בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,359
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| (איין צווישנדיגע ווערסיע פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''מיכאַלאָווצע'''{{הערה|מיכאַלאָװיטש, מיהאַלאָװיץ, מיהאַליװיץ, מיהאַלװיץ, מיהאַלעװיץ, מיהאלעוויטץ, מיהאַלעװיטש, מהאַליװיץ, מיהאַלאָװצע. בערל כהן, ספר הפרענומעראנטן, ז' 168}} (אונגאריש: Nagymihály, נאָדימיהאַלי; דייטש: Grossmichel) איז א שטאָט אין צפון־מזרח סלאוואקיי. | {{דרעפט}} | ||
'''מיכאַלאָווצע'''{{הערה|מיכאַלאָװיטש, מיהאַלאָװיץ, מיהאַליװיץ, מיהאַלװיץ, מיהאַלעװיץ, מיהאלעוויטץ, מיהאַלעװיטש, מהאַליװיץ, מיהאַלאָװצע. בערל כהן, ספר הפרענומעראנטן, ז' 168}} (אונגאריש: Nagymihály, נאָדימיהאַלי; דייטש: Grossmichel) איז א שטאָט אין צפון־מזרח סלאוואקיי. היסטאריש איז זי געווען אין דער קעניגרייך פון אונגארן, און שפּעטער א טייל פון טשעכאסלאוואקיי, די אויטאנאָמע סלאוואקישע רעפובליק, און ווידער טשעכאסלאוואקיי איידער זי איז געווארן א טייל פון דער היינטיקער סלאוואקיי. מיכאלאווצע איז דער הויפּטשטאט פונעם מיכאלאווצע דיסטריקט. די אידישע קהילה אין מיכאלאווצע האָט געהאט א רייכע געשיכטע ביז איר צעשטערונג דורך די נאציס און זייערע מיטארבעטער בשעת דעם חורבן. די שטאָט איז באוואוסט אין דער אידישער געשיכטע פאר דעם קאנווענץ פון ארטאדאקסישע רבנים פון גרעסערן אונגארן אין תרכ"ה. | |||
==היסטאריע== | ==היסטאריע און נעמען== | ||
די ערשטע אידן האבן זיך | היסטאָריש איז זי געווען אין די קעניגרייך פון אונגארן פון 11טן יאָרהונדערט ביז 1918, און איז גערופן געווארן נאדזשמיהאי. זי איז געווען די הויפּטשטאָט פון דעם נאדזש-מיהאי járás (דיסטריקט) פון זעמפלען megye (קאונטי). | ||
נאָך דער ערשטער וועלט מלחמה ביז 1939, איז מיכאלאווצע געווען טייל פון דער נייער פאָלק טשעכאסלאוואקיי. אין מערץ 1939, איז זי געווען טייל פון דער אויטאנאמישער סלאוואקישער רעפּובליק. פון 1945 ביזן שאפן פון דער סלאוואקישער רעפּובליק אין 1993, איז מיכאלאווצע ווידער געווען טייל פון טשעכאסלאוואקיי. היינט איז זי די גרעסטע שטאט אין דעם מיכאלאווצע okres (דיסטריקט), וועלכער איז טייל פון דעם קאשיצקי (קאשיצע) kraj (ראיאן) פון סלאוואקיי. מיכאלאווצע ליגט בערך 31 מייל מזרח פון קאשיצע. | |||
אַנדערע אויסלייגן/נעמען פאַר מיכאלאווצע זענען גראָס-מיכל, מיכאלאוויץ, מיכאלעוויטש, מיכאלעוויץ, נאַדימיהאַלי, נאַדזשמיהאַלי, נאַדימיהאַיאַ, מיכיילאָוויץ, מיהאַליאָוצי, נאַדזש-מיהאַלי, מיהאַלאָווצע, מיהאַלאָווצע, מיכאַלאַני און מיכאַלאָוצע. | |||
==היסטאריע פון דער אידישער געמיינדע== | |||
