אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:מעוז צור"
(אנהויב) |
(פארברייטערט) |
||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
<!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה --> | <!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה --> | ||
'''מָעוֹז צוּר יְשׁוּעָתִי''' איז א פיוט וואס מען פירט זיך צו זינגען אום [[חנוכה]] נאכן אנצינדן די [[מנורה]], דער פיוט גייט אדורך די | '''מָעוֹז צוּר יְשׁוּעָתִי''' איז א פיוט וואס מען פירט זיך צו זינגען אום [[חנוכה]] נאכן אנצינדן די [[מנורה]], דער פיוט גייט אדורך די גלות'ן אין וואס די אידן האבן זיך געפינען, און ברענגט ארויס די לויב צום באשעפער וואס האט זיי געהאלפן און געראטעוועט. | ||
דער פיוט איז פון די צייטן פון [[מיטלאלטער]] און דער נאמען פון מחבר איז פארצייכנט אין די אקראסטיך "מרדכי". דאס האט זוכה געווען צו א פארשפרייטונג אינערהאלב כמעט אלע שטרעמונגען פון אידישן פאלק, [[אשכנזים]] ווי [[ספרדים]], סיידן די [[תימן|תימנ'ער]] אידן, און ווערט באטראכט אלס סינאנום צום צינדן חנוכה ליכט. | דער פיוט איז פון די צייטן פון [[מיטלאלטער]] און דער נאמען פון מחבר איז פארצייכנט אין די אקראסטיך "מרדכי". דאס האט זוכה געווען צו א פארשפרייטונג אינערהאלב כמעט אלע שטרעמונגען פון אידישן פאלק, [[אשכנזים]] ווי [[ספרדים]]{{הערה|שער יששכר, מאמר ב' לחנוכה}}, סיידן די [[תימן|תימנ'ער]] אידן, און ווערט באטראכט אלס סינאנום צום צינדן חנוכה ליכט. | ||
== מחבר == | == מחבר == | ||
דער אידענטיטעט פונעם מחבר איז נישט באקאנט מיט א קלארקייט, אבער דאס געבוי פונעם פיוט זאגט עדות אויף א תקופה שטריכן פונעם ספרדישן סטיל פיוט האט אנגעהויבן אריינדרינגען אין אשכנזישן לאגער. | דער אידענטיטעט פונעם מחבר איז נישט באקאנט מיט א קלארקייט, אבער דאס געבוי פונעם פיוט זאגט עדות אויף א תקופה שטריכן פונעם ספרדישן סטיל פיוט האט אנגעהויבן אריינדרינגען אין אשכנזישן לאגער. | ||
פארהאן פארשידענע השערות ווער עס איז געווען דער מחבר פון מעוז צור. {{הערה|דוד ליפסון, המעין, מו, עמ' 29; אוצר השירה והפיוט, כרך ג', עמ' 7}}. איין השערה איז אז דאס איז געווען [[רבי מרדכי בן הלל]] פון [[נירבורג]] מחבר פון ספר מרדכי אויף ש"ס. אן אנדער השערה איז אז דאס איז געווען רבי מרדכי בר יצחק הלוי מחבר פון זמר [[מה יפית]] זיי צייגן אן אויף די ענליכקייטן צווישן די צוויי פיוטים{{הערה|אוצר השירה והפיוט, חלק ג', מעוז צור}}. אבער אויך דער אידענטעט פון יענעם רבי מרדכי איז נישט באקאנט. טייל זאגן אז עס איז רבי מרדכי ב"ר יצחק קמחי פון די חכמי פרובינצא אן אייניקל פון [[רד"ק]]. אנדערע צייגן אן אויף רבי מרדכי ב"ר יצחק געברענגט אין תוספות{{הערה|נדה לו. ד"ה והלכתא; זע אבער אין תוס' הרא"ש וואו דער זעלבער קושיא ווערט געברענגט אין נאמען פון רבי יום טוב ב"ר יצחק}}. | |||
==אינהאלט== | |||
