אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "וכל מאמינים"
אין תקציר עריכה |
|||
| (14 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
|רוחב=15em | |רוחב=15em | ||
|כותרת=וְכֹל מַאֲמִינִים | |כותרת=וְכֹל מַאֲמִינִים | ||
|תוכן=<poem>הָ'''א'''וֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט{{הערה|1={{תנ"ך|דברים|לב|מא}} | |תוכן=<poem>הָ'''א'''וֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט{{הערה|1={{תנ"ך|דברים|לב|מא}}: וְתֹאחֵז בְּמִשְׁפָּט יָדִי.}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''אֵ'''ל אֱמוּנָה{{הערה|שם= דברים לב ד|{{תנ"ך|דברים|לב|ד}}: אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא.}} | |||
הַ'''בּ'''וֹחֵן וּבוֹדֵק גִּנְזֵי נִסְתָּרוֹת | הַ'''בּ'''וֹחֵן וּבוֹדֵק גִּנְזֵי נִסְתָּרוֹת | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''בּ'''וֹחֵן כְּלָיוֹת{{הערה|1={{תנ"ך|ירמיהו|יז|י}}: אֲנִי ה' חֹקֵר לֵב בֹּחֵן כְּלָיוֹת.}} | |||
הַ'''גּ'''וֹאֵל מִמָּוֶת וּפוֹדֶה מִשַּׁחַת | הַ'''גּ'''וֹאֵל מִמָּוֶת וּפוֹדֶה מִשַּׁחַת | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''גּ'''וֹאֵל חָזָק{{הערה|1={{תנ"ך|ירמיהו|נ|לד}}: גֹּאֲלָם חָזָק ה' צְבָא-וֹת.}} | |||
הַ'''דָּ'''ן יְחִידִי לְבָאֵי עוֹלָם | הַ'''דָּ'''ן יְחִידִי לְבָאֵי עוֹלָם | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''דַּ'''יָּן אֱמֶת | |||
הֶ'''הָ'''גוּי בְּאֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה{{הערה|1={{תנ"ך|שמות|ג|יד}}: וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים אֶל מֹשֶׁה אֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה.}} | הֶ'''הָ'''גוּי בְּאֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה{{הערה|1={{תנ"ך|שמות|ג|יד}}: וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים אֶל מֹשֶׁה אֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה.}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''הָ'''יָה הֹוֶה וְיִהְיֶה | |||
הַ'''וַּ'''דַּאי שְׁמוֹ כֵּן תְּהִלָּתוֹ | הַ'''וַּ'''דַּאי שְׁמוֹ כֵּן תְּהִלָּתוֹ | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''וְ'''אֵין בִּלְתּוֹ | |||
הַ'''זּ'''וֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת | הַ'''זּ'''וֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית | |||
הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי | הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''חַ'''י וְקַיָּם | |||
הַ'''טּ'''וֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים | הַ'''טּ'''וֹב, וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ט'''וֹב לַכֹּל | |||
הַ'''יּ'''וֹדֵע יֵצֶר כָּל יְצוּרִים{{הערה|1-{{תנ"ך|תהילים|קג|יד}}: כִּי הוּא יָדַע יִצְרֵנוּ.}} | הַ'''יּ'''וֹדֵע יֵצֶר כָּל יְצוּרִים{{הערה|1-{{תנ"ך|תהילים|קג|יד}}: כִּי הוּא יָדַע יִצְרֵנוּ.}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''י'''וֹצְרָם בַּבָּטֶן | |||
