בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
ק
(diffedit)
אין תקציר עריכה |
ק ((diffedit)) |
||
| (14 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|מקובל און בעל מופת}} | {{דעסקריפציע|מקובל און בעל מופת}} | ||
'''רבי אדם בעל שם''' (ה' | '''רבי אדם בעל שם''' (ה'ת' יארן; 17טער י"ה) איז געווען א [[מקובל]] און [[בעל שם]], בעיקר באקאנט פארן שיקן כתבים אין קבלה צום [[בעל שם טוב]], ווי עס ווערט פארציילט אין ספר [[שבחי הבעש"ט]]. | ||
צווישן די היסטאריקער זענען פארהאן מיינונגס-פארשידנהייטן און שפעקולאציעס איבער זיין אידענטיטעט. אין [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]] איז אנגענומען א מסורה מיט מער דעטאלן איבער אים, צווישן אנדערן אז ער האט געוואוינט אין [[ראפשיץ]], געווען א תלמיד פון [[רבי יואל בעל שם]] און געפירט א חבורה פון צדיקים נסתרים. אין דער [[כערסאנער גניזה]] זענען פארהאן עטליכע בריוו פון אים צום בעל שם טוב. | צווישן די היסטאריקער זענען פארהאן מיינונגס-פארשידנהייטן און שפעקולאציעס איבער זיין אידענטיטעט. אין [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]] איז אנגענומען א מסורה מיט מער דעטאלן איבער אים, צווישן אנדערן אז ער האט געוואוינט אין [[ראפשיץ]], געווען א תלמיד פון [[רבי יואל בעל שם]] און געפירט א חבורה פון צדיקים נסתרים. אין דער [[כערסאנער גניזה]] זענען פארהאן עטליכע בריוו פון אים צום בעל שם טוב. | ||
==לעבן און שאפן== | ==לעבן און שאפן== | ||
דער עלטסטער מקור איבער רבי אדם בעל שם איז א ביכל געדרוקט אינעם | דער עלטסטער מקור איבער רבי אדם בעל שם איז א קליין אידיש ביכל געדרוקט אינעם 17'טן יארהונדערט אין פראג און אין אמסטערדאם, אנגעבליך עטליכע יאר נאך זיין הסתלקות. דער ביכל, "איין מעכטיג שין מעשה אשׂ גישעהן איז צו ווין אונ' צו פראג דורך איין בעל שם דער האט גיהיישׂן ר' אדם ווינג"{{הערה|אראפגעברענגט דורך {{אוצר החכמה|משה הלל זרי|בעלי שם|621795|ירושלים, תשנ"ג, זייט 217 און ווייטער|page=217}}.}}, דערציילט פארשידענע וואונדער וואס ער האט באוויזן פארן קייזער [[מאקסימיליאן דער צווייטער]]. צווישן אנדערן דערציילט עס אז ער האט אריבערגעברענגט א גאנצן פאלאץ פון [[שפאניע]] קיין [[פראג]], בעהמען. לויט יענעם ביכל, איז ר' אדם געבוירן און באגראבן געווארן אין ווינג (Bingen) נעבן [[ווארמס]]; אבער זיין שטענדיגער וואוינארט איז געווען פּראג. | ||
אין | די דאזיגע געשיכטע, מיט מינדערוויכטיגע שינויים, ווערט אויך געברענגט אין שבחי הבעש"ט פון רבי דוב בער פון ליניץ. אויך ווערט דארט דערציילט, בשם רבי אברהם שמשון פון ראשקוב, אז רבי אדם האט געטראפן אין א הייל כתבים פון "רזין וסתרין דאורייתא", און אויף זיין שאלת חלום פאר וועם זיי איבערצוגעבן, האט מען אים געענטפערט דאס איבערצוגעבן "ישראל בן אליעזר פון אקופ". איידער זיין פטירה האט ער געהייסן זיין זון צו גיין קיין אקופ און דאס איבערגעבן פאר דער בעל שם טוב, וועלכער איז דאן געווען בלויז פערצן יאר אלט. עס ווערט דארט ווייטער געשילדערט באריכות וויאזוי דער זון האט אויסגעפירט די צוואה{{הערה|שם=שבחי|רבי דוב בער מלינץ, '''שבחי הבעש"ט''', קאפושט, תקע"ה, דף א עמוד ב.}}. | ||
