אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "באַניצער:יצחק/ויכוח הרמב"ן"

קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט}}
{{דרעפט}}
{{פעלט מקורות}}
[[טעקע:Beit HaTfutzot 20162029-438.jpg|קליין|אילוסטראציע פונעם ויכוח, אינעם [[בית התפוצות|אנו - מוזעאום פון אידישן פאלק]]]]
[[טעקע:Beit HaTfutzot 20162029-438.jpg|קליין|אילוסטראציע פונעם ויכוח, אינעם [[בית התפוצות|אנו - מוזעאום פון אידישן פאלק]]]]
[[טעקע:Nahmanides painting.jpg|קליין|מאלעריי פון רמב"ן]]
[[טעקע:Nahmanides painting.jpg|קליין|מאלעריי פון רמב"ן]]
שורה 8: שורה 7:


==הינטערגרונד==
==הינטערגרונד==
צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער קאטוילישער קירך, און געפּרעדיגט צו אויפווייזן די ריכטיקײט פון די קריסטליכע דאָגמעס מיט ראיות גענומען פון תנ"ך און אפילו פון תלמוד. ער האט אבער מיט די אלע דרשות נישט געהאט קיין ערפאלג. דאן האט דער דאמיניקאנער גייסטליכער רעימאָנד דע פּעניאַפאָרטע באשלאסן צו אראנזשירן אן עפנטליכן וויכוח צווישן אידן און קריסטן אין דער געגנווארט פון קעניג יאקאב פון אראגאן. עס האט געהייסן אז פון דעם קריסטליכן צד וועט רעדן דער משומד פאולוס קריסטיאנוס, און פון דעם אידישן צד – דער רמב"ן. פאולוס קריסטיאנוס האט גערעכנט אז אויב דער רמב"ן וועט אויפ'ן וויכוח דורכפאלן וועט ער מוזן אננעמען דאס קריסטנטום – און ווען די אידן וועלן זען אז אפילו דער רמב"ן האט אנערקענט די קריסטליכע אמונה אלס די ריכטיגע דאן וועלן אויך אלע אידן זיך אפּשמד'ן.
צו יענער צייט פלעגט דער אידישער משומד פּאולוס קריסטיאנוס ארומפארן איבער די אידישע שטעט אין דרום־פראנקרייך כדי צו כאפן נפשות פאר דער קאטוילישער קירך, און געפּרעדיגט צו אויפווייזן די ריכטיקײט פון די קריסטליכע דאָגמעס מיט ראיות גענומען פון תנ"ך און אפילו פון תלמוד. ער האט אבער מיט די אלע דרשות נישט געהאט קיין ערפאלג. דאן האט דער דאמיניקאנער גייסטליכער רעימאָנד דע פּעניאַפאָרטע באשלאסן צו אראנזשירן אן עפנטליכן וויכוח צווישן אידן און קריסטן אין דער געגנווארט פון קעניג יאקאב פון אראגאן. עס האט געהייסן אז פון דעם קריסטליכן צד וועט רעדן דער משומד פאולוס קריסטיאנוס, און פון דעם אידישן צד – דער רמב"ן.


ער האט זיך פארלאזט אויף די איינגעהאלטנקייט וואס זיינע קעגנער וועלן מוזן ארויסווייזן אויס מורא פונעם צארן פון די קריסטליכע אדללייט, און האט פארזיכערט דעם קעניג אז ער קען אויפווייזן די ווארהייט פון קריסטנטום פון די גמרא און אנדערע חז"ל שריפטן. דער רמב"ן האט איינגעשטימט צו אנטיילנעמען און ער איז געגעבן געווארן פרייהייט צו רעדן ווי ער באגערט.
 
קריסטיאנוס האט זיך פארלאזט אויף די איינגעהאלטנקייט וואס זיינע קעגנער וועלן מוזן ארויסווייזן אויס מורא פונעם צארן פון די קריסטליכע אדללייט, און האט פארזיכערט דעם קעניג אז ער קען אויפווייזן די ווארהייט פון קריסטנטום פון די גמרא און אנדערע חז"ל שריפטן. דער רמב"ן האט איינגעשטימט צו אנטיילנעמען און ער איז געגעבן געווארן פרייהייט צו רעדן ווי ער באגערט.


