אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:רבי דוד משה אברהם פון ראהאטין"

קיין רעדאגירונג באמערקונג
(תיקון קישור לפירושונים)
אין תקציר עריכה
שורה 7: שורה 7:


פון די גראמען אין די הקדמה צו זיין ספר לערנען מיר אביסל וועגן זיין שווערן פינאנציעלן מצב. ער איז אבער געווען באקאנט מיט זיין גרויסקייט און זיין בקיאות אין אלע טיילן פון דער תורה, און איז גערופן געווארן דינען אלס רב אינעם קליינעם גאליציענער שטעטל, ראהאטין, וואס איז אינעם לעמבערגער גובערניע. דארט האט ער מרביץ תורה געווען און גע'דאגה'ט אויף די רוחניות פון די שטאט, פון בערך ת"צ ביז זיין פטירה אין תק"י. די גדולים פון זיין דור האבן אין אים דערקענט אלס אד"ם גדול, ווי עס זעט זיך אויס פון די בריוון און שו”ת קארעספּאנדענץ וואס ער האט געהאט מיט זיי. ער איז נפטר געווארן י"ח חשון תק"י, און ער ליגט אין ראהאטין.
פון די גראמען אין די הקדמה צו זיין ספר לערנען מיר אביסל וועגן זיין שווערן פינאנציעלן מצב. ער איז אבער געווען באקאנט מיט זיין גרויסקייט און זיין בקיאות אין אלע טיילן פון דער תורה, און איז גערופן געווארן דינען אלס רב אינעם קליינעם גאליציענער שטעטל, ראהאטין, וואס איז אינעם לעמבערגער גובערניע. דארט האט ער מרביץ תורה געווען און גע'דאגה'ט אויף די רוחניות פון די שטאט, פון בערך ת"צ ביז זיין פטירה אין תק"י. די גדולים פון זיין דור האבן אין אים דערקענט אלס אד"ם גדול, ווי עס זעט זיך אויס פון די בריוון און שו”ת קארעספּאנדענץ וואס ער האט געהאט מיט זיי. ער איז נפטר געווארן י"ח חשון תק"י, און ער ליגט אין ראהאטין.
===טעטיגקייט קעגן כת ש"ץ===
אין זיין צייט איז די וועלט נאך געווען אונטער דער חורבן פון כת ש"ץ און זיינע נאכפאלגער, ווען איינער פון זייערע קווארטירן איז געווען אין דער שטאט ראהאטין{{הערה|זעט וואס ר' אד"ם שרייבט אין "פתיחתא דספרא" פון 'מרכבת המשנה': "קמה אלומתם גם נצבה, ניצב לרב עמים רב החובל ומזיק ברשות הרבים, קולו כנחש ילך מרים כשופר קולו, פיו מצופה זהב ידיו ידות לטומאה, קושר לשחת מפסיק הפסקה דאורייתא רגלו רגל גאוה רגל מועדת בחיצי נזק צרורות, יושבי אקרפיטא תלתא ברמות רוחא אלהי כסף ואלהי זהב, בריך רחמנא דכספיה לאבדון וטמיון בהאי עלמא דתקיף ליה טובא אחריתם לענה. וזה ימים לא כביר חגרו עוז גדולי ישראל חקרי לב להרים המכשלה הזאת, תזרח השמש יאספון ואל מעונתם ירבצון יצא אדם לפעלו ולעבודתו עדי עורף".