אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אגרת השבת"

| דאטום פון ערשטער אויסגאבע = [[ליווארנא]] ה'ת"ר אין 'מבחר מאמרים'.

| וויקיטעקסט = {{ויקיטקסט|אגרת השבת}}

| היברובוקס = {{היברובוקס|2=33117|3=33117|page=118}}

דער אבן עזרא איז אריבער א שטורמיש לעבן וואס האט געברענגט דערצו אז ער איז אלץ געווען אונטערוועגנס, גייענדיג פון איין לאנד צום צווייטן. אין יעדן ארט וואו ער איז אנגעקומען האט ער מרביץ תורה געווען פאר תלמידים, און געשריבן חיבורים אויף פארשידענע מקצועות התורה. זיין ערשטע וואנדערונג האט פאסירט אין דער תקופה ווען די [[איסלאם|מוסולמענער]] האבן געשטעלט א ווידערשטאנד און איבערגענומען די מאכט אין [[שפאניע]], צווינגנדיג אים צו פארלאזן זיין געבורט-שטאט טאלעדא, פון וואו ער איז אנגעקומען קיין [[רוים]], איטאליע.

דער אבן עזרא איז מעיד אויף זיך אינעם ספר: "דער אויבערשטער אליין ווייסט אז איך האב נישט פארפאסט דעם ספר כדי צו ווייזן מיין קלוגשאפט, אז עס זענען מיר אנטפלעקט געווארן סודות התורה מיט וועלכע איך קען זיך שטאלצירן, אדער צו אפענטפערן אויף די פריערדיגע, ווייל איך ווייס אז זיי זענען געווען גרעסערע חכמים און גרעסערע יראי ה' ווי מיר, און אויך אין דעם דור זענען דא אסאך וואס זענען גרעסערע חכמים פון מיר. נאר איך האב דאס פארפאסט לכבוד א נדיב וועלכער האט געלערנט ביי מיר אין די ספרים וואס איך האב פארפאסט, און פון גרויס ליבע צו אים האב איך אים געשריבן א ספעציעלן חיבור אויף דעם מנין המצוות, ווייל איך האב געזען אז ער איז א מענטש וואס האט ליב דעם אמת, און ער איז א גרויסער ירא שמים".

פאלגנד איז די שילדערונג פונעם אבן עזרא'ס חלום און אן איבערזעצונג פון דעם אגרת השבת, ווי געשריבן דורכ'ן אבן עזרא אליין:<blockquote>ס'איז געווען אינעם יאר פיר טויזנט ניין הונדערט און ניינצן (ד'תתקי"ט) אינמיטן נאכט פון שבת דעם פערצנטן טאג אין חודש טבת, ווען איך, אברהם הספרדי וואס ווערט גערופן אבן עזרא, בין געווען אין א שטאט אויפ'ן אינזל וואס ווערט גערופן "דער עק פון דער וועלט"{{הערה|אין ספר '''ישועות משיחו''', פון הגאון [[רבי יצחק אברבנאל]], שטייט אז דער אינזל קצה הארץ איז דאס לאנד אינלטייר"ה – ענגלאנד.}} וואס געפינט זיך אין דער זיבעטער יבשה פון דער באוואוינטער וועלט (דער אבן עזרא האט דאס געשריבן זייענדיג אין לאנדאן, וואס געפינט זיך אין ענגלאנד, וועלכע איז אן אינזל נעבן אייראפע), און איך בין געשלאפן א זיסן שלאף.

מיטאמאל האב איך געזען אין חלום ווי עס שטייט קעגן מיר א מלאך וואס קוקט אויס ווי א מענטש, אין זיין האנט האלט ער א פארמאכטן בריוו, און ער רופט זיך אן צו מיר, "נעם דעם בריוו וואס דער שבת האט דיר געשיקט." איך האב מיך געבוקט צום אויבערשטן און געבענטשט דעם אויבערשטן וועלכער האט אונז געגעבן דעם שבת, וואס ער האט מיך מכבד געווען מיט אזא כבוד [אז איך זאל באקומען א בריוו פונעם שבת]. איך האב אנגעכאפט דעם בריוו מיט ביידע הענט, עס געעפנט מיט א שמחה, און אנגעהויבן ליינען.

|רוחב = auto

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

דער שליח פונעם שבת האט אויסגערופן צו מיר: "ס'איז דערציילט געווארן פאר'ן שבת אז דיינע תלמידים האבן נעכטן געברענגט צו דיין הויז ספרים פירושים אויף דער תורה, און דארט שטייט אז מ'מעג מחלל זיין די נאכט פון שבת. דעריבער גארטל אן דיינע לענדן פאר'ן כבוד פון שבת, מלחמה צו האלטן א תורה'דיגע מלחמה מיט די פיינט פונעם שבת און נישט שוינען קיינעמס כבוד!"

