אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:סליחות"

רעוויזיע פון 18:40, 16 סעפטעמבער 2025

דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס).

ביטע אריבערפירן

סְלִיחוֹת (איינצאל: סְלִיחָה) זענען תפילות פון תשובה און מחילה, באַזונדערס די וואס ווערן געזאָגט אין דער צייט וואס פירט צו די ימים נוראים, ווי אויך אין תענית-טעג. דער צענטראַלער טעמע אין די דאָזיגע תפילות איז די דרייצן מידות הרחמים. די סליחות דינען ווי אַן אַריינפיר צו די ימים־נוראים, אַרויסרופנדיג אַ געפיל פון תשובה און חשבון הנפש.

היסטאָריע און אַנטוויקלונג

דער מנהג פון זאָגן סליחות איז אַן אוראַלטער, און איז זיכער פאַרשפּרייט געווען שוין אין די צייטן פון די גאונים אין בבל, און אפשר נאָך פריער. די זשאַנער פון סליחות ערשיינט נישט אין דער קלאַסישער פּיּוט אין ארץ-ישׂראל, נאָר איז כּמעט זיכער אַ בבלישע שאַפונג פון דעם 8טן-9טן יאָרהונדערט. מען האַלט אַז די קאָמפּאָזיציע פון די דאָזיגע תּפילות האָט זיך אָנגעהויבן ביים גלות בבל, ווען קרבנות זענען מער נישט געווען דער מיטל פאַר כּפּרה^[1].

רבי יוחנן האָט געזאָגט, אַז גאָט האָט זיך איינגעוויקלט ווי אַ שליח ציבור אין אַ טלית און געוויזן משה רבנו דעם סדר פון די תּפילות, זאָגנדיג: "כּל זמן שׁיִשְׂרָאֵל חוֹטְאִין — יַעֲשׂוּ לְפָנַי כַּסֵּדֶר הַזֶּה וַאֲנִי מוֹחֵל לָהֶם" (אַז אידן זינדיגן, זאָלן זיי טאָן פאַר מיר לויטן דעם סדר, און איך וועל זיי פאַרגעבן)^[2]. לויט אַ מדרש, האָט דוד המלך פאָראויסגעזען דעם חורבן בית המקדש און געפרעגט גאָט ווי אַזוי די אידן וועלן מכופר ווערן פאַר זייערע זינד אָן קרבנות; גאָט האָט געענטפערט אַז די אידן זאָלן זיך איינזאַמלען, מודה זיין פאַר זייערע עבירות און זאָגן סליחות, און גאָט וועט זיי מוחל זיין^[3].

די סליחות ליטורגיע, אַזוי ווי מיר קענען עס היינט, איז נישט באַוויזן פאַרן אַכטן יאָרהונדערט. די סליחות זענען אַ בבלישע שאַפונג, און נאָכדעם האָבן זיי זיך פאַרשפּרייט קיין איטאַליע, אַשכּנז און ספרד. ארום יאר ד'תר"ל האָט רב עמרם גאון פון בבל צונויפגעשטעלט אַ סדר פון די סארט תפילות. במשך די צייטן זענען צוגעלייגט געוואָרן פילע פּיּוטים דורך גרויסע מחברים ווי רב סעדיה גאון, רב גרשום מאור הגולה, רש"י און בעלי תוספות. דער ענדגילטיגער אָרט פון סליחות אין דער ליטורגיע האָט זיך געטוישט מיט דער צייט, פון זיין אַריינגעלייגט נאָך דער עמידה, צו ווערן אַ באַזונדערע תפילה.

ביז אַרום דעם 15טן יאָרהונדערט איז נישט געווען קיין קביעות'דיגער סדר פאַר סליחות; דערנאָך האָבן זיך אַנטוויקלט רעגיאָנאַלע אַשכנזישע מנהגים.

