אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווארשע פאקט"

ווארשע פאקט
	עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם אויפשריפט (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און סאציאליזם; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט
חברים	אונגארן; אלבאניע; בולגאריע; מזרח דייטשלאנד; טשעכאסלאוואקיע; סאוויעטן פארבאנד; פוילן; רומעניע;
תקופת הפעילות	מאי 14 1955 – יולי 1 1991 (36 יאָרן)
	מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט

וויזועלוויקיטעקסט

יעצטיגע רעוויזיע זינט 22:07, 6 אויגוסט 2024

די ווארשע פּאקט (רוסיש: Варшавский договор; פאָרמאַל וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף) איז געווען א בונד, שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די סאוויעטן פארבאנד, אונטערגעשריבן אין ווארשע, פוילן. דער פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די מזרח-אייראפעאישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם קאלטער קריג, אין ליכט פון די בערלין קריזיס. דער ציל איז געווען אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן נאט"א, איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן מערב דייטשלאנד אין די נאטא אליאנץ.

אין 1990 איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד. אום פעברואר 25 1991, נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט ביי א זיצונג אין אונגארן. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO). אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין האבן זיך אנגעשלאסן אין נאטא דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר, אריינגערעכנט די באלטישע לענדער.

היסטאריע

דער פרעזידענטליכער פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געווארן געשאפן און אונטערגעשריבן, אין מאי 14, 1955

סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון פראג אין צייט ווען די פאקט האט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, 1968

אין מאי 9, 1955, זענען די נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. דאס האט אריינגערעכנט אן אונטערנעמונג צו ווידער באוואפענען מערב דייטשלאנד אונטער שטרענגע צוימונגען, נאך וואס גאנץ דייטשלאנד איז געווארן אנטוואפנט נאכפאלגנדיג די צווייטע וועלט מלחמה. דער סאוויעטן פאראיין, זיך פארכטנדיג פון באנייטע מיליטעריזם אין דייטשלאנד, האט צווישן אנדערע אנגעבאטן זיך אנצושליסן אין נאטא, אן אנבאט וואס די פאראייניגטע שטאטן און אנדערע האבן אפגעווארפן^[1].

דער סאוויעטן פאראיין, וועלכער האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין דער מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט דאן - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטערקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד - געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, לויט וועלכע אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט יעדן שטאַט באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט^[2]^[3].

כאטש דער אפמאך האט געלויטעט אז עס איז געשטעלט נאר צו פארטיידיגן פון דרויסנדיגע געפארן, און אז אקציעס וועלן זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט דער סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט דעם בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן^[4]; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפיטירט^[5]; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס אויסגעפירט דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער; עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע מיט נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע זייטן האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, זיך פארמעסטנדיג בלויז אומדירעקט דורך פראקסי מלחמות^[6].

אין נאוועמבער 1956, נאך די אונגארישע רעוואלוציע, האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן און אונטערדרוקט דעם רעוואלט מיט סוקסעס, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער^[7]. אין אויגוסט 1968 האט די ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעפירט^[8]. אלע פאקט מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אין די אינוואזיע, חוץ פון רומעניע און אלבאניע^[9]. אין רעאקציע צו די אינוואזיע, האט אלבאניע זיך גענצליך ארויסגעצויגן פונעם בונד.

אין די שפעטע אכציגער יארן האט די ווארשע פּאקט אנגעהויבן אונטערברעכן, צוליב עקאנאמישע פראבלעמען און אלגעמיינע אומצופרידנהייט וועלכע האבן איבערגענומען דעם מזרח בלאק. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן האבן זיך אלע ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד בעפאר די ענדע פון נאכפאלגנדן אקטאבער, און האבן סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוציען פון דער פאקט. אום פעברואר 25 1991, ביי א זיצונג אין אונגארן, איז דער בונד אויפגעלעזט געווארן דורך די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער^[10]^[11]. עס איז פארמאל דערקלערט געווארן "אומעקזיסטירנד" אין יולי 1, ביי א לעצטן סאמיט זיצונג פון ווארשע פאקט פירער אין פראג, טשעכאסלאוואקיי. דער סאוויעטישער פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער.

סטרוקטור

די פירערשאפט פונעם פּאקט איז געווען צוויי-פאכיג: א פאליטישע ראַט קאמיטע (PCC) האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון די באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ האבן אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטן טערמין. דער הויפט קאמאנדיר האט גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און דער שטאַב הויפט פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט פון די סאוויעטן. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען געוואנדן אין די באשלוס פון די ספעציפישע לאנד אדער פון די אנדערע מיטגלידער.

אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס, ווי סעקרעטאר גענעראל, פאר באשטימטע טערמינען, געשטעלט דורך א באשלוס פון אלע מיטגליד לענדער און אריינגעוועלט דורך א קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער אין די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור^[12].

די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.

מיטגלידער און אבזערווירער

מיטגלידער

אונגארן (1957–1989) פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן (קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956, דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע)
אלבאניע (1946–1992) פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע (אפגעשטעלט באציאונגען מיט'ן פּאקט אום 1961, צוליב די סאוויעט-אלבאנישע שטרייט. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13, 1968, אין רעאקציע צו די אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי)
בולגאריע (1971–1990) פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע
מזרח דייטשלאנד מזרח דייטשלאנד
טשעכאסלאוואקיי טשעכאסלאוואקישע סאציאליסטישע רעפובליק
סאוויעטן פארבאנד סאוויעטן פארבאנד
פוילן פוילישע פאלק'ס רעפובליק^[13]
סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע (דער איינציגסטער מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען מיט די איבריגע וועלט. רומעניע איז געווען דער איינציגסטער מיטגליד וועמענס מיליטער האט פארמאגט אן אייגענעם דאקטרין און איז נישט געווען אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, האט נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די מיליטערישע איבונגען פונעם פּאקט. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון מאנגאליע צום פּאקט, און נאך פיל אטאנאמישע באשלוסן^[2]^[14])

אבזערווירער

מאנגאליע מאנגאליע: אום יולי 1963 האט די מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און רומעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס אן אייראפעאישער אליאנץ. רומעניע האט באוויזן עס צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס^[15]. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966^[16].

פון אנפאנג, ביים גרינדונג אין 1955, זענען כינע, צפון קארעא, און צפון וויעטנאם געווען אבזערווירער אינעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961^[17].

נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן

נאטא און ווארשע פאקט קרעפטן אין אייראפע

"סאוויעטישע גרויסע זיבן" – אן אנשרעק פלאקאט צייגט די וואפנס אין ווארשע פאקט ארסענאל

דאטא פובליצירט דורך די צוויי אליאנצן (1988–1989)^[18]
	נאטא שאצונגען		ווארשע פאקט שאצונגען
סארט	נאטא	ווארשע פאקט	נאטא	ווארשע פאקט
מאנסקראפט	2,213,593	3,090,000	3,660,200	3,573,100
מיליטערישע לופט קרעפטן	3,977	8,250	7,130	7,876
ס"ה אטאקע לופט קרעפטן	NA	NA	4,075	2,783
העליקאפטער	2,419	3,700	5,720	2,785
טאקטישע מיסיל ארויסשיסער	NA	NA	136	1,608
טאנקען	16,424	51,500	30,690	59,470
אנטי טאנק וואפנס	18,240	44,200	18,070	11,465
געפאנצערטע פיסגייער שלאכט מאשינען	4,153	22,400	46,900	70,330
ארטילעריע	14,458	43,400	57,060	71,560
אנדערע געפאנצערטע אויטאס	35,351	71,000
געפאנצערטע בריקן מאשינען	454	2,550
לופט פארטיידיגונג סיסטעמען	10,309	24,400
סובמארינען			200	228
סובמארינען (נוקלעאר געטריבן)			76	80
גרויסע-אויבערפלאך שיפן			499	102
פליגער-טרעגער שיפן			15	2
פליגער-טרעגער שיפן באוואפנט מיט קרוז מיסילס			274	23
אמפיביען לאנדונגס שיפן			84	24

נאכ'ן פּאקט

אויסברייטערונג פון נאטא בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע

מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990^[19]. אום מערץ 12 1999, האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, עסטאניע, לאטוויע, ליטע, רומעניע און סלאוואקיי האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום אפריל 1 2009.

רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד (אויסער די אנעקסירטע באלטישע לענדער), האבן זיך אנגעשלאסן אין די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO) אין 1992, און אין די שאנכיי פינף ארגאניזאציע אין 1996.

אום נאוועמבער 5 2005, האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען דער נוקלעארער קריג פלאן פונעם פּאקט, זיבן טעג צום טייך רהיין - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע^[20]^[21].

