בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,359
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
==היסטארישע באניץ== | ==היסטארישע באניץ== | ||
די קונסט פון ניצן מנעמאניק איז אַן אלטע זאך. אין דער תקופה ווען די תורה שבעל־פה איז נאך נישט געווען רעקארדירט אין שריפט, און איז געלערנט געווארן אויסווייניג, האבן סימנים געשפּילט א קריטישע ראלע אין פארזיכערן אז די הלכות און לערנונגען זאלן נישט פארגעסן ווערן. אבער, אפילו נאך דעם ווי דער | די קונסט פון ניצן מנעמאניק איז אַן אלטע זאך. אין דער תקופה ווען די תורה שבעל־פה איז נאך נישט געווען רעקארדירט אין שריפט, און איז געלערנט געווארן אויסווייניג, האבן סימנים געשפּילט א קריטישע ראלע אין פארזיכערן אז די הלכות און לערנונגען זאלן נישט פארגעסן ווערן. אבער, אפילו נאך דעם ווי דער תלמוד איז פארשריבן געווארן, האבן די זעלטנקייט פון די טעקסטן און דער מנהג פון לערנען אויסנווייניג וואס האט געהערשט אין די גאונישע ישיבות געמאכט עס נייטיג זיך צו באנוצן מיט מנעמאָנישע מיטלען. | ||
די חכמים האָבן געלייגט א גרויסן ווערט אויף דער ווירקזאמקייט פון מנעמאָניק ווי א הילף צו לערנען. [[רב חסדא]] אין בבל האט אנגעוויזן אז די תורה קען מען נאר קונה זיין דורך דער באנוץ פון סימנים, ברענגענדיג ווי א באווייז דעם פסוק "שימה בפיהם" ({{תנ"ך|דברים|לא|יט}}), ליינענדיג "סימנה" אנשטאט "שׂימה". רב תחליפא אין ארץ־ישראל האט ערקלערט אז אין ארץ־ישראל האבן זיי ארויסגעלערנט דעם זעלבן לערע פון דעם פסוק "הַצִּיבִי לָךְ צִיֻּנִים" ({{תנ"ך|ירמיהו|לא|כ}}), אויפווייזנדיג אז די "ציונים" באצייכענען מנעמאָניק{{הערה|{{בבלי|עירובין|נד|ב}}}}. דער פאקט אז ביי די בני יהודה האט זיך זייער לערנען געהאלטן בשעת די בני גליל האבן עס פארגעסן ווערט צוגעשריבן צו דעם וואס די ערשטע האבן זיך באנוצט מיט סימנים און די לעצטע נישט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | די חכמים האָבן געלייגט א גרויסן ווערט אויף דער ווירקזאמקייט פון מנעמאָניק ווי א הילף צו לערנען. [[רב חסדא]] אין בבל האט אנגעוויזן אז די תורה קען מען נאר קונה זיין דורך דער באנוץ פון סימנים, ברענגענדיג ווי א באווייז דעם פסוק "שימה בפיהם" ({{תנ"ך|דברים|לא|יט}}), ליינענדיג "סימנה" אנשטאט "שׂימה". רב תחליפא אין ארץ־ישראל האט ערקלערט אז אין ארץ־ישראל האבן זיי ארויסגעלערנט דעם זעלבן לערע פון דעם פסוק "הַצִּיבִי לָךְ צִיֻּנִים" ({{תנ"ך|ירמיהו|לא|כ}}), אויפווייזנדיג אז די "ציונים" באצייכענען מנעמאָניק{{הערה|{{בבלי|עירובין|נד|ב}}}}. דער פאקט אז ביי די בני יהודה האט זיך זייער לערנען געהאלטן בשעת די בני גליל האבן עס פארגעסן ווערט צוגעשריבן צו דעם וואס די ערשטע האבן זיך באנוצט מיט סימנים און די לעצטע נישט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | ||
| שורה 45: | שורה 45: | ||
