אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבנישע קאמיסיע"

רוי:רבנישע קאמיסיע (זעט מקור)

רעוויזיע פון 20:25, 9 סעפטעמבער 2025

4,179 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 2 חדשים

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,360

רעדאגירונגען

@@ שורה 46: / שורה 46: @@
 ==זעקסטע זיצונג (תר"ע)==
-די לעצטע זיצונג אין יאר עת"ר (1910) איז געווען א נצחון פאר דעם ארטאדאקסישן לאגער, וועלכער האט צוגעזאגט אפצואוועגן אידן פון רעוואלוציאנערע אקטיוויטעטן. אויסער איין יוריסט, מויזע מאזאר (קיעוו), זענען די אנדערע געווען רבנים: רב יהודה לייב צירעלסאן (קישינעוו), רב חיים סאלאווייציק (ברעסט-ליטאווסק), רב עוזר גראדזענסקי (ווילנע), רב שלום שניאורסאן (ליובאוויטש), רב שמואל פאלינקאווסקי (אדעס), און רב מענדל כיין (נעזשין). זיי האבן עקזאמינירט דריי און צוואנציג קייסעס וועגן חתונה און גט, ווי אויך פראגן וועגן קבורות, בתי חיים, אויסלייגן פון יידישע נעמען, שבועות, און צענזור פון ספרים.
+די לעצטע זיצונג אין יאר עת"ר (1910) איז געווען א נצחון פאר דעם ארטאדאקסישן לאגער, וועלכער האט צוגעזאגט אפצואוועגן אידן פון רעוואלוציאנערע אקטיוויטעטן. אויסער איין יוריסט, מויזע מאזאר (קיעוו), זענען די אנדערע געווען רבנים: רב יהודה לייב צירעלסאן (קישינעוו), רב חיים סאלאווייציק (ברעסט-ליטאווסק), רב עוזר גראדזענסקי (ווילנע), רב שלום שניאורסאן (ליובאוויטש), רב שמואל פאלינקאווסקי (אדעס), און רב מענדל כיין (נעזשין). זיי האבן עקזאמינירט דריי און צוואנציג קייסעס וועגן חתונה און גט, ווי אויך פראגן וועגן קבורות, בתי חיים, אויסלייגן פון אידישע נעמען, שבועות, און צענזור פון ספרים.
 דער באַריכט פון דער קאָנפערענץ פונעם רש"ב פון לובאַוויטש איז באַקאַנט אלס "חשבון קצר"{{הערה|{{היברובוקס|הועידה הרבנית הפטרבורגית.|חשבון קצר|44177|מקום הוצאה=ס"ט פטרבורג|שנת הוצאה=תרע}}}}{{הערה|שם=ווינרס|{{לינק|שרייבער=|קעפל='Cheshbon Katzar' by the Rasha"b of Lubavitch. Report from the Rabbinical Conference in Peterburg - Winner'S Auctions|אדרעס=https://winners-auctions.com/en/items/cheshbon-katzar-by-the-rashab-of-lubavitch-report-from-the-rabbinical-conference-in-peterburg/|זייטל=Winner'S Auctions|דאטום=November 30, 2022}}}}.
@@ שורה 54: / שורה 54: @@
 איינע פון די הויפט ענינים אויף דער אגענדע פון דער קאנפערענץ אין ווילנע איז געווען צו באַהאַנדלען דער צוקונפט פון דעם רבנות-אינסטיטוציע און די פראַגע פונעם "דאָפּל־רבנות". אין דער רוסישער אימפעריע זענען געווען צוויי סארטן רבנים: די "קרוינרבנים" ("רב מטעם" אדער "ראבינער"), וואס זענען געווען לייסענסירט דורך דער רעגירונג, געקענט רוסיש און געווען פאראנטווארטלעך פאר רעגיסטרירן געבוירטן, חתונות און טויטן; און די "גייסטיקע רבנים", וואס זענען געווען אויסגעקליבן דורך די קהילות און האבן געפירט דאס רעליגיעזע לעבן, און וועלכע זענען נישט אנערקענט געוואָרן פון דער רעגירונג. דער דאפעלטער רבנות-סיסטעם האט געפירט צו פיל רייבונג און עקאנאמישע בירדע. אַ הויפּט ציל איז געווען צו פאָרמולירן אַ פאָרשלאָג צו פאַרבעסערן דעם מצב{{הערה|שם=משפחה|{{לינק|אדרעס=https://mishpacha.com/leadership-in-turbulent-times/|שרייבער=Dovi Safier and Yehuda Geberer|קעפל=Leadership in Turbulent Times|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=May 7, 2024}}}}.