דרויסנדיגע לינקס

טעקסט פון די ווארשע פּאקט (רוסיש), אויף פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג; איבערזעצונג אויף ענגליש, סאַן דיעגא שטאַט אוניווערזיטעט
וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?, אויף צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)
מאפע פון ווארשע פּאקט, omniatlas.com
Jan Pisuliński, ‏Warsaw Pact : Origins, Political decisions and consequences in Eastern Europe, אויף Academia.edu

רעפערענצן

↑ "Soviet Union request to join NATO" (PDF). Nato.int. Archived (PDF) from the original on 11 March 2012. Retrieved 31 July 2013.
↑ ^2.0 ^2.1 "די ווארשע פאקט ווערט געשאפן". History Channel.
↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 1 January 2016.
↑ "Formation of Nato and Warsaw Pact". History Channel.
↑ Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.
↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.
↑ "The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site". Percival, Matthew (23 October 2016). "Recalling the Hungarian revolution, 60 years on". CNN.
↑ "Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com".
↑ Nosowska, Agnieszka. "Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia". www.enrs.eu.
↑ Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week, אויף The Christian Science Monitor, ‏פעברואר 26, 1991
↑ This day in history: the Warsaw Pact ends.
↑ "Differences Between Nato and the Warsaw Pact". Atlantische Tijdingen (57): 1–16. 1967. JSTOR 45343492. Retrieved 9 January 2022.
↑ פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991. www.php.isn.ethz.ch.
↑ Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice. Cambridge University Press. p. 132. ISBN 9781107025929.
↑ Mastny, Vojtech; Byrne, Malcolm (1 January 2005). A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991. Central European University Press.
↑ "Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years". Reuters. 3 March 1990.
↑ ABC-CLIO (3 March 1990). "Warsaw Treaty Organization".Lüthi, Lorenz M. (8 October 2007). "The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63". Cold War History. 7 (4): 479–494. doi:10.1080/14682740701621762. S2CID 153463433.
↑ The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 (Microfiche) (National government publication ed.). Washington : U.S. G.P.O. p. 325. Retrieved 11 May 2021..
↑ Webb, Adrian (9 September 2014). Longman Companion to Germany Since 1945. p. 59. ISBN 9781317884248.
↑ Watt, Nicholas (‏26 November 2005). "Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map".
↑ "Poland reveals Warsaw Pact war plans". International Relations and Security Network.

[1] "Soviet Union request to join NATO" (PDF). Nato.int. Archived (PDF) from the original on 11 March 2012. Retrieved 31 July 2013.

[געשאפן-2] 2.0 ^2.1 "די ווארשע פאקט ווערט געשאפן". History Channel.

[3] Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 1 January 2016.

[4] "Formation of Nato and Warsaw Pact". History Channel.

[5] Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.

[6] Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.

[7] "The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site". Percival, Matthew (23 October 2016). "Recalling the Hungarian revolution, 60 years on". CNN.

[8] "Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com".

[9] Nosowska, Agnieszka. "Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia". www.enrs.eu.

[10] Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week, אויף The Christian Science Monitor, ‏פעברואר 26, 1991

[11] This day in history: the Warsaw Pact ends.

[12] "Differences Between Nato and the Warsaw Pact". Atlantische Tijdingen (57): 1–16. 1967. JSTOR 45343492. Retrieved 9 January 2022.

[13] פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991. www.php.isn.ethz.ch.

[14] Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice. Cambridge University Press. p. 132. ISBN 9781107025929.

[15] Mastny, Vojtech; Byrne, Malcolm (1 January 2005). A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991. Central European University Press.

[16] "Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years". Reuters. 3 March 1990.

[17] ABC-CLIO (3 March 1990). "Warsaw Treaty Organization".Lüthi, Lorenz M. (8 October 2007). "The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63". Cold War History. 7 (4): 479–494. doi:10.1080/14682740701621762. S2CID 153463433.

[18] The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 (Microfiche) (National government publication ed.). Washington : U.S. G.P.O. p. 325. Retrieved 11 May 2021..

[19] Webb, Adrian (9 September 2014). Longman Companion to Germany Since 1945. p. 59. ISBN 9781317884248.

[20] Watt, Nicholas (‏26 November 2005). "Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map".