די חכמים האָבן געהאַלטן אַז סימנים זענען אַן אַנטשיידענע הילף פאַרן זכּרון. רב חסדא האָט געזאָגט: "אין תורה נקנית אלא בסימנים". דער תּלמוד דערקלערט אַז די בני יהודה וואָס האָבן גענויקט אין זייער שפּראַך און האָבן געשטעלט סימנים, איז זייער תורה געבליבן ביי זיי, בשעת די בני גליל וואָס האָבן נישט גענויקט אין זייער שפּראַך און האָבן נישט געשטעלט סימנים, איז זייער תורה נישט געבליבן ביי זיי. | די חכמים האָבן געהאַלטן אַז סימנים זענען אַן אַנטשיידענע הילף פאַרן זכּרון. רב חסדא האָט געזאָגט: "אין תורה נקנית אלא בסימנים". דער תּלמוד דערקלערט אַז די בני יהודה וואָס האָבן גענויקט אין זייער שפּראַך און האָבן געשטעלט סימנים, איז זייער תורה געבליבן ביי זיי, בשעת די בני גליל וואָס האָבן נישט גענויקט אין זייער שפּראַך און האָבן נישט געשטעלט סימנים, איז זייער תורה נישט געבליבן ביי זיי. | ||
== | ==שפּעטערדיגע באניץ און מיינונגען== | ||
די גאונים און | די גאונים און פוסקי הלכה אין מיטל־אלטער האבן אויך באנוצט אזעלכע זאצן צו פאָרמולירן זייערע פסקים. אבער, מיט דער צייט, ווען דער תלמוד איז געווארן גאר פארשפּרייט, האבן געוויסע לומדים געזען ווייניגער תועלת אין די סימנים און האבן זיי אפילו פארמינערט. דער של"ה (רבי ישעיהו הורוויץ) האָט שטארק פּראטעסטירט דעם מנהג צו איגנארירן די סימנים אין תלמוד, און האט באשטאנען אז זיי האבן גרויסע מיסטישע רמזים{{הערה|{{ספריא|רבי ישעיה הורוויץ|שני לוחות הברית, תורה שבעל פה, כלל לשונות סוגיות, י"ג|Shenei_Luchot_HaBerit%2C_Torah_Shebe'al_Peh%2C_Kelal_Leshonot_Sugyot.13}}}}. | ||
אין שפּעטערדיגע רבנישע ליטעראַטור געפינען זיך אויך סימנים. די הלכות טריפות הייבן זיך אָן: "שמונה מיני טרפות הן וסימניך ד"ן חנ"ק נפ"ש" ({{שלחן ערוך|יורה דעה|כט|א}}). אַן אנדער ביישפּיל איז דער סימן יד שחט דם פאר די זיבן משקים: יין, דבש, שמן, חלב, טל, דם, מים ({{שלחן ערוך|אורח חיים|קנח|ד}}). דער סימן חיים ווערט גענוצט צו געדענקען די פיר וואָס זענען חייב צו מאכן ברכת הגומל: חבוש, יסורים, ים, מדבר ({{שלחן ערוך|אורח חיים|ריט|א}}). | |||
==פאַרבינדעטע באַגריפן== | ==פאַרבינדעטע באַגריפן== | ||
| שורה 53: | שורה 55: | ||
==ספרים== | ==ספרים== | ||
עס זענען פארהאן פארשידענע ספרי מנעמאָניק וואָס זענען געשריבן געוואָרן צוזאַמענצושטעלן און צו ערקלערן די סימנים אין תלמוד און אין שפּעטערדיגע הלכה־ווערק. צווישן זיי זענען: | עס זענען פארהאן פארשידענע ספרי מנעמאָניק וואָס זענען געשריבן געוואָרן צוזאַמענצושטעלן און צו ערקלערן די סימנים אין תלמוד און אין שפּעטערדיגע הלכה־ווערק. צווישן זיי זענען: | ||
* | * [[רבי דוד פארדו]], '''מאמר סימנין דרבנן''', הודפס בסוף חיבורו למנצח לדוד, סלוניקי תקכ"ה | ||
* רבי יעקב בריל, '''דורש לציון''', וינה תרכ"ב | * רבי יעקב בריל, '''דורש לציון''', וינה תרכ"ב | ||
* רבי חנוך בורנשטיין, '''סימנא מילתא''', פיוטרקוב תר"ע | * רבי חנוך בורנשטיין, '''סימנא מילתא''', פיוטרקוב תר"ע | ||