בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''כפר חסידים''' איז אַ מושב (אַ קאָאָפּעראַטיווער | '''כפר חסידים''' איז אַ מושב (אַ קאָאָפּעראַטיווער ישוב) אין צפון ישׂראל, אין דעם זבולון טאָל, נעבן [[קרית אתא]] און די כרמל בערג, אונטער דער יוריסדיקציע פון דער זבולון רעגיאָנאַלער ראַט. דער ישוב איז געגרינדעט געוואָרן אין 1924 דורך צוויי גרופּעס חסידים פון פּוילן, וואָס זענען געקומען אין דער צייט פון דער [[פערטע עליה|פערטער עליה]]. | ||
דער מושב געפינט זיך 7½ מייל (12 קילאָמעטער) דרום־מזרח פון חיפה. לויט די דאַטן פון 2023, איז די באַפעלקערונג 1,025 איינוואוינער. | דער מושב געפינט זיך 7½ מייל (12 קילאָמעטער) דרום־מזרח פון חיפה. לויט די דאַטן פון 2023, איז די באַפעלקערונג 1,025 איינוואוינער. | ||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
==געשיכטע== | ==געשיכטע== | ||
===די גרינדונג און די ערשטע צייטן=== | ===די גרינדונג און די ערשטע צייטן=== | ||
כּפר חסידים האָט אָנגעהויבן זיין וועג אין 1924 דורך צוויי אָרגאַניזאַציעס חסידים פון פּוילן, וואָס זענען געווען נאָענט צום ציוניזם. די גרינדונג איז געשען בעת דער פערטער עליה, וואָס איז געצייכנט געוואָרן דורך דרוק פון דער עקאָנאָמישער סיטואַציע און אַנטיסעמיטיזם אין פּוילן. די עולים זענען געווען | כּפר חסידים האָט אָנגעהויבן זיין וועג אין תרפ״ד (1924) דורך צוויי אָרגאַניזאַציעס חסידים פון פּוילן, וואָס זענען געווען נאָענט צום ציוניזם. די גרינדונג איז געשען בעת דער [[פערטע עליה|פערטער עליה]], וואָס איז געצייכנט געוואָרן דורך דרוק פון דער עקאָנאָמישער סיטואַציע און אַנטיסעמיטיזם אין פּוילן. די עולים זענען געווען מענטשן פונעם מיטלסטן קלאַס, סוחרים אָדער בעלי־מלאָכות, וואָס האָבן כמעט נישט געהאַט קיין פאַרבינדונג מיט לאַנדווירטשאַפט. פיל פון זיי זענען געווען חסידים. זיי האָבן געביטן זייער לעבנס-שטייגער און פאַרנומען זיך מיט לאַנדווירטשאַפט, אָבער די רעליגיע האָבן זיי נישט אויפגעגעבן{{הערה|1=https://www.kfar-hasidim.org.il/objDoc.asp?PID=83650&OID=84836&DivID=1}}. | ||
די צוויי הויפּט אָרגאַניזאַציעס זענען געווען: | די צוויי הויפּט אָרגאַניזאַציעס וואָס האָבן זיך באַזעצט אין דעם געגנט זענען געווען: | ||
# "'''נחלת יעקב'''": געפירט דורך ר' יחזקאל | # "'''נחלת יעקב'''": געפירט דורך ר' [[רבי יחזקאל טויב פון יאבלאנע|יחזקאל טויב]] (דער יאַבלאָנער רבי), אַן אייניקל פונעם קאָזשמירער מגיד, וואָס האָט געציילט אַרום 80 חברים (אויך געמעלדט אַלס אַרום 600 חברים וואָס האָבן זיך צוגעשלאָסן צו דער געזעלשאַפט). | ||
# "'''עבודת ישראל'''": געפירט דורך ר' ישׂראל אלעזר האָפשטיין (דער | # "'''עבודת ישראל'''": געפירט דורך ר' ישׂראל אלעזר האָפשטיין (דער קאָזשעניצער רבי), אַ זעקסטער דור פונעם קאָזשעניצער מגיד. | ||
זיי זענען געווען כּמעט די ערשטע רבנים וואָס האָבן געהאָלפן בויען ארץ־ישׂראל. | |||