[21] "Poland reveals Warsaw Pact war plans". International Relations and Security Network.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
-{{דרעפט}}
+{{דעסקריפציע|מזרח-אייראפעאישע מיליטערישע אליאנץ (1955–1991)}}
 {{ארגאניזאציע
 | סמל = [[טעקע:Warsaw Pact Logo.svg|200px]]
-| כיתוב סמל = עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם באשרייבונג (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און סאציאליזם; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט
+| כיתוב סמל = עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם אויפשריפט (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און [[סאציאליזם]]; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט
-| תחום = [[טעקע:Warsaw Pact in 1990 (orthographic projection).svg|150px|מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט]]
 | חברים = * {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן|אונגארן]]
 * {{דגל|אלבאניע (1946–1992)}} [[פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע|אלבאניע]]
 * {{דגל|בולגאריע (1971–1990)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע|בולגאריע]]
 * {{דגל|מזרח דייטשלאנד||+}}
-* {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקיע סאציאליסטישע רעפובליק|טשעכאסלאוואקיע]]
+* {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקישע סאציאליסטישע רעפובליק|טשעכאסלאוואקיע]]
 * {{פאן|סאוויעטן פארבאנד||+}}
 * {{פאן|פוילן}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק|פוילן]]
@@ שורה 14: / שורה 13: @@
 | תאריך הקמה = [[מאי 14]] [[1955]]
 | תאריך פירוק = [[יולי 1]] [[1991]]
+| מפה = [[טעקע:Warsaw Pact in 1990 (orthographic projection).svg|150px]]
+| כיתוב מפה = מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט
 }}
-די '''ווארשע פּאקט''' ({{שפראך-ru|Варшавский договор}}; פאָרמאַל '''וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף''') איז געווען א בונד שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. די פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח אייראפע]]אישע בלאק אום [[מאי 14]] [[1955]] אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]], אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן [[נאט"א]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן [[מערב דייטשלאנד]] אין די אליאנץ.
+די '''ווארשע פּאקט''' ([[רוסיש]]: Варшавский договор; פאָרמאַל '''וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף''') איז געווען א בונד, שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. דער פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח-אייראפע]]אישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]]. דער ציל איז געווען אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן [[נאט"א]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן [[מערב דייטשלאנד]] אין די נאטא אליאנץ.
-אין [[1990]] איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די [[דייטשע ווידערפאראייניגונג|ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד]]. אום [[פעברואר 25]] [[1991]], נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן זיך די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער געטראפן ביי א זיצונג אין אונגארן, און אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] ({{טערמין|CSTO|Collective Security Treaty Organization}}), און אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין, האבן זיך אנגעשלאסן דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר אין נאטא, אריינגערעכנט די [[באלטישע לענדער]] וועלכע זענען אנעקסירט געווארן ביים [[צווייטן וועלט קריג]] דורך די סאוויעטן פאראיין.
+אין [[1990]] איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די [[דייטשע ווידערפאראייניגונג|ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד]]. אום פעברואר 25 1991, נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט ביי א זיצונג אין אונגארן. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] ({{טערמין|CSTO|Collective Security Treaty Organization}}). אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין האבן זיך אנגעשלאסן אין נאטא דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר, אריינגערעכנט די [[באלטישע לענדער]].
 ==היסטאריע==
-[[טעקע:Pałac_Prezydencki_w_Warszawie_korpus_główny_2019.jpg|קליין|די פרעזידענטליכע פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געשאפן און אונטערגעשריבן געווארן אום מאי 14 1955]]
+[[טעקע:Pałac_Prezydencki_w_Warszawie_korpus_główny_2019.jpg|קליין|דער פרעזידענטליכער פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געווארן געשאפן און אונטערגעשריבן, אין מאי 14, 1955]]
-[[טעקע:Praga 11.jpg|קליין|סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון [[פראג]] דורכאויס די פאקט'ס אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי, 1968]]
+[[טעקע:Praga 11.jpg|קליין|סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון [[פראג]] אין צייט ווען די פאקט האט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, 1968]]
-אום [[מאי 9]] 1955, זענען אמעריקע און די איבריגע נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, און דערמיט איר ווידער באוואפענען אונטער שטרענגע צוימונגען, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. די סאוויעטן פאראיין, וועלכע האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין די מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטארקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד, געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, ווי אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט אלע שטאַטן באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט{{הערה|שם=געשאפן|{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/the-warsaw-pact-is-formed|title=די ווארשע פאקט ווערט געשאפן|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369|access-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212444/https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|archive-date=1 January 2016|url-status=live}}}}.
