מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
הגהה
(פארראכטן פּאראמעטער) |
ק (הגהה) |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
ר' שבתי איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף. ר' יוסף האט געהאט נאך א זון, א בארימטער גאון און מקובל, רבי '''יעקב שטרימר'''. | ר' שבתי איז געבוירן אין יאר ת"א אין שטאט [[קאליש]] אין פוילן, צו זיין טאטן רבי יוסף. ר' יוסף האט געהאט נאך א זון, א בארימטער גאון און מקובל, רבי '''יעקב שטרימר'''. | ||
ביי דער שוועדישער אינוואזיע אין פוילן אין די יארן תט"ז-תי"ח, איז די אידישע קהילה אין קאליש כמעט אינגאנצן אומגעקומען על קידוש ה', ר' שבתי'ס עלטערן צווישן זיי, וועלכע זענען אומגעקומען אין ד' חשוון תי"ז<ref>[[#רפאל|רפאל]] | ביי דער שוועדישער אינוואזיע אין פוילן אין די יארן תט"ז-תי"ח, איז די אידישע קהילה אין קאליש כמעט אינגאנצן אומגעקומען על קידוש ה', ר' שבתי'ס עלטערן צווישן זיי, וועלכע זענען אומגעקומען אין ד' חשוון תי"ז<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 175</ref>. | ||
ר' שבתי איז געבליבן א יתום, און האט געוואנדערט קיין [[פראג]], וואו ער האט געלערנט ביי רבי מאיר וורטירש, אין אלטן שול<ref>[[#רפאל|רפאל]] | ר' שבתי איז געבליבן א יתום, און האט געוואנדערט קיין [[פראג]], וואו ער האט געלערנט ביי רבי מאיר וורטירש, אין אלטן שול<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 176</ref>. | ||
אין פראג האט ער געדינט אלס משורר מיט'ן פראגער חזן רבי לייב שיר השירים, אינעם אלטניי שול. דערפאר האט ער באקומען דעם צונאמען "משורר בס". | אין פראג האט ער געדינט אלס משורר מיט'ן פראגער חזן רבי לייב שיר השירים, אינעם אלטניי שול. דערפאר האט ער באקומען דעם צונאמען "משורר בס". | ||
אין פראג האט ער זיך אנגעהויבן באשעפטיגן מיט ספרים. אין יאר תכ"ט האט ער ארויסגעגעבן א נייער אויפלאגע פונעם ספר '''באר משה''', פון רבי משה שערטילש, וואס פארטייטשט די שווערע ווערטער פון חומש אויף אידיש. דער ספר איז דאן געווען זייער פאפולער צווישן מלמדים, און געוויסע קהילות האבן פארלאנגט אז די מלמדים זאלן זיך באנוצן בלויז מיט דעם. רבי שבתי האט צוגעלייגט א קורצער הקדמה אין לשה"ק און אין אידיש, און האט צוגעלייגט עטליכע זייטן פון כללי הדקדוק אין קורצן<ref>[[#רפאל|רפאל]] | אין פראג האט ער זיך אנגעהויבן באשעפטיגן מיט ספרים. אין יאר תכ"ט האט ער ארויסגעגעבן א נייער אויפלאגע פונעם ספר '''באר משה''', פון רבי משה שערטילש, וואס פארטייטשט די שווערע ווערטער פון חומש אויף אידיש. דער ספר איז דאן געווען זייער פאפולער צווישן מלמדים, און געוויסע קהילות האבן פארלאנגט אז די מלמדים זאלן זיך באנוצן בלויז מיט דעם. רבי שבתי האט צוגעלייגט א קורצער הקדמה אין לשה"ק און אין אידיש, און האט צוגעלייגט עטליכע זייטן פון כללי הדקדוק אין קורצן<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 177, לויט ש' אסף מקורות לתולדות החינוך בישראל, </ref>. | ||
אין יאר ת"ל איז צו ר' שבתי געבוירן זיין זון יוסף. | אין יאר ת"ל איז צו ר' שבתי געבוירן זיין זון יוסף. | ||
שפעטער האט ער זיך ארויסגעלאזט וואנדערן צווישן שטעט אין לענדער, צווישן אנדערע איז ער אריבער [[גלוגא]], [[קאליש]], [[קראטאשין]], [[ליסא]], [[וויען]], [[פויזן]], [[ווירמייזע]]. ביז ער האט זיך ענדליך אפגעשטעלט אין [[אמסטערדאם]], האלאנד, אין יאר תל"ח<ref>[[#רפאל|רפאל]] | שפעטער האט ער זיך ארויסגעלאזט וואנדערן צווישן שטעט אין לענדער, צווישן אנדערע איז ער אריבער [[גלוגא]], [[קאליש]], [[קראטאשין]], [[ליסא]], [[וויען]], [[פויזן]], [[ווירמייזע]]. ביז ער האט זיך ענדליך אפגעשטעלט אין [[אמסטערדאם]], האלאנד, אין יאר תל"ח<ref>[[#רפאל|רפאל]] זייט 179</ref>. | ||
