29
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "באַניצער:יצחק/ויכוח הרמב"ן"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
←רעפערענצן
יצחק (שמועס | ביישטייערונגען) אין תקציר עריכה |
יצחק (שמועס | ביישטייערונגען) ק (←רעפערענצן) |
||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
== הינטערגרונד | ==הינטערגרונד== | ||
אין יענער תקופה האט געהערשט א שטארקע פארדאכט און האס צווישן די קריסטליכע באפעלקערונג איבער דעם אידישן תלמוד, ווי עס איז אויך געקומען צום אויסדרוק מיט 23 יאר פריער ביים [[משפט פאריז]], וואס האט זיך געענדיגט מיט'ן [[שריפת התלמוד]] אויף די גאסן פון פאריז. אנדערש ווי ביים משפט פאריז וואס איז געווען ווייניגער א ויכוח און מער א משפט, האט דער רמב"ן דא באקומען דעם פולן רעכט פונעם קעניג אויפצוברענגען סיי-וואס ער שפירט אז עס וועט אים העלפן אין דער ויכוח. | אין יענער תקופה האט געהערשט א שטארקע פארדאכט און האס צווישן די קריסטליכע באפעלקערונג איבער דעם אידישן תלמוד, ווי עס איז אויך געקומען צום אויסדרוק מיט 23 יאר פריער ביים [[משפט פאריז]], וואס האט זיך געענדיגט מיט'ן [[שריפת התלמוד]] אויף די גאסן פון פאריז. אנדערש ווי ביים משפט פאריז וואס איז געווען ווייניגער א ויכוח און מער א משפט, האט דער רמב"ן דא באקומען דעם פולן רעכט פונעם קעניג אויפצוברענגען סיי-וואס ער שפירט אז עס וועט אים העלפן אין דער ויכוח. | ||
| שורה 17: | שורה 17: | ||
דער ויכוח האט זיך באצויגן ארום די פאלגענדע טעמעס, וואס זענען געווען אין צענטער פון די קאנטראווערסיעס צווישן די אידן און די קריסטן: | דער ויכוח האט זיך באצויגן ארום די פאלגענדע טעמעס, וואס זענען געווען אין צענטער פון די קאנטראווערסיעס צווישן די אידן און די קריסטן: | ||
* צי איז דער משיח שוין געקומען? | *צי איז דער משיח שוין געקומען? | ||
* צי איז דער [[אותו האיש]] דער משיח? | *צי איז דער [[אותו האיש]] דער משיח? | ||
* איז משיח א מענטש אדער פון געטליכער נאטור? | *איז משיח א מענטש אדער פון געטליכער נאטור? | ||
דער פוסק ביים ויכוח איז געווען דער קעניג אליינס, וועלכער האט געגעבן רשות פאר'ן רמב"ן זיך אויסצודרוקן וויאזוי ער וויל. אבער ער האט בלויז געמעגט ענטפערן וואס מען פרעגט אים, און נישט שטעלן קעגן-פראגעס צו זיין קעגנער. | דער פוסק ביים ויכוח איז געווען דער קעניג אליינס, וועלכער האט געגעבן רשות פאר'ן רמב"ן זיך אויסצודרוקן וויאזוי ער וויל. אבער ער האט בלויז געמעגט ענטפערן וואס מען פרעגט אים, און נישט שטעלן קעגן-פראגעס צו זיין קעגנער. | ||
== דער ויכוח | ==דער ויכוח== | ||
=== דער ערשטער טאג | ===דער ערשטער טאג=== | ||