+אין מאי 9, 1955, זענען די נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. דאס האט אריינגערעכנט אן אונטערנעמונג צו ווידער באוואפענען מערב דייטשלאנד אונטער שטרענגע צוימונגען, נאך וואס גאנץ דייטשלאנד איז געווארן אנטוואפנט נאכפאלגנדיג די צווייטע וועלט מלחמה. דער סאוויעטן פאראיין, זיך פארכטנדיג פון באנייטע מיליטעריזם אין דייטשלאנד, האט צווישן אנדערע אנגעבאטן זיך אנצושליסן אין נאטא, אן אנבאט וואס די [[פאראייניגטע שטאטן]] און אנדערע האבן אפגעווארפן{{הערה|{{cite web|url=http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|title=Soviet Union request to join NATO|publisher=Nato.int|access-date=31 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20120311044021/http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|archive-date=11 March 2012|url-status=live}}}}.
-כאטש די אפמאך האט געלויטעט אז זי איז געשטעלט נאר אויף צום פארטיידיגן פון דרויסנדע געפארן, און וועט זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט די סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט די בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן{{הערה|{{cite web|url=http://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact|title=Formation of Nato and Warsaw Pact|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפעטירט{{הערה|{{Cite book |editor-first=Klaus | editor-last=Larresm |url=https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174 |title=A Companion to Europe Since 1945 |publisher=Wiley |year=2014 |isbn=978-1-118-89024-0 |page=79}}}}; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער די דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער, כאטש עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע צווישן איר און נאטא, פאר וועלכער דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, און זיך געשלאגן בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]]{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369}}}}.
+דער סאוויעטן פאראיין, וועלכער האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין דער מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט דאן - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטערקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד - געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, לויט וועלכע אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט יעדן שטאַט באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט{{הערה|שם=געשאפן|{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/the-warsaw-pact-is-formed|title=די ווארשע פאקט ווערט געשאפן|publisher=History Channel}}}}{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369|access-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212444/https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|archive-date=1 January 2016|url-status=live}}}}.
-אין [[נאוועמבער]] [[1956]], נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]] האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן, און סוקסעספול אונטערדרוקט די רעוואלט, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער{{הערה|{{cite web|url=https://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/the-cold-war/the-hungarian-uprising-of-1956/|title=The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site}} {{cite web|url=https://edition.cnn.com/2016/10/23/europe/hungarian-revolution-escape/index.html|title=Recalling the Hungarian revolution, 60 years on|first=Matthew |last=Percival|date=23 October 2016 |publisher=CNN}}}}. אין [[אויגוסט]] [[1968]] האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי]], א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעשטעלט{{הערה|{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/soviets-invade-czechoslovakia|title=Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com}}}}. אלע מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אויסער רומעניע און אלבאניא{{הערה|{{cite web|url=http://www.enrs.eu/pl/news/1083-warsaw-pact-invasion-of-czechoslovakia|title=Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia|first=Agnieszka|last=Nosowska|website=www.enrs.eu}}}}. אין רעאקציע צו די אינוואזיע האט זיך אלבאניע גענצליך ארויסגעצויגן פונעם בונד.
+כאטש דער אפמאך האט געלויטעט אז עס איז געשטעלט נאר צו פארטיידיגן פון דרויסנדיגע געפארן, און אז אקציעס וועלן זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט דער סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט דעם בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן{{הערה|{{cite web|url=http://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact|title=Formation of Nato and Warsaw Pact|publisher=History Channel}}}}; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפיטירט{{הערה|{{Cite book |editor-first=Klaus | editor-last=Larresm |url=https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174 |title=A Companion to Europe Since 1945 |publisher=Wiley |year=2014 |isbn=978-1-118-89024-0 |page=79}}}}; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס אויסגעפירט דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער; עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע מיט נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע זייטן האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, זיך פארמעסטנדיג בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]]{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369}}}}.
