בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
|||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
|תקופת התרחשות = [[שיבת ציון]] | |תקופת התרחשות = [[שיבת ציון]] | ||
}} | }} | ||
'''{{מנוקד|מְגִילַּת אֶסְתֵּר}}''', אפט גערופן בלויז '''מגילה''', איז איינס פון די [[חמש מגילות|פינף מגילות]] אין [[כתובים]]. די מגילת אסתר דערציילט די געשיכטע פון דער ישועה פון די אידן פון דער [[פערסישע אימפעריע|פּערסישער אימפעריע]]. צום סוף פון די מגילה ווערט דערציילט, אז לזכר די נס איז באשטימט געווארן דער יום-טוב [[פורים]] | '''{{מנוקד|מְגִילַּת אֶסְתֵּר}}''', אפט גערופן בלויז '''מגילה''', איז איינס פון די [[חמש מגילות|פינף מגילות]] אין [[כתובים]]. די מגילת אסתר דערציילט די געשיכטע פון דער ישועה פון די אידן פון דער [[פערסישע אימפעריע|פּערסישער אימפעריע]] דורך מרדכי היהודי און אסתר המלכה. צום סוף פון די מגילה ווערט דערציילט, אז לזכר די נס איז באשטימט געווארן דעם טאג י"ד (אדער ט"ו) אדר אלס דער יום-טוב [[פורים]] אין וועלכע די מגילה ווערט געליינט אין שול. בלויז מגילת אסתר ווערט גערופן אין חז"ל "מגילה"{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|יד|ב}}}}. | ||
== אינהאלט == | == אינהאלט == | ||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
אחשורוש העכערט דעם ראנג פון זיין מיניסטער [[המן האגגי]] (אפּשטאמלינג פון [[אגג]] קעניג פון עמלק; {{תנ"ך|שמואל א|טו}}) העכער זיינע אנדערע שרים, און אויפ'ן באפעל פון קעניג ביקט זיך יעדער אינעם הויף צו המן. מרדכי האט זיך אבער, צוליב זיין אידישקייט, נישט געקניט אדער געביקט. אין כעס אויף די חוצפה מאכט המן אפ צו פארטיליגן מרדכי און דאס גאנצע אידישע פאלק אלס נקמה. המן ווארפט [[גורל]] אויף וועלכע טאג דאס זאל ווערן אויסגעפירט, און עס קומט אויס דעם דרייצנטן פון חודש אדר. | אחשורוש העכערט דעם ראנג פון זיין מיניסטער [[המן האגגי]] (אפּשטאמלינג פון [[אגג]] קעניג פון עמלק; {{תנ"ך|שמואל א|טו}}) העכער זיינע אנדערע שרים, און אויפ'ן באפעל פון קעניג ביקט זיך יעדער אינעם הויף צו המן. מרדכי האט זיך אבער, צוליב זיין אידישקייט, נישט געקניט אדער געביקט. אין כעס אויף די חוצפה מאכט המן אפ צו פארטיליגן מרדכי און דאס גאנצע אידישע פאלק אלס נקמה. המן ווארפט [[גורל]] אויף וועלכע טאג דאס זאל ווערן אויסגעפירט, און עס קומט אויס דעם דרייצנטן פון חודש אדר. | ||
דאן איבערצייגט ער דעם קעניג אז די אידן זענען א | דאן איבערצייגט ער דעם קעניג אז די אידן זענען א ווידערשפּעניג פאלק וואס מען דארף פארטיליגן, און ער איז גרייט צו געבן 10,000 שטיק (טאלענטן) זילבער פאר'ן קעניג'ס שאצקאמערן. אחשורוש שטימט צו און געט איבער זיין רינג פאר המן צו אפשטעמפלען א קעניגליכן באפעל צו הרג'ען אלע אידן און זאגט אויך אפ דאס נעמען די פארגעשלאגענע געלט. אין י"ג ניסן ווערט געשריבן בריוון אין אלע שפראכן, געשטעמפלט, און געשיקט מיט לויפערס צו אלע פעלקער זיך צו גרייטן צום דרייצענטן פון חודש אדר צו הרג'ען און באראבעווען אלע אידן וואס זענען אינעם [[פערסישע אימפעריע|פערסישן אימפעריע]] (קאפיטל ג). | ||
ווען מרדכי דערוויסט זיך פונעם גזירה, צערייסט ער זיינע קליידער, טוט אָן א זאַק און לייגט אש אויפ'ן קאפ, און גייט ארום אין די גאסן מיט א געוואלד ביזן קעניגליכן טויער. די גזירה קומט דערווייל אן צו די איבריגע אידן אין די פערסישן אימפעריע, און זיי הייבן אויך אָן פאסטן און טרויערן. די באדינערקעס דערציילן אסתר און זי שיקט קליידער צו איבערטון מרדכי, אבער מרדכי זאגט אפ. אסתר באפעלט הֲתָך, איינער פון קעניג'ס הערן, צו נאכפרעגן וואס גייט פאָר. מרדכי דערציילט אים אלעס און געט אים איבער דעם אפיציעלן דאקומענט וואס רופט צו הרג'ענען די אידן ער זאל עס ווייזן פאר אסתר, און גלייכצייטיג איר באפעלן צו גיין זיך איינבעטן ביי אחשורוש צו אפזאגן די