|
|
| שורה 1: |
שורה 1: |
| {{דעסקריפציע|מיליטערישע אליאנץ צווישן מזרח-אייראפעאישע לענדער (1955–1991)}} | | {{דעסקריפציע|מזרח-אייראפעאישע מיליטערישע אליאנץ (1955–1991)}} |
| {{ארגאניזאציע | | {{ארגאניזאציע |
| | סמל = [[טעקע:Warsaw Pact Logo.svg|200px]] | | | סמל = [[טעקע:Warsaw Pact Logo.svg|200px]] |
| שורה 16: |
שורה 16: |
| | כיתוב מפה = מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט | | | כיתוב מפה = מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט |
| }} | | }} |
| די '''ווארשע פּאקט''' ([[רוסיש]]: Варшавский договор; פאָרמאַל '''וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף''') איז געווען א בונד, שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. דער פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח אייראפע]]אישע בלאק אום [[מאי 14]] [[1955]] אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]]. דער ציל איז געווען אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן [[נאט"א]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן [[מערב דייטשלאנד]] אין די נאטא אליאנץ. | | די '''ווארשע פּאקט''' ([[רוסיש]]: Варшавский договор; פאָרמאַל '''וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף''') איז געווען א בונד, שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. דער פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח-אייראפע]]אישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]]. דער ציל איז געווען אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן [[נאט"א]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן [[מערב דייטשלאנד]] אין די נאטא אליאנץ. |
|
| |
|
| אין [[1990]] איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די [[דייטשע ווידערפאראייניגונג|ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד]]. אום [[פעברואר 25]] [[1991]], נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט ביי א זיצונג אין אונגארן. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] ({{טערמין|CSTO|Collective Security Treaty Organization}}). אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין האבן זיך אנגעשלאסן אין נאטא דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר, אריינגערעכנט די [[באלטישע לענדער]]. | | אין 1990 איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די [[דייטשע ווידערפאראייניגונג|ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד]]. אום פעברואר 25 1991, נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט ביי א זיצונג אין אונגארן. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] ({{טערמין|CSTO|Collective Security Treaty Organization}}). אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין האבן זיך אנגעשלאסן אין נאטא דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר, אריינגערעכנט די [[באלטישע לענדער]]. |
|
| |
|
| ==היסטאריע== | | ==היסטאריע== |
| [[טעקע:Pałac_Prezydencki_w_Warszawie_korpus_główny_2019.jpg|קליין|דער פרעזידענטליכער פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געווארן געשאפן און אונטערגעשריבן, אין מאי 14, 1955]] | | [[טעקע:Pałac_Prezydencki_w_Warszawie_korpus_główny_2019.jpg|קליין|דער פרעזידענטליכער פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געווארן געשאפן און אונטערגעשריבן, אין מאי 14, 1955]] |
| [[טעקע:Praga 11.jpg|קליין|סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון [[פראג]] אין צייט ווען די פאקט האט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, 1968]] | | [[טעקע:Praga 11.jpg|קליין|סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון [[פראג]] אין צייט ווען די פאקט האט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, 1968]] |
| אין [[מאי 9]], 1955, זענען די נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. דאס האט אריינגערעכנט אן אונטערנעמונג צו ווידער באוואפענען מערב דייטשלאנד אונטער שטרענגע צוימונגען, נאך וואס גאנץ דייטשלאנד איז געווארן אנטוואפנט נאכפאלגנדיג די צווייטע וועלט מלחמה. דער סאוויעטן פאראיין, זיך פארכטנדיג פון באנייטע מיליטעריזם אין דייטשלאנד, האט צווישן אנדערע אנגעבאטן זיך אנצושליסן אין נאטא, אן אנבאט וואס די [[פאראייניגטע שטאטן]] און אנדערע האבן אפגעווארפן{{הערה|{{cite web|url=http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|title=Soviet Union request to join NATO|publisher=Nato.int|access-date=31 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20120311044021/http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|archive-date=11 March 2012|url-status=live}}}}. | | אין מאי 9, 1955, זענען די [[נאט"א]] מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. דאס האט אריינגערעכנט אן אונטערנעמונג צו ווידער באוואפענען מערב דייטשלאנד אונטער שטרענגע צוימונגען, נאך וואס גאנץ דייטשלאנד איז געווארן אנטוואפנט נאכפאלגנדיג די צווייטע וועלט מלחמה. דער סאוויעטן פאראיין, זיך פארכטנדיג פון באנייטע מיליטעריזם אין דייטשלאנד, האט צווישן אנדערע אנגעבאטן זיך אנצושליסן אין נאטא, אן אנבאט וואס די [[פאראייניגטע שטאטן]] און אנדערע האבן אפגעווארפן{{הערה|{{cite web|url=http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|title=Soviet Union request to join NATO|publisher=Nato.int|access-date=31 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20120311044021/http://www.nato.int/history/doc/5-Soviet-Union-s-request-to-join%20NATO/Soviet%20request%20English.pdf|archive-date=11 March 2012|url-status=live}}}}. |