-די קאָנפערענץ איז פאָרגעקומען אין דרייצן סעסיעס, יעדער בערך פיר שעה לאַנג. הרב דוד קאַרלינער איז געוויילט געוואָרן אַלס ערן-פּרעזידענט. הרב חיים עוזר גראָדזענסקי (46 יאָר אַלט) איז באַשטימט געוואָרן אַלס אַקטינג-פּרעזידענט. ער האָט אונטערגעשטראָכן די אימפּעראַטיווע פון פאַרשטאַרקן רוחניותדיקע לעבן און לויאַלקייט צום צאַר. דער רש"ב האָט געהאַלטן אַ 45-מינוטיגע רעדע וועגן די אונטערשיידן צווישן דייטשישע און רוסישע אידן, און פאַרוואָס דייטשישע מעטאָדן וואָלטן נישט געאַרבעט אין רוסלאַנד. פעיוול געץ, אַ נישט-רבנישער באַטייליקטער{{הערה|שם=משפחה}}.
+די קאָנפערענץ איז פאָרגעקומען אין דרייצן סעסיעס, יעדער בערך פיר שעה לאַנג. הרב דוד קאַרלינער איז געוויילט געוואָרן אַלס ערן-פּרעזידענט. הרב חיים עוזר גראָדזענסקי (46 יאָר אַלט) איז באַשטימט געוואָרן אַלס אַקטינג-פּרעזידענט.
+אַכט רעזאָלוציעס זענען געלייענט און פאַרעפנטלעכט געוואָרן{{הערה|שם=משפחה}}:
+#צו לייזן די פּראָבלעם פון טאָפּלטן רבנות, אַ בקשה אַז די רעגירונג זאָל פאַרלייכטערן די פאָדערונגען פאַר אַלגעמיינע וויסן.
+#צו גרינדן אַ פאראייניקטע אָרגאַניזאַציע פון תורה־אידן צו פארשטאַרקן רעליגיעזע אָבזערוואַנץ.
+#אַ בקשה אַז די רעגירונג זאָל דערלויבן אידישע געשעפטן צו זיין אָפן זונטאג, כדי צו פאַרמיידן חילול שבת.
+#אַ בקשה אַז די רעגירונג זאָל דערלויבן אידישע קינדער וואָס גייען אין פובליק שולע צו פעלן שבת.
+#צו באַפרייען חדר און ישיבה־מלמדים פון דער נויטווענדיקייט פון אַלגעמיינער חינוך פאַר אַ לייסענס צו לערנען.
+#אַן ענטפער אויפן שחיטה־פאַרבאָט אין פינלאַנד.
+#צו פּלאַנירן אַ פאראייניקטע פּלאַטפאָרמע פאַר דער אַפּקומענדיקער רעגירונגס־רבנישער קאָנפערענץ אין סאַנקט פּעטערבורג.
+#אַ דורכפיר אויף דעם שרעקלעכן פינאַנציעלן מצב פון רוסישע אידן צוליב געזעצגעבונגס־באַגרענעצונגען.
+מען האָט דעבאַטירט איבער דער נויטווענדיקייט פון ליטעראַטור וואָס איז אָננעמבאַר פאַר דער תורה־געמיינדע. מר. פייבל געץ האָט פאָרגעשלאָגן איבערצוזעצן דייטשישע רעליגיעזע שרייבער (ווי רב שמשון רפאל הירש און רב מאַרקוס לעהמאַן). רב חיים בריסקער האָט זיך קעגנגעשטעלט, פאָרשלאָגנדיג אַז אַ קאָמיטעט פון גדולי ישראל זאָל אַרויסגעבן אָריגינעלע ווערק און געבן פּרעמיעס. דער רש"ב האָט געשטיצט דעם בריסקערס מיינונג, אונטערשטרייכנדיג די אייגנאַרטיקע אַרויסרופן פאַר אידישקייט אין רוסלאַנד. דער רש"ב האָט געהאַלטן אַ 45-מינוטיגע רעדע וועגן די אונטערשיידן צווישן דייטשישע און רוסישע אידן, און פאַרוואָס דייטשישע מעטאָדן וואָלטן נישט געאַרבעט אין רוסלאַנד{{הערה|שם=משפחה}}.