אין ליובאוויטש איז אנגענומען א מסורה אז רבי אדם האט צוערשט געלערנט ביי רבי שלמה שמואל אין פאלאצק {{העב|פולאצק}} און ווען ער איז געווען דריי און דרייסיג יאר אלט איז ער אריבער צו דער ישיבה פון [[רבי יואל בעל שם]] אין [[זאמאשטש]], דארט האט ער געלערנט קבלה און געווארן א מיטגליד אין א חבורה [[ל"ו צדיקים|צדיקים נסתרים]] גערופן "מחנה ישראל". די חבורה איז אריגינעל געגרינדעט געווארן דורך [[רבי אליהו לואנץ|רבי אליהו בעל שם]] פון [[ווירמייזא]], דערנאך האט רבי יואל בעל שם איבערגענומען די פירערשאפט. שפעטער, אין יאר תנ"ח, האט רבי אדם דאס איבערגענומען{{הערה|רבי יוסף יצחק שניאורסאהן, '''ליובאוויטשער רבינ'ס זכרונות''' צווייטער טייל, כפר חב"ד: קה"ת, תשל"ד. פרק ע"ה; {{אוצר החכמה|רבי יוסף יצחק שניאורסאן|לקוטי דיבורים|650254|page=43|באנד=ג|עמ=תנשא}}.}}, אבער אויף דער אנווייזונג פון [[אחיה השילוני]] האט ער זיך אפגעזאגט פון פירן די חבורה און איבערגעגעבן די פירערשאפט צום בעל שם טוב{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יוסף יצחק שניאורסאהן|ליובאוויטשער רבינ'ס זכרונות|143302|צווייטער טייל, כפר חב"ד: קה"ת, תשל"ד. פרק ע"ט|page=113}}.}}. אין דער כערסאנער גניזה, וועלכע איז אנגענומען אלס פאלש{{הערה|זעט {{אוצר החכמה|יצחק רפאל|סיני|16250|page=133|קעפל=גניזת חרסון|באנד=פא|שנת הוצאה=תשל"ז|מו"ל=מוסד הרב קוק|עמ=קכט–קנ}}.}}, זענען דא עטליכע בריוו אין וועלכע רבי אדם דרוקט אויפ'ן בעל שם טוב נתגלה צו ווערן{{הערה|קובץ '''התמים''' חוברת ב', ווארשא: איגוד תלמידי התמימים, תרצ"ו.}}. ווי עס איז אבער משמע אין די בריוו, האבן זיי זיך קיינמאל פערזענליך געטראפן{{הערה|רבי מנחם מענדל שניאורסאהן, '''ליקוטי שיחות''' כרך כג, ניו יארק: קה"ת, תש"ס, זייט 333.}}. | |||
לויט'ן שבחי הבעש"ט איז רבי אדם נסתלק געווארן ווען דער בעל שם טוב איז געווען פערצן יאר אלט{{הערה|רבי דוב בער מלינץ, '''שבחי הבעש"ט''', קאפושט, תקע"ה, דף ב עמוד א}}, דאס קומט אויס צווישן תס"ד און תע"ד. אין דער כערסאנער גניזה זענען די בריוו פון רבי אדם דאטירט ביז אייר תצ"ה{{הערה|קובץ '''התמים''' חוברת ד', ווארשא: איגוד תלמידי התמימים, תרצ"ז, עמוד ט.}}. | |||
צום בעל שם טוב איז, לויט איין מקור, אויך אנגעקומען א תהלים פון רבי אדם בעל שם{{הערה|שם=סדהד|{{היברובוקס|מנחם מענדל בודק|סדר הדורות החדש|3713|page=5|מקום הוצאה=לעמבערג|שנת הוצאה=תר"מ|עמ=6}}.}}. | |||
== | |||
== אידענטיטעט == | == אידענטיטעט == | ||
[[טעקע:Rohatyn Jewish Cemetery (8).jpg|קליין|לינקס|250px|א מאנומענט אינעם אידישן [[בית עלמין|בית החיים]] אין ראהאטין, וועלכע קאנצענטרירט זיך איבער רבי דוד משה אברהם, גערופן רבי אד"ם, אינדענטיפיצירט אלס רבי אדם בעל שם דורך רבי ראובן מרגליות]] | [[טעקע:Rohatyn Jewish Cemetery (8).jpg|קליין|לינקס|250px|א מאנומענט אינעם אידישן [[בית עלמין|בית החיים]] אין ראהאטין, וועלכע קאנצענטרירט זיך איבער רבי דוד משה אברהם, גערופן רבי אד"ם, אינדענטיפיצירט אלס רבי אדם בעל שם דורך רבי ראובן מרגליות]] | ||