די ערשטע אידן האבן זיך באזעצט אין מיכאלאווצע ביי דער אָטאָמאַנישער אקופּאציע פון גרויס-אונגארן (1526–1699) און זענען געבליבן נאכדעם ווי די טערקן זענען אוועק. א צענזוס פון 1724 (תפ"ד) באשטעטיגט א אידישע אנוועזנהייט, וואס איז געווען קליין אין צאל דעמאלט; דער צענזוס האט געצילט צו פארמיידן אידן פון פארמאגן [[גרונטאייגנס|גרונט־אייגנטום]] (נדל"ן). אידן האבן געוואוינט אין ארומיגע דערפער, ווי סטראַנאַני און פּאָזדיסאָווצע{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Meir Lamed / Yeshayahu Jelinek|Michalovce|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/michalovce}}}}. | |||
די ערשטע שול איז געבויט געווארן אויפן פארמעגן פון דער געק (Gueck) פאמיליע. אין 1732 (תצ"ב) איז די צאל אידן געשטיגן צו 400. זיי האבן אויך געהאט א מקוה. רוב אידן האבן געוואוינט אין 'זיידן גאס' (Hodvabna ulica). ווען די גאס האט מער נישט געקענט אקאמאדירן יעדעם, איז צוגעלייגט געווארן די 'נייע גאס' (Nova ulica). דער בית־עלמין איז געווען אין סטראַנאַני{{הערה|{{אייוועלט|30732|תמונות מבית החיים מיהאלאוויץ (סטראניאן) - סלאוואקיי}}}}. אין 1792 (תקנ"ב) איז געגרינדעט געווארן די חברא קדישא{{הערה|שם=יודאיקע}}. | די ערשטע שול איז געבויט געווארן אויפן פארמעגן פון דער געק (Gueck) פאמיליע. אין 1732 (תצ"ב) איז די צאל אידן געשטיגן צו 400. זיי האבן אויך געהאט א מקוה. רוב אידן האבן געוואוינט אין 'זיידן גאס' (Hodvabna ulica). ווען די גאס האט מער נישט געקענט אקאמאדירן יעדעם, איז צוגעלייגט געווארן די 'נייע גאס' (Nova ulica). דער בית־עלמין איז געווען אין סטראַנאַני{{הערה|{{אייוועלט|30732|תמונות מבית החיים מיהאלאוויץ (סטראניאן) - סלאוואקיי}}}}. אין 1792 (תקנ"ב) איז געגרינדעט געווארן די חברא קדישא{{הערה|שם=יודאיקע}}. | ||
| שורה 18: | שורה 26: | ||
דער שנעלער וואוקס איז געווען אַ דאַנק אימיגראַציע פון גאַליציע, איבערציאונג פון אידן פון די אַרומיגע דערפער צו דער שטאָט, און די אייזנבאַן וואָס האָט נאָך מער פאַרגרעסערט די אידישע באַפעלקערונג. אין דער טשעכאָסלאָוואַקישער צייט, פון אַ גאַנצער באַפעלקערונג פון 15,000, זענען געווען 4,000 אידן. | דער שנעלער וואוקס איז געווען אַ דאַנק אימיגראַציע פון גאַליציע, איבערציאונג פון אידן פון די אַרומיגע דערפער צו דער שטאָט, און די אייזנבאַן וואָס האָט נאָך מער פאַרגרעסערט די אידישע באַפעלקערונג. אין דער טשעכאָסלאָוואַקישער צייט, פון אַ גאַנצער באַפעלקערונג פון 15,000, זענען געווען 4,000 אידן. | ||
==דער מיהאלאוויצער | ==דער מיהאלאוויצער אסיפת הרבנים פון תרכ"ו== | ||
[[טעקע:Michalovce1865.jpg|קליין|די ניין פּונקטן פון די מיהאלאוויצער פסק דין]] | [[טעקע:Michalovce1865.jpg|קליין|די ניין פּונקטן פון די מיהאלאוויצער פסק דין]] | ||
