בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
ש'כח רושי
(ש'כח רושי) |
|||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|מחבר פון 'שפתי חכמים' (ה'ת"א–ה'תע"ח)}} | {{דעסקריפציע|מחבר פון 'שפתי חכמים' (ה'ת"א–ה'תע"ח)}} | ||
{{אישיות | {{אישיות | ||
| תאריך לידה = 1641 | | תאריך לידה = 1641 | ||
| תאריך פטירה = 1718 | | תאריך פטירה = 1718 | ||
| קבורה ארט = קראטאשין | |||
| בת זוג = מירל | |||
| אב = יוסף | |||
}} | }} | ||
רבי '''שבתי משורר בּאַס''' (ה'ת"א–ה'תע"ח) איז געווען א [[תלמיד חכם]], מוכר ספרים, דרוקער, מוציא לאור, און א [[חזנות|חזן]]. ער איז בארימט מיט זיין פירוש '''שפתי חכמים''' אויף [[רש"י]] על התורה, און מיט זיין [[ביבליאגראפיע|ביבליאגראפישע]] ווערק '''שפתי ישנים'''. | רבי '''שבתי משורר בּאַס''' (ה'ת"א–ה'תע"ח) איז געווען א [[תלמיד חכם]]{{הערה|די רבנים המסכימים אויף זיינע ספרים האלטן זיך צוריק פון אים באטיטלען מיט "מורנו", אנדערש ווי זיין ברודער. זעט [https://tablet.otzar.org/#/b/53386/p/1/t/1734326724717/fs/0/start/0/end/0/c הסכמות צו זיין שפתי ישנים ת"מ].}}, מוכר ספרים, דרוקער, מוציא לאור, און א [[חזנות|חזן]]. ער איז בארימט מיט זיין פירוש '''שפתי חכמים''' אויף [[רש"י]] על התורה, און מיט זיין [[ביבליאגראפיע|ביבליאגראפישע]] ווערק '''שפתי ישנים'''. | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
רבי שבתי איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף{{הערה|זיין פאמיליע נאמען איז געווען שטראם ({{צ-ספר|מחבר=רעבעצין בלומא טייטלבוים|שם= Forever in Faith | מקום הוצאה=ביתר עילית|מו"ל=תפוצה|שנת הוצאה= 2015|עמ= 15|ISBN= 978-1-60091-383-9|שפראך=ענגליש}}).}}. ביי דער שוועדישער אינוואזיע אין פוילן {{העב|המלחמה הצפונית הקטנה}}, אין ד' חשון תי"ז, זענען זיינע עלטערן אומגעברענגט געווארן דורך די קאזאקן, צווישן א גרויס טייל פון די אידישע קהילה אין קאליש<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 175</ref>. | רבי שבתי איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף{{הערה|זיין פאמיליע נאמען איז געווען שטראם ({{צ-ספר|מחבר=רעבעצין בלומא טייטלבוים|שם= Forever in Faith | מקום הוצאה=ביתר עילית|מו"ל=תפוצה|שנת הוצאה= 2015|עמ= 15|ISBN= 978-1-60091-383-9|שפראך=ענגליש}}).}}. ביי דער שוועדישער אינוואזיע אין פוילן {{העב|המלחמה הצפונית הקטנה}}, אין ד' חשון תי"ז, זענען זיינע עלטערן אומגעברענגט געווארן דורך די קאזאקן, צווישן א גרויס טייל פון די אידישע קהילה אין קאליש<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 175</ref>. | ||
רבי שבתי און זיין עלטערער ברודער, רבי יעקב שׂטרימרשׂ (נפ' תמ"ו), א מקובל, האבן איבערגעלעבט און זענען אנטלאפן קיין [[פראג]]. אין פראג האט ער זיך איינגעהאנדלט א קענטעניס אין ש"ס, לערנענדיג ביי רבי מאיר ווערטירשׂ אין אלטן שול<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 176</ref>. פארמאגנדיג אן אנגענעמע שטימע, האט רבי שבתי געדינט אלס משורר (באַסיסטא) מיט'ן חזן רבי לייב שיר השירים אינעם [[אלטניי שול]] אין פראג, פון וואס ער האט באקומען די צונעמען "משורר" און "באַס". אין יאר ת"ל איז צו ר' שבתי געבוירן זיין זון, יוסף. | רבי שבתי און זיין עלטערער ברודער, רבי יעקב שׂטרימרשׂ (נפ' תמ"ו), א מקובל, האבן איבערגעלעבט און זענען אנטלאפן קיין [[פראג]]. אין פראג האט ער זיך איינגעהאנדלט א קענטעניס אין ש"ס, לערנענדיג ביי רבי מאיר ווערטירשׂ אין אלטן שול<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 176</ref>. פארמאגנדיג אן אנגענעמע שטימע, האט רבי שבתי געדינט אלס משורר (באַסיסטא) מיט'ן חזן רבי לייב שיר השירים אינעם [[אלטניי שול]] אין פראג, פון וואס ער האט באקומען די צונעמען "משורר" און "באַס". אין יאר ת"ל איז צו ר' שבתי און זיין ווייב מירל{{הערה|האבערמאן: הערה 8}} געבוירן זיין זון, יוסף. | ||
זיין ליבע צו ספרים און א קריטיקער געפיל האבן אים צוגעצויגן צו דרוקן און פארעפנטליכן. אין יאר תכ"ט האט ער ארויסגעגעבן אַן איבערגעארבעטע אויפלאגע פונעם ספר 'באר משה', פון רבי משה שׂערטילשׂ, וואס פארטייטשט אויף אידיש די שווערע ווערטער פון חומש און חמש מגילות. רבי שבתי האט צוגעלייגט א קורצער הקדמה אין לשה"ק און אין אידיש, און עטליכע זייטן פון כללי הדקדוק{{הערה|[https://www.google.com/books/edition/ספר_באר_משה/_ItCAAAAcAAJ?hl=en&gbpv=1&dq=inauthor:%22Moše+Śerṭilś%22&pg=PT6&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ספר באר משה, פראג 1669]}}. דער ספר איז דאן געווען זייער פאפולער צווישן מלמדים, און געוויסע קהילות האבן פארלאנגט אז די מלמדים זאלן זיך באנוצן בלויז מיט דעם<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 177, לויט ש' אסף, מקורות לתולדות החינוך בישראל.</ref>. | זיין ליבע צו ספרים און א קריטיקער געפיל האבן אים צוגעצויגן צו דרוקן און פארעפנטליכן. אין יאר תכ"ט האט ער ארויסגעגעבן אַן איבערגעארבעטע אויפלאגע פונעם ספר 'באר משה', פון רבי משה שׂערטילשׂ, וואס פארטייטשט אויף אידיש די שווערע ווערטער פון חומש און חמש מגילות. רבי שבתי האט צוגעלייגט א קורצער הקדמה אין לשה"ק און אין אידיש, און עטליכע זייטן פון כללי הדקדוק{{הערה|[https://www.google.com/books/edition/ספר_באר_משה/_ItCAAAAcAAJ?hl=en&gbpv=1&dq=inauthor:%22Moše+Śerṭilś%22&pg=PT6&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ספר באר משה, פראג 1669]}}. דער ספר איז דאן געווען זייער פאפולער צווישן מלמדים, און געוויסע קהילות האבן פארלאנגט אז די מלמדים זאלן זיך באנוצן בלויז מיט דעם<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 177, לויט ש' אסף, מקורות לתולדות החינוך בישראל.</ref>. | ||
| שורה 20: | שורה 22: | ||
ער האט פארלאזט אמסטערדאם צו גרינדן אן אייגענעם פרעסע און אין תמ"ח האט ער באקומען א פּערמיט אויפצושטעלן א לשון־קודש דרוקעריי אין אַוראַס{{הערה|[https://www.yu.edu/Libraries/Memorbuch/Auras אוראס], ברעסלאו/אוראס מעמארבוך}}, [[שלעזיע]] (12 מייל פון [[ברעסלוי]]; היינט אין פוילן), און געעפנט א דרוקעריי אין תמ"ט אינעם דערנעבנדיגן [[דיהרנפורט]]. דארט האט ער פארעפנטליכט כמעט 80 ספרים, און די דרוק איז געבליבן אקטיוו, אונטער דער נאכפאלגנדער פירערשאפט פון זיינע זין און אייניקלעך, ביז תקכ"ב. דער ערשטער ספר געדרוקט דורך אים איז געווען רבי שמואל בן אורי שרגא'ס פירוש בית שמואל (תמ"ט), אויף שולחן ערוך אבן העזר{{הערה|{{היברובוקס|2=בית שמואל|3=8454|מקום הוצאה=דירנפורט|שנת הוצאה=תמ"ט}}}}. ער האט זיך אויך ערפאלגרייך פארנומען מיט בוכ־האנדל. | ער האט פארלאזט אמסטערדאם צו גרינדן אן אייגענעם פרעסע און אין תמ"ח האט ער באקומען א פּערמיט אויפצושטעלן א לשון־קודש דרוקעריי אין