בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שיסעריי אטאקע אויף ליובאוויטשער חסידים (תשנ"ד)}}{{Coord|40.707|-73.999|display=title}} | {{דעסקריפציע|שיסעריי אטאקע אויף ליובאוויטשער חסידים (תשנ"ד)}}{{Coord|40.707|-73.999|display=title}} | ||
[[טעקע:Ari Halberstam Memorial Ramp (14655699733).jpg|קליין|אריינגאנג צום [[ברוקלין בריק]], וואס טראגט דעם נאמען 'ארי האלבערשטאם מעמאריעל רעמפ']] | [[טעקע:Ari Halberstam Memorial Ramp (14655699733).jpg|קליין|אריינגאנג צום [[ברוקלין בריק]], וואס טראגט דעם נאמען 'ארי האלבערשטאם מעמאריעל רעמפ']] | ||
די '''ברוקלין בריק שיסעריי אטאקע''' איז געווען אן אנטיסעמיטישע טעראר אטאקע וואס איז פארגעקומען אום [[י"ח אדר]] [[ה'תשנ"ד]] - דעם [[1טן מערץ]], [[1994]], אויף דער [[ברוקלין בריק]], אין ניו יארק סיטי. א לעבאנעזיש-געבוירענער [[טעראריזם|טעראריסט]] | די '''ברוקלין בריק שיסעריי אטאקע''' איז געווען אן אנטיסעמיטישע טעראר אטאקע וואס איז פארגעקומען אום [[י"ח אדר]] [[ה'תשנ"ד]] - דעם [[1טן מערץ]], [[1994]], אויף דער [[ברוקלין בריק]], אין ניו יארק סיטי. א לעבאנעזיש-געבוירענער [[טעראריזם|טעראריסט]], ראשיד באַז, האט געשאסן אויף א [[ווען (פארמיטל)|ווען]] וואס האט געפירט 15 [[ליובאוויטש (חסידות)|ליבאוויטשער]] ישיבה בחורים. אין די טעראר אטאקע איז איין בחור, '''ארי (אהרן יוסף) האלבערשטאם''' הי"ד, אומגעקומען און דריי אנדערע זענען פארוואונדעט געווארן. באַז איז פאראורטיילט געווארן צו 141 יאר טורמע. | ||
==אינצידענט== | ==אינצידענט== | ||
[[טעקע:Brooklyn Bridge Manhattan.jpg|קליין|דער [[ברוקלין בריק]], וואו דער שיסעריי איז פארגעקומען]] | [[טעקע:Brooklyn Bridge Manhattan.jpg|קליין|דער [[ברוקלין בריק]], וואו דער שיסעריי איז פארגעקומען]] | ||
אום י"ח אדר תשנ"ד פארמיטאג, זענען א גרופע פון 15 ליובאוויטשער ישיבה בחורים געפארן אין א ווען אויפן ברוקלין בריק אויף דעם וועג פון [[מאנהעטן]] קיין [[קראון הייטס]]. זיי האבן באגלייט דעם אמבולאנס פון ליובאוויטשער רבי'ן, [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|רבי מנחם מענדל שניאורסאן]], נאכדעם וואס דער רבי איז דורכגעגאנגען א קאטאראקט | אום י"ח אדר תשנ"ד פארמיטאג, זענען א גרופע פון 15 ליובאוויטשער ישיבה בחורים געפארן אין א ווען אויפן ברוקלין בריק אויף דעם וועג פון [[מאנהעטן]] קיין [[קראון הייטס]]. זיי האבן באגלייט דעם אמבולאנס פון ליובאוויטשער רבי'ן, [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|רבי מנחם מענדל שניאורסאן]], נאכדעם וואס דער 92-יעריגער רבי איז דורכגעגאנגען א קאטאראקט אפּעראציע אין דעם 'מאנהעטן אויער, אויג און האלדז שפיטאל'. | ||