אינעם ערשטן טאג האט פראי פול אויסגערופן אז ער האט ראיות פונעם תלמוד זעלבסט און פון די מדרשים אז משיח איז שוין געקומען. דער רמב"ן האט אים גלייך געווארנט אז ער נעמט זיך דא אונטער א שווערע אונטערנעמונג, ווייל דער פאקט אז די חכמים זענען געבליבן מיט די אידישע רעליגיע און זיך נישט געטויפט ווי דער משומד האט געטון צייגט קלאר אז זיי האבן נישט געקלערט ווי אים, און ממילא איז אוממעגליך דאס וואס ער פראקלאמירט, אפגעזען וואס ער וועט אלץ ברענגען אלס ראיה. | אינעם ערשטן טאג האט פראי פול אויסגערופן אז ער האט ראיות פונעם תלמוד זעלבסט און פון די מדרשים אז משיח איז שוין געקומען. דער רמב"ן האט אים גלייך געווארנט אז ער נעמט זיך דא אונטער א שווערע אונטערנעמונג, ווייל דער פאקט אז די חכמים זענען געבליבן מיט די אידישע רעליגיע און זיך נישט געטויפט ווי דער משומד האט געטון צייגט קלאר אז זיי האבן נישט געקלערט ווי אים, און ממילא איז אוממעגליך דאס וואס ער פראקלאמירט, אפגעזען וואס ער וועט אלץ ברענגען אלס ראיה. | ||
| שורה 33: | שורה 33: | ||
דער רמב"ן האט אויף אלעם אפגעענטפערט אז קודם כל בין איך נישט מחויב אנצונעמען יעדן מדרש, און אפילו די מדרשים זעלבסט זענען נישט קיין ראיה ווייל עס שטייט בלויז אז משיח איז געבוירן דעמאלט, עס שטייט נישט אז ער איז שוין געקומען, און בכלל איז דאך דאס אן אפענע ראיה אז דער אותו האיש איז נישט משיח, ווייל ער איז דאך שוין גע'הרג'עט געווארן אסאך יארן בעפאר'ן חורבן. | דער רמב"ן האט אויף אלעם אפגעענטפערט אז קודם כל בין איך נישט מחויב אנצונעמען יעדן מדרש, און אפילו די מדרשים זעלבסט זענען נישט קיין ראיה ווייל עס שטייט בלויז אז משיח איז געבוירן דעמאלט, עס שטייט נישט אז ער איז שוין געקומען, און בכלל איז דאך דאס אן אפענע ראיה אז דער אותו האיש איז נישט משיח, ווייל ער איז דאך שוין גע'הרג'עט געווארן אסאך יארן בעפאר'ן חורבן. | ||
=== דער צווייטער טאג | ===דער צווייטער טאג=== | ||
דעם צווייטן טאג איז דער ויכוח אפגעראכטן געווארן אין זייער "קלישטרויש" (געבעט הויז), וואו עס זענען זיך צאמגעקומען דער גאנצער שטאט, אידן און גוים. דער משומד האט ווייטער געברענגט ראיות פון מדרשים, און דער רמב"ן האט געגעבן א גאנצע ערקלערונג וויאזוי צו פארשטיין מדרשים פון חז"ל. | דעם צווייטן טאג איז דער ויכוח אפגעראכטן געווארן אין זייער "קלישטרויש" (געבעט הויז), וואו עס זענען זיך צאמגעקומען דער גאנצער שטאט, אידן און גוים. דער משומד האט ווייטער געברענגט ראיות פון מדרשים, און דער רמב"ן האט געגעבן א גאנצע ערקלערונג וויאזוי צו פארשטיין מדרשים פון חז"ל. | ||
| שורה 44: | שורה 44: | ||
ווייטער האט דער רמב"ן געזאגט אז עס איז נישט מקוים געווארן ביי אים גארנישט וואס עס שטייט אין די נביאים אויף משיח. די נביאים זאגן אז עס וועט מער נישט זיין קיין מלחמות, לא ישא גוי אל גוי חרב ולא ילמדו עוד מלחמה, און די גאנצע וועלט איז פול מיט מלחמות און בלוט-פארגיסונג און דאס מערסטע נאך דורך די קריסטן. | ווייטער האט דער רמב"ן געזאגט אז עס איז נישט מקוים געווארן ביי אים גארנישט וואס עס שטייט אין די נביאים אויף משיח. די נביאים זאגן אז עס וועט מער נישט זיין קיין מלחמות, לא ישא גוי אל גוי חרב ולא ילמדו עוד מלחמה, און די גאנצע וועלט איז פול מיט מלחמות און בלוט-פארגיסונג און דאס מערסטע נאך דורך די קריסטן. | ||