-אין די שפעטע אכציגער יארן האט אומצופרידנהייט און עקאנאמישע פראבלעמען איבערגענומען די באפעלקערונגען אין די מזרח בלאק, וואס האט אנגעהויבן אונטערברעכן די ווארשע פּאקט. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. ביי אקטאבער, האבן זיך טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד, און סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוציען דערפון. אום [[פעברואר 22]] 1991, האבן די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער געמאכט אפיציעל די אויפלעזונג פונעם בונד, ביי א זיצונג אין אונגארן. די סאוויעטישע פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער{{הערה|{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|title=Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week|publisher=Csmonitor.com|date=26 February 1991|access-date=4 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120804165046/http://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|archive-date=4 August 2012|url-status=live}}[https://www.history.com/.amp/this-day-in-history/warsaw-pact-ends This day in history: the Warsaw Pact ends].}}.
+אין נאוועמבער 1956, נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]], האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן און אונטערדרוקט דעם רעוואלט מיט סוקסעס, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער{{הערה|{{cite web|url=https://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/the-cold-war/the-hungarian-uprising-of-1956/|title=The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site}} {{cite web|url=https://edition.cnn.com/2016/10/23/europe/hungarian-revolution-escape/index.html|title=Recalling the Hungarian revolution, 60 years on|first=Matthew |last=Percival|date=23 October 2016 |publisher=CNN}}}}. אין אויגוסט 1968 האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי]], א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעפירט{{הערה|{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/soviets-invade-czechoslovakia|title=Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com}}}}. אלע פאקט מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אין די אינוואזיע, חוץ פון רומעניע און אלבאניע{{הערה|{{cite web|url=http://www.enrs.eu/pl/news/1083-warsaw-pact-invasion-of-czechoslovakia|title=Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia|first=Agnieszka|last=Nosowska|website=www.enrs.eu}}}}. אין רעאקציע צו די אינוואזיע, האט אלבאניע זיך גענצליך ארויסגעצויגן פונעם בונד.
+אין די שפעטע אכציגער יארן האט די ווארשע פּאקט אנגעהויבן אונטערברעכן, צוליב עקאנאמישע פראבלעמען און אלגעמיינע אומצופרידנהייט וועלכע האבן איבערגענומען דעם מזרח בלאק. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן האבן זיך אלע ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד בעפאר די ענדע פון נאכפאלגנדן אקטאבער, און האבן סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוציען פון דער פאקט. אום פעברואר 25 1991, ביי א זיצונג אין אונגארן, איז דער בונד אויפגעלעזט געווארן דורך די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|קעפל=Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week|זייטל=The Christian Science Monitor|דאטום=פעברואר 26, 1991}}}}{{הערה|[https://www.history.com/.amp/this-day-in-history/warsaw-pact-ends This day in history: the Warsaw Pact ends].}}. עס איז פארמאל דערקלערט געווארן "אומעקזיסטירנד" אין יולי 1, ביי א לעצטן סאמיט זיצונג פון ווארשע פאקט פירער אין [[פראג]], טשעכאסלאוואקיי. דער סאוויעטישער פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער.
 ==סטרוקטור==
-די פּאקט'ס פירערשאפט איז געווען צוזאמגעשטעלט פון א פאליטישע ראַט קאמיטע ({{טערמין|PCC|Political Consultative Committee}}), וועלכע האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון פּאקט באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ זענען אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט געווען, און גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטן טערמין; די הויפט קאמאנדיר האט אלץ גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און די שטאַב הויפט פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט פון די סאוויעטן. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען אנגעוואנדן אין די באשלוס פון די ספעציפישע לאנד אדער פון די אנדערע מיטגלידער.
+די פירערשאפט פונעם פּאקט איז געווען צוויי-פאכיג: א פאליטישע ראַט קאמיטע ({{טערמין|PCC|Political Consultative Committee}}) האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון די באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ האבן אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטן טערמין. דער הויפט קאמאנדיר האט גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און דער שטאַב הויפט פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט פון די סאוויעטן. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען געוואנדן אין די באשלוס פון די ספעציפישע לאנד אדער פון די אנדערע מיטגלידער.
-אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס, ווי סעקרעטאר גענעראל, געשטעלט פאר באשטימטע טערמינען, דורך א באשלוס פון אלע מיטגליד לענדער, אריינגעוועלט דורך א קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער און די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור{{הערה|{{cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/45343492|journal=Atlantische Tijdingen|issue=57|year=1967|jstor=45343492|accessdate=9 January 2022|title=Differences Between Nato and the Warsaw Pact|pages=1–16}}}}.
+אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס, ווי סעקרעטאר גענעראל, פאר באשטימטע טערמינען, געשטעלט דורך א באשלוס פון אלע מיטגליד לענדער און אריינגעוועלט דורך א קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער אין די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור{{הערה|{{cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/45343492|journal=Atlantische Tijdingen|issue=57|year=1967|jstor=45343492|accessdate=9 January 2022|title=Differences Between Nato and the Warsaw Pact|pages=1–16}}}}.
 די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.
@@ שורה 39: / שורה 42: @@
 ==מיטגלידער און אבזערווירער==
 ===מיטגלידער===
-* {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן]] קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956 דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע.
