בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,374
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(←ווערק) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 14: | שורה 14: | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
[[טעקע:זכרונות - פון רבנו הקדוש מרן ר' יואל טייטלבוים מסאטמאר, ערשטער טייל, באשריבן פון חיים משה שטאובער, ניו יארק תש"מ.jpg|קליין|זכרונות - פון רבנו הקדוש מסאטמאר ([[רבי יואל טייטלבוים]] זי"ע, ערשטער טייל, באשריבן פון חיים משה שטאובער, ניו יארק תש"מ]] | [[טעקע:זכרונות - פון רבנו הקדוש מרן ר' יואל טייטלבוים מסאטמאר, ערשטער טייל, באשריבן פון חיים משה שטאובער, ניו יארק תש"מ.jpg|קליין|זכרונות - פון רבנו הקדוש מסאטמאר ([[רבי יואל טייטלבוים]] זי"ע, ערשטער טייל, באשריבן פון חיים משה שטאובער, ניו יארק תש"מ]] | ||
חיים משה איז געבוירן אין [[ | ===פריע יאָרן און חורבן=== | ||
חיים משה איז געבוירן אין [[קארלסבורג]] (Alba Iulia) אום [[כ"א כסליו]] תש"ב, צו זיין פאטער רבי יחזקאל מנחם שטויבער, א [[שוחט|שו"ב]] אין קארלסבורג, און שפעטער אין [[אראד]], [[צפת]], און [[אנטווערפן]], און זיין מוטער אסתר (פרידמאַן) פאטער. אסתר'ס טאטע חיים משה, איז געווען א דיין און איר מאמע איז געווען מישקט (באַום), וועלכע ער האט געשילדערט אלס אַן אויסערגעווענליכע פרוי מיט אַ באַרימטער משפּחה{{הערה|שם=אינטער1|אינטערוויו, ערשטער טייל.}}. | |||
בעת דער צווייטער וועלט מלחמה, ווען ר' חיים משה איז געווען א קליין קינד, איז זיין פאמיליע געווען אין דעם טייל פון רומעניע וואו די דייטשן האָבן נישט געשאַפט די קאָאָפּעראַציע פון די לאָקאַלע רעגירונגען צו דעפּאָרטירן די אידן. זיי האבן זיך באהאלטן אין די וועלדער צוזאַמען מיט פּאַרטיזאַנער. זיין פאָטער, וועלכער איז געווען אַ שוחט, האָט אַמאָל אָפּגעזאָגט אַ בעסערע אַרבעט אין דער שטאָט מיחי (מיכאַילעני), ווייל ער האָט נישט געוואלט איבערלאזן זיינע שוויגער-עלטערן. די גאַנצע באַפעלקערונג פון יענער שטאָט איז שפּעטער דעפּאָרטירט געוואָרן קיין אוישוויץ. די משפּחה האָט איבערגעלעבט אין זייער ראַיאָן, וואָס חיים משה האָט אָנגערופן "דער נאַקן פונעם וואַלד", וואו "די קויל איז נישט אָנגעקומען"{{הערה|שם=אינטער1}}. | |||
א שטיקל תקופה איז ער געווען א בדחן אויף חתונות, אזוי ווי זיין פאטער און אנדערע געשוויסטער. אין זיינע שפעטערע יארן האט ער געוואוינט אין [[בארא פארק]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.boropark24.com/news/bde-reb-chaim-moshe-stauber-z-l|קעפל=BDE: Reb Chaim Moshe Stauber z"l|זייטל=boropark24|דאטום=May 4 2020}}}}. | אין 1943, ווען די סיטואַציע האָט זיך אָנגעהויבן פאַרערגערן, איז די משפּחה געפאָרן מיט אַ באַהאַלטענעם צוג צו אַראַד, רומעניע, וואו זיין פאָטער האָט באַקומען אַ אַרבעט אַלס שוחט. זיי זענען געווען פאַרשטעלט ווי פּויערן צו פאַרמיידן דעטעקציע. פון זיין אוממיטלבארער משפחה, זענען זיין פאטער, מוטער, און עלטערע געשוויסטער ניצול געווארן, בשעת א קליינע שוועסטערל איז ליידער אוועק. ער האט דערמאנט אז די פאמיליע האט בלויע אויגן און בלאנדע האר, וואס האט זיי געגעבן די מעגליכקייט צו זיך פארשטעלן אלס נישט-אידן בעת דער קריג{{הערה|שם=אינטער1}}. | ||
