175
רעדאגירונגען
(קוק, וועסטו זען) |
ק (הגהה) |
||
| שורה 38: | שורה 38: | ||
די פושקע האט אויך סימבאליזירט די בענקשאפט צו ארץ ישראל. פון [[רבי אהרן פון קארלין (צווייטער)|רבי אהרן קארלינער]] ווערט געברענגט צו געבן צדקה אינעם רבי מאיר בעל הנס פושקע פארן דאווענען, כדי דורכן געבן צדקה פאר תושבי ארץ ישראל זאל ער זיך דערמאנען אז די תפלה זאל גיין דורך ארץ ישראל, ווי עס שטייט "והתפללו דרך ארצם"{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=24 דברי תורה], מהדורא קמא אות י"ד.}}. ענליך דערצו שרייבט [[רבי אהרן פון סטראשעלע|רבי אהרן סטראשעלער]] אז מ'זאל געבן פארן דאווענען, צו מעורר זיין קדושת ארץ ישראל, ווייל די תפילות מוזן גיין דורך ארץ ישראל{{הערה|עבודת הלוי, חלק ג', ליקוטים, אגרת לכלל (בלוי עמוד קנז)}}. | די פושקע האט אויך סימבאליזירט די בענקשאפט צו ארץ ישראל. פון [[רבי אהרן פון קארלין (צווייטער)|רבי אהרן קארלינער]] ווערט געברענגט צו געבן צדקה אינעם רבי מאיר בעל הנס פושקע פארן דאווענען, כדי דורכן געבן צדקה פאר תושבי ארץ ישראל זאל ער זיך דערמאנען אז די תפלה זאל גיין דורך ארץ ישראל, ווי עס שטייט "והתפללו דרך ארצם"{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=24 דברי תורה], מהדורא קמא אות י"ד.}}. ענליך דערצו שרייבט [[רבי אהרן פון סטראשעלע|רבי אהרן סטראשעלער]] אז מ'זאל געבן פארן דאווענען, צו מעורר זיין קדושת ארץ ישראל, ווייל די תפילות מוזן גיין דורך ארץ ישראל{{הערה|עבודת הלוי, חלק ג', ליקוטים, אגרת לכלל (בלוי עמוד קנז)}}. | ||
=== כוללים === | ===כוללים=== | ||
דער אידישער ישוב אין ארץ ישראל איז מתחילה באשטאנען בעיקר פון ספרדישע אידן, וועלכע האבן קאנטראלירט די כוללים און שטיצע אפאראטן. די אשכנזים זענען געווען ווייניג, און האבן זיך אויסגעהאלטן פון געלט וואס זיי האבן מיטגעברענגט מיט זיך אדער האבן זיי זיך ארגאניזירט שטיצע איידערן ארויפקומען. נאך דער חסידישע עליה אין תקל"ז, האבן זיך דער אשכנזישער ציבור פארברייטערט און דער פינאנציעלער מצב איז געווארן אומדערטרעגליך. זיי האבן געמוזט שיקן שליחים צו איינזאמלען געלט אין חוץ-לארץ. [[רבי שניאור זלמן פון לאדי]] האט דאן אוועקגעשטעלט א ברייטע סיסטעם ווי צו איינזאמלען געלט פון אלע שטעט און שיקן קיין ארץ ישראל{{הערה|בלוי, זז' קכח–קכט.}}. | דער אידישער ישוב אין ארץ ישראל איז מתחילה באשטאנען בעיקר פון ספרדישע אידן, וועלכע האבן קאנטראלירט די כוללים און שטיצע אפאראטן. די אשכנזים זענען געווען ווייניג, און האבן זיך אויסגעהאלטן פון געלט וואס זיי האבן מיטגעברענגט מיט זיך אדער האבן זיי זיך ארגאניזירט שטיצע איידערן ארויפקומען. נאך דער חסידישע עליה אין תקל"ז, האבן זיך דער אשכנזישער ציבור פארברייטערט און דער פינאנציעלער מצב איז געווארן אומדערטרעגליך. זיי האבן געמוזט שיקן שליחים צו איינזאמלען געלט אין חוץ-לארץ. [[רבי שניאור זלמן פון לאדי]] האט דאן אוועקגעשטעלט א ברייטע סיסטעם ווי צו איינזאמלען געלט פון אלע שטעט און שיקן קיין ארץ ישראל{{הערה|בלוי, זז' קכח–קכט.}}. | ||
