בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
רבי '''שבתי משורר בּאַס''' איז געווען א מוכר ספרים, דרוקער, | {{דעסקריפציע|מחבר פון 'שפתי חכמים' (ה'ת"א–ה'תע"ח)}} | ||
{{אישיות | |||
| קוואלשפראך נאמען = Shabbetai ben Joseph Bassista | |||
}} | |||
רבי '''שבתי משורר בּאַס''' (ה'ת"א–ה'תע"ח) איז געווען א מוכר ספרים, דרוקער, מוציא לאור, און א [[חזנות|חזן]]. ער איז בארימט מיט זיין פירוש '''שפתי חכמים''' אויף [[רש"י]] על התורה, און מיט זיין [[ביבליאגראפיע|ביבליאגראפישע]] ווערק '''שפתי ישנים'''. | |||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
באס איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף | באס איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף. ביי דער שוועדישער אינוואזיע אין פוילן {{העב|המלחמה הצפונית הקטנה}} אין די יארן תט"ז–תי"ח, זענען באַס'ס עלטערן אומגעברענגט געווארן דורך די קאזאקן ד' חשוון תי"ז, צווישן א גרויס טייל פון די אידישע קהילה אין קאליש<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 175</ref>. | ||
שבתי און זיין עלטערער ברודער זענען | שבתי און זיין עלטערער ברודער, רבי יעקב שׂטרימרשׂ (נפ' תמ"ו) א מקובל, האבן איבערגעלעבט און זענען אנטלאפן קיין [[פראג]]. אין פראג האט ער זיך איינגעהאנדלט א גרונטליכע ידיעה אין ש"ס, לערנענדיג ביי רבי מאיר ווערטירשׂ אין אלטן שול<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 176</ref>; און ער האט אויך שטודירט אלגעמיינע ערציאונג, וואס האט אריינגענומען [[לאטיין]]. פארמאגנדיג אן אנגענעמע שטימע, האט באס געדינט אלס משורר (באַסיסטא) מיט'ן חזן רבי לייב שיר השירים אינעם [[אלטניי שול]] אין פראג, פון וואס ער האט באקומען די צונעמען "משורר" און "באַס". אין יאר ת"ל איז צו ר' שבתי געבוירן זיין זון יוסף. | ||
זיין ליבע צו ספרים און א קריטיקער געפיל האבן אים צוגעצויגן צו דרוקן און פארעפנטליכן. אין יאר תכ"ט האט ער ארויסגעגעבן אַן איבערגעארבעטע אויפלאגע פונעם ספר 'באר משה', פון רבי משה שׂערטילשׂ, וואס פארטייטשט אויף אידיש די שווערע ווערטער פון חומש און חמש מגילות. רבי שבתי האט צוגעלייגט א קורצער הקדמה אין לשה"ק און אין אידיש, און עטליכע זייטן פון כללי הדקדוק{{הערה|[https://www.google.com/books/edition/ספר_באר_משה/_ItCAAAAcAAJ?hl=en&gbpv=1&dq=inauthor:%22Moše+Śerṭilś%22&pg=PT6&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ספר באר משה, פראג 1669]}}. דער ספר איז דאן געווען זייער פאפולער צווישן מלמדים, און געוויסע קהילות האבן פארלאנגט אז די מלמדים זאלן זיך באנוצן בלויז מיט דעם<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 177, לויט ש' אסף, מקורות לתולדות החינוך בישראל.</ref>. | |||