הַ'''כֹּ'''ל יָכוֹל וְכוֹלְלָם יָחַד | הַ'''כֹּ'''ל יָכוֹל וְכוֹלְלָם יָחַד | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''כֹּ'''ל יָכוֹל | |||
הַ'''לָּ'''ן בְּסֵתֶר בְּצֵל, שַׁדַּי{{הערה|1={{תנ"ך|תהילים|צא|א}}: יֹשֵׁב בְּסֵתֶר עֶלְיוֹן בְּצֵל שַׁדַּי יִתְלוֹנָן.}} | הַ'''לָּ'''ן בְּסֵתֶר בְּצֵל, שַׁדַּי{{הערה|1={{תנ"ך|תהילים|צא|א}}: יֹשֵׁב בְּסֵתֶר עֶלְיוֹן בְּצֵל שַׁדַּי יִתְלוֹנָן.}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''לְ'''בַדּוֹ הוּא | |||
הַ'''מַּ'''מְלִיךְ מְלָכִים וְלוֹ הַמְּלוּכָה | הַ'''מַּ'''מְלִיךְ מְלָכִים וְלוֹ הַמְּלוּכָה | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''מֶ'''לֶךְ עוֹלָם | |||
הַ'''נּ'''וֹהֵג בְּחַסְדּוֹ כָּל דּוֹר{{הערה|דער [[רבי חיים האגער (תורת חיים)|תורת חיים]] | הַ'''נּ'''וֹהֵג בְּחַסְדּוֹ כָּל דּוֹר{{הערה|דער [[רבי חיים האגער (תורת חיים)|תורת חיים]] און אנדערע פלעגן זאגן "הנוהג חסדו בכל דור". זעט אין {{היברובוקס||אמרי ברוך|35572|זייט 40–41|page=43}}, א טעם דערצו.}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''נ'''וֹצֵר חֶסֶד | |||
הַ'''סּ'''וֹבֵל, וּמַעְלִים עַיִן מִסּוֹרְרִים | הַ'''סּ'''וֹבֵל, וּמַעְלִים עַיִן מִסּוֹרְרִים | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ס'''וֹלֵחַ סֶלָה | |||
הָ'''עֶ'''לְיוֹן, וְעֵינוֹ אֶל יְרֵאָיו | הָ'''עֶ'''לְיוֹן, וְעֵינוֹ אֶל יְרֵאָיו | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ע'''וֹנֶה לָחַשׁ | |||
הַ'''פּ'''וֹתֵחַ שַׁעַר לְדוֹפְקֵי בִתְשׁוּבָה | הַ'''פּ'''וֹתֵחַ שַׁעַר לְדוֹפְקֵי בִתְשׁוּבָה | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''פְּ'''תוּחָה יָדוֹ | |||
הַ'''צּ'''וֹפֶה לָרָשָׁע וְחָפֵץ בְּהִצָּדְקוֹ | הַ'''צּ'''וֹפֶה לָרָשָׁע וְחָפֵץ בְּהִצָּדְקוֹ | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''צַ'''דִּיק וְיָשָׁר{{הערה|שם= דברים לב ד}} | |||
הַ'''קְּ'''צַר בְּזַעַם וּמַאֲרִיךְ אַף | הַ'''קְּ'''צַר בְּזַעַם וּמַאֲרִיךְ אַף | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''קָ'''שֶׁה לִכְעֹס | |||
הָ'''רַ'''חוּם וּמַקְדִּים רַחֲמִים לְרֹגֶז{{הערה|אן ענליכן אויסגדרוק געפונט זיך אינעם פיוט [[אל תעש עמנו כלה]], מיט א נוסח פון בקשה: "רחמיך יקדמו רגזך".}} | הָ'''רַ'''חוּם וּמַקְדִּים רַחֲמִים לְרֹגֶז{{הערה|אן ענליכן אויסגדרוק געפונט זיך אינעם פיוט [[אל תעש עמנו כלה]], מיט א נוסח פון בקשה: "רחמיך יקדמו רגזך".}} | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''רַ'''ךְ לִרְצוֹת | |||
הַ'''שָּׁ'''וֶה וּמַשְׁוֶה קָטֹן וְגָדוֹל | הַ'''שָּׁ'''וֶה וּמַשְׁוֶה קָטֹן וְגָדוֹל | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''שׁ'''וֹפֵט צֶדֶק | |||
הַ'''תָּ'''ם וּמִתַּמֵּם עִם תְּמִימִים | הַ'''תָּ'''ם וּמִתַּמֵּם עִם תְּמִימִים | ||
:וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''תָּ'''מִים פָּעֳלוֹ{{הערה|{{תנ"ך|דברים|לב|ד}}: הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ.}} | |||
