בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,359
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:סימנים"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(←ספרים) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
די קונסט פון ניצן מנעמאניק איז אַן אלטע זאך. אין דער תקופה ווען די תורה שבעל־פה איז נאך נישט געווען רעקארדירט אין שריפט, און איז געלערנט געווארן אויסווייניג, האבן סימנים געשפּילט א קריטישע ראלע אין פארזיכערן אז די הלכות און לערנונגען זאלן נישט פארגעסן ווערן. אבער, אפילו נאך דעם ווי דער תלמוד איז פארשריבן געווארן, האבן די זעלטנקייט פון די טעקסטן און דער מנהג פון לערנען אויסנווייניג וואס האט געהערשט אין די גאונישע ישיבות געמאכט עס נייטיג זיך צו באנוצן מיט מנעמאָנישע מיטלען. | די קונסט פון ניצן מנעמאניק איז אַן אלטע זאך. אין דער תקופה ווען די תורה שבעל־פה איז נאך נישט געווען רעקארדירט אין שריפט, און איז געלערנט געווארן אויסווייניג, האבן סימנים געשפּילט א קריטישע ראלע אין פארזיכערן אז די הלכות און לערנונגען זאלן נישט פארגעסן ווערן. אבער, אפילו נאך דעם ווי דער תלמוד איז פארשריבן געווארן, האבן די זעלטנקייט פון די טעקסטן און דער מנהג פון לערנען אויסנווייניג וואס האט געהערשט אין די גאונישע ישיבות געמאכט עס נייטיג זיך צו באנוצן מיט מנעמאָנישע מיטלען. | ||
די חכמים האָבן געלייגט א גרויסן ווערט אויף דער ווירקזאמקייט פון מנעמאָניק ווי א הילף צו לערנען. [[רב חסדא]] אין בבל האט אנגעוויזן אז די תורה קען מען נאר קונה זיין דורך דער באנוץ פון סימנים, ברענגענדיג ווי א באווייז דעם פסוק "שימה בפיהם" ({{תנ"ך|דברים|לא|יט}}), ליינענדיג "סימנה" אנשטאט "שׂימה". רב תחליפא אין ארץ־ישראל האט ערקלערט אז אין ארץ־ישראל האבן זיי ארויסגעלערנט דעם זעלבן לערע פון דעם פסוק "הַצִּיבִי לָךְ צִיֻּנִים" ({{תנ"ך|ירמיהו|לא|כ}}), אויפווייזנדיג אז די "ציונים" באצייכענען מנעמאָניק{{הערה|{{בבלי|עירובין|נד|ב}}}}. דער פאקט אז ביי די בני יהודה האט זיך זייער לערנען געהאלטן בשעת די בני גליל האבן עס פארגעסן ווערט צוגעשריבן צו דעם וואס די ערשטע האבן זיך באנוצט מיט סימנים און די לעצטע נישט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | די חכמים האָבן געלייגט א גרויסן ווערט אויף דער ווירקזאמקייט פון מנעמאָניק ווי א הילף צו לערנען. [[רב חסדא]] אין בבל האט אנגעוויזן אז "אין תורה נקנית אלא בסימנין", די תורה קען מען נאר קונה זיין דורך דער באנוץ פון סימנים, ברענגענדיג ווי א באווייז דעם פסוק "שימה בפיהם" ({{תנ"ך|דברים|לא|יט}}), ליינענדיג "סימנה" אנשטאט "שׂימה". רב תחליפא אין ארץ־ישראל האט ערקלערט אז אין ארץ־ישראל האבן זיי ארויסגעלערנט דעם זעלבן לערע פון דעם פסוק "הַצִּיבִי לָךְ צִיֻּנִים" ({{תנ"ך|ירמיהו|לא|כ}}), אויפווייזנדיג אז די "ציונים" באצייכענען מנעמאָניק{{הערה|{{בבלי|עירובין|נד|ב}}}}. דער פאקט אז ביי די בני יהודה האט זיך זייער לערנען געהאלטן בשעת די בני גליל האבן עס פארגעסן ווערט צוגעשריבן צו דעם וואס די ערשטע האבן זיך באנוצט מיט סימנים און די לעצטע נישט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | ||
