אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:יאבלאנע"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
1,582 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 חודש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד)
צייכן: רויע רעדאגירונג
 
אין תקציר עריכה
צייכן: רויע רעדאגירונג
שורה 46: שורה 46:
• ער איז נפטר געוואָרן אין 1986 און איז באַגראָבן געוואָרן צווישן די גרינדער פון כפר חסידים.
• ער איז נפטר געוואָרן אין 1986 און איז באַגראָבן געוואָרן צווישן די גרינדער פון כפר חסידים.


==חורבן און לאַגער אין יאבלאנע==
==לאַגער אין יאבלאנע (1920)==
דער נאָמען יאבלאנע איז פאַרבונדן מיט עטליכע שרעקליכע היסטאָרישע פּונקטן אין פּוילן:
ביים פּויליש־באָלשעוויסטישן קריג אין 1920, איז אַן אינטערנירונגס־לאַגער (Camp in Jabłonna) אויפגעשטעלט געוואָרן אין די געוועזענע צאַרישע קאַזאַרמען אין לעגיאָנאָוואָ. דאָרט זענען אינטערנירט געוואָרן טויזנטער אידישע סאָלדאַטן פון דער פּוילישער אַרמיי פאַרן פּרעטעקסט פון קאָאָפּעראַציע מיט די באָלשעוויקעס. דער לאַגער האָט עקזיסטירט פון 13טן אויגוסט ביזן 9טן סעפּטעמבער 1920{{הערה|1=https://apcz.umk.pl/APH/article/view/37034}}.


• לאַגער אין יאבלאנע (1920): ביים פּויליש־באָלשעוויסטישן קריג אין 1920, איז אַן אינטערנירונגס־לאַגער (Camp in Jabłonna) אויפגעשטעלט געוואָרן אין די געוועזענע צאַרישע קאַזאַרמען אין לעגיאָנאָוואָ. דאָרט זענען אינטערנירט געוואָרן טויזנטער אידישע סאָלדאַטן פון דער פּוילישער אַרמיי פאַרן פּרעטעקסט פון קאָאָפּעראַציע מיט די באָלשעוויקעס. דער לאַגער האָט עקזיסטירט פון 13טן אויגוסט ביזן 9טן סעפּטעמבער 1920.
==לעגיאָנאָוואָ געטאָ==
די צאָל יידישע איינוואוינער אין לעגיאָנאָוואָ פאַר דער מלחמה איז נישט געווען באַקאַנט, אָבער איז געווען ווייניקער פון 400. דעם 15טן נאָוועמבער 1940, האָבן די דייטשן געגרינדעט דעם געטאָ אויפן טעריטאָריע פונעם פאָלוואַרק לודוויסין. דער געטאָ איז אויך אַמטפּאָליש צייטווייליג גערופן געוואָרן יאבלאנע צוליב זיין נאָענטקייט צו דער יאבלאנע גרענעץ.


לעגיאָנאָוואָ געטאָ: דער געטאָ, וואָס די דייטשן האָבן געגרינדעט אין לעגיאָנאָוואָ אינעם פאָלוואַרק לודיוויסין (Ludwisin) דעם 15טן נאָוועמבער 1940, איז אויך אַמטפּאָליש צייטווייליק גערופן געוואָרן יאבלאנע (Jabłonna) צוליב זיין נאָענטקייט צו דער יאבלאנע גרענעץ. אין דעם געטאָ זענען אַריינגעצויגן געוואָרן אידן פון לעגיאָנאָוואָ, יאַבלאָננאַ, הענריקאָוו און אַנדערע דערפער. די ליקווידאַציע פונעם געטאָ האָט זיך אָנגעהויבן דעם 3טן אָקטאָבער 1942 (ביי שמחת־תּורה), און די אידן זענען דעפּאָרטירט געוואָרן צו טרעבלינקע צום טויט אין די גאַז־קאַמערן. עס איז אויך געווען אַ לאַגער אין יאבלאנע, וואוּ אַרום 400 אידן פונעם געטאָ זענען גענוצט געוואָרן צוואַנגסאַרבעט צו בויען וואַלן קעגן די ווייסל טייך.
אַ יודענראַט מיט 12 מיטגלידער איז געגרינדעט געוואָרן אין פעברואַר 1940, מיט חיל ראָזענבערג אַלס פאָרזיצער. עס זענען דאָרט קאָנצענטרירט געוואָרן יידן פון לעגיאָנאָוואָ, יאַבלאָנאַ, הענריקאָוו, און פיל פליטים פון אַנדערע שטעטלעך, ווי נאָווי דוואָר און פּולטוסק. עס האָבן אין געטאָ געוואוינט אַרום 2,500 יידן אין דעצעמבער 1940.
 
דער געטאָ איז געווען נישט פאַרצוימט, אָבער דאָס אַריבערגיין די גרענעצן איז געווען שטרענג פאַרבאָטן, מיט שלאַק-צימערן וואָס האָבן געהאַט די אויפשריפט: "Jüdische Gegend. Polen und Wehrmacht Eintritt verboten". יידן האָבן געאַרבעט פאַר די דייטשן אין צוואַנגס-אַרבעטס-לאַגערן אין פּיעקעלקאָ און זשעראַן, און אַפילו אין אַ לאַגער אין יאַבלאָנאַ צו בויען וועלער אַרום דער וויסלע.
 
די באַדינגונגען זענען געווען שווער, מיט יידן וואָס האָבן געוואוינט אין "בנינים וואָס זענען נאָך אין בוי". אַן עפּידעמיע פון טייפוס האָט אויסגעבראָכן אין אָקטאָבער 1941.
 
די ליקווידאַציע פונעם געטאָ אין לודוויסין איז געשען דעם 4טן אָקטאָבער 1942, אין טאָג פון שמחת תּורה. די יידן זענען געצוווּנגען געוואָרן זיך צונויפצוקלייבן אויף כראָברי-גאַס, דערנאָך גענומען געוואָרן צו דער ראַדזשימין באַן-סטאַנציע און דעפּאָרטירט געוואָרן צום טרעבלינקער טויט-לאַגער. אַרום 70 מענטשן, אַריינגערעכנט דער יודענראַט פאָרזיצער חיל ראָזענבערג און דער פּאָליציי קאָמאַנדיר פעלדמאַן, זענען אומגעבראַכט געוואָרן ביי דער אַקציע.


[[he:יבלונה (מחוז לגיונובו)]]
[[he:יבלונה (מחוז לגיונובו)]]

נאוויגאציע מעניו