דער חוקר [[שמואל אבא האראדעצקי]] האט געטענה'ט אז מען טרעפט נישט קיין בעל שם, און בכלל א איד, מיטן ערשטן נאמען אדם{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר שבחי הבעש"ט''': ערוך ומסודר מחדש בצרוף מבוא והערות מאת ש"א הורודצקי'''|3=47023|page=157|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ב|עמ=קלא}}}}{{הערה|שם=אלפסי|{{אוצר החכמה|יצחק אלפסי|היחיד בדורות|651798|page=76|שנת הוצאה=תשנ"ז|עמ=76-78}}}}. [[יהושע מונדשיין]] מערקט אָן אז דער טיטל "בעל שם" ערשיינט בלויז אין דער אידישער ווערסיע פון שבחי הבעש"ט און אז אין דער לשון-קודש'דיגער ווערסיע, וואס לויט אים איז דער אריגינעלער, ערשיינט עס נישט{{הערה|שם=מונד}}. | דער חוקר [[שמואל אבא האראדעצקי]] האט געטענה'ט אז מען טרעפט נישט קיין בעל שם, און בכלל א איד, מיטן ערשטן נאמען אדם{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר שבחי הבעש"ט''': ערוך ומסודר מחדש בצרוף מבוא והערות מאת ש"א הורודצקי'''|3=47023|page=157|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ב|עמ=קלא}}.}}{{הערה|שם=אלפסי|{{אוצר החכמה|יצחק אלפסי|היחיד בדורות|651798|page=76|שנת הוצאה=תשנ"ז|עמ=76-78}}.}}. [[יהושע מונדשיין]] מערקט אָן אז דער טיטל "בעל שם" ערשיינט בלויז אין דער אידישער ווערסיע פון שבחי הבעש"ט און אז אין דער לשון-קודש'דיגער ווערסיע, וואס לויט אים איז דער אריגינעלער, ערשיינט עס נישט{{הערה|שם=מונד}}. | ||
אין יאר תשכ"ג האט דער חוקר חנא שמערוק באקאנט געמאכט אין אן ארטיקל אז אינעם 16'טן יארהונדערט האט עקזיסטירט א בעל מופת רבי אדם בעל שם און אז ביכלעך איבער זיינע וואונדער זענען געדרוקט געווארן, וואס צוויי אזעלכע ביכלעך געפינען זיך אין [[אוניווערסיטעט פון אקספארד|אקספארד]], אין דער [[באדלעיאן ביבליאטעק]]{{הערה|{{צ-מאמר|חנא שמערוק|הסיפורים על ר׳ אדם בעל שם וגילגוליהם בנוסחאות ספר שבחי הבעש"ט|ציון|כח|עמ=86–105|JSTOR=23552161}}}}. דאס טוט טאקע פעסטשטעלן אז רבי אדם בעל שם האט עקזיסטירט{{הערה|שם=מונד}}, אבער לויט די ביכלעך, האט ער געלעבט אין די צייטן פון קייזער מאקסימיליאן דער צווייטער, אומגעפער 150 יאר איידער דעם בעל שם טוב{{הערה|שם=שלום}}. | אין יאר תשכ"ג האט דער חוקר [[חנא שמערוק]] באקאנט געמאכט אין אן ארטיקל אז אינעם 16'טן יארהונדערט האט עקזיסטירט א בעל מופת רבי אדם בעל שם און אז ביכלעך איבער זיינע וואונדער זענען געדרוקט געווארן, וואס צוויי אזעלכע ביכלעך געפינען זיך אין [[אוניווערסיטעט פון אקספארד|אקספארד]], אין דער [[באדלעיאן ביבליאטעק]]{{הערה|{{צ-מאמר|חנא שמערוק|הסיפורים על ר׳ אדם בעל שם וגילגוליהם בנוסחאות ספר שבחי הבעש"ט|ציון|כח|עמ=86–105|קישור=https://archive.yiddish.nu/items/show/830|JSTOR=23552161}}}}. דאס טוט טאקע פעסטשטעלן אז רבי אדם בעל שם האט עקזיסטירט{{הערה|שם=מונד}}, אבער לויט די ביכלעך, האט ער געלעבט אין די צייטן פון קייזער מאקסימיליאן דער צווייטער, אומגעפער 150 יאר איידער דעם בעל שם טוב{{הערה|שם=שלום}}. | ||