</poem>}} | </poem>}} | ||
'''{{מנוקד|וְכֹל מַאֲמִינִים}}''' איז א [[פיוט]] וואס רעדט פון די לויב פון אויבערשטן און ווערט געזאגט אין די [[אשכנזים|אשכנז]]ישע קהילות ביי [[מוסף]] פון [[ראש השנה]] און [[יום כיפור]]. דער פיוט געפונט זיך אינמיטן א [[קדושתא]] פאר יום כיפור דורך דער פריערדיגער ארץ ישראל'דיגער | '''{{מנוקד|וְכֹל מַאֲמִינִים}}''' איז א [[פיוט]] וואס רעדט פון די לויב פון אויבערשטן, צוגעשריבן צו דער פריערדיגער ארץ ישראל'דיגער פייטן [[יניי]], און ווערט געזאגט אין די [[אשכנזים|אשכנז]]ישע קהילות ביי [[מוסף]] פון [[ראש השנה]] און [[יום כיפור]]. | ||
== היסטאריע== | |||
דער פיוט געפונט זיך אינמיטן א [[קדושתא]] פאר יום כיפור דורך דער גאר פריערדיגער ארץ ישראל'דיגער פייטן יניי, און ווערט דעריבער אומזיכער צוגעשריבן צו אים{{הערה|{{היברובוקס|מנחם זולאי|פיוטי יניי|39280|page=350|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרח"צ|עמ=שכח–שלז|לינק טעקסט=קדושתא ליום כיפור}}}}. | |||
אין סוף אלף החמישי איז דער פיוט שוין געווען פארשפרייט און געזינגען אינעם ריינלאנד, ווי מ'זעט אין א [[קינה]] וואס [[רבי אלעזר מגרמייזא]] האט פארפאסט אויף זיין ווייב וואס איז ערמארדעט געווארן אין ד'תתקנ"ז, אין וועלכע ער דערמאנט אז זי האט זיך געפירט צו זאגן יעדן טאג [[נשמת]] און "וכל מאמינים"{{הערה|געדרוקט אין {{היברובוקס||גזירות אשכנז וצרפת|36648|ירושלים תש"ו, עמ' קסה|עמוד דיגיטלי=172}}}}. | |||
[[רבי יצחק אייזיק פון קאמארנא]] האט געזאגט אז דער פיוט איז נתחבר געווארן דורך [[זרובבל]] בן שלתיאל{{הערה|{{היברובוקס|רבי מנחם מענדיל הארטמאן|עתרת שלום|6073|page=145}}}}. | |||
==געבוי און אינהאלט== | ==געבוי און אינהאלט== | ||
דער פיוט איז געבויט לויט א דאפלטע [[אלף בית]] [[אקראסטיך|אַקראָסטיך]], דהיינו יעדער זאץ פארמאגט צוויי העמיסטיכן וועלכע הייבן זיך אן מיטן זעלבן אות לויטן סדר פון אלף בית, ווען די צווייטע ווערט געפעדערט מיט די ווערטער "{{מנוקד|וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא...}}" און איז געמאכט אלס ענטפער פון קהל ("יעדער גלייבט אז...") אלס רעאקציע צום רוף פון שליח ציבור. די שורות ענדיגן זיך נישט אין גראמען. | |||
דער פיוט פלעכט אריין סיי נעמען פון באשעפער און סיי זיינע תכונות אלס שופט, בעיקר פון רחמים און חסד. עס פארמאגט ווייניג פארבינדונגס-ווערטער, עס מאכנדיג אויסזען כמעט ווי א ליסטע פון אויבערשטנ'ס צונעמען: הַוַּדַּאי, הַטּוֹב, הָעֶלְיוֹן, הַשָּׁוֶה, הַתָּם, און מיט לשונות איבער דעם באשעפער'ס פירונגען ביים משפט'ן ארויסגענומען פון פסוקים פון תנ"ך. למשל פונעם פסוק אין שירת [[האזינו]] "הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ, כִּי כָל-דְּרָכָיו מִשְׁפָּט. אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל, צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא" האט דער פייטן ארויסגענומען דריי באזונדערע אויסדרוקן: וכל מאמינים שהוא – א-ל אמונה, צדיק וישר, און תמים פעלו. | |||