|
| |
|
| דער סאוויעטן פאראיין, וועלכער האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין דער מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט דאן - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטערקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד - געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, לויט וועלכע אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט יעדן שטאַט באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט{{הערה|שם=געשאפן|{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/the-warsaw-pact-is-formed|title=די ווארשע פאקט ווערט געשאפן|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369|access-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212444/https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|archive-date=1 January 2016|url-status=live}}}}. | | דער סאוויעטן פאראיין, וועלכער האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין דער מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט דאן - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטערקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד - געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, לויט וועלכע אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט יעדן שטאַט באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט{{הערה|שם=געשאפן|{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/the-warsaw-pact-is-formed|title=די ווארשע פאקט ווערט געשאפן|publisher=History Channel}}}}{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369|access-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212444/https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|archive-date=1 January 2016|url-status=live}}}}. |
|
| |
|
| כאטש דער אפמאך האט געלויטעט אז עס איז געשטעלט נאר צו פארטיידיגן פון דרויסנדיגע געפארן, און אז אקציעס וועלן זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט דער סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט דעם בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן{{הערה|{{cite web|url=http://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact|title=Formation of Nato and Warsaw Pact|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפיטירט{{הערה|{{Cite book |editor-first=Klaus | editor-last=Larresm |url=https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174 |title=A Companion to Europe Since 1945 |publisher=Wiley |year=2014 |isbn=978-1-118-89024-0 |page=79}}}}; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס אויסגעפירט דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער; עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע מיט נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע זייטן האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, זיך פארמעסטנדיג בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]]{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369}}}}. | | כאטש דער אפמאך האט געלויטעט אז עס איז געשטעלט נאר צו פארטיידיגן פון דרויסנדיגע געפארן, און אז אקציעס וועלן זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט דער סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט דעם בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן{{הערה|{{cite web|url=http://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact|title=Formation of Nato and Warsaw Pact|publisher=History Channel}}}}; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפיטירט{{הערה|{{Cite book |editor-first=Klaus | editor-last=Larresm |url=https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174 |title=A Companion to Europe Since 1945 |publisher=Wiley |year=2014 |isbn=978-1-118-89024-0 |page=79}}}}; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס אויסגעפירט דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער; עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע מיט נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע זייטן האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, זיך פארמעסטנדיג בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]]{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369}}}}. |
