בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
'''אהֲרֹן בֶּן שְׁמוּאֵל | {{שרייבער | ||
| תאריך לידה = 1665 | |||
| תאריך פטירה = אַרום 1732 | |||
| עיסוק = שרײבער, פּשוטער פּויער, בראַנפן־ברענער | |||
| תחום כתיבה = דער ערשטער פּערזאָן אין דײטשלאַנד צו פּרואװן אײנפירן דעם פאָלקס־לשון (אידיש) אַנשטאָט העברעאיש אין טעגליכן דאַוונען. | |||
| יצירות בולטות = ליבליכע תּפֿילה, אָדער גרעפטיגע אַרצנײַ פאר גוף און נשמה (1709) | |||
}} | |||
'''אהֲרֹן בֶּן שְׁמוּאֵל פון הערגערסהויזן''' (1665–בערך 1732), איז געווען אַ אידישער שרייבער אין העסן, דייטשלאַנד. ער ווערט באטראכט אַלס דער ערשטער מענטש אין דייטשלאַנד וואָס האָט אין אָנהייב פונעם אַכצנטן יאָרהונדערט געפּרואווט אַריינצוברענגען די באַנוץ פון דער פאָלקסשפּראַך (אידיש) אַנשטאָט לשון-קודש אין די טאָג-טעגליכע תּפילוֹת. | |||
==ביאָגראַפיע און קאַריערע== | ==ביאָגראַפיע און קאַריערע== | ||
אהֲרֹן בֶּן שְׁמוּאֵל איז געבוירן געוואָרן אין 1665. זיין היים איז געווען אין הערגערשויתה (Hergershausen) אין העסן. ער איז געווען אַן יתום וואָס איז | אהֲרֹן בֶּן שְׁמוּאֵל איז געבוירן געוואָרן אין 1665. זיין היים איז געווען אין הערגערשויתה (Hergershausen) אין העסן. ער איז געווען אַן יתום וואָס איז אױסגעהאַלטן געוואָרן דורך צדקה. זיין שפּעטערדיגער קאַריערע האָט זיך אָנגעהויבן אלס אַ פּשוטער פּויער, אָדער אַ קליינער סוחר אָדער פּעדלער, און שפּעטער איז ער געוואָרן אַ בראנפן-ברענער וואָס האָט פאַרקויפט זיין בראנפן אין זיין שענק. ער האָט געהאַט ווייניג בילדונג און האָט נישט געהאַט קיין סך ידיעה אין לשון-קודש. ער האָט זיך געטיילט מיט דער מיינונג פון זיין פאָרגייער, יוסף בן יקר (1554), וואָס האָט זיך אויך געשילדערט ווי אַן עם-הארץ. | ||
אהֲרֹן האָט געהאַט אַן אייגענעם טיפן רעליגיעזן גייסט, און האָט געזוכט טרייסט אין «ליבליכע ספורים». ער האָט געטענהט, אַז ווייל ער האָט נישט געהאַט קיין פריינד אין דער גאַנצער וועלט און האָט געליטן «דלות און עניוּת, צרות און ווידער-ווערטיגקייט פון די שונאים», האָט ער געמוזט רופן צו השם יתברך נאָך הילף. דאָס האָט אים געטריבן צו קריגן טייטשע ספורים אַנשטאָט די ספרים אין לשון-קודש, וועלכע ער האָט נישט פאַרשטאַנען. | אהֲרֹן האָט געהאַט אַן אייגענעם טיפן רעליגיעזן גייסט, און האָט געזוכט טרייסט אין «ליבליכע ספורים». ער האָט געטענהט, אַז ווייל ער האָט נישט געהאַט קיין פריינד אין דער גאַנצער וועלט און האָט געליטן «דלות און עניוּת, צרות און ווידער-ווערטיגקייט פון די שונאים», האָט ער געמוזט רופן צו השם יתברך נאָך הילף. דאָס האָט אים געטריבן צו קריגן טייטשע ספורים אַנשטאָט די ספרים אין לשון-קודש, וועלכע ער האָט נישט פאַרשטאַנען. | ||
| שורה 10: | שורה 17: | ||
==די «ליבליכע תּפילה» און איר ציל== | ==די «ליבליכע תּפילה» און איר ציל== | ||
אין 1709 | אין 1709 האָט אהֲרֹן אַרויסגעגעבן אין [[פראנקפורט|פראַנקפורט-אַם-מיין]], זיין ווערק: «ליבליכה תפילה אודר גרעפטיגה ארטצנייא פאר גוף און נשמה» (אַ ליבליכע תּפילה, אָדער אַ טאָניק פאַר גוּף און נשמה). דער ספר איז פאַרענדיגט געוואָרן א' דראש חודש אדר ה'תס"ט. | ||
כאָטש דאָס איז נישט געווען דאָס ערשטע יודישע אַדאַפּטאַציע פונעם סידור, איז דאָס ווערק אָריגינעל געווען דערמיט וואָס עס האָט געזוכט צו געבן אַ ליטעראַרישע פאָרעם צו דער פאָלקסשפּראַך-ווערסיע, דורך באַדייטנדיג פאַרגרעסערן דעם אָריגינעלן טעקסט פון די תּפילות. דער מחבר'ס ציל, אויסגעדריקט אין דער הקדמה, איז געווען אַריינצוברענגען די דאָזיקע יודישע ווערסיע אַנשטאָט דעם העברעישן טעקסט אין די ספערעס וואו מען האָט ניט מער פאַרשטאַנען די «הייליקע שפּראַך» (לשון-קודש). ער האָט גערופן מען זאָל לערנען קינדער צו דאַווענען אין דער יודיש-טייטש שפּראַך. | כאָטש דאָס איז נישט געווען דאָס ערשטע יודישע אַדאַפּטאַציע פונעם סידור, איז דאָס ווערק אָריגינעל געווען דערמיט וואָס עס האָט געזוכט צו געבן אַ ליטעראַרישע פאָרעם צו דער פאָלקסשפּראַך-ווערסיע, דורך באַדייטנדיג פאַרגרעסערן דעם אָריגינעלן טעקסט פון די תּפילות. דער מחבר'ס ציל, אויסגעדריקט אין דער הקדמה, איז געווען אַריינצוברענגען די דאָזיקע יודישע ווערסיע אַנשטאָט דעם העברעישן טעקסט אין די ספערעס וואו מען האָט ניט מער פאַרשטאַנען די «הייליקע שפּראַך» (לשון-קודש). ער האָט גערופן מען זאָל לערנען קינדער צו דאַווענען אין דער יודיש-טייטש שפּראַך. | ||