דער פיוט לויפט אדורך אויף אלע גלות'ן וואו כלל שיראל האט זיך געפונען, יעדן בית רעדט איבער א צווייטן גלות, און ברענגט ארויס די ישועה פונעם באשעפער צו באפרייט ווערן. | |||
דער ערשטער בית דינט אלס אריינפיר, און דערקלערט אז עס איז פאסיג צו לויבן דעם אויבערשטן וואס איז א פארזיכערונג און א באשיצער, און אז ווען מען ווען געוואונען דעם פיינט און אים שחט'ן וועט מען צוענדיגן מיט'ן געזאנג אויפ'ן באנייען דעם מזבח{{ביאור|קען דינען אלס אנדייטונג, אז ווען מיר זאלן באפרייט פון אדום, און מען זאל צוענדיגן דעם געזאנג אויך אויף דעם גלות{{מקור}}}}. | |||
דער צווייטער בית רעדט פון גלות [[מצרים]], און רופט דאס אן "מלכות עגלה". עס שילדערט דעם "יד הגדולה" ביי [[יציאת מצרים]], און דאס איינזינקען די מצריים ביי [[קריעת ים סוף]]. | |||
דער דריטער בית רעדט איבער גלות [[בבל]], און דערציילט דעם זינד פון [[עבודה זרה]] וואס האט געברענגט פארטריבן צו ווערן פון ארץ ישראל, און די ענדע פונעם גלות, ווען מען איז ארויף אין ארץ ישראל דורך [[זרובבל]]. | |||
דער פערטער בית רעדט איבער דעם [[נס פורים]], די פרואוון פון [[המן]] צו אומברענגען [[מרדכי הצדיק]] און די אידן, און זיין ענגילטיגע מפלה ווען מ'האט אים אויפגעהאנגען אויפ'ן בוים. | |||
דער פיפטער בית גייט אריבער צום [[נס חנוכה]] און שילדערט די [[יוונים]] וואס האבן אויפגבראכן די מויערן פון [[בית המקדש]] און האבן מטמא געווען אלע [[שמן זית] צו צינדן די [[מנורה]], און פונעם קליינען קריגל איז געשען א נס, דעפאר האט מען באשטימט חנוכה אויף אכט טעג. | |||
== געבוי == | == געבוי == | ||
דאס געבוי פונעם פיוט איז גאר אויסגעצייכנט און אייגנארטיג, עס איז געבויט אויף א מייסטערהאפטיגע סטיל פון גראמען וואס מען געפונט נישט כמעט ביי קיין שום פיוט. אן ענליכע געבוי טרעפט מען ביים זמר [[מה יפית]]. עס איז געבויט ווי א לייטער (א/ב,א/ב,ב/ב,ג/ג,ב) | דאס געבוי פונעם פיוט איז גאר אויסגעצייכנט און אייגנארטיג, עס איז געבויט אויף א מייסטערהאפטיגע סטיל פון גראמען וואס מען געפונט נישט כמעט ביי קיין שום פיוט. אן ענליכע געבוי טרעפט מען ביים זמר [[מה יפית]]. עס איז געבויט ווי א לייטער (א/ב,א/ב,ב/ב,ג/ג,ב) | ||
דער פיוט איז איינגעטיילט אין א [[מעטער (פאעזיע)|מעטער]] פון זעקס טראַפן פער שורה. | דער פיוט איז איינגעטיילט אין א [[מעטער (פאעזיע)|מעטער]] פון זעקס טראַפן פער שורה (נישט אריינגערענט [[שוא]]). | ||
| שורה 27: | שורה 42: | ||
==ביאורים== | |||
{{ביאורים}} | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
רעוויזיע פון 21:09, 30 דעצעמבער 2024
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |
מָעוֹז צוּר יְשׁוּעָתִי איז א פיוט וואס מען פירט זיך צו זינגען אום חנוכה נאכן אנצינדן די מנורה, דער פיוט גייט אדורך די גלות'ן אין וואס די אידן האבן זיך געפינען, און ברענגט ארויס די לויב צום באשעפער וואס האט זיי געהאלפן און געראטעוועט.
