט נישט געשאסן אויף א ווען מיט שווארצע אדער לאטיינישע מענטשן, "איך האב זיי נאר געשאסן ווייל זיי זענען געווען אידן"{{הערה|{{לינק|שרייבער=Larry Celona|קעפל=Killer: Jews my target|זייטל=New York Post|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://nypost.com/2012/03/26/killer-jews-my-target/}}; {{לינק|שרייבער=Uriel Heilman|קעפל=Rashid Baz, killer of Ari Halberstam in 1994, admits to anti-Semitic motive|זייטל=Jewish Telegraphic Agency|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://www.jta.org/2012/03/26/united-states/rashid-baz-killer-of-ari-halberstam-in-1994-admits-to-anti-semitic-motive}}}}. לויט פארשידענע קוועלער האט ער נאכגעפאלגט דעם ווען פון ליובאוויטשן רבי'ן, וועם ער האט געוואלט אומברענגען אלס נקמה פאר די מערת המכפילה שחיטה{{הערה|[https://col.org.il/news/2497 `בשם הבן`], י"ז כסלו ה׳תשס״ד, col.org.il.}}. | ||
| שורה 59: | שורה 73: | ||
דבורה האלבערשטאם, ארי'ס מוטער, איז געווען די מיטגרינדערין פון דער 'אידישער קינדער-מוזעאום' אין [[קראון הייטס]], וועלכע איז געעפנט געווארן אין 1999 אויף ארי'ס נאמען און אנדענק{{הערה|[https://www.nyc.gov/html/om/html/99b/pr349-99.html Press Release Archives #349-99- MAYOR GIULIANI DELIVERS REMARKS AT GROUNDBREAKING CEREMONY FOR JEWISH CHILDREN'S MUSEUM]}}<ref name="WCBS">{{cite news |title=Mother Reflects On Terror Attack That Killed Ari Halberstam, 25 Years Later |url=https://www.audacy.com/wcbs880/articles/remembering-ari-halberstam-25-years-later |publisher=WCBS |date=1 March 2019}}</ref>, און זי דינט אלס דירעקטארין פון אויסערליכע אפּהאנדלונגען פון די מוזעאום. | דבורה האלבערשטאם, ארי'ס מוטער, איז געווען די מיטגרינדערין פון דער 'אידישער קינדער-מוזעאום' אין [[קראון הייטס]], וועלכע איז געעפנט געווארן אין 1999 אויף ארי'ס נאמען און אנדענק{{הערה|[https://www.nyc.gov/html/om/html/99b/pr349-99.html Press Release Archives #349-99- MAYOR GIULIANI DELIVERS REMARKS AT GROUNDBREAKING CEREMONY FOR JEWISH CHILDREN'S MUSEUM]}}<ref name="WCBS">{{cite news |title=Mother Reflects On Terror Attack That Killed Ari Halberstam, 25 Years Later |url=https://www.audacy.com/wcbs880/articles/remembering-ari-halberstam-25-years-later |publisher=WCBS |date=1 March 2019}}</ref>, און זי דינט אלס דירעקטארין פון אויסערליכע אפּהאנדלונגען פון די מוזעאום. | ||
אין די הויז פון רעפּרעזענטאטן איז צווישן 2000 און 2003 דריי מאל אויפגעברענגט געווארן א געזעץ איינצוצוימען באנוץ פון אויטאמאטישע געווער, גערופן "ארי'ס געזעץ"{{הערה|[https://www.congress.gov/bill/106th-congress/house-bill/4632 H.R.4632 - 106th Congress (1999-2000)], Congress.gov, Library of Congress;{{ש}} | אין די הויז פון רעפּרעזענטאטן איז צווישן 2000 און 2003 דריי מאל אויפגעברענגט געווארן א געזעץ איינצוצוימען באנוץ פון אויטאמאטישע געווער, גערופן "ארי'ס געזעץ"{{הערה|[https://www.congress.gov/bill/106th-congress/house-bill/4632 H.R.4632 - 106th Congress (1999-2000)], Congress.gov, Library of Congress;{{ש}} | ||