צייטן פון זאָגן סליחות

ספרדישער מנהג

די ספרדים זאגן סליחות פון ראש חודש אלול ביז יום כּיפּור^[4]. געוויסע מערבדיגע ספרדים הויבן אָן זאָגן סליחות ביי נאַכט אין אלול, און די פרימאָרגן סליחות צווישן ראש השנה און יום כּיפּור. ראש חודש אלול זעלבסט זאָגט מען נישט סליחות^[5]. דער מנהג פון פערציג טעג שטימט מיט די פערציג טעג וואָס משה רבנו איז געווען אויפן הר סיני נאָכן חטא העגל צו בעטן מחילה.

אַשכנזישער מנהג

די אשכּנזים הייבן אָן סליחות מוצאי שבת פאַר ראש השנה, מיט דער באַדינגונג אַז מען זאָל קענען זאָגן סליחות לכל הפּחות פיר טעג פאַר ראש השנה. אויב ראש השנה פאַלט אויף מאנטאג אָדער דינסטאג, דאַן הייבט מען אָן די סליחות די פריערדיגע מוצאי שבת / זונטאג פארטאגס^[6]. איינער פון די טעמים פאַר פיר טעג איז, וואָס אַ קרבן פלעגט מען בודק זיין פאַר פיר טעג פאַר דער שחיטה; אַזוי אויך דאַרף מען זיך בודק זיין פאַר פיר טעג פאַר ראש השנה, וואָס איז אַ טאָג פון משפּט. טראַדיציאָנעל, ווערן זיי געזאָגט ביים אויפוועקן פאַר שחרית. מען זאָגט נישט סליחות שבת, ווייל עס איז נישט קאָנסיסטענט מיט דעם שלום און שמחה פונעם טאָג. חב"ד זאָגט נישט קיין סליחות במשך די עשרת ימי תשובה, חוץ ביים צום גדליה^[7]. פאַר די חב"ד חסידים איז דער נסח פון סליחות אויסגעשטעלט לויט דעם נסח פונעם מחזור כּל בּו, ענלעך צו דעם מנהג פון ליטאַ

איטאַליענישער מנהג: סליחות הויבן אָן מאנטאג אָדער דאָנערשטיג קורץ פאַר ראש השנה, אָפהענגיג ווי ראש השנה פאַלט^[8].

צייט פונעם טאָג

דער בעסטער צייט צו זאָגן סליחות איז סוף נאַכט, גלייך פאַר דער פרי, וואָס ווערט באַטראַכט ווי אַ "עת רצון", ווען גאָט איז נאָענט. אָבער, עס איז ערלויבט צו זאָגן סליחות פון חצות הלילה (הלכהדיקער האַלבער נאַכט) און ווייטער. פאַר חצות הלילה איז פאַרבאָטן צו זאָגן סליחות און די י"ג מידות, חוץ אין יום כיפור נאַכט. דאָס איז ווייל דער ערשטער העלפט פון דער נאַכט איז באַאיינפלוסט פון די מידה פון גבורה, און דאָס זאָגן די י"ג מידות אין דער צייט קען האָבן אַ פאַלשן ווירקונג. די ערשטע סליחות מוצאי שבת ווערן געוויינטלעך געזאָגט נאָך חצות הלילה.

יום כּיפּור: סליחות זענען אַ צענטראַלער טייל פון דער ליטורגיע, געזאָגט אין אַלע תפילות פון טאָג אין ספרדישע און מערבדיקע אַשכנזישע קהילות. טייל מזרח-אייראָפּעישע קהילות האָבן אויפגעהערט צו זאָגן סליחות אויסער ביי מעריב און נעילה.
אַנדערע געלעגנהייטן: סליחות ווערן אויך געזאָגט אין תענית-טעג, הושענא רבה, און אין דער פריער מאָדערנער צייט האָבן "שומרים לַבּוקר געזעלשאַפטן" געזאָגט סליחות יעדן טאָג וואס מען זאָגט תחנון.