אין די [[טשערנאבילער גזע|טשערנאבילער הויפן]] איז אנגענומען אז רבי אדם וואס האט געשיקט די כתבים צום בעל שם טוב, איז געווען "רבי נחום גאון", דער זיידע פון [[רבי מנחם נחום | אין די [[טשערנאבילער גזע|טשערנאבילער הויפן]] איז אנגענומען אז רבי אדם וואס האט געשיקט די כתבים צום בעל שם טוב, איז געווען "רבי נחום גאון", דער זיידע פון [[רבי מנחם נחום פון טשערנאביל]]{{הערה|מקורות צוזאמענגענומען אינעם ארטיקל פון הרב שלמה אבי"ש, "[https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=65707#p=123 רבותיו וכתביו של רבינו הבעש"ט הקדוש זיע"א]", '''היכל הבעש"ט''' יג, היכל מנחם, תשס"ז, הערה 16.}}; און לויט אן אנדערער גירסא איז ער געווען "רבי נחום שוסטאק", א זון פון רבי נחום גאון (געבוירן נאך זיין פטירה){{הערה|בצלאל לנדוי, '''הבעש"ט ובני היכלו''', בני ברק: נצח, תשכ"א. זייט ש"מ.}}{{הערה|רבי חיים יוסף אריה פראגער, '''כתבי ר' יאשע שו"ב''', עמוד קיא.}}. אין דער כערסאנער גניזה ווערט ער באצייכנט ווי "אדם בעל שם מרופשיץ". | ||
[[הרב ראובן מרגליות]] האט אידענטיפיצירט רבי אדם אלס רבי דוד משה אברהם פון ראהאטין | [[הרב ראובן מרגליות]] האט אידענטיפיצירט רבי אדם אלס [[רבי דוד משה אברהם פון ראהאטין]] (נפטר תק"י{{הערה|{{אוצר החכמה|ספר קהילה|רוהאטין - קהילת רוהאטין והסביבה|154373|page=84}}.}}), מחבר פון ספר מרכבת המשנה אויף [[מכילתא דרבי ישמעאל|מכילתא]] און תולדות אדם אויף [[ספרי]]{{הערה|שם=אלפסי}}{{הערה|{{צ-מאמר|מחבר=[[הרב ראובן מרגליות]]|שם=לזהותו של "ר' אדם"|כתב עת=במישור|כרך=שנה ב, גליון ס"ד|שנת הוצאה=תש"א}}. זעט {{לינק|אדרעס=https://ariela.today/amhasefer/rabbi-adams-mekhilta|שרייבער=אבישי אלבוים|קעפל=המכילתא של ר' אדם|זייטל=עם הספר|דאטום=03/01/2019}}.|שם=מרגליות}}. ער איז באקאנט געווען מיטן צונאמען ר' אד"ם וואס איז די ראשי תיבות פון זיין נאמען, און דער בעל שם טוב האט ביי אים געטון שימוש חכמים{{הערה|{{היברובוקס|יהודה ראטען|מרכבת המשנה|37570|page=2|מקום הוצאה=לעמבערג|שנת הוצאה=תרנ"ה|עמ=א|הקדמת המביא לבית הדפוס}}; {{היברובוקס|רבי חיים קרייזווירטה|הקדמה לשו"ת רבינו חיים כהן|1111|page=3|מקום הוצאה=לאנדאן|שנת הוצאה=תשי"ז}}}}. | ||
פראפעסאר [[גרשום שלום]] האט גע'טענה'ט אז רבי אדם און זיינע כתבים, זענען א שלייער פאר די כתבים פון [[רבי העשיל צורף]] וואס זענען געווען ביים בעל שם טוב און [[מתנגדים]] האבן שפעטער באשולדיגט אז עס האט [[שבתאות|שבתאי'שע]] אינהאלט{{הערה|שם=שלום|גרשם שלום, [https://www.daat.ac.il/daat/vl/betisrael/betisrael16.pdf#page=17 "התנועה השבתאית בפולין"], אין: ישראל היילפרין (רעדאקטאר), '''בית ישראל בפולין''' ב, ירושלים תשי"ד, עמ' 52;{{ש}}{{צ-מאמר|מחבר=[[גרשום שלום]]|שם= הנביא השבתאי ר' העשיל צורף - ר' אדם בעל שם|קישור=https://humanities.tau.ac.il/sites/humanities.tau.ac.il/files/media_server/all-units/בית%20ספר%20למדעי%20היהדות/אירועים/אדם%20בעל%20שם.pdf}} אין: [[דוד אסף]] און אסתר ליבס (רעדאקטארן), '''השלב האחרון''' - מחקרי חסידות של גרשום שלום, הוצאת מאגנס, 2008, עמ' 41–63}}. | פראפעסאר [[גרשום שלום]] האט גע'טענה'ט אז רבי אדם און זיינע כתבים, זענען א שלייער פאר די