| שורה 68: | שורה 68: | ||
דער תנא רבי מאיר (תלמיד פון רבי עקיבא) האט אויפגעשטעלט זיין ישיבה אין טבריה{{הערה|{{ירושלמי|חגיגה|ב|א}}}}. עס איז אנגענומען אז זיין קבר איז דארט אין טבריה (זע ווייטער), אבער לויטן תלמוד ירושלמי, איז דער תנא רבי מאיר נפטר געווארן אין [[אסייא]]{{הבהרה|{{העב|עסיא}} (א געגנט לעבן [[עציון גבר]] נאנט צו [[אילת]]{{הערה|ענצ. יודאיקע}}, אדער אין [[אנאטאליע]] שטימט מיט דעם אז ער איז אנטלאפן צו קפודקיא ???!!!)}} און האט געבעטן מען זאל אים לייגן אויף די ברעג ים{{הערה|{{ירושלמי|כלאים|ט|ג}}: "יהבי ערסי על גיף ימא".}}. | דער תנא רבי מאיר (תלמיד פון רבי עקיבא) האט אויפגעשטעלט זיין ישיבה אין טבריה{{הערה|{{ירושלמי|חגיגה|ב|א}}}}. עס איז אנגענומען אז זיין קבר איז דארט אין טבריה (זע ווייטער), אבער לויטן תלמוד ירושלמי, איז דער תנא רבי מאיר נפטר געווארן אין [[אסייא]]{{הבהרה|{{העב|עסיא}} (א געגנט לעבן [[עציון גבר]] נאנט צו [[אילת]]{{הערה|ענצ. יודאיקע}}, אדער אין [[אנאטאליע]] שטימט מיט דעם אז ער איז אנטלאפן צו קפודקיא ???!!!)}} און האט געבעטן מען זאל אים לייגן אויף די ברעג ים{{הערה|{{ירושלמי|כלאים|ט|ג}}: "יהבי ערסי על גיף ימא".}}. | ||
=== דער קבר אין גוש חלב === | ===דער קבר אין גוש חלב=== | ||
דער נאמען "רבי מאיר בעל הנס" האט זיך צום ערשטן מאל באוויזן אין די ה'ר' יארן. צוערשט אינעם ספר "יחוס הצדיקים" (רשימות פון די קברים אין ארץ ישראל, געדרוקט צוערשט [[סאלאניקי]], רפ"ז) וואס באצייכנט צווישן די קברים אין [[גוש חלב]] דעם קבר פון "רבי מאיר בעל הנס"{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012633060205171/NLI יחוס הצדיקים], מנטובה שכ"א, דף י"ז ע"ב}}. ער מיינט אבער זיכער נישט דעם תנא רבי מאיר, וועמען ער באצייכנט באזונדער אז זיין קבר געפינט זיך הינטער טבריא{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012633060205171/NLI יחוס הצדיקים], מנטובה שכ"א, דף נה ע"ב, סב ע"ב.}}. | דער נאמען "רבי מאיר בעל הנס" האט זיך צום ערשטן מאל באוויזן אין די ה'ר' יארן. צוערשט אינעם ספר "יחוס הצדיקים" (רשימות פון די קברים אין ארץ ישראל, געדרוקט צוערשט [[סאלאניקי]], רפ"ז) וואס באצייכנט צווישן די קברים אין [[גוש חלב]] דעם קבר פון "רבי מאיר בעל הנס"{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012633060205171/NLI יחוס הצדיקים], מנטובה שכ"א, דף י"ז ע"ב}}. ער מיינט אבער זיכער נישט דעם תנא רבי מאיר, וועמען ער באצייכנט באזונדער אז זיין קבר געפינט זיך הינטער טבריא{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012633060205171/NLI יחוס הצדיקים], מנטובה שכ"א, דף נה ע"ב, סב ע"ב.}}. | ||