+* {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן]] (קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956, דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע)
-* {{דגל|אלבאניע (1946–1992)}} [[פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע]] אפגעשטעלט באציאונגען מיט'ן פּאקט אום 1961 צוליב די [[סאוויעט-אלבאנישע שטרייט]] אלס רעזולטאט פון פאליטישע רעפארמען און "דע-סטאליניזאציע" דורך די סאוויעטישע פירער [[ניקיטא כרוסטשעוו|כרוסטשעוו]], אין וואס זיי, אינאיינעם מיט כינע האבן געזען אן אפנויגונג פון [[וולאדימיר לענין|לענין'ס]] [[מארקסיזם|מארקסיסטישע]] טעאריעס. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13, 1968 אין רעאקציע צו די פאקט אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי.
+* {{דגל|אלבאניע (1946–1992)}} [[פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע]] (אפגעשטעלט באציאונגען מיט'ן פּאקט אום 1961, צוליב די [[סאוויעט-אלבאנישע שטרייט]]. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13, 1968, אין רעאקציע צו די אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי)
 * {{דגל|בולגאריע (1971–1990)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע]]
 * {{דגל|מזרח דייטשלאנד||+}}
-* {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקיע סאציאליסטישע רעפובליק]]
+* {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקישע סאציאליסטישע רעפובליק]]
 * {{פאן|סאוויעטן פארבאנד||+}}
 * {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]{{הערה|{{צייגט וועב
 | url = http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_poland/Introductionb85a.html?navinfo=111216| טיטל = פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991| publisher = www.php.isn.ethz.ch}}}}
-* {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע  האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132|title=Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice|last2=Stan|first2=Marius|date=17 May 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107025929|page=132|last1=Tismaneanu|first1=Vladimir}}}}.
+* {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} (דער איינציגסטער מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען מיט די איבריגע וועלט. רומעניע איז געווען דער איינציגסטער מיטגליד וועמענס מיליטער האט פארמאגט אן אייגענעם דאקטרין און איז נישט געווען אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, האט נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די מיליטערישע איבונגען פונעם פּאקט. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132|title=Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice|last2=Stan|first2=Marius|date=17 May 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107025929|page=132|last1=Tismaneanu|first1=Vladimir}}}})
 ===אבזערווירער===
-{{פאן|מאנגאליע||+}}: אום יולי 1963 האט די [[מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק]] געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און ראמעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס אן אייראפעאישער אליאנץ. ראמעניע האט עס ענדע באוויזן צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Jm4L_b8CHycC&q=mongolia+warsaw+pact&pg=PA152|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991|first1=Vojtech|last1=Mastny|first2=Malcolm|last2=Byrne|date=1 January 2005|publisher=Central European University Press}}}}. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966{{הערה|{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-03-03/news/mn-1543_1_soviet-union|title=Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years|agency=Reuters|date=3 March 1990}}}}.
+{{פאן|מאנגאליע||+}}: אום יולי 1963 האט די [[מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק]] געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און רומעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס אן אייראפעאישער אליאנץ. רומעניע האט באוויזן עס צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Jm4L_b8CHycC&q=mongolia+warsaw+pact&pg=PA152|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991|first1=Vojtech|last1=Mastny|first2=Malcolm|last2=Byrne|date=1 January 2005|publisher=Central European University Press}}}}. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966{{הערה|{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-03-03/news/mn-1543_1_soviet-union|title=Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years|agency=Reuters|date=3 March 1990}}}}.
-פון אנפאנג, ביים גרינדונג אין 1955 זענען [[כינע]], [[צפון קארעא]], און [[צפון וויעטנאם]] געווען אבזערווירער אינעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961{{הערה|{{cite web|url=http://freecontent.abc-clio.com/ContentPages/contentpage.aspx?entryid=2012183&currentSection=2012178&productid=2012177|title=Warsaw Treaty Organization|last=ABC-CLIO|date=3 March 1990}} {{cite journal |last1=Lüthi |first1=Lorenz M. |date=8 October 2007 |title=The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63 |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14682740701621762 |journal=[[Cold War History (journal)|Cold War History]] |volume=7 |issue=4 |pages=479–494 |doi=10.1080/14682740701621762 |s2cid=153463433}}}}.
+פון אנפאנג, ביים גרינדונג אין 1955, זענען [[כינע]], [[צפון קארעא]], און [[צפון וויעטנאם]] געווען אבזערווירער אינעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961{{הערה|{{cite web|url=http://freecontent.abc-clio.com/ContentPages/contentpage.aspx?entryid=2012183&currentSection=2012178&productid=2012177|title=Warsaw Treaty Organization|last=ABC-CLIO|date=3 March 1990}}{{cite journal |last1=Lüthi |first1=Lorenz M. |date=8 October 2007 |title=The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63 |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14682740701621762 |journal=Cold War History |volume=7 |issue=4 |pages=479–494 |doi=10.1080/14682740701621762 |s2cid=153463433}}}}.