סטרוקטור און אינהאַלט

סליחות זענען תפילות פאַר מחילה און תשובה. די צענטראַלע טעמע איז די י"ג מידות הרחמים, וואס גאָט האָט אַנטפּלעקט צו משה נאָך דעם חטא העגל. סליחות באַניצן זיך אָפט מיט פּסוקים פון תנ"ך און אַראַמישע ווערטער.

די סליחות-דינסט איז אָפט ענליך צו דער מנחה-תפילה: זי הויבט אָן מיט אַשרי (תהילים קמ"ה) און האַלב-קדיש, אַנטהאַלט בקשות, אַ וידוי (אשמנו), און ענדיגט זיך מיט אַ גאַנצן קדיש און יגדל (אין אַשכנזישן מנהג). די הויפּט-תפילות אין סליחות שליסן איין:

סליחה.
פזמון, וואָס בייטן זיך טאָג טעגלעך.
עקידה, געזאָגט פאַר ראש השנה, אין די עשרת ימי תשובה, און אויף יום כּיפּור.
חטאנו, געזאָגט פונעם אָוונט פאַר ראש השנה און אויף יום כּיפּור, מיט דער תפילה "חטאנו צורנו סלח לנו יצרנו".
תחינה.

זאָגן סליחות אָן אַ מנין

אָן אַ מנין טאָר מען נישט זאָגן די י"ג מידות הרחמים און די אַראַמישע טיילן (פאַר אַשכנזים). פּזמונים און "שמע קולנו" קען מען זאָגן.

אונטערשיידן צווישן אַשכנזישע און ספרדישע מנהגים

סליחות זענען אַ ביישפּיל פון די קולטורעלע און ליטורגישע אונטערשיידן צווישן אַשכנזישע און ספרדישע אידן:

צייט: ווי דערמאָנט אויבן, הייבן ספרדים אָן פונעם אָנהייב אלול, בשעת אַשכנזים הויבן אָן אַ קירצערע צייט פאַר ראש השנה.
אינהאַלט / פּיּוטים: ספרדישע סליחות זענען געוויינטלעך אידענטיש יעדן טאָג (אָדער מיט קליינע ענדערונגען אין די עשרת ימי תשובה), מיט צוטריטליכע, געטאָנדלטע העברעישע טעקסטן און כאַפּעוודיקע, ריטמישע מעלאָדיעס. אַשכנזישע סליחות בייטן זיך אין טעקסט און לענג יעדן טאָג, זענען אָפט קאָמפּליצירט און ריידלעך, און באַשרייבן גלות, פאַרפאָלגונג און קידוש השם.
אויפפירונג / מעלאָדיעס: ספרדישע סליחות ווערן אָפט געזונגען צוזאַמען, מיט אַן אַקטיווע השתתפות פון דער עדה, און מאל מיט ווירטואָזע געזאַנג סאָלאָס (מאַוואַלים) דורך דעם חזן אָדער פּיּטן. אַשכנזישע סליחות ווערן אָפט געזאָגט שטילערהייט, מאל געמורמלט, מיט דעם חזן אין צענטער און ווייניקער עדה-זונגען אָדער השתתפות, צוליב דער קאָמפּליקאַציע און לענג.
אַטמאָספער: דער אַשכנזישער מנהג איז באַשריבן מיט מורא, פאָרכט און ציטערניש; דער ספרדישער מנהג מיט ליבשאַפט, ווי אַ קינד וואָס רעדט צו זיין פאָטער.
לענג: ספרדישע דינסטן קענען דויערן איבער אַ שעה; אַשכנזישע זענען אָפט קירצער (אונטער אַ האַלבער שעה) אין געוויינטליכע טעג, אָבער לענגער ערב ראש השנה און אין עשרת ימי תשובה.

