בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "באַניצער:יצחק/ויכוח הרמב"ן"
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער קאטוילישער קירך, און געפּרעדיגט צו אויפווייזן די ריכטיקײט פון די קריסטליכע דאָגמעס מיט ראיות גענומען פון תנ"ך און אפילו פון תלמוד. ער האט אבער מיט די אלע דרשות נישט געהאט קיין ערפאלג. דאן האט דער דאמיניקאנער גייסטליכער רעימאָנד דע פּעניאַפאָרטע באשלאסן צו אראנזשירן אן עפנטליכן וויכוח צווישן אידן און קריסטן אין דער געגנווארט פון קעניג יאקאב פון אראגאן. עס האט געהייסן אז פון דעם קריסטליכן צד וועט רעדן דער משומד פאולוס קריסטיאנוס, און פון דעם אידישן צד – דער רמב"ן. | צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער קאטוילישער קירך, און געפּרעדיגט צו אויפווייזן די ריכטיקײט פון די קריסטליכע דאָגמעס מיט ראיות גענומען פון תנ"ך און אפילו פון תלמוד. ער האט אבער מיט די אלע דרשות נישט געהאט קיין ערפאלג. דאן האט דער דאמיניקאנער גייסטליכער רעימאָנד דע פּעניאַפאָרטע באשלאסן צו אראנזשירן אן עפנטליכן וויכוח צווישן אידן און קריסטן אין דער געגנווארט פון קעניג יאקאב פון אראגאן. עס האט געהייסן אז פון דעם קריסטליכן צד וועט רעדן דער משומד פאולוס קריסטיאנוס, און פון דעם אידישן צד – דער רמב"ן. | ||
קריסטיאנוס האט זיך פארלאזט אויף די איינגעהאלטנקייט וואס זיינע קעגנער וועלן מוזן ארויסווייזן אויס מורא פונעם צארן פון די קריסטליכע אדללייט, און האט פארזיכערט דעם קעניג אז ער קען אויפווייזן די ווארהייט פון קריסטנטום פון די גמרא און אנדערע חז"ל שריפטן. | |||
==דער ויכוח== | |||
[[טעקע:Salo Tinell 20120309 14.JPG|קליין|דער זאַל אין פאלאו רעיאל מעזשאו פאלאץ, וואו דער ויכוח איז אפגעהאלטן געווארן]] | |||
צווישן די קריסטליכע דיספּוטאנטן זענען געווען רעימאנד מארטיני, ארנאלד דע סעגארא, און נאך גלחים אין שפיץ פון רעימאנד דע-פעניאפארט. דער איינציגער פאָרשטייער פאר דער אידישער זייט איז געווען דער רמב"ן. די פיר סעסיעס פונעם ויכוח זענען פארגעקומען יולי 20, 27, 30 און 31, 1263 (לויט אן אנדער רעכענונג, יולי 20, 23, 26 און 27){{הערה|1={{יודאיקה|Haim Beinart|Barcelona, Disputation of|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/barcelona-disputation}}|שם=יודאיקה}}. | |||
צוויי שילדערונגען וועגן דער ויכוח, איינס אויף לשון-קודש געשריבן דורכ'ן רמב"ן און א קורצערע אויף [[לאטיין]], זענען די הויפט קוואלן פאר דער געשיכטע פון דעם וויכטיגן עפּיזאד אין אידיש-קריסטליכן פאלעמיק. לויט ביידע מקורות, זענען די איניציאטיוו פון דער ויכוח און איר אגענדע געשטעלט געווארן דורך די קריסטליכע זייט, כאטש דער רמב"ן'ס שילדערונג לאזט שפירן א שטערקערע באטייליגונג פון רמב"ן אין פינאליזירן די פונקטן צו ווערן דיסקוסירט{{הערה|שם=יודאיקה}}. | |||
דער רמב"ן האט פארלאנגט אז מען זאל אים לאזן רעדן פריי. דערויף האט פאולוס געענטפערט אז ער זאל נישט באליידיגן די קריסטליכע אמונה. דער רמב"ן האט גע'טענה'ט אז אויב דער גלח וועט זיין פריי צו רעדן וועגן אידנטום מוז ער, דער רמב"ן, אויך זיין פריי צו רעדן וועגן קריסטנטום. נאטירליך, וועט ער אליין נישט רעדן קיין באליידיגנדע זאכן, אבער די פרייהייט צו רעדן מוז מען אים געבן. יעדער האט מסכים געווען, אבער במשך דער דעבאטע האט דער רמב"ן בלויז געמעגט ענטפערן וואס מען פרעגט אים, און נישט שטעלן קעגן-פראגעס צו זיין קעגנער. | |||
באזירנדיג זיך אויף דברי חז"ל אין אלגעמיין און בפרט אויף [[אגדתא]] גמרות און [[מדרש]]ים, האט קריסטיאני געזוכט צו אויפווייזן דריי פּונקטן: אז דער משיח איז שוין ערשינען; אז ער איז געווען "גלייכצייטיג מענטשליך און געטליך", און איז געשטארבן צו פארצייען אויף די זינד פון מענטשהייט; און אז דערפאר האבן די מצוות פון אידישקייט מער נישט גילטיג. | |||
באזירנדיג זיך אויף דברי חז"ל אין אלגעמיין און בפרט אויף [[אגדתא]] גמרות און [[מדרש]]ים, האט | |||
דאן האט פּאולוס דערקלערט אז ער וועט אויפווייזן פון דער גמרא אז משיח איז שוין געקומען (און דעריבער מוזן זיי האבן געגלויבט אז דער משיח איז [[אותו האיש|ישו]]). דערויף האט דער רמב"ן אים גלייך געענטפערט, אז דער פאקט אז די חכמים זענען געבליבן מיט די אידישע רעליגיע און זיך נישט געטויפט ווי דער משומד האט געטון צייגט קלאר אז זיי האבן נישט געקלערט ווי אים, און ממילא איז אוממעגליך דאס וואס ער פראקלאמירט, אפגעזען וואס ער וועט אלץ ברענגען אלס ראיה. | |||
פול האט געברענגט עטליכע מדרשים פון וואו עס איז משמע, לויט אים, אז משיח איז שוין געקומען, ווי צום ביישפיל דער מדרש איכה{{הערה|{{מדרש רבה|איכה|א|נא}}}} וואס זאגט אז בשעת'ן [[חורבן בית המקדש]] האט אן אראבער געזאגט פאר א איד אז יעצט איז משיח געבוירן געווארן. | פול האט געברענגט עטליכע מדרשים פון וואו עס איז משמע, לויט אים, אז משיח איז שוין געקומען, ווי צום ביישפיל דער מדרש איכה{{הערה|{{מדרש רבה|איכה|א|נא}}}} וואס זאגט אז בשעת'ן [[חורבן בית המקדש]] האט אן אראבער געזאגט פאר א איד אז יעצט איז משיח געבוירן געווארן. | ||