<!-- חיים משה'ס זיידע און באָבע פון פאָטערס זייט, הערמאַן און אסתר (פריידמאַן) שטויבער, וואָס האָבן געוווינט אין טאַשנאַד, זענען דעפּאָרטירט געוואָרן קיין אוישוויץ און זענען דאָרט אומגעקומען. בלויז פינף פון זייערע אַכט קינדער האָבן איבערגעלעבט. חיים משה'ס פעטער, משה שטויבער, איז געשיקט געוואָרן אין אַ אַרבעטס־לאַגער און שפּעטער אין סיביר דורך די רוסן. זיין טאַטעס שוועסטער, הענו, האָט חתונה געהאַט מיט יעל גלאָק אין בעלגיע. הענו'ס מאַן האָט באַהאַלטן זייער קינד ביי גויים, אָבער זיין פרוי איז אומגעקומען אין אַ אַרבעטס־לאַגער אין אוישוויץ. ער האָט שפּעטער חתונה געהאַט מיט הענו. --> | |||
===נאָכן קריג=== | |||
די משפּחה איז געבליבן אין אַראַד ביז 1950. דאָרט האָט חיים משה געלערנט אין אַ חדר. אין אַראַד האָט זיין פאָטער געהאַט אַ באַשיידענעם, אָבער שיין אַפּאַרטמענט. זיי פלעגן איינלאַדן אומדאַכדיגע און אומבאָהיימטע מענטשן צו עסן ביי זיי. | |||
זיי זענען אָנגעקומען קיין חיפה אין ארץ ישראל. חיים משה האָט געפילט אַנטוישט פון דער וועלטליכקייט פון לאַנד און די שווערע עקאָנאָמישע באַדינגונגען. זיי האָבן געוואוינט אין אַן אויפנאַמע-צענטער פאַר עטליכע וואָכן, דערנאָך אין צפת, אין אַ ליידיגן אַראַבישן הויז. חיים משה איז געווען צופרידן צו זיין אין אַ אידישן לאַנד{{הערה|שם=אינטער2|אינטערוויו, צווייטער טייל}}. | |||
נאָך דריי יאָר אין ארץ ישראל האָט זיין פאָטער באַקומען אַ אַרבעט אין אַנטווערפּן, בעלגיע, און די גאַנצע משפּחה איז אַהין אַריבערגעצויגן. דאָרטן האָט חיים משה געלערנט האָלענדיש און פראַנצויזיש. אין אַנטווערפּן זענען געבוירן געוואָרן נאָך צוויי שוועסטער. דארט האט ער געלערנט אין [[ישיבת עץ חיים (בעלגיע)|קאפעלן]], בעלגיע ביי [[רבי יצחק דוב קאפלמאן]]. אין ישיבה האָט מען געשפּילט פוטבאָל. שפּעטער האָט חיים משה געלערנט אַ יאָר אין לאָנדאָן, ענגלאַנד, ביי [[רבי אליקים שלעזינגער]], וואו ער האָט אויך געלערנט ענגליש{{הערה|שם=אינטער2}}. | |||
אין יאר תשי"ח איז ער געקומען אויף אמעריקע לערנען אין ישיבה פון סאטמארער רבי'ן, [[רבי יואל טייטלבוים]], וועמען ער האט משמש געווען א שטיק צייט אלס [[הויז בחור]]{{הערה|[[#זכרונות|זכרונות פון רבנו הקדוש מרן ר' יואל טייטלבוים מסאטמאר]], עמוד 97}}. אין תשכ"ב האט ער חתונה געהאט מיט די טאכטער פון רבי צבי אביגדור פעקעטע, [[נאנאש]]ער רבי פון [[וויליאמסבורג]]. נאך זיין חתונה האט ער געדינט אלס אדמיניסטראטאר פון [[בית יעקב]] אין וויליאמסבורג. | |||
אין יאר תשל"ב איז ער אויפגענומען געווארן אלס רעדאקטאר פון צייטונג [[דער איד]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.tabletmag.com/sections/arts-letters/articles/new-yorks-yiddish-press-is-thriving|קעפל=New York's Yiddish Press Is Thriving|זייטל=Tablet Magazine}}}}. אונטער אים איז עס שטארק ארויפגעארבעט געווארן, און האט אנגעהויבן ארויסקומען אויף א וועכנטליכער פארנעם מיט מערערע זייטן, און אויך באשרייבן