דער [[אר"י]] רעכנט אויס די כוונות פונעם פיוט עפ"י קבלה{{הערה|שער הכוונות, [https://he.wikisource.org/wiki/שער_הכוונות_דרושי_יום_הכיפורים הקדמה לדרושי יום הכיפורים]}}. | |||
==דאס זאגן== | ==דאס זאגן== | ||
די פיוט ווערט געזאגט ביי די [[אשכנזים| | די פיוט ווערט געזאגט ביי די [[אשכנזים|אשכנז'ישע]] קהילות אינמיטן די ברכה פון קדושת השם ביי חזרת הש"ץ פון [[מוסף]] פון ראש השנה און יום כיפור, נאך דער שטיקל ובכן יתקדש שמך. דער [[מהרי"ל]] האט זיך געפירט צו אנהייבן דעם פיוט גלייך נאך די ענדע פונעם פריערדיגן שטיקל "עוד יזכור לנו", און אזוי צו פארוואנדלען די שורה "האוחז ביד מידת משפט" וואס דאס איז די אנהייב פונעם פיוט, אלס איין פארזעצונג פונעם פריערדיגן שורה "וצדקנו במשפט המלך המשפט". עס איז איינגעפירט צו עפענען די [[ארון קודש]] און עס זאגן שטייענדיגערהייט. | ||
דער אריגינעלן סדר צו זאגן דעם פיוט, ווי פיל אנדערע פיוטים, אין א | דער אריגינעלן סדר צו זאגן דעם פיוט, ווי פיל אנדערע פיוטים, אין א פארעם פון דער קהל ענטפערט אויפ'ן חזן, און אין דעם פיוט הייבט דער חזן אן דעם ערשטן טייל פונעם שורה: "הָ'''א'''וֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט" און קהל ענטפערט מיט'ן זעלבן אות "וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''אֵ'''ל אֱמוּנָה" און אזוי ווייטער. היינט צוטאגס איז דער סדר פארדרייט געווארן און אנשטאט ווערט די ערשטע שורה פונעם פיוט געזאגט עקסטער, און דערנאך ווערן געזאגט יעדע מאל שורות וואס הייבן זיך אן מיט די ווערטער "וכל מאמינים" און די שורה נאכדעם, וואס געהערט שוין צום קומענדיגן אות. ביים ענדע פונעם פיוט לויט די אופן ווערן געזאגט דריי שורות צוזאמען. צום ביישפיל, אנשטאט צו זאגן: {{מנוקד|״הַ'''זּ'''וֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית״}}, זאגט מען: {{מנוקד|״וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא '''ז'''וֹכֵר הַבְּרִית - הַ'''ח'''וֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי״}}. | ||
{{ | |||
זאגט מען: | |||
{{ | |||
זאגן אזוי דעם פיוט איז ווארשיינליך א טעות און ווי עס זעט אויס איז דאס נישט לויט די כוונה פונעם פארפאסער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/vechol-maaminim-in-depth-look|שרייבער=תרצה ליבוביץ|קעפל=וכל מאמינים – עיון בפיוט}}}}. א מעגליכע סיבה צום מנהג פון זאגן אזוי דעם פיוט איז ווייל מיט די יארן, אנשטאט אז בלויז דער חזן זאל זאגן דעם ערשטן פראזע האבן די מאסן דאס אויך אנגעהויבן זאגן באלד נאך זייער טייל, און אזוי איז פאבריצירט געווארן דער היינטיגער מנהג{{הערה|{{היברובוקס|יעקב שטרנפלד|בית אהרן וישראל|13058|page=134|עמ=קלד–קלה|שנה יט גליון א (קט)|כותרת=בענין צורת אמירת הפיוטים "וכל מאמינים" "לא-ל עורך דין"}}}}{{הערה|{{היברובוקס|יעקב לויפר|חצי גבורים – פליטת סופרים|56478|עמ' תקסז–תקסט|עמוד דיגיטלי=579|כותרת=מקומות שאין להם הכרע - שיבושים נפוצים בפיוטים|כרך=ח (אלול תשע"ה)}}}}. דאס קומט ווארשיינליך אין רעזולטאט פון מנהג פון [[אר"י]], וואס האט זיך געפירט צו זאגן ביי אלע פיוטים אויך די שטיקלעך פון חזן{{מקור}}. אין טייל פון [[יעקע|יעקישע]] קהילות, איז מען מקפיד צו זאגן דעם פיוט אין איר אריגינעלער צורה, אז דער חזן זאגט דער ערשטער טייל און קהל זאגט דער צווייטער טייל{{הערה|מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, בתוך ירושתנו יא, עמ' 4.}}. | |||