מאָדערנע אַדאַפּטאַציעס און ווידעראויפלעבונג

אין ישׂראל האָבן ספרדישע סליחות לעצטנס באַקומען אַ באַדייטנדן אָרט אין דער ישׂראלדיקער עפנטליכער קולטור, זינט די 1990ער יאָרן. דאָס אַנטהאַלט גרויסע קאָנצערטן, מעדיע-באַשטרייכונגען און פּאָפּולערע אַלבומס. דאָס שטימט מיט דער פאַרגרעסערטער וויזואַליטעט און דער אָנגעזעענער "קילקייט" פון מזרח-קולטור און דער העכערונג פון רעליגיעזן אידישקייט אין דער עפנטלעכקייט. די "סליחות ירושלים" קאָנצערטן פון דוד ד'אור ביים סולטאַן'ס פּול ציען טויזנטער מענטשן^[9].

קולטור-פאַרמיטלער און מוזיקער שפּילן אַ ראָלע אין איבערפאָרמולירן סליחות ווי אַ קונסט-אויפפירונג. דער יסודותדיקער רעפּערטואַר פון פּאָפּולערע מעלאָדיעס שליסט איין "בן אדם", "אדון הסליחות" און "יָא שׁמע אֶבְיוֹנֶךָ". סליחות-אַלבומס גייען טיילמאָל אַרויס פון די טראַדיציאָנעלע סליחות-טעקסטן, אַרייננעמענדיג פּיּוטים פון די ימים נוראים און אַפילו אַשכנזישע מעלאָדיעס (למשל, דעם צונויפזאַץ פון דער צה"ל-רבנות)^[9].

עס זענען דאָ זאָרגן וועגן דעם פאַרשווינדן פון אַשכנזישע סליחות, און עס ווערן געמאַכט השתדלות זיי צו פאַרהיטן דורך פאָרשונג, ביכער, אַלבומס און עפנטליכע אויפפירונגען^[10]. עס זענען אויך פאָרשלאָגן פאַר "ערקלערונגס-סליחות" דינסטן, ענליך צו די קינות-דינסטן, מיט ווייניגער פּיּוטים און קורצע ערקלערונגען, כּדי צו פאַרבעסערן דעם באַדייט און די באַטייליגונג^[11].

רעפערענצן

↑ Rodney Werline. Penitential Prayer in Second Temple Judaism: the Development of a Religious Institution. Society of Biblical Literature: Early Judaism and its Literature 13. Atlanta: Scholars Press, 1998.
↑ ראש השנה יז, ב.
↑ תנא דבי אליהו זוטא, נספחים לסדר אליהו זוטא, פרקי דרבי אליעזר, ה.
↑ שולחן ערוך, אורח חיים, תקפא, סעיף א.
↑ תשובות הרמ"ע מפאנו סי' עט; כנסת הגדולה תקפא; מגן אברהם תקפא,ב; כף החיים תקפא,א; תרחם ציון, עמ' ו.
↑ רמ"א, אורח חיים, תקפא, סעיף א.
↑ ספר המנהגים, עמ' קכב. זעט ספר השיחות תש"נ חלק א עמ' שנ"ז הערה קלב.
↑ Machzor Shadal, Livorno 1856, Volume 2, Folio 1a.
↑ ^9.0 ^9.1 Wood, A., & Zentner, N. C. (2024). "Resonating repentance: selichot and the performance of Mizrahi identity in the Israeli public sphere". Journal of Modern Jewish Studies, 23(3–4), 739–761.
↑ Yaniv Pohoryles, Will Ashkenazi selichot vanish? Preserving a nearly-millennium-old Jewish tradition, ynetglobal, ‏September 9, 2025.
↑ Yosef Lindell, Why Can't Selihot Be More Like Kinot?, The Lehrhaus, ‏October 8, 2024.

[1] Rodney Werline. Penitential Prayer in Second Temple Judaism: the Development of a Religious Institution. Society of Biblical Literature: Early Judaism and its Literature 13. Atlanta: Scholars Press, 1998.

[2] ראש השנה יז, ב.

[3] תנא דבי אליהו זוטא, נספחים לסדר אליהו זוטא, פרקי דרבי אליעזר, ה.