צוליב זיכערהייט סיבות און די אנגעצויגענע לאגע נאך די 1991 [[קראון הייטס ראיאטן]] און א שמועה אז עס איז געווען א פריערדיגע פארזוך צו אטאקירן דעם רבי'ן, איז די געפלאנטע וועג פון רבי'נס אמבולאנס געהאלטן געווארן געהיים{{הערה|{{לינק|שרייבער=C.S. Teitelbaum|קעפל=A Bridge Too Far|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=אפריל 5, 2020|אדרעס=https://mishpacha.com/a-bridge-too-far/}}}}. די חסידים זענען אנגעוויזן געווארן נישט נאכצופארן דעם רבין'ס אויטא און נעמען אן אנדערע וועג, אבער האבן נישט געפאלגט און א גרופע בחורים זענען נאכגעפארן דעם רבי'ן אין עטליכע אויטאמאבילן{{הערה|[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5212247#p5212247 עדות פון א באגלייטער] אויף אייוועלט.}}. | צוליב זיכערהייט סיבות און די אנגעצויגענע לאגע נאך די 1991 [[קראון הייטס ראיאטן]] און א שמועה אז עס איז געווען א פריערדיגע פארזוך צו אטאקירן דעם רבי'ן, איז די געפלאנטע וועג פון רבי'נס אמבולאנס און פּאליציי עסקארט געהאלטן געווארן געהיים{{הערה|{{לינק|שרייבער=C.S. Teitelbaum|קעפל=A Bridge Too Far|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=אפריל 5, 2020|אדרעס=https://mishpacha.com/a-bridge-too-far/}}}}. די חסידים זענען אנגעוויזן געווארן נישט נאכצופארן דעם רבין'ס אויטא און נעמען אן אנדערע וועג, אבער האבן נישט געפאלגט און א גרופע בחורים זענען נאכגעפארן דעם רבי'ן אין עטליכע אויטאמאבילן{{הערה|[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=5212247#p5212247 עדות פון א באגלייטער] אויף אייוועלט.}}. | ||
ראשיד באַז האט נאכגעפאלגט דעם רבי'נס מאטארקאדע ביז צום ברוקלין בעטערי טונעל, אבער די פּאליציי האט פארשפארט דעם טונעל נאכדעם וואס דער רבי'נס אויטא איז דורכגעפארן. דערפאר האט באז אומגעקערט זיין אויטא און ארויפגעפארן אויפן ברוקלין בריק ראמפּע. ווען ער האט באמערקט די ישיבה בחורים ארויפפארן אויפן בריק, בערך 10:24 פארמיטאג{{הערה|[https://clinton.presidentiallibraries.us/items/show/119006 Ari Halberstam murder - Collection Finding Aid · Clinton Digital Library]}}, האט ער געעפנט הייס-פייער מיט א סוב-מאשין [[ביקס]], און באשאסן דעם ווען מיט צענדליגער קוילן, אויסשיסנדיג די פענסטער און פאראורזאכט א בלוט-באד{{הערה|שם=LUBA|{{לינק|שרייבער=Baila Olidort|קעפל=Who Was Ari Halberstam? 20 Years Since Terror Strikes On the Brooklyn Bridge|זייטל=Chabad Lubavitch World Headquarters|דאטום=מערץ 2, 2014|אדרעס=https://www.lubavitch.com/who-was-ari-halberstam-20-years-since-terror-strikes-on-the-brooklyn-bridge/}}}}. | ראשיד באַז האט נאכגעפאלגט דעם רבי'נס מאטארקאדע ביז צום ברוקלין בעטערי טונעל, אבער די פּאליציי האט פארשפארט דעם טונעל נאכדעם וואס דער רבי'נס אויטא איז דורכגעפארן. דערפאר האט באז אומגעקערט זיין אויטא און ארויפגעפארן אויפן ברוקלין בריק ראמפּע. ווען ער האט באמערקט די ישיבה בחורים ארויפפארן אויפן בריק, בערך 10:24 פארמיטאג{{הערה|[https://clinton.presidentiallibraries.us/items/show/119006 Ari Halberstam murder - Collection Finding Aid · Clinton Digital Library]}}, האט ער געעפנט הייס-פייער מיט א סוב-מאשין [[ביקס]], און באשאסן דעם ווען מיט צענדליגער קוילן, אויסשיסנדיג די פענסטער און פאראורזאכט א בלוט-באד{{הערה|שם=LUBA|{{לינק|שרייבער=Baila Olidort|קעפל=Who Was Ari Halberstam? 