אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:צענזור"

2,624 בייטן צוגעלייגט , 25 נאוועמבער

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,359

רעדאגירונגען

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
+{{דרעפט}}
 די '''צענזור''' אויף ספרים באַדייט די סיסטעמאַטישע איבערקוקונג און קאָנטראָל פון מאַנוסקריפּטן אָדער געדרוקטע ספרים, דורך רעליגיעזע אָדער מלוכישע אויטאָריטעטן, כּדי צו פאַרמיידן די פאַרשפּרייטונג פון נישט־געוואָלטע אידעען. די היסטאריע פון אידישער צענזור ציט זיך פון די אוראַלטע צייטן ביז היינט, און זי נעמט אַריין צוויי הויפּט־פאָרמען: דרויסנדיגע צענזור דורך גוי'שע רעגירונגען אָדער רעליגיעזע אויטאָריטעטן, און אינערליכע צענזור דורך אידישע רבנישע אָדער קהלישע אויטאָריטעטן. צענזור האָט זיך אויסגעדריקט אין פאַרשידענע וועגן, ווי: אַרויסשניידן אָדער פאַרריכטן אויסדרוקן, קאָנפיסקאַציע פון גאַנצע ביכער, אָדער גאָר זייער פארברענונג.
@@ שורה 59: / שורה 60: @@
 ===נאַצי־דייטשלאַנד===
-די נאַצישע און פאַשיסטישע רדיפות זענען געווען געצילט נישט נאָר קעגן יידן, נאָר אויך קעגן זייער ליטעראַרישער און וויסנשאַפטלעכער אַרבעט, וועלכע זענען קאָנפיסקירט, פאַרבאָטן און מאַסן־פאַרברענט געוואָרן.
+די נאַצישע און פאַשיסטישע רדיפות זענען געווען געצילט נישט נאָר קעגן אידן, נאָר אויך קעגן זייער ליטעראַרישער און וויסנשאַפטלעכער אַרבעט, וועלכע זענען קאָנפיסקירט, פאַרבאָטן און מאַסן־פאַרברענט געוואָרן.
 • די באַקאַנטע ביכער־ברענונגען דורך סטודענטן־אָרגאַניזאַציעס (געשטיצט פונעם רעזשים) האָבן פּאַסירט דעם 10טן מיי 1933 אין איבער 20 אוניווערזיטעטן־שטעט. צוו. אַנדערן זענען פאַרברענט געוואָרן ווערק פון יידישע מחברים ווי היינריך היינע און זיגמונד פרייד.
 • דער צענזור־פּראָצעס פון טעקסטן פירט צו דער "אַבסאָלוטער צענזור" פון אידישע לעבנס.
@@ שורה 65: / שורה 66: @@
 ==אינערליכע אידישע צענזור==
 אינערליכע צענזור איז געווען דורכגעפירט דורך רבנישע אויטאָריטעטן מיט דער כּוונה צו האַלטן רעליגיעזע אינטעגריטעט און אָפּצושלאָגן אידעען וואָס מען האָט געהאַלטן פאַר כּפירה אָדער אוממאָראַליש.
+===מחלוקות אויף רמב"ם===
+די כתבים פון ר' משה בן מיימון (רמב"ם), ביים ערשטן אין זיין פילאָסאָפישן ווערק מורה נבוכים און ספר המדע, האָבן פּראָוואָקירט אינערליכע מחלוקות און פאַרבאטן, ווייל מען האָט זיי געהאַלטן פאַר כּפירישע אָדער מאָראַליש שעדליך.
+• אין 1232, זענען די שריפטן פונעם רמב"ם פאַרברענט געוואָרן דורך דער קריסטלעכער אינקוויזיציע. דאָס איז געשען, לכאורה, אויף דער אינסטיגאַציע פון טידישע קעגנער.