[4] שולחן ערוך, אורח חיים, תקפא, סעיף א.

[5] תשובות הרמ"ע מפאנו סי' עט; כנסת הגדולה תקפא; מגן אברהם תקפא,ב; כף החיים תקפא,א; תרחם ציון, עמ' ו.

[6] רמ"א, אורח חיים, תקפא, סעיף א.

[7] ספר המנהגים, עמ' קכב. זעט ספר השיחות תש"נ חלק א עמ' שנ"ז הערה קלב.

[8] Machzor Shadal, Livorno 1856, Volume 2, Folio 1a.

[רעזאנ24-9] 9.0 ^9.1 Wood, A., & Zentner, N. C. (2024). "Resonating repentance: selichot and the performance of Mizrahi identity in the Israeli public sphere". Journal of Modern Jewish Studies, 23(3–4), 739–761.

[10] Yaniv Pohoryles, Will Ashkenazi selichot vanish? Preserving a nearly-millennium-old Jewish tradition, ynetglobal, ‏September 9, 2025.

[11] Yosef Lindell, Why Can't Selihot Be More Like Kinot?, The Lehrhaus, ‏October 8, 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
 {{דרעפט}}
-סְלִיחוֹת (איינצאל: סְלִיחָה) זענען תפילות פון תשובה און מחילה, באַזונדערס די וואס ווערן געזאָגט אין דער צייט וואס פירט צו די ימים נוראים, ווי אויך אין תענית-טעג. דער צענטראַלער טעמע אין די דאָזיגע תפילות איז די [[י"ג מידות של רחמים|דרייצן מידות הרחמים]].
+סְלִיחוֹת (איינצאל: סְלִיחָה) זענען תפילות פון תשובה און מחילה, באַזונדערס די וואס ווערן געזאָגט אין דער צייט וואס פירט צו די ימים נוראים, ווי אויך אין תענית-טעג. דער צענטראַלער טעמע אין די דאָזיגע תפילות איז די [[י"ג מידות של רחמים|דרייצן מידות הרחמים]]. די סליחות דינען ווי אַן אַריינפיר צו די ימים־נוראים, אַרויסרופנדיג אַ געפיל פון תשובה און חשבון הנפש.
-==געשיכטע און אַנטוויקלונג==
+==היסטאָריע און אַנטוויקלונג==
-דער מנהג פון זאָגן סליחות איז אַן אוראַלטער, און איז זיכער פאַרשפּרייט געווען שוין אין די צייטן פון די גאונים אין בבל, און אפשר נאָך פריער. די זשאַנער פון סליחות ערשיינט נישט אין דער קלאַסישער פּיּוט אין ארץ-ישׂראל, נאָר איז כּמעט זיכער אַ בבלישע שאַפונג פון דעם 8טן-9טן יאָרהונדערט.
+דער מנהג פון זאָגן סליחות איז אַן אוראַלטער, און איז זיכער פאַרשפּרייט געווען שוין אין די צייטן פון די גאונים אין בבל, און אפשר נאָך פריער. די זשאַנער פון סליחות ערשיינט נישט אין דער קלאַסישער פּיּוט אין ארץ-ישׂראל, נאָר איז כּמעט זיכער אַ בבלישע שאַפונג פון דעם 8טן-9טן יאָרהונדערט. מען האַלט אַז די קאָמפּאָזיציע פון די דאָזיגע תּפילות האָט זיך אָנגעהויבן ביים גלות בבל, ווען קרבנות זענען מער נישט געווען דער מיטל פאַר כּפּרה{{הערה|Rodney Werline. ''Penitential Prayer in Second Temple Judaism: the Development of a Religious Institution''. Society of Biblical Literature: Early Judaism and its Literature 13. Atlanta: Scholars Press, 1998.}}.
-אין 9טן יאָרהונדערט האָט רב עמרם גאון פון בבל צונויפגעשטעלט אַ סדר פון די דאָזיגע תפילות. דער ענדגילטיגער אָרט פון סליחות אין דער ליטורגיע האָט זיך געטוישט מיט דער צייט, פון זיין אַריינגעלייגט נאָך דער עמידה, צו ווערן אַ באַזונדערע תפילה. לויט אַ מדרש, האָט קעניג דוד פאָראויסגעזען דעם חורבן בית המקדש און געפרעגט גאָט ווי אַזוי די אידן וועלן מכופר ווערן פאַר זייערע זינד אָן קרבנות; גאָט האָט געענטפערט אַז די אידן זאָלן זיך זאַמלען, מודה זיין פאַר זייערע זינד און זאָגן סליחות, און גאָט וועט זיי מוחל זיין. ביז אַרום דעם 15טן יאָרהונדערט איז נישט געווען קיין קביעות'דיגער סדר פאַר סליחות; דערנאָך האָבן זיך אַנטוויקלט רעגיאָנאַלע אַשכנזישע מנהגים.
+רבי יוחנן האָט געזאָגט, אַז גאָט האָט זיך איינגעוויקלט ווי אַ שליח ציבור אין אַ טלית און געוויזן משה רבנו דעם סדר פון די תּפילות, זאָגנדיג: "כּל זמן שׁיִשְׂרָאֵל חוֹטְאִין — יַעֲשׂוּ לְפָנַי כַּסֵּדֶר הַזֶּה וַאֲנִי מוֹחֵל לָהֶם" (אַז אידן זינדיגן, זאָלן זיי טאָן פאַר מיר לויטן דעם סדר, און איך וועל זיי פאַרגעבן){{הערה|{{בבלי|ראש השנה|יז|ב}}}}.
+לויט אַ מדרש, האָט דוד המלך פאָראויסגעזען דעם חורבן בית המקדש און געפרעגט גאָט ווי אַזוי די אידן וועלן מכופר ווערן פאַר זייערע זינד אָן קרבנות; גאָט האָט געענטפערט אַז די אידן זאָלן זיך איינזאַמלען, מודה זיין פאַר זייערע עבירות און זאָגן סליחות, און גאָט וועט זיי מוחל זיין{{הערה|תנא דבי אליהו זוטא, [https://www.sefaria.org.il/Tanna_DeBei_Eliyahu_Zuta%2C_Additions_to_Seder_Eliyahu_Zuta%2C_Pirkei_DeRabbi_Eliezer.5 נספחים לסדר אליהו זוטא, פרקי דרבי אליעזר, ה]}}.
+די סליחות ליטורגיע, אַזוי ווי מיר קענען עס היינט, איז נישט באַוויזן פאַרן אַכטן יאָרהונדערט. די סליחות זענען אַ בבלישע שאַפונג, און נאָכדעם האָבן זיי זיך פאַרשפּרייט קיין איטאַליע, אַשכּנז און ספרד. ארום יאר ד'תר"ל האָט [[רב עמרם גאון]] פון בבל צונויפגעשטעלט אַ סדר פון די סארט תפילות. במשך די צייטן זענען צוגעלייגט געוואָרן פילע פּיּוטים דורך גרויסע מחברים ווי [[רב סעדיה גאון]], [[רבינו גרשום|רב גרשום מאור הגולה]], [[רש"י]] און בעלי [[תוספות]]. דער ענדגילטיגער אָרט פון סליחות אין דער ליטורגיע האָט זיך געטוישט מיט דער צייט, פון זיין אַריינגעלייגט נאָך דער עמידה, צו ווערן אַ באַזונדערע תפילה.
+ביז אַרום דעם 15טן יאָרהונדערט איז נישט געווען קיין קביעות'דיגער סדר פאַר סליחות; דערנאָך האָבן זיך אַנטוויקלט רעגיאָנאַלע אַשכנזישע מנהגים.