גזירה. צום ערשט וויל אסתר נישט, ווייל פאר'ן גיין צום קעניג אָן אַן איינלאדונג, ווייסט יעדער, באקומט מען טויט שטראף, אבער נאך אסאך בעטן און סטראַשן שטימט אסתר צו, און בעט צו איינזאמלען אלע שושן'ע אידן צו פאסטן פאר דריי טעג און נעכט, צוזאמען מיט איר און אירע מוידן (קאפיטל ד). | ווען מרדכי דערוויסט זיך פונעם גזירה, צערייסט ער זיינע קליידער, טוט אָן א זאַק און לייגט אש אויפ'ן קאפ, און גייט ארום אין די גאסן מיט א געוואלד ביזן קעניגליכן טויער. די גזירה קומט דערווייל אן צו די איבריגע אידן אין די פערסישן אימפעריע, און זיי הייבן אויך אָן פאסטן און טרויערן. די באדינערקעס דערציילן אסתר און זי שיקט קליידער צו איבערטון מרדכי, אבער מרדכי זאגט אפ. אסתר באפעלט הֲתָך, איינער פון קעניג'ס הערן, צו נאכפרעגן וואס גייט פאָר. מרדכי דערציילט אים אלעס און געט אים איבער דעם אפיציעלן דאקומענט וואס רופט צו הרג'ענען די אידן ער זאל עס ווייזן פאר אסתר, און גלייכצייטיג איר באפעלן צו גיין זיך איינבעטן ביי אחשורוש צו אפזאגן די גזירה. צום ערשט וויל אסתר נישט, ווייל פאר'ן גיין צום קעניג אָן אַן איינלאדונג, ווייסט יעדער, באקומט מען טויט שטראף, אבער נאך אסאך בעטן און סטראַשן שטימט אסתר צו, און בעט צו איינזאמלען אלע שושן'ע אידן צו פאסטן פאר דריי טעג און נעכט, צוזאמען מיט איר און אירע מוידן (קאפיטל ד). | ||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
מרדכי שרייבט אפ די אלע געשעענישן און שיקט עס צו אלע אידן אין קעניג אחשורוש'ס מדינות און באפעלט צו מאכן די טעג י"ד און ט"ו אדר אויך יעדעס יאר ימי משתה ושמחה. די אידן האבן אנגענומען וואס מרדכי האט זיי געשריבן, און מ'האט גערופן דאס יום טוב "פורים" נאכ'ן פּוּר, דער גורל וואס המן האט געווארפן זיי צו פארלענדן. אויך אסתר האט באשטעטיגט די אגרת הפורים מיט צווייטע בריוון צוזאמען מיט מרדכי. זיין נאמען ווערן געדענקט צום גוטן צווישן די אידן אלס משנה למלך, און די געשיכטע פון זיין מאכט ווערט באשריבן אין די היסטאריע בוכער פון די מלכי פרס ומדי (קאפּיטל ט–י). | מרדכי שרייבט אפ די אלע געשעענישן און שיקט עס צו אלע אידן אין קעניג אחשורוש'ס מדינות און באפעלט צו מאכן די טעג י"ד און ט"ו אדר אויך יעדעס יאר ימי משתה ושמחה. די אידן האבן אנגענומען וואס מרדכי האט זיי געשריבן, און מ'האט גערופן דאס יום טוב "פורים" נאכ'ן פּוּר, דער גורל וואס המן האט געווארפן זיי צו פארלענדן. אויך אסתר האט באשטעטיגט די אגרת הפורים מיט צווייטע בריוון צוזאמען מיט מרדכי. זיין נאמען ווערן געדענקט צום גוטן צווישן די אידן אלס משנה למלך, און די געשיכטע פון זיין מאכט ווערט באשריבן אין די היסטאריע בוכער פון די מלכי פרס ומדי (קאפּיטל ט–י). | ||
==צייט פון דער געשיכטע== | |||
די מעשה פון דער מגילה איז געשען אין די 12טע ביז 14טע יארן פון מלכות [[אחשורוש]], און אינעם לעצטן יאר, {{לינק צו אידיש יאר|3406}} (368 בצ"ר){{הבהרה}}, האט אסתר געשריבן דעם צווייטן פורים בריוו. דער ערשטער בריוו האט מרדכי געשריבן אין די 13טע יאר פון די מלכות אחשורוש. "און אסתר'ס באפעל האט באפעסטיגט די דאזיגע אנזאגן וועגן פּורים; און עס איז פארשריבן געווארן אין '''דעם''' ספר" (אסתר ט, לב), דייט אָן לויט'ן אבן עזרא (בפי' שם) אז עס איז געווען באקאנט יענע צייט, אבער עס איז פארלוירן געווארן פונקט ווי מיר האבן נישט היינט דעם מדרש עדו, ספרי שלמה, ספרי דברי הימים למלכי ישראל, ספר מלחמות ה' און ספר הישר. אין "[[סדר עולם]]" שטייט אז די עשרת בני המן זענען אויפגעהאנגען געווארן פאר'ן "שרייבן אַן אנקלאג אויף די איינוואוינער פון יהודה און ירושלים"{{הערה|{{סדר עולם|רבא|כט}}, לויט {{תנ"ך|עזרא|ד|ו}}}}, צו מבטל זיין די עולים פון גלות אין די טעג פון כורש וואס האבן אנגעהויבן בויען דעם בית המקדש{{הערה|1=זעט {{תנ"ך|אסתר|ט|י|מפרש=רש"י}}}}. | |||
== פאַרפּאַסער == | == פאַרפּאַסער == | ||