מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 70: | שורה 70: | ||
===פאמיליע לעבן=== | ===פאמיליע לעבן=== | ||
רבי איסרלנ'ס פאמיליע איז געווען נישט בלויז רבניש | רבי איסרלנ'ס פאמיליע איז געווען נישט בלויז רבניש פראמינענט, נאר אויך טייל פון דער רייכער סוחרים קלאס פון עסטרייכישן אידנטום. ר' ישראל'ס מוטער, ווייב און שנור זענען געווען גוט-געבילדעטע, רעליגיעז אקטיווע פרויען, וואס האבן אויך אנטייל גענומען אין די פאמיליע'ס געשעפטס-אונטערנעמונגען. זיין מוטער, וועמענס נאמען איז נישט געבליבן, איז געווען זייער א פרומע פרוי{{הערה|זעט M. Keil, "[https://jewishstudies.ceu.edu/sites/jewishstudies.ceu.edu/files/attachment/basicpage/45/01keil.pdf 'Maistrin' (Mistress) and Business-Woman. Jewish Upper Class Women in Late Medieval Austria]," in: A. Kovács and E. Andor (eds.), ''Jewish Studies at the Central European University. Public Lectures 1996 – 1999'' (2000), 93–108.|כיוון=שמאל}}, און איז אומגעקומען אין דער [[ווינער גזירה]] אין קפ"א. ר' איסרלן פלעגט פאסטן ביי איר יארצייט, ט' ניסן{{הערה|לקט יושר [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_I_(Orach_Chayim).116.1 א, 115].}}. | ||
רבי איסרליינ'ס פרוי, שונדליין (שיינדל), איז אויך געווען א הויך-געבילדעטע און פרומע פרוי, מעגליך פון אַן אנגעזעענער אפּשטאמונג. זי האט פּערזענליך בודק חמץ געווען אירע פּריוואטע צימערן פאר פסח{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org.il/Leket_Yosher%2C_Volume_I_(Orach_Chayim).81.1 או"ח, 81].}}. זי האט אפילו געשריבן א תשובה אין אידיש אויף הלכות נדה בשם איר מאן{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).19.2 יו"ד (בערלין תרס"ד) עמ' 19].}}. שיינדל איז נפטר געווארן פאר איר מאן. זיי האבן געהאט פיר זין: פתחיה (גערופן קעכל), אברהם, שלום, און אהרן{{הערה|{{יודאיקה|Martha Keil (2nd ed.)|Isserlein, Israel ben Pethahiah|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/isserlein-israel-ben-pethahiah}}.|שם=יוד2|כיוון=שמאל}}. זיין איינציגע טאכטער, מושקאַט, איז געשטארבן אלס קינד{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).96.2 ב, 96].}}. זיין שנור רעדיל, ווארשיינליך די ווייב פון זיין זון פתחיה, האט געלערנט ביי אַן אלטן פארהייראטן מאן מיטן נאמען ר' יודל סופר{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).37.2 ב, 37].}}. רעדיל האט געמאכט קליינע הלוואות צו די זונות פון ווינער נוישטאדט, וואס ר' איסרלן האט נישט באטראכט אלס אוממאראליש{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).16.4 ב, 16].}}. ר' איסרלן פלעגט בענטשן זיינע שנורן יעדן מוצאי־שבת{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_I_(Orach_Chayim).57.3 א, 57].}}. | רבי איסרליינ'ס פרוי, שונדליין (שיינדל), איז אויך געווען א הויך-געבילדעטע און פרומע פרוי, מעגליך פון אַן אנגעזעענער אפּשטאמונג. זי האט פּערזענליך בודק חמץ געווען אירע פּריוואטע צימערן פאר פסח{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org.il/Leket_Yosher%2C_Volume_I_(Orach_Chayim).81.1 או"ח, 81].}}. זי האט אפילו געשריבן א תשובה אין אידיש אויף הלכות נדה בשם איר מאן{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).19.2 יו"ד (בערלין תרס"ד) עמ' 19].}}. שיינדל איז נפטר געווארן פאר איר מאן. זיי האבן געהאט פיר זין: פתחיה (גערופן קעכל), אברהם, שלום, און אהרן{{הערה|{{יודאיקה|Martha Keil (2nd ed.)|Isserlein, Israel ben Pethahiah|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/isserlein-israel-ben-pethahiah}}.|שם=יוד2|כיוון=שמאל}}. זיין איינציגע טאכטער, מושקאַט, איז געשטארבן אלס קינד{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).96.2 ב, 96].}}. זיין שנור רעדיל, ווארשיינליך די ווייב פון זיין זון פתחיה, האט געלערנט ביי אַן אלטן פארהייראטן מאן מיטן נאמען ר' יודל סופר{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).37.2 ב, 37].}}. רעדיל האט געמאכט קליינע הלוואות צו די זונות פון ווינער נוישטאדט, וואס ר' איסרלן האט נישט באטראכט אלס אוממאראליש{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).16.4 ב, 16].}}. ר' איסרלן פלעגט בענטשן זיינע שנורן יעדן מוצאי־שבת{{הערה|לקט יושר, [https://www.sefaria.org/Leket_Yosher%2C_Volume_I_(Orach_Chayim).57.3 א, 57].}}. | ||