+• דער דאָזיגער פאַל פון טידישער אינערלעכער קעגנערשאַפט, וואָס האָט געפירט צו אַ קריסטלעכן אויטאָ־דאַ־פע, האָט צוריקגעשלאָגן, ווייל עטליכע יאָר שפּעטער האָט זיך אָנגעהויבן אַ לאַנגע געשיכטע פון פאַרברענונגען פונעם תּלמוד דורך די זעלבע פרייערס.
 ===הסכּמות און רבנישע מאַכט===
 [[הסכמה|הסכּמות]] זענען געוואָרן אַ באַדייטנדער מיטל פאַר אינערליכער צענזור און צו באַשטימען רבנישע אויטאָריטעט איבערן אידישן בוך־מאַרק.
-• די ערשטע הסכּמה איז געווען אין ספר האגור פון ר' יעקב בן יהודה לאַנדאַו אינעם 15טן יאָרהונדערט.
+• די ערשטע הסכּמה איז געווען אין ספר האגור פון ר' יעקב בן יהודה לאַנדאַו אינעם 15טן יאָרהונדערט{{הערה|1=Censorship Uncensored: A Timeline of Jewish Censorship - 18Forty}}.
 • אין 1554, האָט אַ רבנישע קאָנפערענץ אין פעראַראַ באַשטימט, אַז יעדער ספר דאַרף האָבן די הסכּמה פון דריי באַקאַנטע רבנים און קהלשע פירער.
 • די פאָדערונג פאַר הסכּמות איז שטאַרק געוואָרן אונטערן איינדרוק פון שבתיאיזם און פראַנקיזם.
 ===אידעאָלאָגישע און מאָראַלישע צענזור===
 אידישע אויטאָריטעטן האָבן צענזורירט אַ ריי אידעאָלאָגישע אָדער מאָראַלישע טעמעס:
-• פילאָסאָפיע און כּפירה: די כתבים פון [[רמב"ם]] האָבן געליטן פון אינערליכער צענזור. אין 1232, זענען זיי פאַרברענט געוואָרן דורך קריסטליכער אינקוויזיציע, לכאורה אויף דער אינסטיגאַציע פון אידישע קעגנער. עס זענען געווען אַריינרעדונגען אין די טעקסטן פונעם רמב"ם (ספר המדע און מורה נבוכים) צוליב פאָרכט פאַר "מאַסוועריישע" אידעען.
 • אַנטקעגן קבלה: אַ טייל רבנים האָבן זיך קעגנגעשטעלט דעם לערנען קבלה.
@@ שורה 84: / שורה 86: @@
 • חסידים קעגן מתנגדים: די גרויסע מלחמות אינעם 18טן און 19טן יאָרהונדערט צווישן חסידים און מתנגדים זענען געווען פול מיט צענזור; אַפילו אין דער צייט פונעם מומר־[[עמדין-אייבעשיץ מחלוקת|באַשולדיגונג אויף ר' יונתן אייבשיץ]] דורך ר' יעקב עמדין, האָט דער "[[ועד ארבע ארצות]]" געהערשט איבער דער פאַרברענונג פון צוויי עמדינס ספרים אין 1753.
-===צענזור אין היינטצייטיקער אַרטאָדאָקסיע===
+===צענזור אין היינטצייטיגער אַרטאָדאָקסיע===
 אין דער מאָדערנער צייט, בפרט אין דער חסידיש־ליטווישער (חרדי) געזעלשאַפט, ווערט די היסטאריע אָפט רעדאַגירט כּדי צו שאַפן אַן אידעאָלאָגישע נאַראַטיוו.
 • היסטאָריאָגראַפיע: ארטאָדאָקסישע היסטאָריאָגראַפיע שאַפט אַ "קאָנטער־היסטאָריע" וואָס פילטרירט נישט־געוואָלטע פאַקטן און פאַרשמירט די "פינצטערע" אַספּעקטן פון דער פאַרגאַנגענהייט, כּדי צו פאַרשטאַרקן אַ געוויסע וועלט־באַנעם (וועלט־אנשויאונג).
-• ביישפּילן: מען האָט צענזורירט ביכער וואָס האָבן געהאַט פּאָזיטיווע רעפערענצן צו [[השכלה|השׂכּלה]] אָדער ציוניזם. למשל, די ביאָגראַפיע "מיין פעטער דער נצי"ב" (My Uncle the Netziv) איז צענזורירט געוואָרן ווייל עס איז געווען דערמאנט, אַז דער [[רבי נפתלי צבי יהודה בערלין|נצי"ב פון וואָלאָזשין]] ישיבה האָט געהאַט סעקולערע שטודיעס.
+• באַשיצן דעם כּבוד: די צענזור אין דער חרדישער סביבה (ווי די לויטן ליטווישן ישיבה־וועלטבאַנעם) שטעלט דעם כּבוד פון רבנים ("גדולים") העכער פון היסטאָרישער אָביעקטיווקייט{{הערה|1=Changing the Immutable - Marc Shapiro}}.
+• ביישפּילן: מען האָט צענזורירט ביכער וואָס האָבן געהאַט פּאָזיטיווע רעפערענצן צו [[השכלה|השׂכּלה]] אָדער ציוניזם. למשל, די ביאָגראַפיע "מיין פעטער דער נצי"ב" (My Uncle the Netziv) איז צענזורירט געוואָרן ווייל עס איז געווען דערמאנט, אַז דער [[רבי נפתלי צבי יהודה בערלין|נצי"ב פון וואָלאָזשין]] ישיבה האָט געהאַט סעקולערע שטודיעס{{הערה|1=https://seforimblog.com/2014/03/the-netziv-reading-newspapers-on-3/}}. דאָס בוך איז צוריקגערופן געוואָרן פון אַ חרדישער מוסד, ווײל עס שטימט נישט מיטן אידעאַליזירטן בילד פונעם רב{{הערה|1=“There Was Only One Man in the Shtetl...”: Haredi Judaism’s Founding Myth}}.
 • אישות ענינים: רבנים האָבן פאַרבאָטן סאַלאַציעזע אָדער טריוויאַלע פּובליקאַציעס. אַפילו היינט, ווערן זאַכן וואָס זענען שייך צו אישות אָדער באַשיידענע ענינים (צניעות) רעדאַגירט אין דער חרדישער ליטעראַטור. למשל, אויסגאַבעס פון רמב"מ'ס משנה תּורה פון 1702 מיט נישט באַשיידענע צייכענונגען אויף דער טיטל־בלאַט וואָלט מען קיינמאָל היינט נישט איבערגעדרוקט אין אַ טראַדיציאָנעלער דרוקעריי.
+• הלכה: אינערליכע צענזור קומט פאָר אויך אין הלכה־ספרים, כּדי צו היטן דאָס ציבור פון אידעען וואָס ווערן געהאַלטן פאַר סכּנותדיג. אַ ביישפּיל איז דאָס אויסמעקן אַלטע לעניענטע מיינונגען וועגן דעם אָנטוען פון אַ קאפּל אָדער די תקנות פון מצה־באַקן אין נייע אויסגאַבעס, כּדי צוצושטעלן דעם טעקסט צום היינטצייטיגן מנהג{{הערה|1=https://hakirah.org/Vol%204%20Rabinowitz.pdf}}{{הערה|https://judaism.stackexchange.com/questions/133270/censorship-of-halachic-jewish-sources#:~:text=Update%3A%20Another%20answer,matzah%20for%20Pesah.}}.
+• פרויען ליטעראַטור: אין דער חרדישער פרויען־ליטעראַטור עקזיסטירט אַן עקסטענסיווע צענזור (אויך זעלבסט־צענזור) כּדי צו באַשיצן די "פאַרשלאָסענע געזעלשאַפט‟ און פאַרשווייגן קריטישע מעסעדזשעס{{הערה|1=https://www.daat.ac.il/daat/ktav_et/maamarim/bolek01.pdf}}.
 [[קאַטעגאָריע:זשורנאליזם]]
 [[קאַטעגאָריע:ביכער]]
 [[HE:צנזורה]]

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:צענזור"

רוי:צענזור (זעט מקור)

רעוויזיע פון 04:59, 25 נאוועמבער 2025