20 Years Since Terror Strikes On the Brooklyn Bridge|זייטל=Chabad Lubavitch World Headquarters|דאטום=מערץ 2, 2014|אדרעס=https://www.lubavitch.com/who-was-ari-halberstam-20-years-since-terror-strikes-on-the-brooklyn-bridge/}}}}. | ||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
די קוילן האבן אנגעטראפן און פארוואונדעט פיר בחורים, צוויי פון זיי, ארי (אהרן יוסף) האלבערשטאם (געבוירן י"ט אייר תשל"ז) און נחום ששונקין (סאַסאָנקין) זענען קריטיש פארוואונדעט געווארן. פינף טעג שפעטער ([[כ"ג אדר א']]) איז ארי אוועק פון די שווערע וואונדן אין עלטער פון זעכצן יאר. | די קוילן האבן אנגעטראפן און פארוואונדעט פיר בחורים, צוויי פון זיי, ארי (אהרן יוסף) האלבערשטאם (געבוירן י"ט אייר תשל"ז) און נחום ששונקין (סאַסאָנקין) זענען קריטיש פארוואונדעט געווארן. פינף טעג שפעטער ([[כ"ג אדר א']]) איז ארי אוועק פון די שווערע וואונדן אין עלטער פון זעכצן יאר. | ||
ארי האלברשטאם איז געווען א זון פון הרב חנניה סיני דוד האלבערשטאם, א משמש ביי די ליובאוויטשער רעביצין. ארי זעלבסט האט אלס קינד געהאט א ספעציעלע שייכות מיט דער רבי{{הערה|שם=LUBA}}{{הערה|[https://col.org.il/news/104365 נחשפו תמונות חדשות: הרבי גוזר את שערו של ארי הלברשטאם], col.org.il|כיוון=ימין}}. | ארי האלברשטאם איז געווען א זון פון הרב חנניה סיני דוד (חס"ד) האלבערשטאם, א משמש ביי די ליובאוויטשער רעביצין. ארי זעלבסט האט אלס קינד געהאט א ספעציעלע שייכות מיט דער רבי{{הערה|שם=LUBA}}{{הערה|[https://col.org.il/news/104365 נחשפו תמונות חדשות: הרבי גוזר את שערו של ארי הלברשטאם], col.org.il|כיוון=ימין}}. | ||
טויזנטער מענטשן האבן זיך באטייליגט ביי דער [[לוויה|לוי']], וואס איז פארגעקומען פארנט פון 770 איסטערן פארקוועי, אריינגערעכנט די דעמאלטיגע ניו יארקער גאווערנאר [[מאריא קאמא]], מעיאר פון ניו יארק סיטי [[רודי דזשוליאני]], און נאך פיל פּאליטיקאנטן, וועלכע האבן געקוקט פון א פּאדיום. מער ווי 250 פּאליציי אפיצירן האבן זיך אויך אנגעשלאסן אין דער לויה צו באשיצן פון מעגליכע אינצידענטן. | טויזנטער מענטשן האבן זיך באטייליגט ביי דער [[לוויה|לוי']], וואס איז פארגעקומען פארנט פון 770 איסטערן פארקוועי, אריינגערעכנט די דעמאלטיגע ניו יארקער גאווערנאר [[מאריא קאמא]], מעיאר פון ניו יארק סיטי [[רודי דזשוליאני]], און נאך פיל פּאליטיקאנטן, וועלכע האבן געקוקט פון א פּאדיום. מער ווי 250 פּאליציי אפיצירן האבן זיך אויך אנגעשלאסן אין דער לויה צו באשיצן פון מעגליכע אינצידענטן. | ||
| שורה 32: | שורה 32: | ||