דער תּלמוד ({{בבלי|שבת|קד|א}}) זאגט: "סימנים עשה בתורה וקנה אותה". רש"י ערקלערט אז די סימנים זענען וועגן דעם סדר פון די מימרות פון א תנא אדער אמורא, אז מען זאל נישט פארגעסן קיין איינע פון זיי. | דער תּלמוד ({{בבלי|שבת|קד|א}}) זאגט: "סימנים עשה בתורה וקנה אותה". רש"י ערקלערט אז די סימנים זענען וועגן דעם סדר פון די מימרות פון א תנא אדער אמורא, אז מען זאל נישט פארגעסן קיין איינע פון זיי. | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
די עיקר פון א מנעמאָניק איז צו דערמאנען דאס אומבאקאנטע דורך דער באנוץ פון דעם באקאנטן. דעריבער באשטייט עס געווענליך פון דער באנוץ פון א באקאנטער פראזע. די דאָזיגע פראַזעס קענען ווערן צעטיילט אין: | די עיקר פון א מנעמאָניק איז צו דערמאנען דאס אומבאקאנטע דורך דער באנוץ פון דעם באקאנטן. דעריבער באשטייט עס געווענליך פון דער באנוץ פון א באקאנטער פראזע. די דאָזיגע פראַזעס קענען ווערן צעטיילט אין: | ||
===פסוקים פון דער תורה=== | ===פסוקים פון דער תורה=== | ||
וויסן פון דעם טעקסט פון דער תּורה איז גערעכנט געוואָרן ווי אַן אַקסיאָם (זעלבסטפארשטענדליכקייט). למשל, פאַר די זעקס סדרים פון דער משנה איז דער פסוק {{תנ"ך|ישעיהו|לג|ו}} ציטירט געוואָרן: "וְהָיָה אֱמוּנַת עִתֶּיךָ, חֹסֶן יְשׁוּעֹת חָכְמַת וָדָעַת", יעדער נאָמינאַלער וואָרט באַצייכנט אַ באַזונדערן סדר ({{בבלי|שבת|לא|א}}). | וויסן פון דעם טעקסט פון דער תּורה איז גערעכנט געוואָרן ווי אַן אַקסיאָם (זעלבסטפארשטענדליכקייט). למשל, פאַר די זעקס סדרים פון דער משנה איז דער פסוק {{תנ"ך|ישעיהו|לג|ו}} ציטירט געוואָרן: "וְהָיָה אֱמוּנַת עִתֶּיךָ, חֹסֶן יְשׁוּעֹת חָכְמַת וָדָעַת", יעדער נאָמינאַלער וואָרט באַצייכנט אַ באַזונדערן סדר ({{בבלי|שבת|לא|א}}). | ||
===באקאנטע תּלמודישע פראַזעס=== | ===באקאנטע תּלמודישע פראַזעס=== | ||
למשל, דער תרנגולא דאגמא (א פויגל מיט א זכר'ישע נאמען) איז פארבאטן צו עסן, אבער דער תרנגולא דאגמא (אַן אנדער סארט פויגל מיט א ווייבליכע נאמען) איז מותר; דער סימן אויף דעם איז די חז"ל'ס לימוד פון דעם פארבאט פון אַן עמוני לבוא בקהל ({{תנ"ך|דברים|כג|ד}}): "עמוני ולא עמונית". {{בבלי|חולין|סב|ב}} | למשל, דער תרנגולא דאגמא (א פויגל מיט א זכר'ישע נאמען) איז פארבאטן צו עסן, אבער דער תרנגולא דאגמא (אַן אנדער סארט פויגל מיט א ווייבליכע נאמען) איז מותר; דער סימן אויף דעם איז די חז"ל'ס לימוד פון דעם פארבאט פון אַן עמוני לבוא בקהל ({{תנ"ך|דברים|כג|ד}}): "עמוני ולא עמונית". {{בבלי|חולין|סב|ב}} | ||
===כאַפּ־פראַזעס=== | ===כאַפּ־פראַזעס=== | ||
קורצע און געדענקווירדיקע אויסדרוקן. ווי דער פאקט אז א פיש מיטן נאמען "ים-אייזל" (חמרא דימא) איז מותר בשעת אזוינער מיטן נאמען "ים-אקס" איז פאַרבאָטן, פּראדוצירט דעם סימן "טמא טהור וטהור טמא", ווייל דער חמור איז פאַרבאָטן און דער אָקס ערלויבט צום עסן{{הערה|{{בבלי|עבודה זרה|לט|א}}}}. צו געדענקען אז טראכטן וועגן א זינד קען זיין ערגער פון זיי טאקע טון, איז אויפגעקומען דער סימן "ריחא דבישרא" (ד.