אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "הרב בערל וויין"

הרב וויין האט געהאלטן, אז א מאנגל פון וויסן וועגן אידישער געשיכטע פירט צו סעקולאריזאציע{{הערה|1={{לינק|שרייבער=Yonoson Rosenblum|קעפל=The Story That Never Grows Old|אדרעס=https://mishpacha.com/the-story-that-never-grows-old/|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=מערץ 29, 2022}}.|שם=משפח22|כיוון=שמאל}}. ער האט אונטערגעשטראכן די וויכטיגקייט פון לערנען היסטאריע ווי א לעבעדיגע, רעלעוואנטע געשיכטע, אנשטאט בלויז דאטן און פאקטן, כדי עס זאל זיין "לעבעדיג" און פול מיט זינען{{הערה|1=https://www.youtube.com/watch?v=-VIGL23pYVM}}. ער האט אנגעוויזן אויף דעם באדייט פון זיך פארבינדן מיט דער רייכער פארגאנגענהייט פון אידישן פאלק צו בויען א זינפולע צוקונפט. אנדערש ווי סעקולערע אויטאָרן, האט וויין אנגעוויזן אויף א "אויטאָר" אין היסטאריע, וועלכער פירט ישראל צו איר באשערטקייט{{הערה|''Triumph of Survival'' (Brooklyn, NY, 1990), p. xi.}}. אידישע איבערלעבונג איז נאר דורך תורה-היטן, לערנען, וויסן און ווירדן. אידן זענען גענייגט צו איבערחזרן דעם טעות פון פרובירן זיך אסימילירן אדער קאמפּראמיסירן, כאטש די היסטאריע ווייזט אז עס ארבעט נישט, און די וואס האבן פרובירט האבן נישט מצליח געווען (למשל, שפאניע, דייטשלאנד, סאוועטן פארבאנד){{הערה|1=https://www.youtube.com/watch?v=-VIGL23pYVM}}.

הויכע ערווארטונגען פירן צו אנטוישונג. אייראפעישע אידן האבן געהאט נידעריגע מאטעריעלע ערווארטונגען, וואס האט בייגעשטייערט צו זייער עקשנות. אמעריקאנער האבן צו גרויסע ערווארטונגען{{הערה|1=https://jewishaction.com/religion/faith/life-after-the-holocaust-how-they-rebuilt/}}.

ער האט געגלייבט אז די היסטאריע פון דעם אידישן פאלק איז אן אפּשפּיגלונג פון ווי גאט ארבעט אין דער וועלט. ער האט גערעכנט די גרינדונג פון מדינת ישראל, צוזאמען מיט דער חורבן, אלס די צוויי הויפט געשעענישן פון דעם פארגאנגענעם יארהונדערט, וואס האבן ראדיקאל און שטענדיג געענדערט די אידישע געזעלשאפט{{הערה|1=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1598{{ש}}https://www.rabbiwein.com/blog/post-1600.}}. ער האט געגלויבט אז די אידישע צוקונפט ליגט אין מדינת ישראל{{הערה|שם=משפח25}}, און אז די איצטיגע גערודער איז א קאמף פאר דער אידענטיטעט פון א אידישער מדינה, מיט א דגש אויף דער ראלע פון תורה אין איר{{הערה|1=https://www.youtube.com/watch?v=-VIGL23pYVM}}. ער האט קריטיקירט ארטאדאקסישע גלייכגילטיקייט צו מדינת ישראל, טענה'נדיג אז ארטאדאקסישע אידנטום איז אפּהענגיג פון איר, אפילו אויב געוויסע סעקטן זענען דאָקטרינעל דערקעגן{{הערה|1=https://jewishaction.com/yom-haatzmaut/voices-of-faith-memories-of-1948-from-rabbi-berel-wein-ztl/}}{{הערה|1=https://www.rabbiwein.com/blog/post-1542{{ש}}https://www.rabbiwein.com/blog/post-1546}}.

ער האט באוויינט די פארשטארקונג פון צעטיילונגען אינערהאלב דער אָרטאָדאָקסיע, וואס מאכט עס אָרעמער. ער האט אונטערגעשטראכן די נויטווענדיקייט פון א באלאנסירטן בליק און טאָלעראַנץ{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewishaction.com/books/weeping_and_wishing/|שרייבער=Berel Wein|קעפל=Weeping and Wishing|זייטל=Jewish Action|דאטום=Summer 2007}}.|שם=WEEP|כיוון=שמאל}}{{הערה|1=https://www.yeshiva.co/midrash/11977}}.

אבער אמאל איז ענדערונג נויטיג צו באווארענען דאס וואס איז דאס טייערסטע (למשל, חסידות און מוסר-באוועגונג אלס "מוטאציעס" וואס האבן געענטפערט אויף טיפע באדערפענישן){{הערה|שם=משפח22}}.

ער האט קריטיקירט די היינטיגע אידישע חינוך פאר'ן לערנען לעגענדעס/פאנטאזיעס ווי פאקטן, איגנארירן תנ"ך און לשון-קודש, און ארויפצווינגען א עליטיסטישע תלמודישע חינוך אויף אלע. ער האט אונטערגעשטראכן די איבערגעבונג פון טראדיציע, ווירדן און אידישע אינספּיראַציע. ער האט געארבעט פאר בעסערע שולן, שטארקערע לערער, פארבעסערטע קוריקולומס און א צוריקקער צו די יסודות פון א באלאנסירטן און ווערטפולן תורה-חינוך{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewishaction.com/books/weeping_and_wishing/|שרייבער=Berel Wein|קעפל=Who’s Afraid of Change? Rethinking the Yeshivah Curriculum|זייטל=Jewish Action|דאטום=Spring 2010}}.|שם=טשעינ|כיוון=שמאל}}{{הערה|1=https://www.yeshiva.co/midrash/11977}}.