דער טעראריסט איז אנגעקלאגט געווארן פאר צווייטע-גראַד מארד און 14 מארד-פארזוך קלאגעס. ער איז פאראורטיילט געווארן צו 141 יאר אין טורמע. ביי דער פּראצעס האט ער זיך נישט אנטשולדיגט און האט נישט גערעדט{{הערה|{{NYT|George James|Bridge Gunman Gets 141-Year Term|1995/01/19/nyregion/bridge-gunman-gets-141-year-term.html|יאנואר 19, 1995}}|כיוון=שמאל}}. באַז איז געשטארבן אין טורמע אין 2022{{הערה|שם=ADL|[https://www.adl.org/resources/press-release/adl-offers-50000-reward-information-leading-arrest-and-conviction-those ADL Offers $50,000 Reward for Information Leading to Arrest and Conviction of Those Responsible for Murder of Ari Halberstam] – ADL]}}. | דער טעראריסט איז אנגעקלאגט געווארן פאר צווייטע-גראַד מארד און 14 מארד-פארזוך קלאגעס. ער איז פאראורטיילט געווארן צו 141 יאר אין טורמע. ביי דער פּראצעס האט ער זיך נישט אנטשולדיגט און האט נישט גערעדט{{הערה|{{NYT|George James|Bridge Gunman Gets 141-Year Term|1995/01/19/nyregion/bridge-gunman-gets-141-year-term.html|יאנואר 19, 1995}}|כיוון=שמאל}}. באַז איז געשטארבן אין טורמע אין 2022{{הערה|שם=ADL|[https://www.adl.org/resources/press-release/adl-offers-50000-reward-information-leading-arrest-and-conviction-those ADL Offers $50,000 Reward for Information Leading to Arrest and Conviction of Those Responsible for Murder of Ari Halberstam] – ADL]}}. | ||
טראץ זיין אדוואקאט'ס טענה אז די שיסעריי האט זיך אנגעהויבן פון א טראפיק געפעכט, האט באז אין 2007 ענדליך מודה געווען אז ער האט פאראויסגעפּלאנט די אטאקע און געצילט געצילט אויף די אידישע בחורים צוליב זייער רעליגיע און אלס א רעאקציע אויף דער שחיטה וואס [[ברוך גאלדשטיין]] האט דורכגעפירט עטליכע טעג פריער אין [[מערת המכפלה]]. ער האט געזאגט אז ער וואלט נישט געשאסן אויף א ווען מיט שווארצע אדער לאטיינישע מענטשן, נאר האט "בלויז זיי געשאסן ווייל זיי זענען געווען אידן"{{הערה|{{לינק|שרייבער=Larry Celona|קעפל=Killer: Jews my target|זייטל=New York Post|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://nypost.com/2012/03/26/killer-jews-my-target/}}; {{לינק|שרייבער=Uriel Heilman|קעפל=Rashid Baz, killer of Ari Halberstam in 1994, admits to anti-Semitic motive|זייטל=Jewish Telegraphic Agency|דאטום=מערץ 26, 2012|אדרעס=https://www.jta.org/2012/03/26/united-states/rashid-baz-killer-of-ari-halberstam-in-1994-admits-to-anti-semitic-motive}}}}. לויט פארשידענע קוועלער האט ער נאכגעפאלגט דעם ווען פון ליובאוויטשן רבי'ן, וועם ער האט געוואלט אומברענגען אלס נקמה פאר די מערת המכפילה שחיטה{{הערה|[https://col.org.il/news/2497 `בשם הבן`], י"ז כסלו ה׳תשס״ד, col.org.il.}}. | |||