}}. און טאקע, אלס דער רב פון שטאט, האט ער זיך געשלאגן מיט זיי, און ווי זיינע אייניקלעך, די אַרויסגעבער, דערציילן אין דער הקדמה צו זיין ספר אַז זיי האָבן געהערט פון זייערע עלטערן, אז ר' דוד משה אברהם האט געקעמפט מיט דער כת שבתי־צבי און ער האט פארטריבן אלישע פון ראהאטין "ביז דער פארשאלטענער פאררעטער האט זיך גע'שמד'ט און איז ארויס פון אידישן דת", און דער בעש"ט איז אליין געקומען צו אים און האט אים געזאגט, אז מען האט אים געשיקט פון הימל אים צו באדאנקן{{הערה|"ויען אשר הגאון המחבר ז"ל נלקח מאתנו זה רבות בשנים, אמרנו נספרה נא לאחינו אשר בדורינו קצת מגדולת המחבר אשר אבותינו ספרו לנו ששמעו מאבותיהם, אשר הגאון המחבר ז"ל קנא לאלקיו ויכפר על בני ישראל בקנאו את קנאתו קנאת ד' צבאות בעת אשר קם עלינו אדם רשע נצר זדון מכת הארורה ש"צ שר"י, והאחרון שבהם אחרי נפלו בהויכוח לפני השרים בק"ק לבוב, להבדיל בין הטמא ובין הטהור הגאון מופה"ד מוה' חיים כהן רפאפורט ז"ל בצירוף הגאון מופת הדור מוהר"ר נטע אשכנזי אבד"ק ראזדעל, הארור הנוכל בא לעירינו להסית את ישראל ללב הטועים, וקם עליו הגאון המחבר ז"ל ויקח רמח בידו ומסר נפשו על זה להכותו לרדפו עד חרמה, והנוכל הזה הטה את מושל העיר להיות בעזרו לגרש את הרב האב"ד מעירו, והוא שם נפשו בכפו ולא חשך עצמו מהכותו ולהדפו בכל כחו אשר לא יוכל להטות את ישראל ללכת אחריו, והשי"ת היה בעזרו עד אשר הנוכל הארור המיר ויצא מדת ישראל ואז כלתה אליו הרעה ולא יכול עוד להסית לשום בר ישראל… והנה זקינינו ספרו לנו אשר אבותיהם ספרו להם, כי הקדוש מרן הבעש"ט זללה"ה בא אליו בכבודו ובעצמו להודיעהו כי על ידו שלחו לו מן השמים להחזיק לו טובה וחנות על קנאתו קנאת ד' צבאות הנ"ל כמאמר הכתוב למרע"ה בעת קנאת פנחס בן אלעזר בן אהרן הכהן 'לכן אמור הנני נותן לו את בריתי שלום', ופרש"י ז"ל כאדם המחזיק טובה וחנות למי שעשה לו טובה. וגודל חכמתו וצדקתו עד היום יגידו כאשר קבלו מאבותיהם."}}.
אַזוי שרייבט הרב אורי זאב סאָלאַט, אַז דער מחבר איז געווען אַן "איש אלקים קדוש", און ער איז דער מענטש, וואָס האָט געקעמפט מיט זיין שווערד קעגן דער גרופּע שלעכטע מענטשן, ביז ער האָט זיי אינגאַנצן פאַרניכטעט; דאָס זענען די רשעים און טמאים, וואָס זענען געווען אָנהענגער פון דעם רשע שבתי־צבי, או וואָס אין דער שפּיץ איז געשטאַנען אלישע, שם רשעים ירקב, וועלכער האָט געוואוינט אין ראָהאַטין און מען האָט אים גערופן אלישע פון ראָהאַטין… און פון מיין רבין ר' יוסף שאול נאַטאַנזאָן האָב איך געהערט דערציילן וועגן דעם הייליקן מחבר וואונדערלעכע זאַכן, ווי עס האָבן וועגן אים דערציילט אונדזערע הייליקע עלטערן"{{הערה|1="אשר לחם בזרועו… עם חבר מרעים והניף חרבו, חגר ה' ויכם עד חרמה, הלוי המה הרשעים הטמאים אשר אחזו דרכם דרך רשע ש"צ ימ"י, ובראשם הרשע החוטא אלישע שר"י אשר קננו אז בעיר ראָהאַטין ונקרא אלישע מראָהאַטין … ומפּי מורי מואהר"ב רי"ש נאַטאַנזאָן שמעתי על המחבר הקדוש הזה נוראות, כאשר ספּרו לנו אבותינו הקדושים …"}}.