<!-- פעלט נאך איבער די מנהגים פון זינגען ביי וכל מאמינים. זע למשל https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/vechol-maaminin-music --> | |||
==אין מוזיק== | ==אין מוזיק== | ||
עטליכע ניגונים זענען קאמפאזירט געווארן אויף דער פיוט, צווישן אנדערע | עטליכע ניגונים זענען קאמפאזירט געווארן אויף דער פיוט, צווישן אנדערע האט [[מרדכי בן דוד]] געזינגען דעם פיוט אויפ'ן ניגון פון [[שלמה קארליבאך]] אויף "טוב להודות לה'". | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{ויקיטקסט בשורה}} | *{{ויקיטקסט בשורה}} | ||
* {{הפיוט והתפילה|412}} | * {{הפיוט והתפילה|412}} | ||
* {{ | *{{אייוועלט|5699|פיוטים ופייטנים, ועל הפיוט 'וכל מאמינים'}} | ||
קאמפאזיציעס אויפ'ן פיוט: | |||
* {{יוטיוב|1JlozwQdlAI|[[לוי פאלקאוויטש]]|לענג=4:15}} | |||
* {{יוטיוב|nKLnoiyfAvU|[[מרדכי בן דוד]]|לענג=3:57}} | |||
* {{יוטיוב|4pMNap9wCe4|[[יאסעלע ראזנבלאט]]|לענג=2:50}} | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
| שורה 85: | שורה 91: | ||
{{ראש השנה}} | {{ראש השנה}} | ||
{{פיוטים ופייטנים|פיוטים}} | |||
[[קאַטעגאָריע:פיוטים]] | [[קאַטעגאָריע:פיוטים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:ימים נוראים]] | [[קאַטעגאָריע:ימים נוראים]] | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 21:14, 18 סעפטעמבער 2024
וְכֹל מַאֲמִינִים
|
|---|
|
הָאוֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט[1] |
וְכֹל מַאֲמִינִים איז א פיוט וואס רעדט פון די לויב פון אויבערשטן, צוגעשריבן צו דער פריערדיגער ארץ ישראל'דיגער פייטן יניי, און ווערט געזאגט אין די אשכנזישע קהילות ביי מוסף פון ראש השנה און יום כיפור.
היסטאריע
דער פיוט געפונט זיך אינמיטן א קדושתא פאר יום כיפור דורך דער גאר פריערדיגער ארץ ישראל'דיגער פייטן יניי, און ווערט דעריבער אומזיכער צוגעשריבן צו אים[11].
אין סוף אלף החמישי איז דער פיוט שוין געווען פארשפרייט און געזינגען אינעם ריינלאנד, ווי מ'זעט אין א קינה וואס רבי אלעזר מגרמייזא האט פארפאסט אויף זיין ווייב וואס איז ערמארדעט געווארן אין ד'תתקנ"ז, אין וועלכע ער דערמאנט אז זי האט זיך געפירט צו זאגן יעדן טאג נשמת און "וכל מאמינים"[12].
רבי יצחק אייזיק פון קאמארנא האט געזאגט אז דער פיוט איז נתחבר געווארן דורך זרובבל בן שלתיאל[13].
געבוי און אינהאלט
דער פיוט איז געבויט לויט א דאפלטע אלף בית אַקראָסטיך, דהיינו יעדער זאץ פארמאגט צוויי העמיסטיכן וועלכע הייבן זיך אן מיטן זעלבן אות לויטן סדר פון אלף בית, ווען די צווייטע ווערט געפעדערט מיט די ווערטער "וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא..." און איז געמאכט אלס ענטפער פון קהל ("יעדער גלייבט אז...") אלס רעאקציע צום רוף פון שליח ציבור. די שורות ענדיגן זיך נישט אין גראמען.