=== דער דריטער טאג | ===דער דריטער טאג=== | ||
אינעם דריטן טאג האט פול געזאגט אז ער וועט ברענגען א ראיה פונעם רמב"ם - וואס איז דער גרעסטער חכם ביי אידן אין די לעצטע פיר הונדערט יאר - אז משיח וועט שטארבן. דער רמב"ן האט גענומען א רמב"ם און אנגעהויבן פארליינען וואס דער רמב"ם שרייבט וועגן משיח, ביז דער משומד האט אנגעהויבן שרייען אז דער רמב"ם זאגט ליגנט. האט אויף דעם רמב"ן חוזק געמאכט: האסט דאך פריער געזאגט אז ער איז דער גרעסטער חכם אין פיר הונדערט יאר!? | אינעם דריטן טאג האט פול געזאגט אז ער וועט ברענגען א ראיה פונעם רמב"ם - וואס איז דער גרעסטער חכם ביי אידן אין די לעצטע פיר הונדערט יאר - אז משיח וועט שטארבן. דער רמב"ן האט גענומען א רמב"ם און אנגעהויבן פארליינען וואס דער רמב"ם שרייבט וועגן משיח, ביז דער משומד האט אנגעהויבן שרייען אז דער רמב"ם זאגט ליגנט. האט אויף דעם רמב"ן חוזק געמאכט: האסט דאך פריער געזאגט אז ער איז דער גרעסטער חכם אין פיר הונדערט יאר!? | ||
| שורה 50: | שורה 50: | ||
דער רמב"ן האט דאן געזאגט אז ער קען אויפווייזן פון דער תורה און נביאים אז יעדעס ווארט וואס דער רמב"ם שרייבט איז אמת. | דער רמב"ן האט דאן געזאגט אז ער קען אויפווייזן פון דער תורה און נביאים אז יעדעס ווארט וואס דער רמב"ם שרייבט איז אמת. | ||
=== דער פערטער טאג | ===דער פערטער טאג=== | ||
אנהייב פונעם פערטן טאג האט דער רמב"ן געבעטן דעם קעניג זאל אים באפרייען פונעם ויכוח, ווייל די אידן ציטערן פאר די קריסטן, וועלכע ווערן מער און מער אויפגעברויזט פון טאג צו טאג. אבער דער קעניג האט אים געבעטן פארצוזעצן. | אנהייב פונעם פערטן טאג האט דער רמב"ן געבעטן דעם קעניג זאל אים באפרייען פונעם ויכוח, ווייל די אידן ציטערן פאר די קריסטן, וועלכע ווערן מער און מער אויפגעברויזט פון טאג צו טאג. אבער דער קעניג האט אים געבעטן פארצוזעצן. | ||
| שורה 59: | שורה 59: | ||
== צום שלוס פונעם ויכוח | ==צום שלוס פונעם ויכוח== | ||
דעם קומענדיגן שבת איז דער רמב"ן געבליבן אין בארצעלאנע און דער קעניג איז געקומען אים באזוכן אינעם אידישן שול, ווי דער רמב"ן האט ווייטער גע'דרש'נט א לענגערע צייט. צום סוף האט אים דער קעניג באלויבט מיט 300 דינרים און אים אפגעזעגנט מיט כבוד. | דעם קומענדיגן שבת איז דער רמב"ן געבליבן אין בארצעלאנע און דער קעניג איז געקומען אים באזוכן אינעם אידישן שול, ווי דער רמב"ן האט ווייטער גע'דרש'נט א לענגערע צייט. צום סוף האט אים דער קעניג באלויבט מיט 300 דינרים און אים אפגעזעגנט מיט כבוד. | ||
| שורה 67: | שורה 67: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
* [[/www.daat.ac.il/daat/mahshevt/haramban-2.htm|ויכוח הרמב"ן]] באתר [[/www.hamichlol.org.il/דעת (אתר אינטרנט)|דעת]] | |||