צווישן די קריסטליכע דיספּוטאנטן זענען געווען רעימאנד מארטיני, ארנאלד דע סעגארא, און נאך גלחים אין שפיץ פון רעימאנד דע-פעניאפארט. דער איינציגער פאָרשטייער פאר דער אידישער זייט איז געווען דער רמב"ן. די פיר סעסיעס פונעם ויכוח זענען פארגעקומען יולי 20, 27, 30 און 31, 1263 (לויט אן אנדער רעכענונג, יולי 20, 23, 26 און 27){{הערה|1={{יודאיקה|Haim Beinart|Barcelona, Disputation of|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/barcelona-disputation}}|שם=יודאיקה}}.
צווישן די קריסטליכע דיספּוטאנטן זענען געווען רעימאנד מארטיני, ארנאלד דע סעגארא, און נאך גלחים אין שפיץ פון רעימאנד דע-פעניאפארט. דער איינציגער פאָרשטייער פאר דער אידישער זייט איז געווען דער רמב"ן. די פיר סעסיעס פונעם ויכוח זענען פארגעקומען יולי 20, 27, 30 און 31, 1263 (לויט אן אנדער רעכענונג, יולי 20, 23, 26 און 27){{הערה|1={{יודאיקה|Haim Beinart|Barcelona, Disputation of|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/barcelona-disputation}}|שם=יודאיקה}}.
שורה 68: שורה 68:
*{{היברובוקס|ראובן מרגלית|וכוח הרמב"ן|22088|page=17|מקום הוצאה=לעמבערג|שנת הוצאה=תרפ"ט|עמ=16-18|סופיקס=יא}}
*{{היברובוקס|ראובן מרגלית|וכוח הרמב"ן|22088|page=17|מקום הוצאה=לעמבערג|שנת הוצאה=תרפ"ט|עמ=16-18|סופיקס=יא}}
* {{צ-בוך|מחבר=[[שמעון דובנאוו]]|נאמען=די וועלט-געשיכטע פון יידישן פאלק|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרצ"ח|עמ=83-90|כרך=5|קישור=https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yiddish-books/spb-nybc206960/dubnow-simon-velt-geshikhte-fun-yidishn-folk-fun-di-eltste-tsaytn-biz-tsu-der-vol-5?book-page=85&book-mode=1up}}
* {{צ-בוך|מחבר=[[שמעון דובנאוו]]|נאמען=די וועלט-געשיכטע פון יידישן פאלק|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרצ"ח|עמ=83-90|כרך=5|קישור=https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yiddish-books/spb-nybc206960/dubnow-simon-velt-geshikhte-fun-yidishn-folk-fun-di-eltste-tsaytn-biz-tsu-der-vol-5?book-page=85&book-mode=1up}}
* {{צ-זשורנאל|יצחק בער|לבקורת הוויכוחים של ר' יחיאל מפאריש ושל ר' משה בן נחמן|תרביץ|ב|עמ=172-187|שנת הוצאה=טבת תרצ"א|JSTOR=23579399}}
* {{צ-זשורנאל|Martin A. Cohen|Reflections on the Text and Context of the Disputation of Barcelona|Hebrew Union College Annual|35|עמ=157-192|שנת הוצאה=1964|JSTOR=23506616}}
*{{צ-זשורנאל|חיים הלל בן־ששון|רבי משה בן נחמן: איש בסבכי תקופתו|מולד|א (כד)|עמ=363-365|שנת הוצאה=תשכ"ח|קישור=https://library.osu.edu/projects/hebrew-lexicon/99995-files/99995105/99995105-213/99995105-213-360-366.pdf#page=4}}


== דרויסנדיגע לינקס ==
== דרויסנדיגע לינקס ==