|
| |
|
| אין [[נאוועמבער]] [[1956]], נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]], האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן און אונטערדרוקט דעם רעוואלט מיט סוקסעס, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער{{הערה|{{cite web|url=https://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/the-cold-war/the-hungarian-uprising-of-1956/|title=The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site}} {{cite web|url=https://edition.cnn.com/2016/10/23/europe/hungarian-revolution-escape/index.html|title=Recalling the Hungarian revolution, 60 years on|first=Matthew |last=Percival|date=23 October 2016 |publisher=CNN}}}}. אין [[אויגוסט]] [[1968]] האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי]], א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעפירט{{הערה|{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/soviets-invade-czechoslovakia|title=Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com}}}}. אלע פאקט מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אין די אינוואזיע, חוץ פון רומעניע און אלבאניע{{הערה|{{cite web|url=http://www.enrs.eu/pl/news/1083-warsaw-pact-invasion-of-czechoslovakia|title=Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia|first=Agnieszka|last=Nosowska|website=www.enrs.eu}}}}. אין רעאקציע צו די אינוואזיע, האט אלבאניע זיך גענצליך ארויסגעצויגן פונעם בונד. | | אין נאוועמבער 1956, נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]], האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן און אונטערדרוקט דעם רעוואלט מיט סוקסעס, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער{{הערה|{{cite web|url=https://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/the-cold-war/the-hungarian-uprising-of-1956/|title=The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site}} {{cite web|url=https://edition.cnn.com/2016/10/23/europe/hungarian-revolution-escape/index.html|title=Recalling the Hungarian revolution, 60 years on|first=Matthew |last=Percival|date=23 October 2016 |publisher=CNN}}}}. אין אויגוסט 1968 האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשע |
| | |
| אין די שפעטע אכציגער יארן האט די ווארשע פּאקט אנגעהויבן אונטערברעכן, צוליב עקאנאמישע פראבלעמען און אלגעמיינע אומצופרידנהייט וועלכע האבן איבערגענומען דעם מזרח בלאק. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן האבן זיך אלע ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד בעפאר די ענדע פון נאכפאלגנדן אקטאבער, און האבן סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוציען פון דער פאקט. אום פעברואר 25 1991, ביי א זיצונג אין אונגארן, איז דער בונד אויפגעלעזט געווארן דורך די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|קעפל=Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week|זייטל=The Christian Science Monitor|דאטום=פעברואר 26, 1991}}}}{{הערה|[https://www.history.com/.amp/this-day-in-history/warsaw-pact-ends This day in history: the Warsaw Pact ends].}}. עס איז פארמאל דערקלערט געווארן "אומעקזיסטירנד" אין יולי 1, ביי א לעצטן סאמיט זיצונג פון ווארשע פאקט פירער אין [[פראג]], טשעכאסלאוואקיי. דער סאוויעטישער פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער.
| |
| | |
| ==סטרוקטור==
| |
| די פירערשאפט פונעם פּאקט איז געווען צוויי-פאכיג: א פאליטישע ראַט קאמיטע ({{טערמין|PCC|Political Consultative Committee}}) האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון די באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ האבן אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטן טערמין. דער הויפט קאמאנדיר האט גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און דער שטאַב הויפט פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט פון די סאוויעטן. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען געוואנדן אין די באשלוס פון די ספעציפישע לאנד אדער פון די אנדערע מיטגלידער.
| |
| | |
| אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס, ווי סעקרעטאר גענעראל, פאר באשטימטע טערמינען, געשטעלט דורך א באשלוס פון אלע מיטגליד לענדער און אריינגעוועלט דורך א קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער אין די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור{{הערה|{{cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/45343492|journal=Atlantische Tijdingen|issue=57|year=1967|jstor=45343492|accessdate=9 January 2022|title=Differences Between Nato and the Warsaw Pact|pages=1–16}}}}.
| |
| | |
| די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.