וועלטליכע נייעס{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://forward.com/forverts-in-english/459220/what-is-der-blatt-the-hasidic-newspaper-that-hid-news-of-a-massive-super/|קעפל=Der Blatt, the Yiddish paper that hid a massive wedding|זייטל=The Forward|דאטום=אקטאבער 3, 2020}}}}. ער האט געשריבן אונטער עטליכע [[פסעוודאנים|פסעוודאנימען]], פאר יעדן סארט ארטיקל אן אנדער נאמען{{הערה|שם=אינט}}, צווישן זיי: "שמחה בוימל" (אקראנים פאר: ה'רב ח'יים מ'שה ש'טויבער ב'ן י'חזקאל מ'נחם ו'ל'אה) פאר די [[עדיטאריעל]]ס. ער איז אויסגעשטאנען קריטיק פאר'ן שרייבן זאכן וואס האט נישט געשמעקט פאר טייל סאטמארער חסידים, צווישן אנדערן איז געווארן א סענזאציע פאר'ן שרייבן א שיינעם באריכט איבער די פטירה פון [[גער]]ער רבי [[רבי ישראל אלטער]], אז "די גערער אידן שרייען יתומים היינו ואין אב", אויף וואס דער סאטמארער רבי האט אים שפעטער געזאגט אז עס איז זייער גוט געשריבן{{הערה|שם=אינט}}. ביי די ענדע האט ער געדאנקט פון דער רעדאקציע אין יאר תשל"ח{{הערה|שם=אינט}}. שפעטער האט ער ארויסגעגעבן א טעגליכער צייטונג אויף ענגליש "The World Jewish Tribune", וואס איז אויך אויסגעשטאנען קריטיק אז ער איז אנגעבליך נישט גענוג שארף אנטקעגן [[ציוניזם]]{{הערה| זעט {{לינק|אדרעס=https://newspapers.library.in.gov/cgi-bin/indiana?a=d&d=JPOST19791109-01.1.12|שרייבער=Jewish post|קעפל=Digest of The Yiddish Press|עמודים=12}}}}, און נאך עטליכע יאר איז ער געווען געצוואונגען עס צו פארמאכן{{הערה|שם=אינט}}. אין יאר תשנ"ד ווען דער איד איז אריבער צום פירערשאפט פון [[משה פרידמאן (גבאי)]], האט ער צוריקגענומען די פאזיציע און האט עס אנגעהאלטן ביז ארום תש"ס{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=2179424#p2179424|קעפל=די צייטונג - די אידישע צייט|זייטל=[[אייוועלט]]}}}}. | |||
א שטיקל תקופה איז ער געווען א בדחן אויף חתונות, אזוי ווי זיין פאטער און אנדערע געשוויסטער. אין זיינע שפעטערע יארן האט ער געוואוינט אין [[בארא פארק]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.boropark24.com/news/bde-reb-chaim-moshe-stauber-z-l|קעפל=BDE: Reb Chaim Moshe Stauber z"l|זייטל=boropark24|דאטום=May 4 2020}}}}. | |||
אין תשס"ז האט ער געליטן פון א [[אנפאל|סטראוק]]{{הערה|שם=אינט|{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|19416|שטריכן און אנעקדאטן וועגן די אלזייטיגע פעולות און פילפארביגער פערזענלעכקייט פון ר׳ חיים משה שטויבער ז״ל - אבסערוואציעס פון א זון}}}}, און ער איז נפטר געווארן י' אייר תש"פ{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://satmarck.com/?accountId=138|קעפל=חיים משה שטויבער|זייטל=בית החיים קרית יואל וועבזייטל}}}}. | אין תשס"ז האט ער געליטן פון א [[אנפאל|סטראוק]]{{הערה|שם=אינט|{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|19416|שטריכן און אנעקדאטן וועגן די אלזייטיגע פעולות און פילפארביגער פערזענלעכקייט פון ר׳ חיים משה שטויבער ז״ל - אבסערוואציעס פון א זון}}}}, און ער איז נפטר געווארן י' אייר תש"פ{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://satmarck.com/?accountId=138|קעפל=חיים משה שטויבער|זייטל=בית החיים קרית יואל וועבזייטל}}}}. | ||