דער פיוט פלעכט אריין סיי נעמען פון באשעפער און סיי זיינע תכונות אלס שופט, בעיקר פון רחמים און חסד. עס פארמאגט ווייניג פארבינדונגס-ווערטער, עס מאכנדיג אויסזען כמעט ווי א ליסטע פון אויבערשטנ'ס צונעמען: הַוַּדַּאי, הַטּוֹב, הָעֶלְיוֹן, הַשָּׁוֶה, הַתָּם, און מיט לשונות איבער דעם באשעפער'ס פירונגען ביים משפט'ן ארויסגענומען פון פסוקים פון תנ"ך. למשל פונעם פסוק אין שירת האזינו "הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ, כִּי כָל-דְּרָכָיו מִשְׁפָּט. אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל, צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא" האט דער פייטן ארויסגענומען דריי באזונדערע אויסדרוקן: וכל מאמינים שהוא – א-ל אמונה, צדיק וישר, און תמים פעלו.
דער אר"י רעכנט אויס די כוונות פונעם פיוט עפ"י קבלה[14].
דאס זאגן
די פיוט ווערט געזאגט ביי די אשכנז'ישע קהילות אינמיטן די ברכה פון קדושת השם ביי חזרת הש"ץ פון מוסף פון ראש השנה און יום כיפור, נאך דער שטיקל ובכן יתקדש שמך. דער מהרי"ל האט זיך געפירט צו אנהייבן דעם פיוט גלייך נאך די ענדע פונעם פריערדיגן שטיקל "עוד יזכור לנו", און אזוי צו פארוואנדלען די שורה "האוחז ביד מידת משפט" וואס דאס איז די אנהייב פונעם פיוט, אלס איין פארזעצונג פונעם פריערדיגן שורה "וצדקנו במשפט המלך המשפט". עס איז איינגעפירט צו עפענען די ארון קודש און עס זאגן שטייענדיגערהייט.
דער אריגינעלן סדר צו זאגן דעם פיוט, ווי פיל אנדערע פיוטים, אין א פארעם פון דער קהל ענטפערט אויפ'ן חזן, און אין דעם פיוט הייבט דער חזן אן דעם ערשטן טייל פונעם שורה: "הָאוֹחֵז בְּיַד מִדַּת מִשְׁפָּט" און קהל ענטפערט מיט'ן זעלבן אות "וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא אֵל אֱמוּנָה" און אזוי ווייטער. היינט צוטאגס איז דער סדר פארדרייט געווארן און אנשטאט ווערט די ערשטע שורה פונעם פיוט געזאגט עקסטער, און דערנאך ווערן געזאגט יעדע מאל שורות וואס הייבן זיך אן מיט די ווערטער "וכל מאמינים" און די שורה נאכדעם, וואס געהערט שוין צום קומענדיגן אות. ביים ענדע פונעם פיוט לויט די אופן ווערן געזאגט דריי שורות צוזאמען. צום ביישפיל, אנשטאט צו זאגן: ״הַזּוֹכֵר לְמַזְכִּירָיו טוֹבוֹת זִכְרוֹנוֹת - וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא זוֹכֵר הַבְּרִית״, זאגט מען: ״וְכֹל מַאֲמִינִים שֶׁהוּא זוֹכֵר הַבְּרִית - הַחוֹתֵךְ חַיִּים לְכָל חַי״.
זאגן אזוי דעם פיוט איז ווארשיינליך א טעות און ווי עס זעט אויס איז דאס נישט לויט די כוונה פונעם פארפאסער[15]. א מעגליכע סיבה צום מנהג פון זאגן אזוי דעם פיוט איז ווייל מיט די יארן, אנשטאט אז בלויז דער חזן זאל זאגן דעם ערשטן פראזע האבן די מאסן דאס אויך אנגעהויבן זאגן באלד נאך זייער טייל, און אזוי איז פאבריצירט געווארן דער היינטיגער מנהג[16][17]. דאס קומט ווארשיינליך אין רעזולטאט פון מנהג פון אר"י, וואס האט זיך געפירט צו זאגן ביי אלע פיוטים אויך די שטיקלעך פון חזן[מקור פארלאנגט]. אין טייל פון יעקישע קהילות, איז מען מקפיד צו זאגן דעם פיוט אין איר אריגינעלער צורה, אז דער חזן זאגט דער ערשטער טייל און קהל זאגט דער צווייטער טייל[18].