וויבאלד עס איז נישט געווען קיין פולשטענדיגע ליסטע אין לשון-קודש פון אידישער ליטעראטור, האט ער זיך אונטערגענומען צוזאמצושטעלן. פון תל"ד האט באַס געוואנדערט | וויבאלד עס איז נישט געווען קיין פולשטענדיגע ליסטע אין לשון-קודש פון אידישער ליטעראטור, האט ער זיך אונטערגענומען דאס צוזאמצושטעלן. פון תל"ד האט באַס געוואנדערט דורכאויס אייראפע באזוכנדיג ביבליאטעקן און פּריוואטע זאמלונגען פון ספרים אין פּוילן, דייטשלאנד און האלאנד. צווישן אנדערע איז ער אריבער [[גלוגא]], [[קאליש]], [[קראטאשין]], [[ליסא]], [[וויען]], [[פויזן]], [[ווירמייזא]], ביז ער האט זיך ענדליך, אין יאר תל"ט, באזעצט אין [[אמסטערדאם]], האלאנד<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 179; האבערמאן זייט 4</ref>, וואו ער האט זיך אויפגעהאלטן פינף יאר<ref>[https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=8454#p=316 התנצלות האלוף המרומם המדפיס], סוף פון ספר בית שמואל דיהרנפורט תמ"ט, אין היברובוקס</ref>. | ||
אין אמסטערדאם האט ער שטודירט די קונסט פון דרוקן און הגה, און ארויסגעגעבן זיינע דריי חיבורים, 'מסכת דרך ארץ' - א וועגווייזער-ביכל אויף אידיש פאר רייזנדע (ת"מ); דער חומש מיט א פירוש אויף רש"י, 'שפתי חכמים' (ת"מ), א פּאפּולערער פירוש אפט איבערגעדרוקט; און 'שפתי ישנים' (ת"מ), א ליסטע אין לשון־קודש פון ארום 2,200 ספרים. | אין אמסטערדאם האט ער שטודירט די קונסט פון דרוקן און הגה, און ארויסגעגעבן זיינע דריי חיבורים, 'מסכת דרך ארץ' - א וועגווייזער-ביכל אויף אידיש פאר רייזנדע (ת"מ); דער חומש מיט א פירוש אויף רש"י, 'שפתי חכמים' (ת"מ), א פּאפּולערער פירוש אפט איבערגעדרוקט; און 'שפתי ישנים' (ת"מ), א ליסטע אין לשון־קודש פון ארום 2,200 ספרים. | ||
אין תמ"ח האט ער באקומען א פּערמיט אויפצושטעלן א לשון־קודש דרוקעריי אין אַוראַס{{הערה|[https://www.yu.edu/Libraries/Memorbuch/Auras אוראס], ברעסלאו/אוראס מעמארבוך}}, | ער האט פארלאזט אמסטערדאם צו גרינדן אן אייגענעם פרעסע און אין תמ"ח האט ער באקומען א פּערמיט אויפצושטעלן א לשון־קודש דרוקעריי אין אַוראַס{{הערה|[https://www.yu.edu/Libraries/Memorbuch/Auras אוראס], ברעסלאו/אוראס מעמארבוך}}, [[שלעזיע]] (12 מייל פון [[ברעסלוי]]; היינט אין פוילן), און געעפנט א דרוקעריי אין תמ"ט אינעם דערנעבנדיגן [[דיהרנפורט]]. דארט האט ער פארעפנטליכט כּמעט 80 ספרים, און די דרוק איז געבליבן אקטיוו, אונטער דער נאכפאלגנדער פירערשאפט פון זיינע זין און אייניקלעך, ביז תקכ"ב. דער ערשטער ספר געדרוקט דורך באַס איז געווען רבי שמואל בן אורי שרגא'ס פירוש בית שמואל (תמ"ט), אויף שולחן ערוך אבן העזר{{היברובוקס||בית שמואל|8454|מקום הוצאה=דירנפורט|שנת הוצאה=תמ"ט}}. ער האט זיך אויך ערפאלגרייך פארנומען מיט בוכ־האנדל. | ||
באס'נס צייט אין דיהרנפורט איז נישט געווען לייכט. ער האט געדארפט האנדלען מיט די פיינטליכקייט פון זיינע גוי'אישע שכנים, די טיילווייזע צעשטערונג פונעם דרוק־פּרעסע דורך א פייער אין תס"ח, און באשולדיגונגען קעגן אים דורך קאטויליקן אין פארשפרייטן האס קעגן די קריסטן און דער רעגירונג. צוערשט איז אים געלונגען זיך אפצושאקלען פון די באשולדיגונגען; אבער אין תע"ב האבן די קאטויליקן איבערגע'חזר'ט די באשולדיגונגען און ער איז ארעסטירט געווארן און זיינע ספרים זענען קאנפיסקירט געווארן. נאכן זיין ארעסטירט פאר 10 וואכן איז אים געלונגען צו אויפוויין די אומוויסנהייט פון זיינע באשולדיגער און ער איז באפרייט געווארן. ער האט אויך געהאט אויסצושטיין היפּש משפּחה קעגנערשאפט, שטאמענדיג פון זיין הייראטן אלס אַן עלטערער מענטש צו א פיל אינגערע פרוי. | |||
==ווערק== | ==ווערק== | ||
| שורה 47: | שורה 51: | ||