| שורה 74: | שורה 74: | ||
עס זענען פארהאן א צאל מיינונגען איבער דער אידענטיפיקאציע פון רבי מאיר פון גוש חלב: | עס זענען פארהאן א צאל מיינונגען איבער דער אידענטיפיקאציע פון רבי מאיר פון גוש חלב: | ||
*אין די רייזע-באריכט פון רבי יעקב, דער שליח פון [[רבי יחיאל מפאריז]], שרייבט ער אז אין גוש חלב ליגט "רבינו מאיר קאצון ואשתו זצ"ל" (פון די [[תוספות|בעלי התוספות]]){{הערה|געדרוקט אין [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=2933&st=&pgnum=69 אוצר מסעות, זייט 69]. ענליך שטייט אויך אין "תוצאות ארץ ישראל" לתלמיד הרמב"ן. זעט אויך אוצר הגדולים ח"ו מערכת מ אות קז.}}. | *אין די רייזע-באריכט פון רבי יעקב, דער שליח פון [[רבי יחיאל מפאריז]], שרייבט ער אז אין גוש חלב ליגט "רבינו מאיר קאצון ואשתו זצ"ל" (פון די [[תוספות|בעלי התוספות]]){{הערה|געדרוקט אין [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=2933&st=&pgnum=69 אוצר מסעות, זייט 69]. ענליך שטייט אויך אין "תוצאות ארץ ישראל" לתלמיד הרמב"ן. זעט אויך [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=20132&st=&pgnum=178&hilite= אוצר הגדולים ח"ו מערכת מ אות קז].}}. | ||
* | *דער עדן ציון ברענגט אז "די וועלט זאגט" אז דאס איז [[רבי מאיר בן יצחק ש"ץ|רבי מאיר בעל האקדמות]]{{הערה|{{אוצר החכמה|ר' ישעיה הורוויץ|עדן ציון|15342|page=101|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשט"ז|עמ=פז|הערה א}}. ועיי"ש עמוד קלד-ה.}}. | ||
*אנדערע זאגן אז דאס איז רבי מאיר בן רבי יעקב וואס איז ארויף קיין ארץ ישראל אינאיינעם מיט [[רבי יחיאל מפאריז]]{{הערה|מיללער, הערה 92.}}. | *אנדערע זאגן אז דאס איז רבי מאיר בן רבי יעקב וואס איז ארויף קיין ארץ ישראל אינאיינעם מיט [[רבי יחיאל מפאריז]]{{הערה|מיללער, הערה 92.}}. | ||
| שורה 105: | שורה 105: | ||
היינט צו טאג איז דער קבר א צענטער פאר באזיכער און מתפללים ארום דעם גאנצן יאר. די צאל באזוכער ביים קבר ווערט געשאצט אויף צוויי הונדערט טויזנט מענטשן א יאר, אריינגערעכנט א באדייטנדע צאל טוריסטן פון אויסלאנד. ארום 35% פון די באזוכער בלייבן אויפן ארט לענגער ווי א שעה{{הערה|שם=קולינס,138|קולינס־קריינר, המאפיינים והפוטנציאל התיירותי של עלייה לרגל לקברי צדיקים, עמ’ 138.