דער וויכטיגסטער געשעעניש וואס האט באפעסטיגט דעם רום פון מיכאַלאָווצע אין דער אידישער געשיכטע, איז געווען דער קאָנווענץ פון ארטאדאקסישע רבנים אין תרכ"ו. דער קאָנווענץ איז געהאַלטן | דער וויכטיגסטער געשעעניש וואס האט באפעסטיגט דעם רום פון מיכאַלאָווצע אין דער אידישער געשיכטע, איז געווען דער קאָנווענץ פון ארטאדאקסישע רבנים פון גרעסערן אונגארן אין תרכ"ו. דער קאָנווענץ איז געהאַלטן געווארן כדי אנטקעגנשטעלן די רעפארמיסטישע שולן וואס האבן זיך דאן אנגעהויבן פארשפּרייטן אין אונגארן און האט באשטעטיגט דעם קאנסערוואטיוון גייסט פון אונגארישן אידנטום. איינער פון די הויפּט אנטיילנעמער איז געווען [[רבי הלל ליכטנשטיין]] פון קאלאמעא. די רבנים האבן ארויסגעגעבן א "פּסק בית דין" מאניפעסט וואס האט פארבאטן אייניגע נייע פּראקטיקן וואָס די רעפארמער האבן איינגעפירט, אריינגערעכנט: פּרעדיגן אין אנדערע שפּראַכן אויסער אידיש, אריינגיין אין א שול וואו די בימה איז נישט אינעם צענטער אדער וואו די ווייבער קענען געזען ווערן פון דער מענער אפּטיילונג, רעליגיעזע פונקציאנערן וואס טראגן קלויסטערליכע קליידונג, און האלטן חופּות אינעווייניג אין שול. דער פּסק איז אונטערגעשריבן געוואָרן דורך כּמעט 70 רבנים (אָדער 71 אונטערשריפטן זענען געזאמלט געוואָרן). דער רב פון פּרעשבורג, דער "כתב סופר", איז נישט געווען צווישן די חותמים. דאָס וואָס די אָרטאָדאָקסישע רבנים האָבן אויסגעקליבן זיך צו פאַרזאַמלען אין מיכאַלאָווצע, ווייזט אַז זי איז שוין דאַן געווען אַ וויכטיגער צענטער פון אָרטאָדאָקסישן אידנטום. דאָס איז געווען אַן ערשטער שריט צו דער הויפּט [[די טיילונג אין אונגארישן אידנטום|טיילונג צווישן די ארטאדאקסישע און נעאלאגישע]] (רעפארם) קהילות אין אונגארן, וואס איז פארגעקומען אין תרכ"ט. | ||
==אנטוויקלונג פון דער קהילה און אינסטיטוציעס== | ==אנטוויקלונג פון דער קהילה און אינסטיטוציעס== | ||
| שורה 38: | שורה 46: | ||
אויף 25סטן מאַרץ 1942 זענען 120 אידישע מיהאלאוויצע מיידלעך דעפּארטירט געווארן קיין אוישוויץ דורך פּאָפּראַד. אין אנהייב אפריל, זענען 100 יונגע מענער געשיקט געווארן צום מאידאנעק קאנצענטראציע לאגער דורך זשילינא. אין אנהייב מאי 1942, זענען בערך 3,100 אידן דעפּארטירט געווארן אין לובלין דיסטריקט פון פּוילן. אריינגערעכנט זענען כמעט צוויי-דריטל געשיקט געווארן צום לוקאָוו געטא וואו מערסטנס זענען אומגעקומען{{הערה|שם=קהילה}}. (א ליסטע פון אידן פון מיכאַלאָווצע און איר סביבה וואָס זענען דעפּארטירט געווארן קיין לובלין געגנט דעם 5טן יוני 1942, איז פארהאן ביי יד ושם{{הערה|1=[https://collections.yadvashem.org/en/documents/8984417 List of Jews from