 ==צייטן פון זאָגן סליחות==
-;ספרדישער מנהג: סליחות ווערן געזאָגט פונעם אָנהייב חודש אלול ביז יום כּיפּור (40 טעג). געוויסע מערבדיקע ספרדים הויבן אָן זאָגן סליחות ביי נאַכט אין אלול, און די פרימאָרגן סליחות צווישן ראש השנה און יום כּיפּור.
+===ספרדישער מנהג===
-;אַשכנזישער מנהג: מען הויבט אָן סליחות מוצאי שבת פאַר ראש השנה, מיט דער באַדינגונג אַז מען זאָל קענען זאָגן סליחות לפּחות פיר טעג פאַר ראש השנה. אויב ראש השנה פאַלט אויף מאנטאג אָדער דינסטאג, הויבט מען אָן די סליחות די פריערדיקע מוצאי שבת / זונטאג פרימאָרגן. טראַדיציאָנעל, ווערן זיי געזאָגט ביים אויפוועקן פאַר שחרית. אין אַמעריקע איז דער מנהג צו האַלטן די ערשטע סליחות-דינסט מוצאי שבת נאָך חצות, אָפטמאָל פאַרבונדן מיט אַ לימוד.
+די ספרדים זאגן סליחות פון ראש חודש אלול ביז יום כּיפּור{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|א}}}}. געוויסע מערבדיגע ספרדים הויבן אָן זאָגן סליחות ביי נאַכט אין אלול, און די פרימאָרגן סליחות צווישן ראש השנה און יום כּיפּור. ראש חודש אלול זעלבסט זאָגט מען נישט סליחות{{הערה|תשובות הרמ"ע מפאנו סי' עט; כנסת הגדולה תקפא; מגן אברהם תקפא,ב; כף החיים תקפא,א; תרחם ציון, עמ' ו}}. דער מנהג פון פערציג טעג שטימט מיט די פערציג טעג וואָס משה רבנו איז געווען אויפן הר סיני נאָכן חטא העגל צו בעטן מחילה.
-;איטאַליענישער מנהג: סליחות הויבן אָן מאנטאג אָדער דאָנערשטיק קורץ פאַר ראש השנה, אָפהענגיג ווי ראש השנה פאַלט.
+===אַשכנזישער מנהג===
+די אשכּנזים הייבן אָן סליחות מוצאי שבת פאַר ראש השנה, מיט דער באַדינגונג אַז מען זאָל קענען זאָגן סליחות לכל הפּחות פיר טעג פאַר ראש השנה. אויב ראש השנה פאַלט אויף מאנטאג אָדער דינסטאג, דאַן הייבט מען אָן די סליחות די פריערדיגע מוצאי שבת / זונטאג פארטאגס{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|א|מפרש=רמ"א}}}}. איינער פון די טעמים פאַר פיר טעג איז, וואָס אַ קרבן פלעגט מען בודק זיין פאַר פיר טעג פאַר דער שחיטה; אַזוי אויך דאַרף מען זיך בודק זיין פאַר פיר טעג פאַר ראש השנה, וואָס איז אַ טאָג פון משפּט. טראַדיציאָנעל, ווערן זיי געזאָגט ביים אויפוועקן פאַר שחרית. מען זאָגט נישט סליחות שבת, ווייל עס איז נישט קאָנסיסטענט מיט דעם שלום און שמחה פונעם טאָג.
+חב"ד זאָגט נישט קיין סליחות במשך די עשרת ימי תשובה, חוץ ביים צום גדליה{{הערה|ספר המנהגים, עמ' קכב. זעט ספר השיחות תש"נ חלק א עמ' שנ"ז הערה קלב.}}.
+פאַר די חב"ד חסידים איז דער נסח פון סליחות אויסגעשטעלט לויט דעם נסח פונעם מחזור כּל בּו, ענלעך צו דעם מנהג פון ליטאַ