צוויי אנדערע מענער וואס זענען ארעסטירט געווארן פארן העלפן באַז אויסמיידן פּאליציי נאך דער שיסעריי האבן זיך מודה געווען אין שטערן די פּראקוראר אין דעם קעיס; איינער איז באשטראפט געווארן מיט א קנס פון 1,000 דאלאר, און איטליכער האט באקומען א פינף־יאריגע סוספּענדירטע טורמע־שטראף. | צוויי אנדערע מענער וואס זענען ארעסטירט געווארן פארן העלפן באַז אויסמיידן פּאליציי נאך דער שיסעריי האבן זיך מודה געווען אין שטערן די פּראקוראר אין דעם קעיס; איינער איז באשטראפט געווארן מיט א קנס פון 1,000 דאלאר, און איטליכער האט באקומען א פינף־יאריגע סוספּענדירטע טורמע־שטראף. | ||
==נאכפאלגן== | ==נאכפאלגן== | ||
טראץ דעם אורטייל, האט ארי האלבערשטאם'ס מוטער, דבורה הלברשטאם, געפירט א פארצויגענע קאמף צו פארזיכערן אז דער אינצידענט זאל אפיציעל קלאסיפיצירט ווערן אלס א טעראר אטאקע און צו אויספארשן מעגליכע מיטארבעטער. אין 1999 האבן די יו. עס. דעפארטמענט אוו דזשאסטיס און די עף. בי. איי. אנגענומען צו עפענען אן אויספארשונג איבער באז, אבער די אויספארשונג האט נישט געברענגט קיין נייע אנדייטונגען וואס זענען פארבונדן מיט טעראריסטישע ארגאניזאציעס. ערשט אין 2000 האט א | טראץ דעם אורטייל, האט ארי האלבערשטאם'ס מוטער, דבורה הלברשטאם, געפירט א פארצויגענע קאמף צו פארזיכערן אז דער אינצידענט זאל אפיציעל קלאסיפיצירט ווערן אלס א טעראר אטאקע און צו אויספארשן מעגליכע מיטארבעטער. אין 1999 האבן די יו. עס. דעפארטמענט אוו דזשאסטיס און די עף. בי. איי. אנגענומען צו עפענען אן אויספארשונג איבער באז, אבער די אויספארשונג האט נישט געברענגט קיין נייע אנדייטונגען וואס זענען פארבונדן מיט טעראריסטישע ארגאניזאציעס. ערשט אין 2000 האט א פאראייניגטע שטאטן אטוירני אנגערופן די אטאקע "די קריימס פון א טעראריסט"{{הערה|{{NYT|Shaila K. Dewan|U.S. Decides '94 Attack On Hasidim Was Lone Act|2000/12/06/nyregion/us-decides-94-attack-on-hasidim-was-lone-act.html|דעצעמבער 6, 2000}}|כיוון=שמאל}}. | ||
אין 2005, נאך איבער זעקס יאר פון דרוק דורך די מוטער און אנדערע, האט דער | אין 2005, נאך איבער זעקס יאר פון דרוק דורך די מוטער און אנדערע, האט דער פאראייניגטע שטאטן [[יוסטיץ דעפארטמענט]] און די [[FBI]] אפיציעל רעקלאסיפיצירט דעם שיסעריי אלס אַן אקט פון טעראריזם{{הערה|[https://archives.fbi.gov/archives/about-us/partnerships_and_outreach/community_outreach/dcla/2009/newyork 2009 Director’s Community Leadership Awards New York Devorah Halberstam], FBI — New York City, NY}}. | ||
א דאנק אירע אנשטרענגונגען זענען אויך דורכגעפירט געווארן די ערשטע געזעצן קעגן טעראריזם אין [[ניו יארק]] סטעיט{{הערה|{{לינק|שרייבער=By LEON KRAIEM|קעפל=NYC marks 30 years since deadly attack on Brooklyn Bridge|זייטל=The Jerusalem Post|דאטום=מערץ 1, 2024|אדרעס=https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-789769}}}}. | א דאנק אירע אנשטרענגונגען זענען אויך דורכגעפירט געווארן די ערשטע געזעצן קעגן טעראריזם אין [[ניו יארק]] סטעיט{{הערה|{{לינק|שרייבער=By LEON KRAIEM|קעפל=NYC marks 30 years since deadly attack on Brooklyn Bridge|זייטל=The Jerusalem Post|דאטום=מערץ 1, 2024|אדרעס=https://www.jpost.com/diaspora/antisemitism/article-789769}}}}. | ||