}}. א גרויס טייל זענען רעליגיעזע (22% חרדים, 29% דתיים), אבער כמעט האלב פון די באזוכער זענען נישט רעליגיעז{{הערה|קולינס־קריינר, המאפיינים והפוטנציאל התיירותי של עלייה לרגל לקברי צדיקים, עמ’ 87.}}. די לעצטע ווערן צוגעצויגן צו דער שיינער פּאנאראמע נאנט צום כנרת, און צו די נסים-געשיכטעס, וואס שאפט זיי א דערהויבענער געפיל{{הערה|{{לינק|שרייבער=זאב בן אריה|קעפל=קבר רבי מאיר בעל הנס בטבריה|זייטל=תרבויות עולמי|דאטום=פעברואר 3, 2021|אדרעס=https://tarbuyotolami.com/קבר-רבי-מאיר-בעל-הנס-בטבריה/}}}}. | היינט צו טאג איז דער קבר א צענטער פאר באזיכער און מתפללים ארום דעם גאנצן יאר. די צאל באזוכער ביים קבר ווערט געשאצט אויף צוויי הונדערט טויזנט מענטשן א יאר, אריינגערעכנט א באדייטנדע צאל טוריסטן פון אויסלאנד. ארום 35% פון די באזוכער בלייבן אויפן ארט לענגער ווי א שעה{{הערה|שם=קולינס,138|קולינס־קריינר, המאפיינים והפוטנציאל התיירותי של עלייה לרגל לקברי צדיקים, עמ’ 138.}}. א גרויס טייל זענען רעליגיעזע (22% חרדים, 29% דתיים), אבער כמעט האלב פון די באזוכער זענען נישט רעליגיעז{{הערה|קולינס־קריינר, המאפיינים והפוטנציאל התיירותי של עלייה לרגל לקברי צדיקים, עמ’ 87.}}. די לעצטע ווערן צוגעצויגן צו דער שיינער פּאנאראמע נאנט צום כנרת, און צו די נסים-געשיכטעס, וואס שאפט זיי א דערהויבענער געפיל{{הערה|{{לינק|שרייבער=זאב בן אריה|קעפל=קבר רבי מאיר בעל הנס בטבריה|זייטל=תרבויות עולמי|דאטום=פעברואר 3, 2021|אדרעס=https://tarbuyotolami.com/קבר-רבי-מאיר-בעל-הנס-בטבריה/}}}}. | ||
=== הילולא === | ===הילולא=== | ||
יאר יערליך ווערט געפייערט דורך די ספרדים א "הילולא" לכבוד רבי מאיר בעל הנס אין י"ד אייר, פּסח שני. די הילולא ווערט געפייערט מיט מוזיק און טענץ, ענליך צו די הילולא פון [[רבי שמעון בר יוחאי]] אין [[מירון]]. דאס איז איינגעפירט געווארן אין תרכ"ז. מען פלעגט גיין אין א תהלוכה מיט ספרי תורה מיט חכמי ורבני העיר מיט געזאַנג און טענץ, ביז מען איז אנגעקומען צום פּלאץ פון קבר מיט די ספרי תורה{{הערה|ברדא, אלקא דמאיר עננו, עמ' כח.}}. דער דאטום י"ד אייר אלס טאג פון רבי מאיר'ס פּטירה האט נישט קיין מקור, נאר וויבאלד פילע אידן זענען שוין דאן געווען געקומען צום גליל כדי צו גיין ל"ג בעומר קיין מירון, איז מען שוין אויך געגאנגען אויף טבריא{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=פנחס גריבסקי|זיהוי=33478#מגרששׁמעוןהצדיק.אשרלעדתהיהודיםבירושלים.