1,047
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליפא פריעדמאן"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
←ביאגראפיע: רעדאגירונג
ק (←עסקנות און אויפבוי פון סאטמאר: טעות סופר) |
(←ביאגראפיע: רעדאגירונג) צייכן: תו כיווניות מפורש |
||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
ליפא איז געבוירן געווארן אין א קליין אונגארישן דערפל, אניק, נעבן דער שטאט [[סעליש]], צו זיין פאטער רבי אברהם, א תלמיד פונעם סיגוטער רב [[רבי חנניה יום-טוב ליפא טייטלבוים]], נאך וועמען ר' אברהם האט גערופן זיין זון. יונגערהייט האט ער ארויסגעשטארצט מיט זיינע כשרונות, און האט געלערנט אין עטליכע ישיבות, אריינגערעכנט אין [[אונסדארף]] אונטער רבי יוסף יונה צבי הלוי הורוויץ. אלס בחור איז ער שוין געווען טעטיג אין כלל ענינים. | ליפא איז געבוירן געווארן אום תרס"ה אין א קליין אונגארישן דערפל, אניק, נעבן דער שטאט [[סעליש]], צו זיין פאטער רבי אברהם, א תלמיד פונעם סיגוטער רב [[רבי חנניה יום-טוב ליפא טייטלבוים]], נאך וועמען ר' אברהם האט גערופן זיין זון. יונגערהייט האט ער ארויסגעשטארצט מיט זיינע כשרונות, און האט געלערנט אין עטליכע ישיבות, אריינגערעכנט אין [[אונסדארף]] אונטער רבי יוסף יונה צבי הלוי הורוויץ, פון וועם ער האט באקומען סמיכה אויף הוראה{{הערה|שם=זכרון|ספר זכרון לקהילת סעליש והסביבה, זייטן 79-80; {{לינק|אדרעס=https://digitalcollections.nypl.org/items/f46a52d0-5b20-0133-0fd5-00505686a51c/book#page/84/mode/1up|קעפל=אנליין}}}}. אלס בחור איז ער שוין געווען טעטיג אין כלל ענינים. אין יאר תרפ"ד האט ער אנגעפירט א קאמפיין אין [[קארפאטארוס]] צו ערוועלן די פארטיי אין וואס זיין רבי דער אונסדארפער רב איז געשטאנען אין שפיץ צום [[טשעכאסלאוואקיי|טשעכסלאוואקישן]] [[פארלאמענט]]{{הערה|שם=זכרון}}. | ||
ער איז געווארן אן איידעם בזיווג ראשון ביי [[רבי שאול בראך]], דער [[קאשוי]]ער רב. ליפא האט זיך באזעצט אין קאשוי, וואו ער האט געוואוינט עטליכע יאר, דערנאך האט ער זיך געצויגן קיין סעליש, וואו ער האט ווייטער אנגעפירט זיין עסקנות. | ער איז געווארן אן איידעם בזיווג ראשון ביי [[רבי שאול בראך]], דער [[קאשוי]]ער רב. ליפא האט זיך באזעצט אין קאשוי, וואו ער האט געוואוינט עטליכע יאר, דערנאך האט ער זיך געצויגן קיין סעליש, וואו ער האט ווייטער אנגעפירט זיין עסקנות. ער האט געהאט אן אנגזעענעם פאסטן אינעם אינעם [[באנק]] "סעלישער פאלקסבאנק" וואס האט געהערט צו זיין פאטער. ער האט אויך אוועקגעגעבן א טייל פון זיין טאג צו מרביץ תורה זיין אינעם [ישיבה]] וואס ער האט געפירט אין זיין הויז פאר א קבוצה בחורים{{הערה|שם=זכרון}}. ווען זיין פאטער איז עלטער געווארן איז דער באנק אריבער גענצליך אונטער זיין פירערשאפט{{הערה|שם=זכרון}}. | ||
ר' ליפא איז געווען באקאנט אין סעליש אלס איינער פון די חשוב'ע עסקנים פון דער קהילה | ר' ליפא איז געווען באקאנט אין סעליש אלס איינער פון די חשוב'ע עסקנים פון דער קהילה. ער האט געשטרעבט אריינצוברענגען א [[חסידות|חסיד'ישן]] אטמאספער אין שטאט, וואס איז געווען מער אשכנז'יש געשטימט. ער פלעגט שענקען א [[גארטל]] פאר יעדער בר מצוה בחור, און פאר יעדער בחור וואס האט געוואלט פארן צום סאטמארער רבי'ן האט ער אויסגעצאלט די שפעזן{{מקור}}. ער האט באזיצט א פאסטן אין דעם פינאנץ קאמיטע פון די ארטיגע שטאטראט, און האט אנגעקניפט קשרים אויך מיט די צענטראלע רעגירונג אין [[אונגוואר]], א זאך וואס ער האט אויסגענוצט צו טון טובות פאר די קהילה און פאר אינדעווידועלן{{הערה|שם=זכרון}}. אין יאר תש"ג איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אלס סעלישער [[ראש הקהל]]{{הערה|שם=זכרון}}. | ||
ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] איז ער פארשיקט געווארן קיין [[אוישוויץ]] צוזאמען מיט זיין ווייב און זיבן קינדער, פון וועלכע נאר זיין בכור [[בערל פרידמאן|בערל]] איז געבליבן לעבן. אין אוישוויץ האט ר' ליפא געשפילט א ראלע אין אפהיטן אידישקייט, געהאלפן אנדערע אידן לייגן תפילין, און געהאלטן חשבון ווען ס'איז שבת און יום טוב. אויך האט ער רעקארדירט די יארצייטן פון די ארטיגע אומגעקומענע. שפעטער האט ער חתונה געהאט בזיווג שני מיט יוכבד, א טאכטער פון רבי אברהם וואלדמאן, שו"ב אין שטאט סאטמאר. מיט יוכבד האט ער געהאט איין זון און איין טאכטער. | ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] איז ער פארשיקט געווארן קיין [[אוישוויץ]] צוזאמען מיט זיין ווייב און זיבן קינדער, פון וועלכע נאר זיין בכור [[בערל פרידמאן|בערל]] איז געבליבן לעבן. אין אוישוויץ האט ר' ליפא געשפילט א ראלע אין אפהיטן אידישקייט, געהאלפן אנדערע אידן לייגן תפילין, און געהאלטן חשבון ווען ס'איז שבת און יום טוב. אויך האט ער רעקארדירט די יארצייטן פון די ארטיגע אומגעקומענע. שפעטער האט ער חתונה געהאט בזיווג שני מיט יוכבד, א טאכטער פון רבי אברהם וואלדמאן, שו"ב אין שטאט סאטמאר. מיט יוכבד האט ער געהאט איין זון און איין טאכטער. | ||