איינע פון די סעקטעס ווערט דערמאנט אין די נאטיצן פונעם רייזענדער רבי בנימין פון טודילה, וואו ער דערציילט אז ארומפארנדיג איבער די גריכישע טעריטאריעס איז ער אנגעקומען צו א שטאט "דופרוס", וואו ער האט אנגעטראפן א גרויסע קהילה פון אידן מיט רבנים. אויך האט ער דארט באגעגנט א סעקטע פון מינים און אפיקורסים וועמען די אידן טוען דערווייטערן, און זיי היטן נאר שבת אינדערפרי און די נאכט צו [[זונטאג]].

{{להשלים|נושא=אידישקייט|נושא2=ליטעראטור}}

אין טייל אחרונים טרעפט מען א מהלך, אז ביז [[מתן תורה]] איז דער נאכט טאקע באמת געגאנגען נאך דעם טאג, און נאר פון מתן תורה און ווייטער טוישט זיך דער דאטום פון אנהייב נאכט{{הערה|[[רבי פנחס הורוויץ]], אין [[ספר המקנה]] אויף קידושין לז, ב, און אין פנים יפות אויף שמות יא, ב.}}. לויט דעם קען מען אויך פארענטפערן דעם רשב"ם, אז ביים וועלט באשאף זענען די טעג געווארן גערעכנט אנדערש ווי מיר ציילן זיי היינט{{הערה|[[רבי דוד צבי האפמאן]]}}.{{ביאור|לויט'ן המקנה און רד"צ האפמאן, איז די נאכט טאקע באמת געגאנגען נאכ'ן טאג בעפאר מתן תורה, און עס איז דאן געגעבן געווארן די הלכה צו טוישן דעם אויסשטעל. אביסל אנדערש ערקלערט [[רבי יעקב קאמינעצקי]], אין אמת ליעקב על התורה, אז אדם הראשון איז באשאפן געווארן בייטאג און דעריבער האבן מענטשן געציילט זייערע טעג פון אינדערפרי, ביז ווען מענטשן האבן געלערנט די פרטים פון מעשה בראשית ביי קבלת התורה און עס איז קלאר געווארן אז דער דאטום האט זיך באמת שוין פון אלעמאל אן געטוישט ווען דער נאכט איז צוגעפאלן. זעט אויך קובץ אור ישראל (מאנסי) נט, עמוד רכד.}}.

אין א פרישן שטיקל וואס איז אנטדעקט געווארן פון פירוש הרשב"ם {{הערה|{{תנ"ך|בראשית|א|לא|מפרש=רשב"ם}}}}, שטייט אבער ארויס אז די מנוחה פון שבת האט זיך שוין אנגעהויבן פון פרייטאג צונאכטס, ווייל השי"ת האט שוין דאן גערוט פון באשאף{{הערה|זעט קובץ פליטת סופרים - חצי גבורים ח, עמוד תקמה}}. לויט דעם האט דער פירוש פון רשב"ם גארנישט געטוישט אויף קדושת שבת למעשה.

== אויטענטישקייט ==

נאך וואס דער שלחן ערוך האר"י איז פארשפרייט געווארן זענען אבער געווען גדולי ישראל וועלכע האבן אפגעלייקנט דעם ניי-געדרוקטן 'אגרת השבת', אז דאס איז זיכער נישט פונעם אבן עזרא, ווי דער חיד"א ברענגט אין 'שם הגדולים'{{הערה|אות א'}}.

 

רבי יצחק יעקב פון ביאלא איז געווען מורא'דיג מקושר מיט קדושת השבת. ער האט אמאל ערקלערט אז דאס איז וויבאלד ער איז געבוירן אין שבת, י"ד טבת, דער טאג וואס די שבת האט געשיקט דעם בריוו צום אבן עזרא{{מקור}}.

אין תשנ"ב האט [[מרדכי בן דוד]] ארויסגעגעבן דעם אלבום '[[משיח (אלבום)|משיח]]' וואו ער זינגט א ניגון 'אני שבת' אויף די ווערטער פונעם אגרת, פארפאסט דורך [[יוסי גרין]]{{הערה|{{יוטיוב|Yh14QI_ybq0|מרדכי בן דוד|שם=אני שבת|סוג=ניגון}}}}.

== ביבליאגראפיע ==

* הרב ב. שרייבער, "א דעלעגאציע פונעם שבת אין לאנדאן", [[אינטערעסאנט]], חשון תשפ"ב

* {{היברובוקס||אגרת השבת|33117|געדרוקט סוף 'מבחר המאמרים' לרבי נתן בן שמואל הרופא|page=118}}

[[קאַטעגאָריע:שבת]]

[[קאַטעגאָריע:ספרי ראשונים]]

[[קאַטעגאָריע:דיכטונג]]