אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "תענית אסתר"

לויט ווי געשילדערט אין [[מגילת אסתר]], זענען די אידן זיך צוזאמגעקומען אינעם טאג פון [[י"ג אדר]], נאך וואס אחשוורוש האט זיי באפולמעכטיגט זיך צו באשיצן קעגן זייערע פיינט, און אפגעראכטן א קריג, אזויווי עס שטייט אין פסוק: {{ציטוטון|וּבִשְׁנֵים עָשָׂר חֹדֶשׁ הוּא חֹדֶשׁ אֲדָר בִּשְׁלוֹשָׁה עָשָׂר יוֹם בּוֹ... נִקְהֲלוּ הַיְּהוּדִים בְּעָרֵיהֶם בְּכָל מְדִינוֹת הַמֶּלֶךְ אֳחַשְׁוֵרוֹשׁ לִשְׁלֹחַ יָד בִּמְבַקְשֵׁי רָעָתָם}}{{הערה|{{תנ"ך|אסתר|ט|א}}}}. דער [[מדרש]] ערקלערט אז דאס לשון פון "נקהלו", ד.ה. זיך "צוזאמקומען", טוט אנדייטן אויף א פאסט-טאג וואס מ'האט דאן גוזר געווען אויפן טאג פונעם קריג{{הערה|שם=תנח|{{תנחומא|בראשית|ג}}}}{{הערה|שם=רשי|דאס איז אנדערש ווי רש"י, וואס טייטשט: "הכל נקהלו להנקם מאויביהם בין בשושן בין בשאר מקומות". {{בבלי|מגילה|ב|א|מפרש=רש"י|ד"ה=זמן קהלה לכל היא}}}}, וויבאלד ביי אידן איז געווען איינגעפירט אז אין טאג פון א שלאכט פאסט מען, אזויווי מען זעט אז [[משה רבינו]] האט מתקן געווען א תענית ווען די אידן האבן מלחמה געהאלטן מיט [[עמלק]]. לויט טייל ראשונים, איז "תענית אסתר" באשטימט געווארן אינעם טאג פון י"ג אדר, אלס אנדענק צו יענעם תענית{{הערה|שם=רת|[[רבינו תם]], געברענגט אין [[רא"ש]], מסכת מגילה, [[S:רבינו_אשר_על_הש"ס/פסקי_הרא"ש/מגילה/פרק_א|פרק א', סימן א']]}}.

 

לויט אנדערע, איז דער תענית באשטימט געווארן אלס אנדענק צו די דריי טעג וואס די אידן האבן געפאסט מיט א יאר פריער, אויפן פארלאנג פון [[אסתר המלכה]], איידער זי איז אריין צו אחשוורוש'ן{{הערה|{{רמב"ם|תעניות|ה|ה}}, לויטן {{טור|אורח חיים|תרפו|מפרש=בית חדש}}}}. טראצדעם וואס דעמאלטס האט מען געפאסט אין חודש [[ניסן]], פאסט מען היינט אין [[אדר]], ווייל אין ניסן טאר מען נישט פאסטן. אין [[מסכת סופרים]] ווערט טאקע געברענגט אז עס איז געווען א מנהג צו פאסטן דריי טעג, אזויווי דאן ביי דער מעשה פון פורים. מען פלעגט זיי אבער פאסטן צעשפרייט ("פרודין") אין די טעג בעפאר פורים: [[מאנטאג]], [[דאנערשטאג]] און מאנטאג, און נישט "רצופין"{{הערה|שם=סופרים|{{מסכת קטנה|סופרים|יז|ד}}, {{מסכת קטנה|סופרים|כא|א|ב'}}}}. דער [[אליה רבה]]{{הערה|[[רבי אליהו שפירא]], '''אליה רבא''', סימן תרפ"ו, סעיף קטן ח'}} ברענגט אין נאמען פון [[ריב"ש]]{{הערה|[[רבי יצחק בר ששת]], '''שו"ת הריב"ש''', סימן תט"ז}} אז לויט ווי ס'זעט אויס אין [[מדרש תהלים]]{{הערה|[[S:מדרש_תהלים_כב|מזמור כ"ב]]: "יכול יהו צמים שלשה ימים ושלשה לילות ולא היו מתים? אלא, מפסיק מבעוד יום."}}, זענען די פאסט-טעג אין צייט פון דער גזירה אויך געווען צעשפרייטע; ווידעראום די שיטה פונעם [[תלמוד בבלי|בבלי]]{{הערה|{{בבלי|יבמות|קכא|ב}}}} איז קלאר אז מען האט דעמאלטס געפאסט דריי טעג ברציפות. דער [[בית יוסף]] זאגט אז היינטיגע צייטן פאסט מען נישט די תעניתים, כדי נישט צו פארשווערן אויפן ציבור{{הערה|שם=בית יוסף|{{טור|אורח חיים|תרפו|מפרש=בית יוסף}}}}.

