בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,360
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (←אנעקדאטן: טעות סופר) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
[[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | [[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | ||
[[טעקע:Synagoga w Przysusze 05.jpg|קליין|א קונע ביים שול אין פשיסחא]] | [[טעקע:Synagoga w Przysusze 05.jpg|קליין|א קונע ביים שול אין פשיסחא]] | ||
דער '''קונע''' איז | דער '''קונע''' (פון פויליש: kuna) איז אַן אינסטרומענט פון א קערפּערליכע שטראף באנוצט דורך אידן און גוים אין פוילן און ליטא אין שפעט [[מיטלאלטער]], וואס איז באשטאנען פון א שאנד-סלופּ, א רינג אויף א קייט וואס איז געווען צוגעפעסטיגט צו דער וואנט, מיט וועלכע מען האט צוגעבונדן דעם פארזינדיגטן ביים האלז אדער ביי די הענט און האט געדינט ווי א קליינער תפיסה. | ||
די | ==באנוץ אין אידישע קהילות== | ||
די קונע פלעגן אידן נוצן קעגן די וואס האבן געזינדיגט קעגן אידישקייט אדער קעגן די אינטערעסן פון דער קהילה, ווי פאר מסירה, ניאוף, חוצפה פאר'ן רב אד"ג{{הערה|זעט למשל דער קראקער פנקס, געברענגט אין {{אוצר החכמה|שמחה אסף|העונשין אחרי חתימת התלמוד|158903|page=131|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרפ"ב|עמ=133}}}}, און איז געווען פּלאצירט אין א ווינקל פונעם [[קהל]]-שטיבל, וואס איז געווענליך געווען אין דער שול־הויף. דער פארברעכער איז אריינגעשטעלט געווארן אין דער קונע באלד פאר שחרית אדער מנחה פאר א צאל שטונדן; און יעדער מתפלל האט געהאט די רעכט, און אפילו געהאלטן פאר א פליכט, צו שפייען דעם שולדיגן אין פנים, און אים שלאגן און אנדערש באליידיגן. ס'האט אפילו געטראפן אז א ספר וואס מען האט פאר'משפּט אויף פארברענען, איז פריער אויפגעהאנגען געווארן אויף אזא קונע, ווי למשל, [[ווייזל]]'ס בוך: "דברי שלום ואמת"{{הערה|שם=דאוויד|דוד דאווידאוויטש, '''שולן אין פוילן''', בוענאס אייראס, תשכ"א, ז' 333–334; 359}}. | |||
אזעלכע "קונעס" האבן זיך געפונען אין א סך, אפשר רוב, פּוילישע שולן אבער מיט דער צייט זענען א טייל פון זיי געווארן ליקווידירט. אין די שולן פון: [[לעמבערג]]{{הערה|[https://www.moreshetyahadutpolin.org/he/node/1078 לבוב – מרכז מורשת יהדות פולין]}}, ווילנע, [[ליסע]], [[פינטשעוו|פּינטשעוו]], [[פיעטריקאוו|פּיעטריקאָוו-טריב.]], [[סטריזשעוו]] ביי ריישע און אין די הילצערנע שולן פון פּשעדבאָזש, גאמבין, [[ווארקע|וואָרקע]], [[דווארט|דוואַרט]] (וואַרטאַ), האבן זיך די "קונעס" אפּגעהיטן ביז צו די לעצטע צייטן{{הערה|שם=דאוויד}}. אין פרשיסחא | די סארט שטראף איז געווען פארשפרייט אין קאטוילישע קירכעס און אויף פריצ'ישע גיטער. פונקט ווען די קונע איז איינגעפירט געווארן אין די אידישע געמיינדעס, איז נישט באקאנט. די אידן האבן דאס, ווי עס זעט אויס, גענומען פון זייערע קריסטליכע שכנים{{הערה|שם=אנצ|{{אנצ יהודית|9550-kuna|KUNA|Herman Rosenthal}}}}. | ||
אזעלכע "קונעס" האבן זיך געפונען אין א סך, אפשר רוב, פּוילישע שולן אבער מיט דער צייט זענען א טייל פון זיי געווארן ליקווידירט. אין די שולן פון: [[לעמבערג]]{{הערה|[https://www.moreshetyahadutpolin.org/he/node/1078 לבוב – מרכז מורשת יהדות פולין]}}, ווילנע, [[ליסע]], [[פינטשעוו|פּינטשעוו]], [[פיעטריקאוו|פּיעטריקאָוו-טריב.]], [[סטריזשעוו]] ביי ריישע און אין די הילצערנע שולן פון פּשעדבאָזש, גאמבין, [[ווארקע|וואָרקע]], [[דווארט|דוואַרט]] (וואַרטאַ), האבן זיך די "קונעס" אפּגעהיטן ביז צו די לעצטע צייטן{{הערה|שם=דאוויד}}. ביים גרויסן שול אין פרשיסחא עקזיסטירט נאך אלץ דער קונע. | |||
עס זענען אויך באקאנט "קונעס" אויסער פּוילן און ליטא, ווי אין דער [[מאטערסדארף|מאטעסדארפער]] שול (בורגענלאנד, עסטרייך){{הערה|זע מ. גולדשטיין: מאמר שבע קהילות, תל-אביב תשט"ו, ז' 11.}}. | עס זענען אויך באקאנט "קונעס" אויסער פּוילן און ליטא, ווי אין דער [[מאטערסדארף|מאטעסדארפער]] שול (בורגענלאנד, עסטרייך){{הערה|זע מ. גולדשטיין: מאמר שבע קהילות, תל-אביב תשט"ו, ז' 11.}}. | ||
די קונע אין [[מהרש"א]]'ס שול אין אוסטראה איז באשטאנען פון אזא שמאלער, הויכער אַלמער, אין וועלכן עס האט געקענט אריין בלויז איין מענטש, און דאס אויך נאר שטייענדיג, מיט אראפּגעלאזטע הענט. אין דעם טירל פון קונע אויבן איז געווען אַן עפענונג דורך וועלכן | די קונע אין [[מהרש"א]]'ס שול אין אוסטראה איז באשטאנען פון אזא שמאלער, הויכער אַלמער, אין וועלכן עס האט געקענט אריין בלויז איין מענטש, און דאס אויך נאר שטייענדיג, מיט אראפּגעלאזטע הענט. אין דעם טירל פון קונע אויבן איז געווען אַן עפענונג דורך וועלכן מ'האט געקענט אנזען דאס פּנים פונעם פאר'משפּט'ן און דורך איר אריינשפּייען{{הערה|אברהם רעכטמאן, [https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yiddish-books/spb-nybc200744/rechtman-abraham-yidishe-etnografye-un-folklor-zikhroynes-vegn-der?book-page=72&book-mode=1up יידישע עטנאגראפיע און פאלקלאר], זייט 68}}. | ||
איינע פון די מנהגים וואס די [[קאראאימער]] האבן איבערגענומען פון די אידן אין ליטע איז געווען די קונע, אין וועלכער זיי פלעגן אריינשטעלן פאר דעם קלענסטן חטא{{הערה| | איינע פון די מנהגים וואס די [[קאראאימער]] האבן איבערגענומען פון די אידן אין ליטע איז געווען די קונע, אין וועלכער זיי פלעגן אריינשטעלן פאר דעם קלענסטן חטא{{הערה| | ||