| שורה 54: | שורה 54: | ||
דער ראמפּע ארויף צום ברוקלין בריק פון דער מאנהעטן געווידמעט געווארן אלס "ארי האלבערשטאם מעמאריאל רעמפּ" אין 1995<ref>{{Cite news|date=April 12, 1995|title=A Bridge Memorial to Slain Teen|pages=1247|work=New York Daily News|url=https://www.newspapers.com/article/daily-news-a-bridge-memorial-to-slain-te/134965589/|first=Donald|last=Bertrand|via=newspapers.com|access-date=November 10, 2023}}</ref><ref>{{NYT|Sam Roberts|How to Find the Bridge? First, Pay Your Respects|2009/12/28/nyregion/28signs.html|December 27, 2009}}</ref>. | דער ראמפּע ארויף צום ברוקלין בריק פון דער מאנהעטן געווידמעט געווארן אלס "ארי האלבערשטאם מעמאריאל רעמפּ" אין 1995<ref>{{Cite news|date=April 12, 1995|title=A Bridge Memorial to Slain Teen|pages=1247|work=New York Daily News|url=https://www.newspapers.com/article/daily-news-a-bridge-memorial-to-slain-te/134965589/|first=Donald|last=Bertrand|via=newspapers.com|access-date=November 10, 2023}}</ref><ref>{{NYT|Sam Roberts|How to Find the Bridge? First, Pay Your Respects|2009/12/28/nyregion/28signs.html|December 27, 2009}}</ref>. | ||
דבורה האלבערשטאם, ארי'ס מוטער, איז געווען די מיטגרינדערין פון דער 'אידישער קינדער-מוזעאום' אין [[קראון הייטס]], וועלכע איז געעפנט געווארן אין 1999 אויף ארי'ס נאמען און אנדענק{{הערה|[https://www.nyc.gov/html/om/html/99b/pr349-99.html Press Release Archives #349-99- MAYOR GIULIANI DELIVERS REMARKS AT GROUNDBREAKING CEREMONY FOR JEWISH CHILDREN'S MUSEUM]}}<ref name="WCBS">{{cite news |title=Mother Reflects On Terror Attack That Killed Ari Halberstam, 25 Years Later |url=https://www.audacy.com/wcbs880/articles/remembering-ari-halberstam-25-years-later |publisher=WCBS |date=1 March 2019}}</ref>, און זי דינט אלס דירעקטארין פון אויסערליכע אפּהאנדלונגען פון די מוזעאום. | |||
אין 2020 איז אין אנדענק פון ארי הלברשטאם אוועקגעשטעלט געווארן א מנורה ביים ברוקלין בריק. דבורה האט אומערמידליך געארבעט מיט די שטאט באאמטע צו פלאצירן די מנורה אין דעם צענטראלן און באדייטנדן ארט{{הערה|[https://chabadinfo.com/news/new-menorah-for-ari-halberstam-placed-at-the-brooklyn-bridge/ New Menorah for Ari Halberstam Placed at the Brooklyn Bridge - Chabadinfo.com], 2020}}. | אין 2020 איז אין אנדענק פון ארי הלברשטאם אוועקגעשטעלט געווארן א מנורה ביים ברוקלין בריק. דבורה האט אומערמידליך געארבעט מיט די שטאט באאמטע צו פלאצירן די מנורה אין דעם צענטראלן און באדייטנדן ארט{{הערה|[https://chabadinfo.com/news/new-menorah-for-ari-halberstam-placed-at-the-brooklyn-bridge/ New Menorah for Ari Halberstam Placed at the Brooklyn Bridge - Chabadinfo.com], 2020}}. | ||