| |
| | |
| ==מיטגלידער און אבזערווירער==
| |
| ===מיטגלידער===
| |
| * {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן]] (קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956, דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע)
| |
| * {{דגל|אלבאניע (1946–1992)}} [[פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע]] (אפגעשטעלט באציאונגען מיט'ן פּאקט אום 1961, צוליב די [[סאוויעט-אלבאנישע שטרייט]]. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13, 1968, אין רעאקציע צו די אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי)
| |
| * {{דגל|בולגאריע (1971–1990)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע]]
| |
| * {{דגל|מזרח דייטשלאנד||+}}
| |
| * {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקישע סאציאליסטישע רעפובליק]]
| |
| * {{פאן|סאוויעטן פארבאנד||+}}
| |
| * {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]{{הערה|{{צייגט וועב
| |
| | url = http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_poland/Introductionb85a.html?navinfo=111216| טיטל = פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991| publisher = www.php.isn.ethz.ch}}}}
| |
| * {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} (דער איינציגסטער מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען מיט די איבריגע וועלט. רומעניע איז געווען דער איינציגסטער מיטגליד וועמענס מיליטער האט פארמאגט אן אייגענעם דאקטרין און איז נישט געווען אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, האט נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די מיליטערישע איבונגען פונעם פּאקט. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132|title=Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice|last2=Stan|first2=Marius|date=17 May 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107025929|page=132|last1=Tismaneanu|first1=Vladimir}}}})
| |
| | |
| ===אבזערווירער===
| |
| {{פאן|מאנגאליע||+}}: אום יולי 1963 האט די [[מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק]] געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און רומעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס אן אייראפעאישער אליאנץ. רומעניע האט באוויזן עס צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Jm4L_b8CHycC&q=mongolia+warsaw+pact&pg=PA152|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991|first1=Vojtech|last1=Mastny|first2=Malcolm|last2=Byrne|date=1 January 2005|publisher=Central European University Press}}}}. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966{{הערה|{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-03-03/news/mn-1543_1_soviet-union|title=Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years|agency=Reuters|date=3 March 1990}}}}.
| |
| | |
| פון אנפאנג, ביים גרינדונג אין 1955, זענען [[כינע]], [[צפון קארעא]], און [[צפון וויעטנאם]] געווען אבזערווירער אינעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961{{הערה|{{cite web|url=http://freecontent.abc-clio.com/ContentPages/contentpage.aspx?entryid=2012183¤tSection=2012178&productid=2012177|title=Warsaw Treaty Organization|last=ABC-CLIO|date=3 March 1990}}{{cite journal |last1=Lüthi |first1=Lorenz M. |date=8 October 2007 |title=The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63 |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14682740701621762 |journal=[[Cold War History (journal)|Cold War History]] |volume=7 |issue=4 |pages=479–494 |doi=10.1080/14682740701621762 |s2cid=153463433}}}}.
| |
| | |
| ==נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן==
| |
| ===נאטא און ווארשע פאקט קרעפטן אין אייראפע===
| |
| [[טעקע:Soviet big 7.jpg|קליין|"סאוויעטישע גרויסע זיבן" – אן אנשרעק פלאקאט צייגט די וואפנס אין ווארשע פאקט ארסענאל]]
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |+ דאטא פובליצירט דורך די צוויי אליאנצן (1988–1989){{הערה|{{cite book |title=The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 |publisher=Washington : U.S. G.P.O |pages=325 |edition=National government publication |url=https://link.springer.com/content/pdf/bbm%3A978-1-349-20462-5%2F1.pdf |access-date=11 May 2021 |format=Microfiche}}.}}
| |
| |-
| |
| !