אין אמסטערדאם אין יאר ת"מ האט רבי שבתי געדרוקט זיינע דריי חיבורים, '''שפתי חכמים''' אויף רש"י, '''שפתי ישנים''' אויף אידישער ביבליאגראפיע, און '''מסכת דרך ארץ''' - א קליין ספר'ל אויף אידיש געאייגנט פאר וואנדערער. מסכת דרך ארץ איז איינגעטיילט אין דריי חלקים: דרך צדיקים - תפילות און סגולות פאר די וועגן גייער; דרך התגרים - די ווערד פון די פארשידענע וואלוטעס, און מאָסן און וואג, פון פילע אייראפעאישע לענדער; און דרך המלך - א וועג-ווייזער וואס צייגט די ווייטקייט צווישן די שטעט און לענדער איבער אייראפע, און צייכנט אן וועלכע שטעט און דערפער מען גייט פארביי, און וועלכע עס פארמאגט א אידישע קהילה. צו לעצט שטעלט ער א לוח פאר זעכציג יאר<ref>[https://tablet.otzar.org/#/b/62147/p/1/t/1727301990885/fs/0/start/0/end/0/c מסכת דרך ארץ], אויף אוצר החכמה</ref>. | אין אמסטערדאם אין יאר ת"מ האט רבי שבתי געדרוקט זיינע דריי חיבורים, '''שפתי חכמים''' אויף רש"י, '''שפתי ישנים''' אויף אידישער ביבליאגראפיע, און '''מסכת דרך ארץ''' - א קליין ספר'ל אויף אידיש געאייגנט פאר וואנדערער. מסכת דרך ארץ איז איינגעטיילט אין דריי חלקים: דרך צדיקים - תפילות און סגולות פאר די וועגן גייער; דרך התגרים - די ווערד פון די פארשידענע וואלוטעס, און מאָסן און וואג, פון פילע אייראפעאישע לענדער; און דרך המלך - א וועג-ווייזער וואס צייגט די ווייטקייט צווישן די שטעט און לענדער איבער אייראפע, און צייכנט אן וועלכע שטעט און דערפער מען גייט פארביי, און וועלכע עס פארמאגט א אידישע קהילה. צו לעצט שטעלט ער א לוח פאר זעכציג יאר<ref>[https://tablet.otzar.org/#/b/62147/p/1/t/1727301990885/fs/0/start/0/end/0/c מסכת דרך ארץ], אויף אוצר החכמה</ref>. | ||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
דער שפתי חכמים איז שנעל געווארן פאפולער, און צוביסלעך זיך איינגעגעבן אין אלע חומשים. כהיום איז כמעט נישט פארהאן א חומש וואו ס'איז נישט אריינגעדרוקט שפתי חכמים אדער עיקר שפתי חכמים. | דער שפתי חכמים איז שנעל געווארן פאפולער, און צוביסלעך זיך איינגעגעבן אין אלע חומשים. כהיום איז כמעט נישט פארהאן א חומש וואו ס'איז נישט אריינגעדרוקט שפתי חכמים אדער עיקר שפתי חכמים. | ||
געוויסע האבן אנגעוויזן אויף די זכיה וואס ר' שבתי האט געהאט אז זיין חיבור זאל אזוי פארשפרייט ווערן ביי כלל ישראל<ref>רבי מנחם מענדיל קראנגיל, פליטת ספרים אויף שם הגדולים, אות ש' ערך שפתי חכמים.</ref>. אזוי ווערט אויך איבערגעגעבן בשם דער עטרת צבי<ref>רבי יצחק אייזיק אייכענשטיין אב"ד קיוויאשד, עטרת יצחק, מאנסי תשפ"ג, | געוויסע האבן אנגעוויזן אויף די זכיה וואס ר' שבתי האט געהאט אז זיין חיבור זאל אזוי פארשפרייט ווערן ביי כלל ישראל<ref>רבי מנחם מענדיל קראנגיל, פליטת ספרים אויף שם הגדולים, אות ש' ערך שפתי חכמים.</ref>. אזוי ווערט אויך איבערגעגעבן בשם דער עטרת צבי<ref>רבי יצחק אייזיק אייכענשטיין אב"ד קיוויאשד, עטרת יצחק, מאנסי תשפ"ג, זייט.., "רבינו בעל עט"צ אמר שהשפתי חכמים זכה להיות נדפס כמעט בכל החומשים אצל פירוש רש"י והוא מפני שבמקום א' כתב דבר שכוון בזה לכוונת רש"י הקדוש" עיי"ש.</ref>. | ||
===קריטיק=== | ===קריטיק=== | ||