+;איטאַליענישער מנהג: סליחות הויבן אָן מאנטאג אָדער דאָנערשטיג קורץ פאַר ראש השנה, אָפהענגיג ווי ראש השנה פאַלט{{הערה|1=Machzor Shadal, Livorno 1856, Volume 2, Folio 1a.}}.
+===צייט פונעם טאָג===
+דער בעסטער צייט צו זאָגן סליחות איז סוף נאַכט, גלייך פאַר דער פרי, וואָס ווערט באַטראַכט ווי אַ "עת רצון", ווען גאָט איז נאָענט. אָבער, עס איז ערלויבט צו זאָגן סליחות פון חצות הלילה (הלכהדיקער האַלבער נאַכט) און ווייטער. פאַר חצות הלילה איז פאַרבאָטן צו זאָגן סליחות און די י"ג מידות, חוץ אין יום כיפור נאַכט. דאָס איז ווייל דער ערשטער העלפט פון דער נאַכט איז באַאיינפלוסט פון די מידה פון גבורה, און דאָס זאָגן די י"ג מידות אין דער צייט קען האָבן אַ פאַלשן ווירקונג. די ערשטע סליחות מוצאי שבת ווערן געוויינטלעך געזאָגט נאָך חצות הלילה.
 ;יום כּיפּור: סליחות זענען אַ צענטראַלער טייל פון דער ליטורגיע, געזאָגט אין אַלע תפילות פון טאָג אין ספרדישע און מערבדיקע אַשכנזישע קהילות. טייל מזרח-אייראָפּעישע קהילות האָבן אויפגעהערט צו זאָגן סליחות אויסער ביי מעריב און נעילה.
 ;אַנדערע געלעגנהייטן: סליחות ווערן אויך געזאָגט אין תענית-טעג, הושענא רבה, און אין דער פריער מאָדערנער צייט האָבן "שומרים לַבּוקר געזעלשאַפטן" געזאָגט סליחות יעדן טאָג וואס מען זאָגט תחנון.
@@ שורה 17: / שורה 31: @@
 סליחות זענען תפילות פאַר מחילה און תשובה. די צענטראַלע טעמע איז די י"ג מידות הרחמים, וואס גאָט האָט אַנטפּלעקט צו משה נאָך דעם חטא העגל. סליחות באַניצן זיך אָפט מיט פּסוקים פון תנ"ך און אַראַמישע ווערטער.
-די סליחות-דינסט איז אָפט ענליך צו דער מנחה-תפילה: זי הויבט אָן מיט אַשרי (תהילים קמ"ה) און האַלב-קדיש, אַנטהאַלט בקשות, אַ וידוי (אשמנו), און ענדיגט זיך מיט אַ גאַנצן קדיש און יגדל (אין אַשכנזישן מנהג).
+די סליחות-דינסט איז אָפט ענליך צו דער מנחה-תפילה: זי הויבט אָן מיט אַשרי (תהילים קמ"ה) און האַלב-קדיש, אַנטהאַלט בקשות, אַ [[וידוי]] (אשמנו), און ענדיגט זיך מיט אַ גאַנצן קדיש און יגדל (אין אַשכנזישן מנהג).
 די הויפּט-תפילות אין סליחות שליסן איין:
 *סליחה.
@@ שורה 25: / שורה 39: @@
 *תחינה.
-==זאָגן סליחות אָן אַ מנין:==
+==זאָגן סליחות אָן אַ מנין==
-אָן אַ מנין טאָר מען נישט זאָגן די י"ג מידות הרחמים און די אַראַמישע טיילן (פאַר אַשכנזים). פּזמונים און "שמע קולנו" קען מען זאָגן. צי מען מעג זאָגן די אַראַמעאישע טיילן אויף ענגליש, איז קאָנטראָווערסיעל אָבער טיילמאָל דערלויבט.
+אָן אַ מנין טאָר מען נישט זאָגן די י"ג מידות הרחמים און די אַראַמישע טיילן (פאַר אַשכנזים). פּזמונים און "שמע קולנו" קען מען זאָגן.
 ==אונטערשיידן צווישן אַשכנזישע און ספרדישע מנהגים==