אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "באַניצער:יצחק/ויכוח הרמב"ן"

קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 18: שורה 18:
==דער ויכוח==
==דער ויכוח==
[[טעקע:Salo Tinell 20120309 14.JPG|קליין|דער זאַל אין פאלאו רעיאל מעזשאו פאלאץ, וואו דער ויכוח איז אפגעהאלטן געווארן]]
[[טעקע:Salo Tinell 20120309 14.JPG|קליין|דער זאַל אין פאלאו רעיאל מעזשאו פאלאץ, וואו דער ויכוח איז אפגעהאלטן געווארן]]
באזירנדיג זיך אויף דער [[גמרא|תלמוד]] בכלל און בפרט אויף [[אגדתא|אגדה]] און [[מדרש]]ים, האט דער קריסטליכער מתווכח געזוכט צו אויפווייזן דריי פּונקטן: אז דער משיח איז שוין ערשינען; אַז ער איז געווען "סיי מענטשליך און סיי געטליך," און איז געשטארבן צו פארצייען אויף די זינד פון מענטשהייט; און אז דערפאר האבן די מצוות פון אידישקייט פארלוירן זייער גילטיגקייט. קריסטיאני האט אויך גע'טענה'ט אז חז"ל האבן געגלויבט אז משיח האט געלעבט אין דער תקופת הגמרא, און אז זיי מוזן דעריבער האבן געגלויבט אז דער משיח איז [[אותו האיש|ישו]].
באזירנדיג זיך אויף דברי חז"ל אין אלגעמיין און בפרט אויף [[אגדתא]] גמרות און [[מדרש]]ים, האט דער קריסטליכער מתווכח געזוכט צו אויפווייזן דריי פּונקטן: אז דער משיח איז שוין ערשינען; אז ער איז געווען "סיי מענטשליך און סיי געטליך," און איז געשטארבן צו פארצייען אויף די זינד פון מענטשהייט; און אז דערפאר האבן די מצוות פון אידישקייט פארלוירן זייער גילטיגקייט. קריסטיאני האט אויך גע'טענה'ט אז חז"ל האבן געגלויבט אז משיח האט געלעבט אין דער תקופת הגמרא, און אז זיי מוזן דעריבער האבן געגלויבט אז דער משיח איז [[אותו האיש|ישו]].


דער פוסק ביים ויכוח איז געווען דער קעניג אליינס, וועלכער האט געגעבן רשות פאר'ן רמב"ן זיך אויסצודרוקן וויאזוי ער וויל. אבער ער האט בלויז געמעגט ענטפערן וואס מען פרעגט אים, און נישט שטעלן קעגן-פראגעס צו זיין קעגנער.
דער פוסק ביים ויכוח איז געווען דער קעניג אליינס, וועלכער האט געגעבן רשות פאר'ן רמב"ן זיך אויסצודרוקן וויאזוי ער וויל. אבער ער האט בלויז געמעגט ענטפערן וואס מען פרעגט אים, און נישט שטעלן קעגן-פראגעס צו זיין קעגנער.
שורה 50: שורה 50:
זיי האבן גערעדט וועגן דעם נאטור פון משיח ווען דער קעניג און דער משומד פריאוון ברענגען ראיות אז ער איז א גא-ט, און דער רמב"ן ענטפערט עס אפ אז עס איז נישט קיין ראיה, און עס זענען דא ראיות אז ער איז א מענטש ווי אלע מענטשן.
זיי האבן גערעדט וועגן דעם נאטור פון משיח ווען דער קעניג און דער משומד פריאוון ברענגען ראיות אז ער איז א גא-ט, און דער רמב"ן ענטפערט עס אפ אז עס איז נישט קיין ראיה, און עס זענען דא ראיות אז ער איז א מענטש ווי אלע מענטשן.