ה. דער גערוך פון פלייש ברויזט אויף דעם אפּעטיט מער ווי די פלייש זעלבסט){{הערה|{{בבלי|יומא|כט|א}}}}. | קורצע און געדענקווירדיקע אויסדרוקן. ווי דער פאקט אז א פיש מיטן נאמען "ים-אייזל" (חמרא דימא) איז מותר בשעת אזוינער מיטן נאמען "ים-אקס" איז פאַרבאָטן, פּראדוצירט דעם סימן "טמא טהור וטהור טמא", ווייל דער חמור איז פאַרבאָטן און דער אָקס ערלויבט צום עסן{{הערה|{{בבלי|עבודה זרה|לט|א}}}}. צו געדענקען אז טראכטן וועגן א זינד קען זיין ערגער פון זיי טאקע טון, איז אויפגעקומען דער סימן "ריחא דבישרא" (ד.ה. דער גערוך פון פלייש ברויזט אויף דעם אפּעטיט מער ווי די פלייש זעלבסט){{הערה|{{בבלי|יומא|כט|א}}}}. | ||
| שורה 26: | שורה 29: | ||
===פאלקס־שפּריכווערטער=== | ===פאלקס־שפּריכווערטער=== | ||
==ציל פון די סימנים== | ==ציל פון די סימנים== | ||
די סימנים האָבן געדינט | די סימנים האָבן געדינט עטליכע וויכטיקע צוועקן: | ||
*היטן די הלכות: די סימנים האָבן געדינט ווי אַ מיטל צו היטן די סדר פון דער פאָלגנדער ריי פון זאַצן, אָדער די איבערגעבער פונעם זאַץ וואָס וועט באַלד געגעבן ווערן. | *היטן די הלכות: די סימנים האָבן געדינט ווי אַ מיטל צו היטן די סדר פון דער פאָלגנדער ריי פון זאַצן, אָדער די איבערגעבער פונעם זאַץ וואָס וועט באַלד געגעבן ווערן. | ||
*געדענקען סדר און אָפטקייט: זיי האָבן געהאָלפן געדענקען ווי אָפט און אין וועלכע פּאַסאַזשן דער נאָמען פון דעם זעלבן איבערגעבער טרעפט זיך אין דער דיסקוסיע. | *געדענקען סדר און אָפטקייט: זיי האָבן געהאָלפן געדענקען ווי אָפט און אין וועלכע פּאַסאַזשן דער נאָמען פון דעם זעלבן איבערגעבער טרעפט זיך אין דער דיסקוסיע. | ||
*הילף פאַר סטודענטן: זיי זענען געווען אַ גרויסע הילף פאַר די סטודענטן וואָס האָבן נאָך געמוזט אויסווייניג לערנען דעם תּלמוד. | *הילף פאַר סטודענטן: זיי זענען געווען אַ גרויסע הילף פאַר די סטודענטן וואָס האָבן נאָך געמוזט אויסווייניג לערנען דעם תּלמוד. | ||
*סופּערסקריפּטן און אינדעקסן: זיי האָבן געדינט ווי | *סופּערסקריפּטן און אינדעקסן: זיי האָבן געדינט ווי נוצליכע סופּערסקריפּטן און אינדעקסן, ווייל אַ פּאַסאַזש אין תּלמוד האָט מען קענען פּרעציזירטער באַצייכענען דורך זיי. | ||
==ביישפּילן פון סימנים== | ==ביישפּילן פון סימנים== | ||
| שורה 70: | שורה 73: | ||
==מאָדערנע ביישפּילן== | ==מאָדערנע ביישפּילן== | ||
אַ היינטצייטיג ביישפּיל פון אַ סיסטעמאַטישן באַנוץ פון סימנים איז דער זיכרו פּראָגראַם (Zichru Program), וואָס איז אַנטוויקלט געוואָרן דורך רבי אברהם גאָלדהאַר צו העלפן מענטשן געדענקען דעם דף היומי. דער פּראָגראַם באַנוצט סימנים, וואָס באַשטייען | אַ היינטצייטיג ביישפּיל פון אַ סיסטעמאַטישן באַנוץ פון סימנים איז דער זיכרו פּראָגראַם (Zichru Program), וואָס איז אַנטוויקלט געוואָרן דורך רבי אברהם גאָלדהאַר צו העלפן מענטשן געדענקען דעם דף היומי. דער פּראָגראַם באַנוצט סימנים, וואָס באַשטייען געווענליך פון מאָדנע מעשׂיות און געדענקעניש־הינweise, צו העלפן געדענקען דריי הויפּט־פּונקטן פון יעדן דף גמרא וואָס מען לערנט. | ||
דער זיכרו פּראָגראַם אַרבעט דורך: | דער זיכרו פּראָגראַם אַרבעט דורך: | ||