| |
| | align="center" colspan="2" |'''נאטא שאצונגען'''
| |
| | align="center" colspan="2" |'''ווארשע פאקט{{ש}}שאצונגען'''
| |
| |-
| |
| | '''סארט''' || '''נאטא''' || '''ווארשע פאקט''' || '''נאטא''' || '''ווארשע פאקט'''
| |
| |-
| |
| | מאנסקראפט || 2,213,593 || 3,090,000 || 3,660,200 || 3,573,100
| |
| |-
| |
| | מיליטערישע לופט קרעפטן || 3,977 || 8,250 || 7,130 || 7,876
| |
| |-
| |
| | ס"ה אטאקע לופט קרעפטן || NA || NA || 4,075 || 2,783
| |
| |-
| |
| | העליקאפטער || 2,419 || 3,700 || 5,720 || 2,785
| |
| |-
| |
| | טאקטישע מיסיל ארויסשיסער || NA || NA || 136 || 1,608
| |
| |-
| |
| | טאנקען || 16,424 || 51,500 || 30,690 || 59,470
| |
| |-
| |
| | אנטי טאנק וואפנס || 18,240 || 44,200 || 18,070 || 11,465
| |
| |-
| |
| | געפאנצערטע פיסגייער שלאכט מאשינען || 4,153 || 22,400 || 46,900 || 70,330
| |
| |-
| |
| | ארטילעריע || 14,458 || 43,400 || 57,060 || 71,560
| |
| |-
| |
| | אנדערע געפאנצערטע אויטאס || 35,351 || 71,000 || ||
| |
| |-
| |
| | געפאנצערטע בריקן מאשינען || 454 || 2,550 || ||
| |
| |-
| |
| | לופט פארטיידיגונג סיסטעמען || 10,309 || 24,400 || ||
| |
| |-
| |
| | סובמארינען || || || 200 || 228
| |
| |-
| |
| | סובמארינען (נוקלעאר געטריבן) || || || 76 || 80
| |
| |-
| |
| | גרויסע-אויבערפלאך שיפן || || || 499 || 102
| |
| |-
| |
| | פליגער-טרעגער שיפן || || || 15 || 2
| |
| |-
| |
| | פליגער-טרעגער שיפן באוואפנט מיט קרוז מיסילס || || || 274 || 23
| |
| |-
| |
| | אמפיביען לאנדונגס שיפן || || || 84 || 24
| |
| |}
| |
| | |
| ==נאכ'ן פּאקט==
| |
| [[טעקע:History_of_NATO_enlargement.svg|קליין|אויסברייטערונג פון נאטא בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע]]
| |
| מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LoqwCAAAQBAJ&pg=PA59|title=Longman Companion to Germany Since 1945|date=9 September 2014|isbn=9781317884248|page=59|last1=Webb|first1=Adrian}}}}. אום [[מערץ 12]] [[1999]], האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, [[עסטאניע]], [[לאטוויע]], [[ליטע]], רומעניע און [[סלאוואקיי]] האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום [[אפריל 1]] [[2009]].
| |
| | |
| רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד (אויסער די אנעקסירטע באלטישע לענדער), האבן זיך אנגעשלאסן אין די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] (CSTO) אין 1992, און אין די [[שאנכיי קאאפעראציע ארגאניזאציע|שאנכיי פינף]] ארגאניזאציע אין 1996.
| |
| | |
| אום [[נאוועמבער 5]] [[2005]], האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען דער נוקלעארער קריג פלאן פונעם פּאקט, [[זיבן טעג צום טייך רהיין]] - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם [[רהיין]], ניצנדיג [[נוקלעארע וואפן]] נאך א מעגליכע נאטא אטאקע{{הערה|{{cite news |first=Nicholas |last=Watt |url=https://www.theguardian.com/world/2005/nov/26/russia.poland#article_continue |title=Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map |newspaper =[[The Guardian]] |date=26 November 2005}}}}{{הערה|{{cite web|url=https://css.ethz.ch/content/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/en/services/digital-library/articles/article.html/107840|title=Poland reveals Warsaw Pact war plans|publisher=International Relations and Security Network}}}}.