ביידע רביים זענען שטאַרק באַאיינפלוסט געוואָרן פון די ציוניסטישע לערנונגען פונעם רבי ישעיהו שפּירא (דער "חלוץ רבי"), וועלכער האָט געאַרבעט צו גרינדן אַגריקולטור ישובים פאַר חסידישע אידן. ר' ישעיהו שפּיראַ איז געווען דער ברודער פונעם פּיאַסעצנער רבי און אַ תּלמיד פון הרב אַברהם יצחק הכהן קוק. ר' ישעיהו שפּירא האָט געהאָלפן מיט דער גרונט קויף. | |||
צו די גרופּעס האָבן זיך צוגעשלאָסן נאָך צוויי אַדמו"רים: ר' ישעיהו שפּירא ("דער חלוץ רעבע") און זיין קרוב ר' אַברהם יעקב שפּירא (דער אַדמו"ר פון דראָהאָביטש). | |||
מען האָט געקויפט דאָס לאַנד (19,000 דונאַם) דורך דער חברה "הכשרת הישוב" ביי אַראַבישע בעלי־בתישע פון דער סורסוק משפּחה פון ביירוט. דער שטח איז געווען חרבג' (Harbaj) און חַרְתִּיָה (Hartiya). Harbaj איז געווען אַ מוסולמעניש דאָרף אין דער אָטאָמאַנישער צייט. | מען האָט געקויפט דאָס לאַנד (19,000 דונאַם) דורך דער חברה "הכשרת הישוב" ביי אַראַבישע בעלי־בתישע פון דער סורסוק משפּחה פון ביירוט. דער שטח איז געווען חרבג' (Harbaj) און חַרְתִּיָה (Hartiya). Harbaj איז געווען אַ מוסולמעניש דאָרף אין דער אָטאָמאַנישער צייט. | ||
| שורה 24: | שורה 27: | ||
===חנה גאָלדאַ האָפשטיין—די ערשטע פרוי אין כּפר חסידים=== | ===חנה גאָלדאַ האָפשטיין—די ערשטע פרוי אין כּפר חסידים=== | ||
חנה גאָלדאַ האָפשטיין (1886–1939), אַן אויסערגעוויינליכע חסידישע פרוי און אַ ציוניסטישע חלוצה, איז געווען צווישן די גרינדער פונעם | חנה גאָלדאַ האָפשטיין (1886–1939), אַן אויסערגעוויינליכע חסידישע פרוי און אַ ציוניסטישע חלוצה, איז געווען צווישן די גרינדער פונעם ישוב. זי איז געווען די עלטסטע טאָכטער פון ר' ירחמיאל משה האָפשטיין (1860–1909), און די שוועסטער פון ר' ישׂראל אלעזר האָפשטיין (דער נשׂיא). | ||
זי האָט איבערגעלאָזט אַ העברעאישן טאָגבוך, וואָס איז פאַרהיטן אין דעם אַרכיוו פון כּפר חסידים, באַשרייבנדיג די ערשטע פינף יאָר פונעם לעבּן. אין אירע זכרונות שילדערט זי די איינציקאַרטיקע פאַרבינדונג פון חסידות און פּיאָנירשאַפט, ווי אַזוי "דער אַקער גייט פאָרנט און צוריק פון פרי ביז אָוונט, און אַ מענטש גייט נעבן אים, ווענדנדיג זיין האַרץ צום הימל און בעטנדיג אַז דער אייבערשטער זאָל בענטשן די ווערק פון זיינע הענט". | זי האָט איבערגעלאָזט אַ העברעאישן טאָגבוך, וואָס איז פאַרהיטן אין דעם אַרכיוו פון כּפר חסידים, באַשרייבנדיג די ערשטע פינף יאָר פונעם לעבּן. אין אירע זכרונות שילדערט זי די איינציקאַרטיקע פאַרבינדונג פון חסידות און פּיאָנירשאַפט, ווי אַזוי "דער אַקער גייט פאָרנט און צוריק פון פרי ביז אָוונט, און אַ מענטש גייט נעבן אים, ווענדנדיג זיין האַרץ צום הימל און בעטנדיג אַז דער אייבערשטער זאָל בענטשן די ווערק פון זיינע הענט". | ||