דער פיוט איז פון די צייטן פון מיטלאלטער און דער נאמען פון מחבר איז פארצייכנט אין די אקראסטיך "מרדכי". דאס האט זוכה געווען צו א פארשפרייטונג אינערהאלב כמעט אלע שטרעמונגען פון אידישן פאלק, אשכנזים ווי ספרדים[1], סיידן די תימנ'ער אידן, און ווערט באטראכט אלס סינאנום צום צינדן חנוכה ליכט.
מחבר
דער אידענטיטעט פונעם מחבר איז נישט באקאנט מיט א קלארקייט, אבער דאס געבוי פונעם פיוט זאגט עדות אויף א תקופה שטריכן פונעם ספרדישן סטיל פיוט האט אנגעהויבן אריינדרינגען אין אשכנזישן לאגער.
פארהאן פארשידענע השערות ווער עס איז געווען דער מחבר פון מעוז צור. [2]. איין השערה איז אז דאס איז געווען רבי מרדכי בן הלל פון נירבורג מחבר פון ספר מרדכי אויף ש"ס. אן אנדער השערה איז אז דאס איז געווען רבי מרדכי בר יצחק הלוי מחבר פון זמר מה יפית זיי צייגן אן אויף די ענליכקייטן צווישן די צוויי פיוטים[3]. אבער אויך דער אידענטעט פון יענעם רבי מרדכי איז נישט באקאנט. טייל זאגן אז עס איז רבי מרדכי ב"ר יצחק קמחי פון די חכמי פרובינצא אן אייניקל פון רד"ק. אנדערע צייגן אן אויף רבי מרדכי ב"ר יצחק געברענגט אין תוספות[4].
אינהאלט
דער פיוט לויפט אדורך אויף אלע גלות'ן וואו כלל שיראל האט זיך געפונען, יעדן בית רעדט איבער א צווייטן גלות, און ברענגט ארויס די ישועה פונעם באשעפער צו באפרייט ווערן.
דער ערשטער בית דינט אלס אריינפיר, און דערקלערט אז עס איז פאסיג צו לויבן דעם אויבערשטן וואס איז א פארזיכערונג און א באשיצער, און אז ווען מען ווען געוואונען דעם פיינט און אים שחט'ן וועט מען צוענדיגן מיט'ן געזאנג אויפ'ן באנייען דעם מזבח[א].
דער צווייטער בית רעדט פון גלות מצרים, און רופט דאס אן "מלכות עגלה". עס שילדערט דעם "יד הגדולה" ביי יציאת מצרים, און דאס איינזינקען די מצריים ביי קריעת ים סוף.
דער דריטער בית רעדט איבער גלות בבל, און דערציילט דעם זינד פון עבודה זרה וואס האט געברענגט פארטריבן צו ווערן פון ארץ ישראל, און די ענדע פונעם גלות, ווען מען איז ארויף אין ארץ ישראל דורך זרובבל.
דער פערטער בית רעדט איבער דעם נס פורים, די פרואוון פון המן צו אומברענגען מרדכי הצדיק און די אידן, און זיין ענגילטיגע מפלה ווען מ'האט אים אויפגעהאנגען אויפ'ן בוים.
דער פיפטער בית גייט אריבער צום נס חנוכה און שילדערט די יוונים וואס האבן אויפגבראכן די מויערן פון בית המקדש און האבן מטמא געווען אלע [[שמן זית] צו צינדן די מנורה, און פונעם קליינען קריגל איז געשען א נס, דעפאר האט מען באשטימט חנוכה אויף אכט טעג.
געבוי
דאס געבוי פונעם פיוט איז גאר אויסגעצייכנט און אייגנארטיג, עס איז געבויט אויף א מייסטערהאפטיגע סטיל פון גראמען וואס מען געפונט נישט כמעט ביי קיין שום פיוט. אן ענליכע געבוי טרעפט מען ביים זמר מה יפית. עס איז געבויט ווי א לייטער (א/ב,א/ב,ב/ב,ג/ג,ב)
דער פיוט איז איינגעטיילט אין א מעטער פון זעקס טראַפן פער שורה (נישט אריינגערענט שוא).
ביאורים
- ↑ קען דינען אלס אנדייטונג, אז ווען מיר זאלן באפרייט פון אדום, און מען זאל צוענדיגן דעם געזאנג אויך אויף דעם גלות[מקור פארלאנגט]