== | ==ספרים== | ||
רבי ישראל איסרליין האט געשריבן עטליכע וויכטיגע ווערק, וואס האבן געהאט א ברייטע און טיפע השפּעה אויף דער הלכה־ליטעראטור. רבי ישראל | רבי ישראל איסרליין האט געשריבן עטליכע וויכטיגע ווערק, וואס האבן געהאט א ברייטע און טיפע השפּעה אויף דער הלכה־ליטעראטור. רבי ישראל איסרליין האט זיך אויסגעצייכנט מיט זיין שרייבעריי, מיט אריגינעלע געדאנקען און לעגאלע קלארקייט. זיין לשון־קודש שריפט איז געווען פליסיג און פונקטליך, מיט גוטער גראמאטיק און וואקאליזאציע. זיין שפּראך איז נישט געווען פריי פון "דייטשמעריזמען"{{הערה|[[#אידלברג|איידלבערג]], ז' 57.}}. | ||
===תרומת הדשן=== | ===תרומת הדשן=== | ||
| שורה 87: | שורה 87: | ||
===פסקים וכתבים=== | ===פסקים וכתבים=== | ||
דער ספר איז דער צווייטער טייל פון "תרומת הדשן" און אנטהאלט 267 שו"ת, נישט אין אַ ספּעציעלן סדר. 87 פון זיי באהאנדלען חתונה-דינים, און די איבעריגע האנדלען מיט דיני איסור והיתר און דיני ממונות. די שו"ת אין דער זאמלונג זענען צירקולירט געווארן דורך ר' | דער ספר איז דער צווייטער טייל פון "תרומת הדשן" און אנטהאלט 267 שו"ת, נישט אין אַ ספּעציעלן סדר. 87 פון זיי באהאנדלען חתונה-דינים, און די איבעריגע האנדלען מיט דיני איסור והיתר און דיני ממונות. די שו"ת אין דער זאמלונג זענען צירקולירט געווארן דורך ר' איסרליין׳ס תלמידים, און איז געזאמלט און רעדאגירט געווארן דורך איינער פון זיי נאך זיין פטירה, און איז ארויסגעגעבן געווארן צוזאמען מיט "תרומת הדשן" אין ווענעדיג, רע"ט{{הערה|[[#אידלברג|איידלבערג]], 52.}}. "פסקים וכתבים" איז אנדערש פון "תרומת הדשן" ווייל עס אנטהאלט די נעמען פון די אריגינעלע באקומער פון די בריוו, ווי אויך ספעציפישע דעטאלן פון די סיטואציעס{{הערה|[[#Kelman|Kelman]], זז' 102–103.}}. עס אנטהאלט אויך שו"ת וואס געהערן נישט צו ר' איסרליין, ווי למשל די סימנים קמה–קס, וואס זענען א זאמלונג פון דברי תורה פון [[רבי שלום פון נוישטאט|רבי שלום פון ווינער-נוישטאט]] {{העב|רבי שלום מנוישטאדט}}, און סימנים רמה–רמט געהערן רבי יעקב ווייל{{הערה|איידעלבערג, 52–53.}}. | ||
===ביאורים על רש"י=== | ===ביאורים על רש"י=== | ||
| שורה 110: | שורה 110: | ||
==השפעה== | ==השפעה== | ||
רבי ישראל | רבי ישראל איסרלינ'ס ווערק האבן געהאט א גרויסע השפעה און ווערן ברייט ציטירט אין שפעטערדיגער פוסקים, און האט געהאט א טארקע ראָלע אין דער אנטוויקלונג פון אשכנזישע פסקים און מנהגים. דער [[רבי משה איסרליס|רמא"]] ברענגט פיל פון ר' איסרלינ'ס פסקי הלכה אין "דרכי משה" אויפ'ן "טור" און אין די הגהות צום "[[שולחן ערוך]]". [[רבי יוסף קארו]] האט זיך אויך ברייט באצויגן צו זיינע פסקים אין "בית יוסף"{{הערה|[[#Kelman|Kelman]], ז' 102.}}. [[רבי יוסף טאיטאצאק]] האט שטארק געשעצט זיינע אויסדרוקן, פארגלייכנדיג זיי צו די פון דעם [[רא"ש]]{{הערה|[[רבי שמואל די מעדינה]], שו"ת מהרשד"ם, [https://www.sefaria.org.il/Responsa_Maharashdam%2C_Even_HaEzer.155.3 אבן העזר, סי' קנה].}}. אפילו רבי שלמה לוריא (מהרש"ל), וואס איז געווענליך געווען זייער אומאפהענגיג אין זיינע מיינונגען, האט באטראכט ר' איסרליין'ס מיינונגען אלס אויטאריטאטיוו{{הערה|ים של שלמה, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/6074/ים_של_שלמה/גיטין/פרק_רביעי_-_השולח/כד גיטין, פ"ד, כד]: "מדבריו אל תסור כי היה גדול ומופלג בימיו".}}. | ||
ר' | ר' איסרליין ווערט אנגעזען ווי א איבערגאנגס־פיגור צווישן ראשונים און אחרונים, וועלכער האט קאנסאלידירט די אשכנזישע הלכה. זיינע ווערק אנטהאלטן אויך ווערטפולן מאטעריאל וועגן דער אלגעמיינער געשיכטע פון אידן אין דייטשלאנד אינעם 15טן יארהונדערט, ספעציפיש וועגן דער ארגאניזאציע פון קהילות און זייער רוחניותדיגן לעבן{{הערה|שם=יודאיקע}}. | ||
{{ציר זמן לרבנים עברי|התחלה=5150|מספר שנים=70}} | {{ציר זמן לרבנים עברי|התחלה=5150|מספר שנים=70}} | ||