| שורה 31: | שורה 34: | ||
===די הצלה דורך די נאַציאָנאַלע אינסטיטוציעס=== | ===די הצלה דורך די נאַציאָנאַלע אינסטיטוציעס=== | ||
וויבאַלד די פּריוואַטע חברות פון די חסידים האָבן זיך צעפאַלן צוליב דעם מאַנגל אין געלט און פּלאַנירונג, האָבן די מתיישבים זיך געווענדט צו דער ציוניסטישער הנהלה און צו קרן קיימת לישׂראל (קק"ל). די קק"ל און דער קרן היסוד האָבן געשטיצט דעם | וויבאַלד די פּריוואַטע חברות פון די חסידים האָבן זיך צעפאַלן צוליב דעם מאַנגל אין געלט און פּלאַנירונג, האָבן די מתיישבים זיך געווענדט צו דער ציוניסטישער הנהלה און צו קרן קיימת לישׂראל (קק"ל). די קק"ל און דער קרן היסוד האָבן געשטיצט דעם ישוב דורך צאָלן די חובות פאַרן לאַנד, פינאַנציעלע הילף, און בעיקר, דורך טרוקענען די ביצות. | ||
אין 1926 האָט קק"ל באַשלאָסן צו פאַראייניגן די צוויי | אין 1926 האָט קק"ל באַשלאָסן צו פאַראייניגן די צוויי ישובים ("נחלת יעקב" און "עבודת ישׂראל") אין איין ישוב. אין 1927 איז דער פאַראייניגטער מושב געגרינדעט געוואָרן אויף זיין היינטיגן אָרט און באַנייט מיטן נאָמען כּפר חסידים. | ||
לויטן פּלאַן פון דער הצלה: | לויטן פּלאַן פון דער הצלה: | ||
| שורה 44: | שורה 47: | ||
===שפּאַלטונג און רכסים=== | ===שפּאַלטונג און רכסים=== | ||
מיט דער צייט, האָבן אַ סך ניט־לאַנדווירטשאַפטליכע איינוואוינער זיך באַזעצט אינעם דאָרף. אין די 1950ער יאָרן איז דער מושב צעטיילט געוואָרן אין צוויי מונציפּאַלע קערפּערשאַפטן: | מיט דער צייט, האָבן אַ סך ניט־לאַנדווירטשאַפטליכע איינוואוינער זיך באַזעצט אינעם דאָרף. אין די 1950ער יאָרן איז דער מושב צעטיילט געוואָרן אין צוויי מונציפּאַלע קערפּערשאַפטן: | ||
* כּפר חסידים אַ': דער לאַנדווירטשאַפטלעכער מושב (די איכּרים). | * כּפר חסידים אַ': דער לאַנדווירטשאַפטלעכער מושב (די איכּרים). | ||
* כּפר חסידים ב': דער סובּורבאַנער | * כּפר חסידים ב': דער סובּורבאַנער ישוב פון די איינוואוינער, געגרינדעט אין 1950. | ||
אין 1950 זענען אויפגעשטעלט געוואָרן צוויי גרויסע מעברות (אַרערישע אימיגראַנטן לאַגערן) אין כּפר חסידים. פון דאָרטן זענען די איינוואוינער שפּעטער אַריבערגעפירט געוואָרן צום רעליגיעזן | אין 1950 זענען אויפגעשטעלט געוואָרן צוויי גרויסע מעברות (אַרערישע אימיגראַנטן לאַגערן) אין כּפר חסידים. פון דאָרטן זענען די איינוואוינער שפּעטער אַריבערגעפירט געוואָרן צום רעליגיעזן ישוב [[רכסים]], וואָס איז אויפגעבויט געוואָרן פון 1951 און ווידער־פאָרמירט געוואָרן אַלס אַ גרויסער חרדישער ישוב. | ||