*צושיקן טעגלעך אַן אימעיל מיט דער מעשׂה און דעם סימן פאַר דעם טאָגיקן דף, ווי אויך אַ פּרטימדיקע רעזומע פון דער גמרא־דיסקוסיע וועגן די דריי פּונקטן אין דער מעשׂה. | *צושיקן טעגלעך אַן אימעיל מיט דער מעשׂה און דעם סימן פאַר דעם טאָגיקן דף, ווי אויך אַ פּרטימדיקע רעזומע פון דער גמרא־דיסקוסיע וועגן די דריי פּונקטן אין דער מעשׂה. | ||
*פראפעסיאנעלע גראַפישע אילוסטראַציעס און | *פראפעסיאנעלע גראַפישע אילוסטראַציעס און קאַרטון־ענליכע בילדער וואָס מאָלן אויס די מעשׂה פאַר יעדן דף. | ||
*קוויזלעטס און פּאָפּ־קוויזן, ווי אויך אַנימירטע ווידעאָס, צו מאַכן גרינגער צו געדענקען און איבערחזרן די סטרוקטור פון יעדן דף. | *קוויזלעטס און פּאָפּ־קוויזן, ווי אויך אַנימירטע ווידעאָס, צו מאַכן גרינגער צו געדענקען און איבערחזרן די סטרוקטור פון יעדן דף. | ||
*רבי אריה לעבאוויץ האָט רעקאָרדירט אַ שיעור וואָס האָט איבערגעקוקט אַלע זיכרו־פּונקטן פון יעדן קאַפּיטל אין מסכת סוכה. | *רבי אריה לעבאוויץ האָט רעקאָרדירט אַ שיעור וואָס האָט איבערגעקוקט אַלע זיכרו־פּונקטן פון יעדן קאַפּיטל אין מסכת סוכה. | ||
דער פּראָגראַם איז געוואָרן זייער פּאָפּולער און האָט געהאָלפן פילע מענטשן בעסער פאַרשטיין און געדענקען וואָס זיי לערנען אין דף היומי. דער הצלחה פון זיכרו ווייזט די אַנדויערנדיקע וויכטיקייט און עפעקטיווייט פון סימנים אין יידישן לימוד. | דער פּראָגראַם איז געוואָרן זייער פּאָפּולער און האָט געהאָלפן פילע מענטשן בעסער פאַרשטיין און געדענקען וואָס זיי לערנען אין דף היומי. דער הצלחה פון זיכרו ווייזט די אַנדויערנדיקע וויכטיקייט און עפעקטיווייט פון סימנים אין יידישן לימוד. | ||
דער "תּורה מעמאָרי פּאַלאַץ" (Torah Memory Palace - TMP) | |||
דער תּורה מעמאָרי פּאַלאַץ, געגרינדעט דורך העשי ווייס, ניצט אַן אַלטע מנעמאָנישע טעכניק באַקאַנט אַלס Method of Loci (מעטאָד פון לאָקי) אָדער זכּרון פּאַלאַץ (Memory Palace). | |||
מעטאָדאָלאָגיע (Loci et Res): די טעכניק איז באַזירט אויף ספּעציעלע זכּרון (spatial memory), דאָס הייסט, די פעאיקייט צו געדענקען זאַכן באַזירט אויף זייער אָרט אין אַ פיזישן ספּאַס. | |||
• מע נוצט אַ פּאַלאַץ (אַ גרויסער שטוב אָדער אַ באַקאַנטער בנין) ווי אַ פיילינג־קאַבינעט (אָרגאַניזאַציאָנעלער ראַם) פאר אינפאָרמאַציע. | |||
• יעדע סוגיא (אָדער אַ סעריע פון פיר סוגיות) ווערט איבערגעקאָדט אין אַ בילד און דאָס בילד ווערט אַרויפגעשטעלט אויף אַ ספּעציפישן הוק (אָרט) אין דעם פּאַלאַץ. | |||
• וויזואַליזאַציע: די פּראָגראַם ניצט הויך־קוואַליטעט, קאַרטון־שטיקעדיקע בילדער צו פאַרוואַנדלען די עזאָטערישע גמרא־רעיונות אין זאַכן וואָס מען קען זען און געדענקען. העשי ווייס באַטאָנט אַז "ווירדאַגע זאַכן אַרבעטן" אין זכּרון. | |||
• דער פּאַלאַץ איז צעטיילט; למשל, פאַר מסכת מגילה איז דער פּאַלאַץ צעטיילט אין פיר צימערן, וועלכע דעקן יעדע צען דאַפים (בלעטער). | |||
די טעכניק איז געמאכט פאַר קעגנצייטיגע לימוד־פּראָגראַמען ווי "אורייתא", וואָס לערנט צוויי און אַ האַלב בלאַט פּער וואָך. די הילף איז אויך מענט פאַר מענטשן וואָס שטרייען צו געדענקען, ספּעציעל אַלטע לערנער אָדער בחורים וואָס האָבן נישט קיין הצלחה אין נאָרמאַלן לימוד. | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||