וועגן דעם באזוך פונעם בעל-שם-טוב ביי אים, לייגט דער ארויסגעבער רבי יהודה ראטן פון סטרעטן צו: "איך האָב געהערט פון אונזערע זיידעס, וואָס זייערע עלטערן האבן זיי דערציילט, אז דער בעל־שם־טוב איז געקומען באזוכן דעם בעל המחבר פון ספר 'מרכבת המשנה', איידער ער איז נפטר געווארן, און ער האט אים באדינט ווי מען באדינט א תלמיד־חכם. און דער בעש"ט האָט געזאגט צו אים: בענטש מיך. ער האָט ארויפגעלייגט אויף אים זיינע הענט און האט אים געבענטשט. און דערנאך, ווען דער בעש"ט איז אוועקגעגאנגען, האט ער געזאגט, אז דער רב וועט מסתמא נפטר ווערן, ווייל איך האב געזען ווי די פּמליא של מעלה איז ארויס אים אנטקעגנצוגיין, און איך האב געהערט, אז די הייליגע אין זיין דור האבן אים גערופן 'אדם'"{{הערה|שמעתי מפּי זקנינו, אשר אבותיהם ספּרו להם, כי הבעש"ט זלה"ה טרם נלקח ארון האלוקים, בעל המחבר, למרום בא לפניו לבקרו ולשמשו בשימוש תלמידי־חכמים. ואמר הבעש"ט להרב המחבר: רבי, ברכני. וסמך שתי ידיו עליו וברכו. ואחרי אשר הלך מאתו לדרכו, אמר הבעש"ט זלה"ה שמע מינה נח נפשיה דרב, כי ראיתי פּמליא של מעלה יצאו לקראתו. ושמעתי כי הקדושים אשר בדורו קראוהו בשם ר' אדם…"}}.


==ווערק==
==ווערק==
שורה 12: שורה 19:
דאס ספר האט הסכמות פון הרב ר' חיים כהן ראַפּאָפּאָרט, אַבדק"ק לעמבערג, און ר' יצחק לאַנדאָ, רב הגליל פון לעמבערג, ווי אויך האט דער מוציא לאור באקומען הסכמה-בריוון פון דעם גאון הרב ר' יוסף שאול נאַטאַנזאָן פון לעמבערג און פון [[רבי ישכר דוב רוקח (ערשטער)|רבי ישכר דוב פון בעלזא]].
דאס ספר האט הסכמות פון הרב ר' חיים כהן ראַפּאָפּאָרט, אַבדק"ק לעמבערג, און ר' יצחק לאַנדאָ, רב הגליל פון לעמבערג, ווי אויך האט דער מוציא לאור באקומען הסכמה-בריוון פון דעם גאון הרב ר' יוסף שאול נאַטאַנזאָן פון לעמבערג און פון [[רבי ישכר דוב רוקח (ערשטער)|רבי ישכר דוב פון בעלזא]].
אלע גאונים שרייבן אין די הסכמות גאר גרויס וועגן דעם גאון און מקובל ר' דוד משה אברהם.
אלע גאונים שרייבן אין די הסכמות גאר גרויס וועגן דעם גאון און מקובל ר' דוד משה אברהם.