היינט צו טאָג איז כּפר חסידים אַ געמישטער | היינט צו טאָג איז כּפר חסידים אַ געמישטער ישוב (מעורב), וואוּ עס וואוינען רעליגיעזע ציוניסטן, טראַדיציאָנעלע און סעקולארע אידן. | ||
==וויכטיקע מוסדות== | ==וויכטיקע מוסדות== | ||
| שורה 70: | שורה 72: | ||
===דער קילונג־הויז=== | ===דער קילונג־הויז=== | ||
דער אַלטער קילונג־הויז (בית הקירור) אין כּפר חסידים איז פּלאַנירט געוואָרן פונעם אַרכיטעקט אַרי שרון און אויפגעבויט אין 1942. ער איז געדינט צו קילן לאַנדווירטשאַפטליכע פּראָדוקטן, ווי קאַרטאָפל און עפּל, כּדי צו קאָנטראָלירן דעם מאַרק־פּרייז. בעת דער מלחמת העצמאות איז דער געביידע אויך גענוצט געוואָרן פאַר באַהאַלטן געווער. נאָך רענאָוואַציע אין 2017, דינט דער בנין היינט אַלס דער אַרכיוו פונעם | דער אַלטער קילונג־הויז (בית הקירור) אין כּפר חסידים איז פּלאַנירט געוואָרן פונעם אַרכיטעקט אַרי שרון און אויפגעבויט אין 1942. ער איז געדינט צו קילן לאַנדווירטשאַפטליכע פּראָדוקטן, ווי קאַרטאָפל און עפּל, כּדי צו קאָנטראָלירן דעם מאַרק־פּרייז. בעת דער מלחמת העצמאות איז דער געביידע אויך גענוצט געוואָרן פאַר באַהאַלטן געווער. נאָך רענאָוואַציע אין 2017, דינט דער בנין היינט אַלס דער אַרכיוו פונעם ישוב. | ||
==דער היינטיגער מצב== | ==דער היינטיגער מצב== | ||
כּפר חסידים איז היינט אַ טייל פון דער זבולון רעגיאָנאַלער ראַט. די פריערדיקע חסידישע אויסזען האָט זיך געענדערט, וויבאַלד די מערהייט איינוואוינער זענען היינט אַ מישונג פון רעליגיעזע־נאַציאָנאַלע (דתיים לאומיים) און סעקולארע אידן. די שטענדיקע עקזיסטענץ פונעם | כּפר חסידים איז היינט אַ טייל פון דער זבולון רעגיאָנאַלער ראַט. די פריערדיקע חסידישע אויסזען האָט זיך געענדערט, וויבאַלד די מערהייט איינוואוינער זענען היינט אַ מישונג פון רעליגיעזע־נאַציאָנאַלע (דתיים לאומיים) און סעקולארע אידן. די שטענדיקע עקזיסטענץ פונעם ישוב, טראָץ דעם ערשטן דורכפאַל פון די פּריוואַטע חסידישע געזעלשאַפטן, איז געשטיצט געוואָרן דורך דעם הילף פון דער ציוניסטישער פירערשאַפט, דעם קק"ל, און די צוגאַבע פון הפועל המזרחי חלוצים. | ||
אַזוי ווי היינטיגע כּפר חסידים איז אַ פיזישער און גייסטיקער ירשות פון זיין אָריגינעלער מיסיע, איז עס אַ משל פון דער רעליגיעזער התיישבות אין ישׂראל. איינער פון די געפאַלן: "היינט איז כּפר חסידים פּונקט ווי כּפר סבא: דאָרט זענען נישט אַלע "סבא" (זיידע), און דאָ זענען נישט אַלע חסידים". | אַזוי ווי היינטיגע כּפר חסידים איז אַ פיזישער און גייסטיקער ירשות פון זיין אָריגינעלער מיסיע, איז עס אַ משל פון דער רעליגיעזער התיישבות אין ישׂראל. איינער פון די געפאַלן: "היינט איז כּפר חסידים פּונקט ווי כּפר סבא: דאָרט זענען נישט אַלע "סבא" (זיידע), און דאָ זענען נישט אַלע חסידים". | ||