אין מוזיק
עטליכע ניגונים זענען קאמפאזירט געווארן אויף דער פיוט, צווישן אנדערע האט מרדכי בן דוד געזינגען דעם פיוט אויפ'ן ניגון פון שלמה קארליבאך אויף "טוב להודות לה'".
דרויסנדיגע לינקס
וכל מאמינים, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל 
דער פיוט וכל מאמינים, אויף הפיוט והתפילה וועבזייטל- "פיוטים ופייטנים, ועל הפיוט 'וכל מאמינים'", אשכול אויף אייוועלט
קאמפאזיציעס אויפ'ן פיוט:
וכל מאמינים, דורך לוי פאלקאוויטש אויף יוטיוב (לענג: 4:15)- וכל מאמינים, דורך מרדכי בן דוד אויף יוטיוב (לענג: 3:57)
- וכל מאמינים, דורך יאסעלע ראזנבלאט אויף יוטיוב (לענג: 2:50)
רעפערענצן
- ↑ דברים לב, מא: וְתֹאחֵז בְּמִשְׁפָּט יָדִי.
- ↑ 2.0 2.1 דברים לב, ד: אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא.
- ↑ ירמיהו יז, י: אֲנִי ה' חֹקֵר לֵב בֹּחֵן כְּלָיוֹת.
- ↑ ירמיהו נ, לד: גֹּאֲלָם חָזָק ה' צְבָא-וֹת.
- ↑ שמות ג, יד: וַיֹּאמֶר אֱלֹקִים אֶל מֹשֶׁה אֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה.
- ↑ 1-תהלים קג, יד: כִּי הוּא יָדַע יִצְרֵנוּ.
- ↑ תהלים צא, א: יֹשֵׁב בְּסֵתֶר עֶלְיוֹן בְּצֵל שַׁדַּי יִתְלוֹנָן.
- ↑ דער תורת חיים און אנדערע פלעגן זאגן "הנוהג חסדו בכל דור". זעט אין אמרי ברוך, זייט 40–41, א טעם דערצו.
- ↑ אן ענליכן אויסגדרוק געפונט זיך אינעם פיוט אל תעש עמנו כלה, מיט א נוסח פון בקשה: "רחמיך יקדמו רגזך".
- ↑ דברים לב, ד: הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ.
- ↑ מנחם זולאי, פיוטי יניי, קדושתא ליום כיפור, בערלין, תרח"צ, עמ' שכח–שלז
- ↑ געדרוקט אין גזירות אשכנז וצרפת, ירושלים תש"ו, עמ' קסה
- ↑ רבי מנחם מענדיל הארטמאן, עתרת שלום
- ↑ שער הכוונות, הקדמה לדרושי יום הכיפורים
- ↑ תרצה ליבוביץ, וכל מאמינים – עיון בפיוט
- ↑ יעקב שטרנפלד, "בענין צורת אמירת הפיוטים "וכל מאמינים" "לא-ל עורך דין"", בית אהרן וישראל, עמ' קלד–קלה, שנה יט גליון א (קט)
- ↑ יעקב לויפר, "מקומות שאין להם הכרע - שיבושים נפוצים בפיוטים", חצי גבורים – פליטת סופרים ח (אלול תשע"ה), עמ' תקסז–תקסט
- ↑ מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, בתוך ירושתנו יא, עמ' 4.
| ראש השנה | ||
|---|---|---|
| מצוות | תקיעת שופר | 
|
| מנהגים | ערב ראש השנה • התרת נדרים • סימני ראש השנה • שנהיה לראש ולא לזנב • עפל אין האניג • תשליך | |
| תפילות און פיוטים | תפילות ראש השנה • אחות קטנה • מלכויות זכרונות שופרות • ונתנה תוקף • וכל מאמינים • למנצח לבני קרח מזמור • הנני העני ממעש • היום הרת עולם • ארשת שפתינו • לא-ל עורך דין | |
| צווישן ראש השנה און יום כיפור | עשרת ימי תשובה • ימים נוראים • אבינו מלכנו • סליחות • בין כסה לעשור • כפרות | |
| פארשידנס | מסכת ראש השנה • לא אד"ו ראש | |
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער