אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:דע סאלא פאמיליע"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
צייכן: רויע רעדאגירונג
 
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט}}
{{דרעפט}}
{{דעסקריפציע|ספרדישע רבנישע משפחה אין ענגלאנד און קאנאדע}}
די '''דע סאָלאַ פאַמיליע''' איז אַן אויסגעצייכנטע ספרדישע אידישע משפּחה, באַקאַנט פאַר אירע רבנים, חזנים, פּראָפעסאָרן, מחברים און פירערשאַפט אין די מערבדיגע ספרדישע קהילות אין האָלאַנד, ענגלאַנד און צפון־אַמעריקע.
די '''דע סאָלאַ פאַמיליע''' איז אַן אויסגעצייכנטע ספרדישע אידישע משפּחה, באַקאַנט פאַר אירע רבנים, חזנים, פּראָפעסאָרן, מחברים און פירערשאַפט אין די מערבדיגע ספרדישע קהילות אין האָלאַנד, ענגלאַנד און צפון־אַמעריקע.


שורה 10: שורה 11:
===דוד בן אהרן דע סאָלאַ (1796–1860)===
===דוד בן אהרן דע סאָלאַ (1796–1860)===
[[טעקע:David aaron de sola.jpg|קליין|דוד בן אהרן דע סאָלאַ]]
[[טעקע:David aaron de sola.jpg|קליין|דוד בן אהרן דע סאָלאַ]]
דוד בן אהרן דע סאָלאַ (David de Aaron de Sola) איז געבוירן געוואָרן אין אַמסטערדאַם אין 1796. ער איז געווען דער זון פון אהרן דע סאָלאַ, אַ תלמיד חכם. אין 1818, ביים עלטער פון 22 יאָר, איז ער גערופן געוואָרן קיין לאָנדאָן צו זיין איינער פון די מיניסטאָרן (חזן) פון דער בעוויס מאַרקס קהילה. ער האָט חתונה געהאַט אין 1819 מיט ריקאַ/רבקה מעלדאָלאַ, די עלטסטע טאָכטער פון חכם רפאל מעלדאָלאַ, וועמענס טאַטע ער איז שפּעטער געוואָרן אַן געלערנטער אַסיסטענט. נאָך מעלדאָלאַ'ס טויט אין 1828, האָט דע סאָלאַ כּמעט איבערגענומען די רבנישע פירערשאַפט פון די ענגלישע ספרדים.
דוד בן אהרן דע סאָלאַ (David de Aaron de Sola) איז געבוירן געוואָרן אין אַמסטערדאַם אין 1796. ער איז געווען דער זון פון אהרן דע סאָלאַ, אַ תלמיד חכם. אין 1818, ביים עלטער פון 22 יאָר, איז ער גערופן געוואָרן קיין לאָנדאָן צו זיין איינער פון די מיניסטאָרן (חזן) פון דער בעוויס מאַרקס קהילה. ער האָט חתונה געהאַט אין 1819 מיט ריקאַ/רבקה מעלדאָלאַ, די עלטסטע טאָכטער פון חכם רפאל מעלדאָלאַ, וועמענס טאַטע ער איז שפּעטער געוואָרן אַן געלערנטער אַסיסטענט. נאָך חכם מעלדאָלאַ'ס טויט אין 1828, האָט דע סאָלאַ כּמעט איבערגענומען די רבנישע פירערשאַפט פון די ענגלישע ספרדים{{הערה|"Sola, De ." ''Encyclopaedia Judaica''}}.


דע סאָלאַ איז באַקאַנט ווי "דער געלערנטער חזן" צוליב זיין געלערנטקייט און שריפטן. ער האָט געקענט ענגליש און האָט געהאַלטן רעדעס אין דער שול. דעם 26סטן מאַרץ, 1831, האָט ער געהאַלטן די ערשטע רעדע אין ענגליש וואָס מע האָט געהערט אין די ווענט פון דער בעוויס מאַרקס שיל (פריער זענען זיי געהאַלטן געוואָרן אויף שפּאַניש אָדער פּאָרטוגעזיש). זיינע רעדעס זענען שפּעטער פאַרעפנטליכט געוואָרן דורך דעם מאַהאַמאַד (דעם פאָרוואַלטונגס־ראַט פון דער קהילה).
דע סאָלאַ איז באַקאַנט ווי "דער געלערנטער חזן" צוליב זיין געלערנטקייט און שריפטן. ער האָט געקענט ענגליש און האָט געהאַלטן רעדעס אין דער שול. דעם 26סטן מאַרץ, 1831, האָט ער געהאַלטן די ערשטע רעדע אין ענגליש וואָס מע האָט געהערט אין די ווענט פון דער בעוויס מאַרקס שיל (פריער זענען זיי געהאַלטן געוואָרן אויף שפּאַניש אָדער פּאָרטוגעזיש). זיינע רעדעס זענען שפּעטער פאַרעפנטליכט געוואָרן דורך דעם מאַהאַמאַד (דעם פאָרוואַלטונגס־ראַט פון דער קהילה).


זיין וויכטיקסטע אַרבעט איז געווען די איבערזעצונג פון דער ספרדישער תּפילה Translation of the Forms of Prayer According to the Custom of the Spanish and Portuguese Jews. דאָס פינף־באַנדיקע ווערק, פאַרעפנטליכט אין 1836 און 1852, האָט באַקומען שטיצע פון סיר משה מאָנטעפיאָרע און געדינט אַלס יסוד פאַר שפּעטערדיקע אויסגאַבעס.
זיין וויכטיקסטע אַרבעט איז געווען די איבערזעצונג פון דער ספרדישער תּפילה Translation of the Forms of Prayer According to the Custom of the Spanish and Portuguese Jews. דאָס פינף־באַנדיגע ווערק, פאַרעפנטליכט אין 1836 און 1852, האָט באַקומען שטיצע פון סיר משה מאָנטעפיאָרע און געדינט אַלס יסוד פאַר שפּעטערדיגע אויסגאַבעס. ער האָט אויך איבערגעזעצט די יום־טובדיגע תּפילות פון נוסח אַשכּנז אין 1860.
 
דע סאָלאַ האָט אויך מיטגעאַרבעט מיט משה יעקב רפאל (Morris J. Raphall) איבער אַן ענגלישער איבערזעצונג פון אַכצן מסכתות פון דער משׁנה אין 1839. די אַרבעט איז געווען געצילט אַלס אַ כּלי צו קעמפן קעגן דער רעפאָרם־באַוועגונג.
 
ער איז געשטאָרבן אין לאָנדאָן דעם 29סטן אָקטאָבער 1860.


===אברהם דע סאָלאַ (1825–1882)===
===אברהם דע סאָלאַ (1825–1882)===
[[טעקע:Abraham de Sola.jpg|קליין|אברהם דע סאָלאַ]]
[[טעקע:Abraham de Sola.jpg|קליין|אברהם דע סאָלאַ]]
אברהם דע סאָלאַ (Abraham de Sola) איז געבוירן געוואָרן אין לאָנדאָן, ענגלאַנד, דעם 18טן סעפּטעמבער 1825, דער זעקסטער קינד פון דוד בן אהרן דע סאָלאַ. זיין בילדונג האָט ער געקראָגן אין דער City of London Corporation School און שפּעטער אונטער זיין פאָטער און אין לאָנדאָן דזשוס קאָלעדזש (London Jews' College), וואו ער איז געווען אַ סטודענט פֿונעם מזרח־געלערנטן [[אליעזר הלוי]] {{העב|אליעזר הלוי}}{{הערה|שם=דיקשע|https://www.biographi.ca/en/bio/de_sola_alexander_abraham_11E.html}}.
אברהם דע סאָלאַ (Abraham de Sola) איז געבוירן געוואָרן אין לאָנדאָן, ענגלאַנד, דעם 18טן סעפּטעמבער 1825, דער זעקסטער קינד פון דוד בן אהרן דע סאָלאַ. זיין בילדונג האָט ער געקראָגן אין דער City of London Corporation School און שפּעטער אונטער זיין פאָטער און אין לאָנדאָן דזשוס קאָלעדזש (London Jews' College), וואו ער איז געווען אַ סטודענט פונעם מזרח־געלערנטן [[אליעזר הלוי]] {{העב|אליעזר הלוי}}{{הערה|שם=דיקשע|[https://www.biographi.ca/en/bio/de_sola_alexander_abraham_11E.html DE SOLA, ABRAHAM – Dictionary of Canadian Biography]}}.


נאָך אַ יאָר דינען אַלס לערער, האָט אַברהם אין 1846 געבעטן און באַקומען די שטעלע פון חזן פאַר דער מאָנטרעאַלער אידישער קהילה שארית ישׂראל, און ער איז אָנגעקומען אין יאַנואַר 1847. ער האָט געדינט אין דער קהילה ביז זיין טויט אין ניו יאָרק סיטי אין 1882. ער איז געווען אַן אָרגן־געטרייער אָרטאָדאָקס, מיט אַ שטרענגער ספרדישער טראַדיציע. ער איז געווען אַ פירער פון אָרטאָדאָקסישן אידישקייט אין קאַנאַדע און האָט שטיצט די אַשכּנזישע קהילה אין מאָנטרעאַל. אין 1878 האָט ער באַטראַכט אַ פּלאַן צו שאַפן אַ געמיינזאַמען ריטואַל כּדי פאַראייניגן די קהילות{{הערה|שם=דיקשע}}.
נאָך אַ יאָר דינען אַלס לערער, האָט אברהם אין 1846 געבעטן און באַקומען די שטעלע פון חזן פאַר דער מאָנטרעאַלער אידישער קהילה שארית ישׂראל, און ער איז אָנגעקומען אין יאַנואַר 1847. ער האָט געדינט אין דער קהילה ביז זיין טויט אין ניו יאָרק סיטי אין 1882. ער איז געווען אַן אָרגן־געטרייער אָרטאָדאָקס, מיט אַ שטרענגער ספרדישער טראַדיציע. ער איז געווען אַ פירער פון אָרטאָדאָקסישן אידישקייט אין קאַנאַדע און האָט שטיצט די אַשכּנזישע קהילה אין מאָנטרעאַל. אין 1878 האָט ער באַטראַכט אַ פּלאַן צו שאַפן אַ געמיינזאַמען ריטואַל כּדי פאַראייניגן די קהילות{{הערה|שם=דיקשע}}.


אין 1848 האָט מעקגיל קאָלעדזש אים באַשטימט אַלס לעקטאָר אין העברעאיש און רבנישער ליטעראַטור, און אין 1853 איז ער געוואָרן פּראָפעסאָר פון העברעאיש און אָריענטאַלישער ליטעראַטור, אַ שטעלע וואָס ער האָט געהאַלטן ביז זיין טויט. מעקגיל האָט אים באַערט אין 1858 מיט אַן LL.D. דאָקטאָראַט (אַן ערן־געצאָלטער דאָקטאָראַט פון געזעצן), וואָס איז מעגליך געווען דער ערשטער אַזאַ כּבוד צו אַ אידישן מיניסטער אין צפון־אַמעריקע אָדער ענגלאַנד.
אין 1848 האָט מעקגיל קאָלעדזש אים באַשטימט אַלס לעקטאָר אין העברעאיש און רבנישער ליטעראַטור, און אין 1853 איז ער געוואָרן פּראָפעסאָר פון העברעאיש און אָריענטאַלישער ליטעראַטור, אַ שטעלע וואָס ער האָט געהאַלטן ביז זיין טויט. מעקגיל האָט אים באַערט אין 1858 מיט אַן LL.D. דאָקטאָראַט (אַן ערן־געצאָלטער דאָקטאָראַט פון געזעצן), וואָס איז מעגליך געווען דער ערשטער אַזאַ כּבוד צו אַ אידישן מיניסטער אין צפון־אַמעריקע אָדער ענגלאַנד.
ער האָט געאַרבעט נאָענט מיט די באַרימטע וויסנשאַפטלער דזשאהן וויליאַם דאָסאָן (John William Dawson) און סיר וויליאם עדמאָנד לאָגאַן (Sir William Edmond Logan) בעת זיין צייט אין מקגיל{{הערה|שם=דיקשע}}.
דע סאָלאַ איז געווען אַ פּראָליפישער לעקטאָר און מחבר אויף אַ ברייטן ריי פון טעמעס, אַריינגערעכנט די פאַרגלייכונג פון רעליגיע און וויסנשאַפט, אידישע היסטאריע (פון אידן אין פּערסיע, פּוילן און פראַנקרייך), און מעדיצינישע שטודיעס וועגן די רבנישע דיעטע־געזעצן.
דע סאָלאַ איז געווען אַ פּראָליפישער לעקטאָר און מחבר אויף אַ ברייטן ריי פון טעמעס, אַריינגערעכנט די פאַרגלייכונג פון רעליגיע און וויסנשאַפט, אידישע היסטאריע (פון אידן אין פּערסיע, פּוילן און פראַנקרייך), און מעדיצינישע שטודיעס וועגן די רבנישע דיעטע־געזעצן.
זיינע פאָרשונגען האָבן אַריינגענומען:
• באַטאַנישע און זאָאָלאָגישע רעפערענצן אין דער תּורה.
• פּראָפילן פון באַקאַנטע אידן, אַזוי ווי סיר משה מאָנטעפיאָרע און ר׳ אַברהם פּעריצאָל.
• מעדיצינישע שטודיעס איבער די רבנישע דיעטעטישע געזעצן (כּשרות) און דעם באַנוץ פון אַנאַסטעטיקס (upon the employment of anæsthetics).
• די געשיכטע פון יידישע קהילות אין פּערסיע, ענגלאַנד, פּוילן און פראַנקרייך.
• קאָסמאָגראַפיע און סיניאישע אויפשריפטן.
ער האָט אויך עדיטירט און פאַרעפנטליכט אַ קליינעם ביכל מיטן נאָמען The Jewish child's first catechism of Bible history (1853). אין 1873, איז דע סאָלאַ געוואָרן אַ בוך־פאַרקויפער, ווען ער האָט, צוזאַמען מיט זיין שוואָגער דזשעסי יוסף (Jesse Joseph), געקויפט די קאָפּיפּרויאַקייטן און פאַרשפּרייטונג פון לעעסערס איבערזעצונג פון די 24 ספרים פון דער תּורה{{הערה|שם=דיקשע}}.


איינער פון זיינע גרעסטע כּבודים איז געקומען דעם 9טן יאַנואַר 1872, ווען ער האָט געעפנט דעם הויז פון רעפּרעזענטאַטיוון פון די פאַראייניגטע שטאַטן מיט אַ תּפילה; ער איז געווען דער ערשטער בריטישער אונטערטאַן און דער ערשטער איד צו טאָן דאָס.
איינער פון זיינע גרעסטע כּבודים איז געקומען דעם 9טן יאַנואַר 1872, ווען ער האָט געעפנט דעם הויז פון רעפּרעזענטאַטיוון פון די פאַראייניגטע שטאַטן מיט אַ תּפילה; ער איז געווען דער ערשטער בריטישער אונטערטאַן און דער ערשטער איד צו טאָן דאָס.

נאוויגאציע מעניו