 ==נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן==
 ===נאטא און ווארשע פאקט קרעפטן אין אייראפע===
-[[טעקע:Soviet big 7.jpg|קליין|אן אנשרעק פלאקאט "סאוויעטישע גרויסע 7" צייגט די וואפנס אין ווארשע פאקט ארסענאל]]
+[[טעקע:Soviet big 7.jpg|קליין|"סאוויעטישע גרויסע זיבן" – אן אנשרעק פלאקאט צייגט די וואפנס אין ווארשע פאקט ארסענאל]]
 {| class="wikitable"
 |+ דאטא פובליצירט דורך די צוויי אליאנצן (1988–1989){{הערה|{{cite book |title=The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 |publisher=Washington : U.S. G.P.O |pages=325 |edition=National government publication |url=https://link.springer.com/content/pdf/bbm%3A978-1-349-20462-5%2F1.pdf |access-date=11 May 2021 |format=Microfiche}}.}}
@@ שורה 104: / שורה 107: @@
 ==נאכ'ן פּאקט==
-[[טעקע:History_of_NATO_enlargement.svg|קליין|אויסברייטערונג פון נאטא בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע]]
+[[טעקע:History_of_NATO_enlargement.svg|קליין|אויסברייטערונג פון [[נאט"א|נאטא]] בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע]]
-מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LoqwCAAAQBAJ&pg=PA59|title=Longman Companion to Germany Since 1945|date=9 September 2014|isbn=9781317884248|page=59|last1=Webb|first1=Adrian}}}}. אום [[מערץ 12]] [[1999]], האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, [[עסטאניע]], [[לאטוויע]], [[ליטע]], רומעניע און [[סלאוואקיי]] האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום [[אפריל 1]] [[2009]].
+מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון [[נאט"א|נאטא]] מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LoqwCAAAQBAJ&pg=PA59|title=Longman Companion to Germany Since 1945|date=9 September 2014|isbn=9781317884248|page=59|last1=Webb|first1=Adrian}}}}. אום [[מערץ 12]] [[1999]], האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, [[עסטאניע]], [[לאטוויע]], [[ליטע]], רומעניע און [[סלאוואקיי]] האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום [[אפריל 1]] [[2009]].
 רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד (אויסער די אנעקסירטע באלטישע לענדער), האבן זיך אנגעשלאסן אין די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] (CSTO) אין 1992, און אין די [[שאנכיי קאאפעראציע ארגאניזאציע|שאנכיי פינף]] ארגאניזאציע אין 1996.
-אום [[נאוועמבער 5]] [[2005]], האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען די ווארשע פּאקט'ס נוקלעארע קריג פלאן, [[זיבן טעג צום טייך רהיין]] - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע{{הערה|{{cite news |first=Nicholas |last=Watt |url=https://www.theguardian.com/world/2005/nov/26/russia.poland#article_continue |title=Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map |newspaper =[[The Guardian]] |date=26 November 2005}}}}{{הערה|{{cite web|url=https://css.ethz.ch/content/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/en/services/digital-library/articles/article.html/107840|title=Poland reveals Warsaw Pact war plans|publisher=International Relations and Security Network}}}}.
+אום [[נאוועמבער 5]] [[2005]], האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען דער נוקלעארער קריג פלאן פונעם פּאקט, [[זיבן טעג צום טייך רהיין]] - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם [[רהיין]], ניצנדיג [[נוקלעארע וואפן]] נאך א מעגליכע נאטא אטאקע{{הערה|{{cite news |first=Nicholas |last=Watt |url=https://www.theguardian.com/world/2005/nov/26/russia.poland#article_continue |title=Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map |newspaper =[[The Guardian]] |date=26 November 2005}}}}{{הערה|{{cite web|url=https://css.ethz.ch/content/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/en/services/digital-library/articles/article.html/107840|title=Poland reveals Warsaw Pact war plans|publisher=International Relations and Security Network}}}}.
-==זעט אויך==
+==דרויסנדיגע לינקס==
-* [[נאטא]]
+* {{קישור כללי|אדרעס=http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20219/volume-219-I-2962-Other.pdf|קעפל=טעקסט פון די ווארשע פּאקט {{לינקשפראך|רוסיש}}|זייטל=פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג}}; [https://loveman.sdsu.edu/docs/1955Warsaw_Pact.pdf איבערזעצונג אויף ענגליש], סאַן דיעגא שטאַט אוניווערזיטעט
+* {{קישור כללי|אדרעס=http://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_138294.htm|קעפל=וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?|זייטל=צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)}}
-==דרויסנדע לינקס==
-* {{קישור כללי|כתובת=http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20219/volume-219-I-2962-Other.pdf|כותרת=טעקסט פון די ווארשע פּאקט {{לינקשפראך|רוסיש}}|אתר=פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג}}; [https://loveman.sdsu.edu/docs/1955Warsaw_Pact.pdf איבערזעצונג אויף ענגליש], סאַן דיעגא שטאַט אוניווערזיטעט
-* {{קישור כללי|כתובת=http://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_138294.htm|כותרת=וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?|אתר=צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)}}
 * [http://omniatlas.com/maps/russia/19550921/ מאפע פון ווארשע פּאקט], omniatlas.com
 * {{אקדמיה|Jan Pisuliński|Warsaw Pact : Origins, Political decisions and consequences in Eastern Europe|36740940||}}
@@ שורה 123: / שורה 123: @@
 {{רעפערענצן}}
-[[:קאטעגאריע:קאמוניזם]]
+[[קאטעגאריע:קאמוניזם]]
-[[:קאטעגאריע:ווארשע]]
+[[קאטעגאריע:ווארשע]]
-[[:קאטעגאריע:ראטנפארבאנד]]
+[[קאטעגאריע:ראטנפארבאנד]]
+[[קאטעגאריע:מזרח אייראפע]]
+[[קאַטעגאָריע:אינטערנאציאנאלע ארגאניזאציעס]]
+[[קאטעגאריע:מיליטער]]
+[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
 [[he:ברית ורשה]]
-[[en:Warsaw Pact]]

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווארשע פאקט"

יעצטיגע רעוויזיע זינט 22:07, 6 אויגוסט 2024

אינהאַלט

היסטאריע

סטרוקטור