+ר' חיים עוזר האָט באַדאַנקט דעם רש"ב און ר' שמואל מיכל טריינין פאַרן אָרגאַניזירן די קאָנפערענץ. ער האָט אונטערגעשטראָכן די אימפּעראַטיווע פון פאַרשטאַרקן רוחניותדיקע לעבן און לויאַלקייט צום צאַר{{הערה|שם=משפחה}}. ער האָט מסכים געווען אַז רבנים זאָלן קענען די שפּראַך פון לאַנד, ציטירנדיג רבי ישראל סאַלאַנטער.
 ===דער קאנפערענץ אין פעטערבורג===
-רבי מאיר שמחה פון דווינסק (1843–1926), באקאנט אלס דער "אור שמח", איז געווען א פירנדיקע פערזענלעכקייט ביי דער קאנפערענץ פון 1910. ער האט געפירט דעם לאגער וואס האט געהאלטן אז רבנים זאלן לערנען די שפראך פון לאנד (רוסיש) און האבן א באזישע סעקולארע בילדונג. זיין פאזיציע איז געווען אז דאס וועט דערמעגלעכן דעם רב צו דינען סיי אלס דער גייסטיקער רב סיי אלס דער קרוינרב, און אפשאפן דעם פראבלעם פון צוויי רבנים. זעלבסט דער אור שמח, כאטש ער איז געווען זעלבסט א גאון, האט נישט געקענט רוסיש און האט געזען דעם כיסרון.
+רבי מאיר שמחה פון דווינסק (1843–1926), באקאנט אלס דער "אור שמח", איז געווען א פירנדע פערזענלעכקייט ביי דער קאנפערענץ פון 1910. ער האט געפירט דעם לאגער וואס האט געהאלטן אז רבנים זאלן לערנען די שפראך פון לאנד (רוסיש) און האבן א באזישע סעקולארע בילדונג. זיין פאזיציע איז געווען אז דאס וועט דערמעגלעכן דעם רב צו דינען סיי אלס דער גייסטיגער רב סיי אלס דער "רב מטעם", און אפשאפן דעם פראבלעם פון צוויי רבנים. דער אור שמח זעלבסט האט נישט געקענט רוסיש. ער האָט געהאַט אַ שאַרפע קאָנפראָנטאַציע מיט דעם חפץ חיים, וועלכער איז געקומען אויף דער בקשה פון רבי חיים סאָלאָווייטשיק צו פארשטאַרקן די אָפּאָזיציע קעגן דער פאָדערונג אַז רבנים זאָלן לערנען רוסיש.
-צווישן די וואס האבן געשטיצט דעם אור שמח'ס שטעלונג זענען געווען רב חיים עוזר גראדזענסקי (ווילנע), רב יהודה לייב צירעלסאן (קישינעוו, דער פארזיצער פון דער קאמיסיע), און רב דוד פרידמאן פון קארלין (דער "קארלינער רב"). אויך רב שמריה נח שניאורסון פון באברויסק (א חב"ד רב) האט געשטיצט דעם פאדערונג פאר סעקולארע בילדונג פאר רבנים.
+צווישן די וואס האבן געשטיצט דעם אור שמח'ס שטעלונג זענען געווען רב חיים עוזר גראדזענסקי (ווילנע), רב יהודה לייב צירעלסאן (קישינעוו, דער פארזיצער פון דער קאמיסיע), און רב דוד פרידמאן פון קארלין (דער "קארלינער רב"). אויך [[רבי שמריה נח שניאורסאן]] פון [[באברויסק]] (א חב"ד רב) האט געשטיצט דעם פאדערונג פאר סעקולארע בילדונג פאר רבנים.