אַזוי שרייבט הרב אורי זאב סאָלאַט, אַז דער מחבר איז געווען אַן "איש אלקים קדוש", און ער איז דער מענטש, וואָס האָט געקעמפט מיט זיין שווערד קעגן דער גרופּע שלעכטע מענטשן, ביז ער האָט זיי אינגאַנצן פאַרניכטעט; דאָס זענען די רשעים און טמאים, וואָס זענען געווען אָנהענגער פון דעם רשע שבתי־צבי, או וואָס אין דער שפּיץ איז געשטאַנען אלישע, שם רשעים ירקב, וועלכער האָט געוואוינט אין ראָהאַטין און מען האָט אים גערופן אלישע פון ראָהאַטין... און פון מיין רבין ר' יוסף שאול נאַטאַנזאָן האָב איך געהערט דערציילן וועגן דעם הייליקן מחבר וואונדערלעכע זאַכן, ווי עס האָבן וועגן אים דערציילט אונדזערע הייליקע עלטערן"{{הערה|1="אשר לחם בזרועו... עם חבר מרעים והניף חרבו, חגר ה' ויכם עד חרמה, הלוי המה הרשעים הטמאים אשר אחזו דרכם דרך רשע ש"צ ימ"י, ובראשם הרשע החוטא אלישע שר"י אשר קננו אז בעיר ראָהאַטין ונקרא אלישע מראָהאַטין ... ומפּי מורי מואהר"ב רי"ש נאַטאַנזאָן שמעתי על המחבר הקדוש הזה נוראות, כאשר ספּרו לנו אבותינו הקדושים ..."}}.
אויך זיינע אייניקלעך דערציילן, אַז זיי האָבן געהערט פון זייערע עלטערן, אַז ר' דוד משה אברהם, דער ראָהאַטינער רב, האָט געקעמפט מיט דער כת שבתי־צבי און ער האָט פאַרטריבן אלישע פון ראָהאַטין... "ביז דער פאַרשאָלטענער פאַררעטער האָט זיך געשמדט און איז אַרויס פון אידישן דת"{{הערה|"עד אשר הנוכל הארור המיר ויצא מדת ישראל ..."}}.
----
דער זעלבער הקדמה פון די אייניקלעך פון גאון ר' דוד משה אברהם צו דעם ספר "מרכבת המשנה" ווערן מיר געוואויר, אַז ר' ישראל בעל־שם־טוב איז געווען ביי דעם גאון און מקובל פון ראָהאַטין. דאָרט שטייט געשריבן:
"מרן הבעש"ט זלה"ה בא אליו בכבודו ובעצמו להודיעהו כי על ידו שלחו מן השמים להחזיק לו טובה..." (דער בעש"ט איז אַליין געקומען צו אים און האָט אים געזאָגט, אַז מען האָט אים מודיע געווען פון הימל, אַז דורך אים קאָן ער געהאָלפן ווערן...)
אויך דער אַרויסגעבער פן דעם "מרכבת המשנה" שרייבט{{הערה|1="שמעתי מפּי זקנינו, אשר אבותיהם ספּרו להם, כי הבעש"ט זלה"ה טרם נלקח ארון האלוקים, בעל המחבר, למרום בא לפניו לבקרו ולשמשו בשימוש תלמידי־חכמים. ואמר הבעש"ט להרב המחבר: רבי, ברכני. וסמך שתי ידיו עליו וברכו. ואחרי אשר הלך מאתו לדרכו, אמר הבעש"ט זלה"ה שמע מינה נח נפשיה דרב, כי ראיתי פּמליא של מעלה יצאו לקראתו. ושמעתי כי הקדושים אשר בדורו קראוהו בשם ר' אדם..."}}:
"איך האָב געהערט פון אונדזערע זיידעס, וואָס זייערע עלטערן האָבן זיי דערציילט, אַז דער בעל־שם־טוב איז געקומען באַזוכן דעם בעל המחבר פון ספר 'מרכבת המשנה', איידער ער איז נפטר געוואָרן, און ער האָט אים באַדינט ווי מען באַדינט אַ תלמיד־חכם. און דער בעש"ט האָט געזאָגט צו אים: בענטש מיך. ער האָט אַרויפגעלייגט אויף אים זיינע הענט און האָט אים געבענטש. און דערנאָך, ווען דער בעש"ט איז אַוועקגעגאַנגען, האָט ער געזאָגט, אַז דער רב וועט מסתמא נפטר ווערן, ווייל איך האָב געזען ווי די פּמליא של מעלה איז אַרויס אים אַנטקעגנצוגיין, און איך האָב געהערט, אַז די הייליקע אין זיין דור האָבן אים גערופן 'אָדם".


==אלס רבי אדם בעל שם==
==אלס רבי אדם בעל שם==