 

דער [[כף החיים]]{{הערה|[[רבי יעקב חיים סופר]], '''[[כף החיים]]''', סימן תרפ"ו, סעיף קטן ח'}} ברענגט פונעם [[מגיד מישרים (ספר)|מגיד מישרים]]{{הערה|[[רבי יוסף קארו]], '''[[מגיד מישרים (ספר)|מגיד מישרים]]''', פרשת ויקהל, מהדורא קמא, אור י"ג לאדר השני}}, אז מען פאסט כדי מכניע צו זיין דעם קטרוג פונעם [[שטן]] אויף דעם וואס די אידן עסן און טרינקען זיך אן אום [[פורים]].

 

דער [[משנה ברורה]] שרייבט אז דער ציל פונעם פאסט טאג איז "כדי צו געדענקען אז השי"ת זעט און הערט יעדן מענטש אין צייט פון נויט, אויב וועט ער פאסטן און זיך צוריקקערן צום באשעפער מיטן גאנצן הארץ, אזויווי ער האט געטון אין יענער צייט"{{הערה|{{משנה ברורה|תרפו|ב}}}}.

אין "מגילת תענית" איז י"ג אדר באצייכנט אלס "יום ניקנור", צו פייערן דעם זיג פון [[יהודה המכבי]] איבער די יווני'שע קרעפטן אין שפיץ פון [[ניקנור]], אין שנת {{לינק צו אידיש יאר|3600}} אדער {{לינק צו אידיש יאר|3623}}{{הערה|[[מגילת תענית]], [[S:מגילת_תענית_יב#יג|פרק י"ב, י"ג]], ווערט געברענגט אין {{ירושלמי|תענית|ב|יג}}, און אין {{בבלי|תענית|יח|ב}}}}. אין צייט פון בית המקדש, האט מען נישט געטארט פאסטן אין די טעג אויסגערעכנט אין מגילת תענית, וואס רעכנט אויך אריין י"ג אדר. אין מסכת סופרים שטייט אז אין [[ארץ ישראל]] פלעגט מען פאסטן נאך פורים, צוליב "יום נקנור" און "יום טוריינוס" (וואס געפאלט י"ב אדר){{הערה|שם=סופרים}}. דאס שטימט גוט מיט דער שיטה אז דער תענית פון י"ג ניסן איז הערשט איינגעפירט געווארן שפעטער. אבער די אנדערע ראשונים האלטן אז תענית אסתר איז אן אויסנאם, און די תקנה צו פאסטן דאן איז אנגעגאנגען אויך איידער דעם חורבן ווייל עס איז א פריערדיגע תקנה{{מקור}}.

תענית אסתר גייט אן אין י"ג אדר (אין אן [[עיבור יאר]], אדר שני). ווען י"ג פאלט אין שבת{{הערה|אין ארום 31.9% פון אלע יארן, לויט דער [[אידישער לוח|באשטימטער לוח]], אין די יארן [[בחג יאר|בחג]], [[זשג יאר|זשג]], [[השג יאר|השג]], [[זחג יאר|זחג]]}} פעדערט מען דאס פאסטן צו דאנערשטאג, י"א אדר, אנדערש ווי א געווענליכע פאסט טאג וואס מען שטופט אפ דאס פאסטן אויף זונטאג, וויבאלד תענית אסתר מוז זיין פאר [[פורים]]{{הערה|1={{רמב"ם|תעניות|ה|ה}}}}. [[פרייטאג]] פאסט מען אויך נישט, ווייל מען פלעגט אין תענית אסתר זאגן אסאך [[סליחות]] און תחנונים, און ערב שבת איז נישט דא קיין צייט דערפאר{{הערה|שם=בית יוסף}}{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תרפו|א}}}}. אין [[פרובאנס]] איז יא געווען דער מנהג צו פאסטן [[פרייטאג]]{{הערה|מגן אבות למאירי, ענין כ"ג}}.

דער [[רמ"א]] נעמט אן להלכה ווי דער שיטה אז תענית אסתר איז בלויז א שפעטערע מנהג, און דערפאר זענען די הלכות גרינגער ווי די פיר תעניתים וואס מען האט מתקן געווען נאכן [[חורבן]]; מעוברות מניקות, און שוואכע מענטשן, און אפי' די מיט אויגן־ווייטאג, זענען פטור פון פאסטן{{הערה|רמ"א {{שוע|אורח חיים|תרפו|ב|אן=נאמען}}; [[ב"ח]] אורח חיים סימן תרפ"ו אות ב}}.