צום שלוס האט דער קעניג געזאגט אז דער רמב"ן האט גוט געענטפערט אויף אלעם, זאגנדיג: "כ'האב נאכנישט געזען א מענטש וואס איז אומגערעכט, אבער לייגט אזוי גוט אראפ זיינע טענות"...
==צום שלוס==
די ויכוח האט זיך קיינמאל פארמאל געשלאסן, נאר האט אונטערגעבראכן.


==צום שלוס פונעם ויכוח==
לויטן לאטיינישן פראטאקאל פון די פארהאנדלונגען, האט זיך די ויכוח געענדיגט, ווייל דער רמב"ן איז פריצייטיג אנטלאפן פון שטאט. אין פאקט, אבער, איז ער געבליבן אין בארצעלאנע פאר איבער א וואך נאך די ויכוח איז געבראכן געווארן צו זיין אנוועזנד אין שול אויף דעם קומענדיגן שבת ווען א <!-- conversionist --> דרשה האט געדארפט ווערן אפגעהאלטן. עס זענען דא וואס זאגן אז דעמאלט האט דער רמב"ן געזאגט די באקאנטע דרשה, גערופן "תורת ה' תמימה"{{הערה|1=מבוא לדרשת תורת ה' תמימה מוסד הרב קוק}}. דער קעניג האָט זיך אויך באַטייליגט אין דער "סינאגאגע מאַיאָר" פון בארצעלאנא {{העב|בית הכנסת מאיור (ברצלונה)}}, איינע פון ​​די עלטסטע שולן אין אייראפּע, און האט גערעדט צו די אידישע קהילה, "אַן אומדערהערטע זאך אין די מיטלאלטער"<ref name="Wein">{{cite book |url=|page=171 |last=Wein |first=Berel |title=Herald of Destiny: The story of the Jews in the Medieval Era 750–1650 |year=1993 |publisher=Shaar Press|isbn=9781422615096 }}</ref>.


דעם קומענדיגן שבת איז דער רמב"ן געבליבן אין בארצעלאנע און דער קעניג איז געקומען אים באזוכן אינעם אידישן שול, וואו דער רמב"ן האט ווייטער גע'דרש'נט א לענגערע צייט. צום סוף האט אים דער קעניג באלויבט מיט 300 דינרים און אים אפגעזעגנט מיט כבוד.
דזשעימס דער ערשטער האט באלוינט דעם רמב"ן מיט 300 גאלדענע דינרים און דערקלערט אז ער האט נאכנישט געהערט "אַן אומגערעכטע צוועק אזוי איידל פארטיידיגט". דעם פאלגנדן טאג האט דער רמב"ן פארלאזט אראגאן און קיינמאל זיך צוריקגעקערט.
 
עס זענען דא וואס זאגן אז דעמאלט האט דער רמב"ן געזאגט די באקאנטע דרשה, גערופן "תורת ה' תמימה"{{הערה|1=מבוא לדרשת תורת ה' תמימה מוסד הרב קוק}}.


שפעטער האט דער רמב"ן געהערט אז די קירכע גייט ארום פארקויפן אז זיי האבן געזיגט אינעם ויכוח, האט ער בלית ברירה אפגעשריבן ווארט ביי ווארט פונעם ויכוח און עס פארשפרייט. דאס האט געברענגט א גרויסע אויפברויז פון די קירכע און דער קעניג האט באקומען גרויס דרוק צו פארטרייבן דעם רמב"ן פון לאנד, וועלכער איז דאן ארויפגעפארן קיין ארץ ישראל.
שפעטער האט דער רמב"ן געהערט אז די קירכע גייט ארום פארקויפן אז זיי האבן געזיגט אינעם ויכוח, האט ער בלית ברירה אפגעשריבן ווארט ביי ווארט פונעם ויכוח און עס פארשפרייט. דאס האט געברענגט א גרויסע אויפברויז פון די קירכע און דער קעניג האט באקומען גרויס דרוק צו פארטרייבן דעם רמב"ן פון לאנד, וועלכער איז דאן ארויפגעפארן קיין ארץ ישראל.