-קעגן דעם פארשלאג זענען געשטאנען דער ליובאוויטשער רב, רב שלום דובער שניאורסון (דער "רשב" פון חב"ד), און רב חיים סאלאווייציק פון ברעסט-ליטאווסק (דער "בריסקער רב"). זיי האבן געהאלטן אז רבנים זאלן זיך נישט מישן מיט רעגירונגס-ענינים, און אז טאן דאס וועט פירן צו א דרוק פאר סעקולארע שטודיעס אין די ישיבות, וואס זיי האבן געזען אלס א סכנה פאר דער טראדיציאנעלער יידישער בילדונג.
+קעגן דעם פארשלאג זענען געשטאנען דער ליובאוויטשער רב, רב שלום דובער שניאורסון (דער "רשב" פון חב"ד), און רב חיים סאלאווייציק פון ברעסט-ליטאווסק (דער "בריסקער רב"). זיי האבן געהאלטן אז רבנים זאלן זיך נישט מישן מיט רעגירונגס-ענינים, און אז טאן דאס וועט פירן צו א דרוק פאר סעקולארע שטודיעס אין די ישיבות, וואס זיי האבן געזען אלס א סכנה פאר דער טראדיציאנעלער אידישער בילדונג.
-דער רש"ב פון לובאַוויטש איז געווען איינער פון די פירער און דער "רוקנביין" פון דער קאָנפערענץ. היינריך סלאַוסבערג האָט באַמערקט זיין "ריזיגע השפּעה" און ווי ער איז געווען "האַרט ווי אַ שטיין אין ענינים וואָס שייך רעליגיעז לעבן". רבי יצחק שניאורסאָן האָט אים באַצייכנט אלס דער "אמתער פירער"{{הערה|שם=ווינרס}}. ער האָט קעגנגעשטעלט צו רעגיסטרירן אומגע'מל'עטע קינדער אלס אידן{{הערה|{{היינט||ווער הייסט איד? די גרעסטע רבנים וועגען אידישקייט|19100401|10}}}}.
+דער רש"ב פון לובאַוויטש איז געווען איינער פון די פירער און דער "רוקנביין" פון דער קאָנפערענץ. היינריך סלאַוסבערג האָט באַמערקט זיין "ריזיגע השפּעה" און ווי ער איז געווען "האַרט ווי אַ שטיין אין ענינים וואָס שייך רעליגיעז לעבן". רבי יצחק שניאורסאָן האָט אים באַצייכנט אלס דער "אמתער פירער"{{הערה|שם=ווינרס}}. ער האָט קעגנגעשטעלט צו רעגיסטרירן אומגע'מל'עטע קינדער אלס אידן{{הערה|{{היינט||ווער הייסט איד? די גרעסטע רבנים וועגען אידישקייט|19100401|10}}}}. די מיינונג פונעם רש"ב אַז אומבאַשניטענע קינדער צוליב עלטערן־פאַרטריקעניש זאָלן נישט רעגיסטרירט ווערן אלס אידן, און אַז די וואָס לייגן נישט תפילין ווערן נישט געהאַלטן פאַר אידן, האָט אַרויסגערופן שטאַרקן קעגנשטעל{{הערה|1=https://seforimblog.com/2021/01/when-history-is-his-story/}}.
 עס איז פארגעקומען א הייסער דעבאטע ביז א שארפער קאנפראנטאציע צווישן דעם אור שמח און דעם רש"ב. דער אור שמח האט אנגעבלויזט דעם רש"ב אז ער, אלס א ראש ישיבה און נישט קיין קהילה-רב, האט נישט קיין רעכט צו זיך מישן אין א קאנפערענץ פאר קהילה-רבנים, און אז ער פארשטייט נישט די בעדערפנישן פון גרויסע שטעט. דער רש"ב האט געענטפערט אז ער פארשטייט די צוקונפטיגע בעדערפנישן פון דער יוגנט און דעם אידישן פאלק.
+אַנדערע באַטייליגטע: רבי יהודה לייב צירעלסאָן (קישינעוו), רבי שמואל פּאָלינקאָווסקי (אָדעסאַ), רבי מענדל חיין (נעזשין). רבי שמריה נח שניאורסאָן, דער רבי פון באָבאָוויסק (קאַפּוסט), האָט שטאַרק געשטיצט די פאָדערונג אַז רבנים זאָלן האָבן אַ גרונטליכע וועלטליכע חינוך. משה לאַנדינסקי, ראש ישיבה פון ראדין, האָט זיך באַטייליגט אין אַן אומפאָרמאַלן קאַפּאַציטעט און גערעדט פאַרן חפץ חיים.