אין געוויסע עקזעמפלארן פון שפתי ישנים איז מיטגעדרוקט א סידור, וואס רבי שבתי האט שוין געלאזט דרוקן אין תל"ח<ref>{{היברובוקס|חיים ליבערמאן|אהל רח"ל|24647|page=374|קעפל=סידור התפלה המצורף לס' שפתי ישנים|באנד=א|עמ=370}}</ref>. | אין געוויסע עקזעמפלארן פון שפתי ישנים איז מיטגעדרוקט א סידור, וואס רבי שבתי האט שוין געלאזט דרוקן אין תל"ח<ref>{{היברובוקס|חיים ליבערמאן|אהל רח"ל|24647|page=374|קעפל=סידור התפלה המצורף לס' שפתי ישנים|באנד=א|עמ=370}}</ref>. | ||
=== | ===אנדערע ווערק=== | ||
מסכת דרך ארץ איז איינגעטיילט אין דריי חלקים: דרך צדיקים - תפילות און סגולות פאר די וועגן גייער; דרך התגרים - די ווערד פון די פארשידענע וואלוטעס, און מאָסן און וואג, פון פילע אייראפעאישע לענדער; און דרך המלך - א וועג-ווייזער וואס צייגט די ווייטקייט צווישן די שטעט און לענדער איבער אייראפע, און צייכנט אן וועלכע שטעט און דערפער מען גייט פארביי | מסכת דרך ארץ איז א וועגווייזער בוך אין וועלכע באס האט פאשריבן זיינע איבערלעבענישן בשעת'ן וואנדערן איבער אייראפע. עס איז איינגעטיילט אין דריי חלקים: דרך צדיקים - תפילות און סגולות פאר די וועגן גייער; דרך התגרים - די ווערד פון די פארשידענע וואלוטעס, און מאָסן און וואג, פון פילע אייראפעאישע לענדער; און דרך המלך - א וועג-ווייזער וואס צייגט די ווייטקייט צווישן די שטעט און לענדער איבער אייראפע, און צייכנט אן וועלכע שטעט און דערפער מען גייט פארביי און וועלכע עס פארמאגט א אידישע קהילה. צו לעצט שטעלט ער א לוח פאר זעכציג יאר<ref>[https://tablet.otzar.org/#/b/62147/p/1/t/1727301990885/fs/0/start/0/end/0/c מסכת דרך ארץ], אויף אוצר החכמה</ref>. | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{אוצר החכמה|מנחם מענדל זלאטקין|ראשית בכורי הביבליוגרפיה בספרות העברית | *{{אוצר החכמה|מנחם מענדל זלאטקין|ראשית בכורי הביבליוגרפיה בספרות העברית|151559|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תשי"ח|סופיקס=יא}} | ||
*{{אנקער|רפאל|{{אוצר החכמה|יצחק רפאל|ראשונים ואחרונים|188483|page=160|קעפל=ר' שבתי באס | *{{אנקער|רפאל|{{אוצר החכמה|יצחק רפאל|ראשונים ואחרונים: פרקים בתולדות ישראל וספרותו|188483|page=160|קעפל=ר' שבתי באס: הביבליוגראף העברי הראשון|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תשי"ז|עמ=171-200|סופיקס=יא}}.}} | ||
*{{אוצר החכמה|אברהם מאיר האבערמאן|אנשי ספר ואנשי מעשה|611076|page= | *{{אוצר החכמה|אברהם מאיר האבערמאן|אנשי ספר ואנשי מעשה|611076|page=8|קעפל=ר' שבתי משורר בּס (הביבליוגראף העברי הראשון)|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשל"ד|מו"ל=ראובן מס|עמ=3-11|סופיקס=יא}} | ||
*{{אייוועלט|3577|על הספר שפתי חכמים ומחברו}} | *{{אייוועלט|3577|על הספר שפתי חכמים ומחברו}} | ||
*{{אייוועלט|3575|על הספר לקט בהיר ומחברו}} | *{{אייוועלט|3575|על הספר לקט בהיר ומחברו}} | ||
| שורה 64: | שורה 68: | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[קאטעגאריע:קאליש]] | |||
[[קאַטעגאָריע:פוילישע אידן]] | |||
[[קאטעגאריע:ביבליאגראפן]] | |||
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרים]] | |||
[[he:רבי שבתי בס]] | [[he:רבי שבתי בס]] | ||