|שם היצירה=מגנזי ירושלם חוברת ג}}}}. דעריבער, האבן די ספרדים, נאכ'ן בויען זייער גרויסן בית המדרש אין תרכ"ז, איינגעפירט צו פּראווען די הילולא אין פסח שני, ווען עס זענען שוין געווען דארט פילע אידן{{הערה|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/מערכת_ארץ_ישראל/אות_ה?line=0--אסיפת+דינים-מערכת+ארץ+ישראל-אות+ה אסיפת דינים, מערכת ארץ ישראל], אות ה; {{היברובוקס|רבי עובדיה בן שלום הדאיה (1890–1969)|שו"ת ישכיל עבדי|963|page=79|באנד=חלק ה|שנת הוצאה=תש"מ|עמ=סז|או"ח סי' נד}}.}}{{הערה|שם=מנחם}}. דער בן איש חי שרייבט אז "אונזער מנהג איז צו צינדן שמן למאור לכבוד נשמת רבי מאיר בעל הנס זיע"א ביום ראש חודש טבת"{{הערה|בן איש חי, [https://www.sefaria.org/Ben_Ish_Hai%2C_Halachot_1st_Year%2C_Chanukah.28 הלכות שנה ראשונה, חנוכה, כח].}}. דער מנהג ביי די ספרדים אין טבריא איז צו חתונה מאכן אין י"ד אייר, כאטש ס'איז אין די ספירה טעג{{הערה|ברדא, אלקא, עמ' כז.}}. | יאר יערליך ווערט געפייערט דורך די ספרדים א "הילולא" לכבוד רבי מאיר בעל הנס אין י"ד אייר, פּסח שני. די הילולא ווערט געפייערט מיט מוזיק און טענץ, ענליך צו די הילולא פון [[רבי שמעון בר יוחאי]] אין [[מירון]]. דאס איז איינגעפירט געווארן אין תרכ"ז. מען פלעגט גיין אין א תהלוכה מיט ספרי תורה מיט חכמי ורבני העיר מיט געזאַנג און טענץ, ביז מען איז אנגעקומען צום פּלאץ פון קבר מיט די ספרי תורה{{הערה|ברדא, אלקא דמאיר עננו, עמ' כח.}}. דער דאטום י"ד אייר אלס טאג פון רבי מאיר'ס פּטירה האט נישט קיין מקור, נאר וויבאלד פילע אידן זענען שוין דאן געווען געקומען צום גליל כדי צו גיין ל"ג בעומר קיין מירון, איז מען שוין אויך געגאנגען אויף טבריא{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=פנחס גריבסקי|זיהוי=33478#מגרששׁמעוןהצדיק.אשרלעדתהיהודיםבירושלים.|שם היצירה=מגנזי ירושלם חוברת ג}}}}. דעריבער, האבן די ספרדים, נאכ'ן בויען זייער גרויסן בית המדרש אין תרכ"ז, איינגעפירט צו פּראווען די הילולא אין פסח שני, ווען עס זענען שוין געווען דארט פילע אידן{{הערה|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/מערכת_ארץ_ישראל/אות_ה?line=0--אסיפת+דינים-מערכת+ארץ+ישראל-אות+ה אסיפת דינים, מערכת ארץ ישראל], אות ה; {{היברובוקס|רבי עובדיה בן שלום הדאיה (1890–1969)|שו"ת ישכיל עבדי|963|page=79|באנד=חלק ה|שנת הוצאה=תש"מ|עמ=סז|או"ח סי' נד}}.}}{{הערה|שם=מנחם}}. דער בן איש חי שרייבט אז "אונזער מנהג איז צו צינדן שמן למאור לכבוד נשמת רבי מאיר בעל הנס זיע"א ביום ראש חודש טבת"{{הערה|בן איש חי, [https://www.sefaria.org/Ben_Ish_Hai%2C_Halachot_1st_Year%2C_Chanukah.28 הלכות שנה ראשונה, חנוכה, כח].}}. דער מנהג ביי די ספרדים אין טבריא איז צו חתונה מאכן אין י"ד אייר, כאטש ס'איז אין די ספירה טעג{{הערה|ברדא, אלקא, עמ' כז.}}. | ||
רעדאגירונגען