Michalovce and settlements in the Michalovce vicinity deported to the Lublin region, 06/05/1942]}}). | אויף 25סטן מאַרץ 1942 זענען 120 אידישע מיהאלאוויצע מיידלעך דעפּארטירט געווארן קיין אוישוויץ דורך פּאָפּראַד. אין אנהייב אפריל, זענען 100 יונגע מענער געשיקט געווארן צום מאידאנעק קאנצענטראציע לאגער דורך זשילינא. אין אנהייב מאי 1942, זענען בערך 3,100 אידן דעפּארטירט געווארן אין לובלין דיסטריקט פון פּוילן. אריינגערעכנט זענען כמעט צוויי-דריטל געשיקט געווארן צום לוקאָוו געטא וואו מערסטנס זענען אומגעקומען{{הערה|שם=קהילה}}. (א ליסטע פון אידן פון מיכאַלאָווצע און איר סביבה וואָס זענען דעפּארטירט געווארן קיין לובלין געגנט דעם 5טן יוני 1942, איז פארהאן ביי יד ושם{{הערה|1=[https://collections.yadvashem.org/en/documents/8984417 List of Jews from Michalovce and settlements in the Michalovce vicinity deported to the Lublin region, 06/05/1942]}}). | ||
צווישן די וואס זענען אנטלאפן פון די דעפּארטאציעס און זענען געווען די ערשטע זיך צו פארבינדן מיט די פּאַרטיזאַנער אין די וועלדער אַרום מיכאלאווצע, זענען געווען זיבן | צווישן די וואס זענען אנטלאפן פון די דעפּארטאציעס און זענען געווען די ערשטע זיך צו פארבינדן מיט די פּאַרטיזאַנער אין די וועלדער אַרום מיכאלאווצע, זענען געווען זיבן אידן פון מיכאלאווצע: שלמה לאנדאו, ראָזאַליאַ מאַרקאָוויטשעוואַ, אַלבערט אַלביש כ"ץ, מאַרטין כ"ץ, יצחק בראַנט-פּרעגער, ערנסט ליפּקאָוויטש און מאַרטין מאיר לאנדאו. אויך, נאָכן זען דעם שחיטה פון סלאָוואקישע אידן אין לוקאָוו, לעבן לובלין, פוילן, האָט זאָלטאַן ערענרייך, אַ שניידער פון מיכאלאווצע, זיך באַהעפטן צו די פּאַרטיזאַנער{{הערה|שם=קהילה}}. | ||
נאכן חורבן זענען געבליבן בלויז עטליכע הונדערט נפשות לעבן "ווי דורך א נס". | נאכן חורבן זענען געבליבן בלויז עטליכע הונדערט נפשות לעבן "ווי דורך א נס". | ||
| שורה 59: | שורה 67: | ||
*{{היברובוקס|דוד בן עקיבא יוסף שלזינגר|מעשה אבות|33881|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרס"א}} | *{{היברובוקס|דוד בן עקיבא יוסף שלזינגר|מעשה אבות|33881|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרס"א}} | ||
*{{קהילה לינקס|Michalovce}} | *{{קהילה לינקס|Michalovce}} | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | |||
*{{אוצר החכמה|קובץ|צפונות - ו (שנה ב ב)|106570|ו (שנה ב ב)||page=92}} | |||
{{אוצר החכמה|סופר, משה בן שמואל|חתם סופר <שו"ת> - ליקוטי תשובות חתם סופר|742|ליקוטי תשובות חתם סופר||page=73}} | |||
*https://www.yerusha-search.eu/viewer/search/-/MD_ACCESSLOCATIONS_NAME_SEARCH%3A%22Michalovce%22/1/-/-/ | |||