אַוראַס{{הערה|[https://www.yu.edu/Libraries/Memorbuch/Auras אוראס], ברעסלאו/אוראס מעמארבוך}}, [[שלעזיע]] (12 מייל פון [[ברעסלוי]]; היינט אין פוילן), און געעפנט א דרוקעריי אין תמ"ט אינעם דערנעבנדיגן [[דיהרנפורט]]. דארט האט ער פארעפנטליכט כמעט 80 ספרים, און די דרוק איז געבליבן אקטיוו, אונטער דער נאכפאלגנדער פירערשאפט פון זיינע זין און אייניקלעך, ביז תקכ"ב. דער ערשטער ספר געדרוקט דורך אים איז געווען רבי שמואל בן אורי שרגא'ס פירוש בית שמואל (תמ"ט), אויף שולחן ערוך אבן העזר{{הערה|{{היברובוקס|2=בית שמואל|3=8454|מקום הוצאה=דירנפורט|שנת הוצאה=תמ"ט}}}}. ער האט זיך אויך ערפאלגרייך פארנומען מיט בוכ־האנדל. | ||
אין דיהרנפורט תנ"ב איז דורך אים צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דעם מגיני ארץ, דאס איז דער שולחן ערוך מיט די צוויי "מגינים", מגן אברהם און מגן דוד (טורי זהב), ביי די זייטן{{היברובוקס|2=מגיני ארץ|3=45851|מקום הוצאה=דיהרן פארט|שנת הוצאה=תנ"ב}}{{הערה|{{שם הגדולים|ספרים|ט|טז}} | אין דיהרנפורט תנ"ב איז דורך אים צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דעם מגיני ארץ, דאס איז דער שולחן ערוך מיט די צוויי "מגינים", מגן אברהם און מגן דוד (טורי זהב), ביי די זייטן{{הערה|{{היברובוקס|2=מגיני ארץ|3=45851|מקום הוצאה=דיהרן פארט|שנת הוצאה=תנ"ב}}}}{{הערה|{{שם הגדולים|ספרים|ט|טז}}}}. דער פארמאט איז געווען גאר ערפאלגרייך, איז איבערגעדרוקט געווארן דורך אים אין תס"ב, און ווערט נאכגעמאכט אין כמעט אלע שולחן ערוך דרוקן ביז היינט. | ||
דאס לעבן אין דיהרנפורט איז אים נישט געווען לייכט. ער האט געדארפט האנדלען מיט די פיינטליכקייט פון זיינע גוי'אישע שכנים, די טיילווייזע צעשטערונג פונעם דרוק־פּרעסע דורך א פייער אין תס"ח, און באשולדיגונגען קעגן אים דורך קאטויליקן אין פארשפרייטן האס קעגן די קריסטן און דער רעגירונג. צוערשט איז אים געלונגען זיך אפצושאקלען פון די באשולדיגונגען; אבער אין תע"ב האבן די קאטויליקן איבערגע'חזר'ט די באשולדיגונגען און ער איז ארעסטירט געווארן און זיינע ספרים זענען קאנפיסקירט געווארן. נאכ'ן זיין ארעסטירט פאר 10 וואכן איז אים געלונגען צו אויפווייזן די אומוויסנהייט פון זיינע באשולדיגער און ער איז באפרייט געווארן. ער האט אויך געהאט אויסצושטיין היפּש משפּחה קעגנערשאפט, שטאמענדיג פון זיין הייראטן אלס אַן עלטערער מענטש צו א פיל אינגערע פרוי. | דאס לעבן אין דיהרנפורט איז אים נישט געווען לייכט. ער האט געדארפט האנדלען מיט די פיינטליכקייט פון זיינע גוי'אישע שכנים, די טיילווייזע צעשטערונג פונעם דרוק־פּרעסע דורך א פייער אין תס"ח, און באשולדיגונגען קעגן אים דורך קאטויליקן אין פארשפרייטן האס קעגן די קריסטן און דער רעגירונג. צוערשט איז אים געלונגען זיך אפצושאקלען פון די באשולדיגונגען; אבער אין תע"ב האבן די קאטויליקן איבערגע'חזר'ט די באשולדיגונגען און ער איז ארעסטירט געווארן און זיינע ספרים זענען קאנפיסקירט געווארן. נאכ'ן זיין ארעסטירט פאר 10 וואכן איז אים געלונגען צו אויפווייזן די אומוויסנהייט פון זיינע באשולדיגער און ער איז באפרייט געווארן. ער האט אויך געהאט אויסצושטיין היפּש משפּחה קעגנערשאפט, שטאמענדיג פון זיין הייראטן אלס אַן עלטערער מענטש צו א פיל אינגערע פרוי. | ||
רבי שבתי איז אוועק כ"ב תמוז תע"ח און איז באערדיגט געווארן אין קראטאשין{{הערה|האבערמאן: זייט 8}}. | |||
==ווערק== | ==ווערק== | ||