כתבים פון [[רבי העשיל צורף]] וואס זענען געווען ביים בעל שם טוב און [[מתנגדים]] האבן שפעטער באשולדיגט אז עס האט [[שבתאות|שבתאי'שע]] אינהאלט{{הערה|שם=שלום|גרשם שלום, [https://www.daat.ac.il/daat/vl/betisrael/betisrael16.pdf#page=17 "התנועה השבתאית בפולין"], אין: ישראל היילפרין (רעדאקטאר), '''בית ישראל בפולין''' ב, ירושלים תשי"ד, עמ' 52;{{ש}}{{צ-מאמר|מחבר=[[גרשום שלום]]|שם= הנביא השבתאי ר' העשיל צורף - ר' אדם בעל שם|קישור=https://humanities.tau.ac.il/sites/humanities.tau.ac.il/files/media_server/all-units/בית%20ספר%20למדעי%20היהדות/אירועים/אדם%20בעל%20שם.pdf}} אין: [[דוד אסף]] און אסתר ליבס (רעדאקטארן), '''השלב האחרון''' - מחקרי חסידות של גרשום שלום, הוצאת מאגנס, 2008, עמ' 41–63.}}. הרב מרגליות{{הערה|שם=מרגליות}}, [[אברהם חיים רובינשטיין|רובינשטיין]]{{הערה|{{צ-מאמר|אברהם חיים רובינשטיין|על רבו של הבעש"ט ועל הכתבים שמהם למד הבעש״ט|JSTOR=23594334|תרביץ|מח (תשל״ט), עמ׳ 146–158}}.}} און מונדשיין{{הערה|שם=מונד|{{היברובוקס|יהושע מונדשיין|שבחי הבעש"ט|24541|ירושלים, תשמ"ב, זייט 58–67|page=58}}.}} האבן שטארק קריטיקירט שלומ'ס באהויפטונג, וועלכנס מאטיוו קומט פון זיינע פערזענליכע נייגונגען, מיט כראנאלאגישע און לאגישע טענות. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*[[רבי יוסף יצחק שניאורסאהן]], [https://drive.google.com/file/d/1TgbPaBQzJcmwcjSOhVEHa24LkJUXWtWm/view '''ליובאוויטשער רבינ'ס זכרונות''' צווייטער טייל], כפר חב"ד: קה"ת, תשל"ד, פרק ע"ד | *[[רבי יוסף יצחק שניאורסאהן]], [https://drive.google.com/file/d/1TgbPaBQzJcmwcjSOhVEHa24LkJUXWtWm/view '''ליובאוויטשער רבינ'ס זכרונות''' צווייטער טייל], כפר חב"ד: קה"ת, תשל"ד, פרק ע"ד | ||
*{{אוצר החכמה|משה הלל|בעלי שם|621795|מכון בני יששכר: ירושלים, תשנ"ג|page=190|כותרת=רבי אדם בעל שם|סופיקס=יא}} | *{{אוצר החכמה|משה הלל זרי|בעלי שם|621795|מכון בני יששכר: ירושלים, תשנ"ג|page=190|כותרת=רבי אדם בעל שם|סופיקס=יא}} | ||
* {{צ-מאמר|מחבר=חנא שמרוק|שם=הסיפורים על ר׳ אדם בעל שם וגילגוליהם בנוסחאות ספר שבחי הבעש"ט|כתב עת=ציון|כרך=כח|עמ=86–105|JSTOR=23552161}} | * {{צ-מאמר|מחבר=חנא שמרוק|שם=הסיפורים על ר׳ אדם בעל שם וגילגוליהם בנוסחאות ספר שבחי הבעש"ט|כתב עת=ציון|כרך=כח|עמ=86–105|JSTOR=23552161}} | ||
* {{היברובוקס|מנשה אונגער|ר' ישראל בעל שם טוב|49156|page=116|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשכ"ג|עמ= | * {{היברובוקס|מנשה אונגער|ר' ישראל בעל שם טוב|49156|page=116|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשכ"ג|עמ=105–120}} | ||
* {{צ-מאמר|[[יעקב אלבוים]]|הבעש"ט ובנו של ר' אדם — עיון בסיפור משבחי הבעש"ט|JSTOR=23356208|מחקרי ירושלים בפולקלור יהודי|גיליון 14 כרך ב |שנת הוצאה=תשמ"ב|עמ= | * {{צ-מאמר|[[יעקב אלבוים]]|הבעש"ט ובנו של ר' אדם — עיון בסיפור משבחי הבעש"ט|JSTOR=23356208|מחקרי ירושלים בפולקלור יהודי|גיליון 14 כרך ב |שנת הוצאה=תשמ"ב|עמ=66–79}} | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||