| שורה 42: | שורה 56: | ||
*[[ליפא שטויבער|חנני' יום טוב ליפא]] (הומאריסט, [[בארא פארק]]) | *[[ליפא שטויבער|חנני' יום טוב ליפא]] (הומאריסט, [[בארא פארק]]) | ||
*יעקב (טעראפיסט, בארא פארק-[[מאנסי]]) | *יעקב (טעראפיסט, בארא פארק-[[מאנסי]]) | ||
*צבי אביגדור ( | *צבי אביגדור (מאנסי) | ||
*שמואל מאיר ([[בארא פארק]]) | *שמואל מאיר ([[בארא פארק]]) | ||
*זלמן לייב ([[מאנסי]]) | *זלמן לייב ([[מאנסי]]) | ||
| שורה 48: | שורה 62: | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{אייוועלט|15376|חדש: The Satmar Rebbe, זכרונות רח״מ שטויבער}} | *{{אייוועלט|15376|חדש: The Satmar Rebbe, זכרונות רח״מ שטויבער}} | ||
*[https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn701856 Oral history interview with Chaim Stauber - United States Holocaust Memorial Museum] | |||
*{{לינק|אדרעס=https://vinnews.com/2011/12/12/new-york-chanukah-in-satmar-a-glimpse-into-the-rebbe’s-court/|קעפל=New York - Chanukah In Satmar: A Glimpse Into The Rebbe’s Court|זייטל=VINnews|דאטום=דעצעמבער 12, 2011}} | *{{לינק|אדרעס=https://vinnews.com/2011/12/12/new-york-chanukah-in-satmar-a-glimpse-into-the-rebbe’s-court/|קעפל=New York - Chanukah In Satmar: A Glimpse Into The Rebbe’s Court|זייטל=VINnews|דאטום=דעצעמבער 12, 2011}} | ||
*{{לינק|אדרעס=https://www.geni.com/people/Chaim-Stauber/6000000003998937852|קעפל=Chaim Moshe Stauber|זייטל=[[Geni]]|שפראך=ענגליש}} | *{{לינק|אדרעס=https://www.geni.com/people/Chaim-Stauber/6000000003998937852|קעפל=Chaim Moshe Stauber|זייטל=[[Geni]]|שפראך=ענגליש}} | ||
*{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|108305|ר' חיים משה רופט אריין קול מבשר מיט זיין פערזענליכער געשיכטע}} | *{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|108305|ר' חיים משה רופט אריין קול מבשר מיט זיין פערזענליכער געשיכטע}} | ||
*{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|45272| לעגענדארער טעראפיסט הרב יעקב שטויבער, איבער... וואס ער האט מקבל געווען פון זיין לייטזעליגער פאטער הרב חיים משה שטויבער, גרינדער פון פתח תקוה}} | *{{אידיש24|אלגעמיינע אינטערוויו|45272| לעגענדארער טעראפיסט הרב יעקב שטויבער, איבער... וואס ער האט מקבל געווען פון זיין לייטזעליגער פאטער הרב חיים משה שטויבער, גרינדער פון פתח תקוה}} | ||
* | *הרה"ח ר' חיים משה שטויבער איבער זיינע פרישע ספרים מיט זכרונות ביי הרה"ק מסאטמאר זי"ע, אלגעמיינע אינטערוויו אויף [[קול מבשר]], 3 > 1 > 286# | ||
* | *העסקן ר' חיים משה שטויבער, פראטעסטן אמאל און היינט, אלגעמיינע אינטערוויו אויף קול מבשר, 3 > 1 > 855# | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{DEFAULTSORT:שטויבער, חיים משה}} | {{DEFAULTSORT:שטויבער, חיים משה}} | ||
[[קאַטעגאָריע:סאטמארער חסידים]] | [[קאַטעגאָריע:סאטמארער חסידים]] | ||