 טראץ די מחלוקות, האט דער אור שמח'ס פאזיציע לכאורה געוואונען דעם שטימען פון די מערהייט דעלעגאטן. נאך דער קאנפערענץ האבן ביידע רבנים געקענט אפהיטן א געוויסן רעספעקט איינער פארן אנדערן, כאטש אויף אן אידעאלאגישן ניווא זענען זיי געווען פארקערט.
 ===א לעגענדע וועגן "משנה ברורה"===
-אין דער ישיבה-וועלט איז פארשפרייט געווארן א מעשה אז דער חפץ חיים, צו באשטיקן דעם אור שמח נאך דער הייסער קאנפערענץ, האט אריינגעלייגט דעם אור שמח'ס נאמען אין זיין "משנה ברורה" (אין סימן תרט"ו סעיף ב', בא"ה ד"ה וגם) אלס דער איינציקער צייטגענאסישער רב וואס ווערט דארט דערמאנט. אבער, די לעצטע באנד פון דער משנה ברורה איז פארעפנטלעכט געווארן אין 1908, צוויי יאר פריער איידער די קאנפערענץ פון 1910 האט געהאט פלאץ, וואס מאכט די מעשה כראנאלאגיש אוממעגלעך אלס א באשטיקונג נאך דער קאנפערענץ. די דערמאנונג פון רב משה שמחה אין דער משנה ברורה איז געווען אומאפהענגיק פון דעם קאנפליקט.
+אין דער ישיבה-וועלט איז פארשפרייט געווארן א מעשה אז דער חפץ חיים, צו באשטיקן דעם אור שמח נאך דער הייסער קאנפערענץ, האט אריינגעלייגט דעם אור שמח'ס נאמען אין זיין "משנה ברורה" (אין סימן תרט"ו סעיף ב', בא"ה ד"ה וגם) אלס דער איינציגער צייטגענאסישער רב וואס ווערט דארט דערמאנט. אבער, די לעצטע באנד פון דער משנה ברורה איז פארעפנטלעכט געווארן אין 1908, צוויי יאר פריער איידער די קאנפערענץ פון 1910 האט געהאט פלאץ, וואס מאכט די מעשה כראנאלאגיש אוממעגלעך אלס א באשטיקונג נאך דער קאנפערענץ. די דערמאנונג פון רב משה שמחה אין דער משנה ברורה איז געווען אומאפהענגיק פון דעם קאנפליקט.
 ===רעזולטאטן און סוף===
 די קאָמיסיע האָט עקזאַמינירט 33 פאַלן, מערסטנס וועגן חתונה, גט, און יידישע נעמען, שבועות און צענזור פון ביכער{{הערה|1=ЕЭБЕ/Раввинская комиссия - Викитека}}. קיין גרויסע רעפאָרמען זענען נישט דורכגעפירט געוואָרן. דאָך זענען די באַשלוסן פון דער קאָמיסיע געוואָרן די יסודות פאַר דער רעגירונגס־פּאָליטיק בנוגע אידן במשך די יאָרן. די לעצטע קאָמיסיע אין 1910 איז געווען אַ נצחון פאַר דעם אָרטאָדאָקסישן לאַגער, וואָס האָט צוגעזאָגט אָפּצושיידן אידן פון רעוואָלוציאָנערע טעטיגקייטן. די צארישע רעגירונג האט אויפגעהערט צוזאמענרופן די ראבינישע קאמיסיע ווען די אימפעריע איז אראפגעפאלן אין מלחמה און רעוואלוציע. די קאָמיסיעס האָבן אָבער געשפּילט אַ קריטישע ראָלע אין באַהאַנדלען שליסל־רעליגיעזע און פאַמיליע־פּראָבלעמען, וואָס האָבן געפּלאָגט דעם רוסישן יידנטום, און האָבן געפירט צו אַ רעאַפירמאַציע פון טראַדיציאָנעלע ווערטן.