| |
| | |
| ==זעט אויך==
| |
| * [[נאטא]]
| |
| * [[קאלטער קריג]]
| |
| | |
| ==דרויסנדיגע לינקס==
| |
| * {{קישור כללי|אדרעס=http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20219/volume-219-I-2962-Other.pdf|קעפל=טעקסט פון די ווארשע פּאקט {{לינקשפראך|רוסיש}}|זייטל=פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג}}; [https://loveman.sdsu.edu/docs/1955Warsaw_Pact.pdf איבערזעצונג אויף ענגליש], סאַן דיעגא שטאַט אוניווערזיטעט
| |
| * {{קישור כללי|אדרעס=http://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_138294.htm|קעפל=וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?|זייטל=צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)}}
| |
| * [http://omniatlas.com/maps/russia/19550921/ מאפע פון ווארשע פּאקט], omniatlas.com
| |
| * {{אקדמיה|Jan Pisuliński|Warsaw Pact : Origins, Political decisions and consequences in Eastern Europe|36740940||}}
| |
| | |
| ==רעפערענצן==
| |
| {{רעפערענצן}}
| |
| | |
| [[קאטעגאריע:קאמוניזם]]
| |
| [[קאטעגאריע:ווארשע]]
| |
| [[קאטעגאריע:ראטנפארבאנד]]
| |
| [[קאטעגאריע:מזרח אייראפע]]
| |
| [[קאַטעגאָריע:אינטערנאציאנאלע ארגאניזאציעס]]
| |
| [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
| |
| | |
| [[he:ברית ורשה]]
| |
| [[קאַטעגאָריע:וויקידאטא שפראכן דעסקריפציע]]
| |
ווארשע פאקט
 עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם אויפשריפט (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און סאציאליזם; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט |
|
|
חברים |
|
|---|
|
תקופת הפעילות |
מאי 14 1955 – יולי 1 1991 (36 יאָרן) |
|---|
 |
|
מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט |
די ווארשע פּאקט (רוסיש: Варшавский договор; פאָרמאַל וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף) איז געווען א בונד, שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די סאוויעטן פארבאנד, אונטערגעשריבן אין ווארשע, פוילן. דער פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די מזרח-אייראפעאישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם קאלטער קריג, אין ליכט פון די בערלין קריזיס. דער ציל איז געווען אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן נאט"א, איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן מערב דייטשלאנד אין די נאטא אליאנץ.
אין 1990 איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד. אום פעברואר 25 1991, נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט ביי א זיצונג אין אונגארן. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO). אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין האבן זיך אנגעשלאסן אין נאטא דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר, אריינגערעכנט די באלטישע לענדער.
היסטאריע
דער פרעזידענטליכער פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געווארן געשאפן און אונטערגעשריבן, אין מאי 14, 1955
סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון
פראג אין צייט ווען די פאקט האט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, 1968
אין מאי 9, 1955, זענען די נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. דאס האט אריינגערעכנט אן אונטערנעמונג צו ווידער באוואפענען מערב דייטשלאנד אונטער שטרענגע צוימונגען, נאך וואס גאנץ דייטשלאנד איז געווארן אנטוואפנט נאכפאלגנדיג די צווייטע וועלט מלחמה. דער סאוויעטן פאראיין, זיך פארכטנדיג פון באנייטע מיליטעריזם אין דייטשלאנד, האט צווישן אנדערע אנגעבאטן זיך אנצושליסן אין נאטא, אן אנבאט וואס די פאראייניגטע שטאטן און אנדערע האבן אפגעווארפן[1].
דער סאוויעטן פאראיין, וועלכער האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין דער מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט דאן - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטערקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד - געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, לויט וועלכע אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט יעדן שטאַט באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט[2][3].
כאטש דער אפמאך האט געלויטעט אז עס איז געשטעלט נאר צו פארטיידיגן פון דרויסנדיגע געפארן, און אז אקציעס וועלן זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט דער סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט דעם בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן[4]; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפיטירט[5]; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס אויסגעפירט דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער; עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע מיט נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע זייטן האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, זיך פארמעסטנדיג בלויז אומדירעקט דורך פראקסי מלחמות[6].
אין נאוועמבער 1956, נאך די אונגארישע רעוואלוציע, האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן און אונטערדרוקט דעם רעוואלט מיט סוקסעס, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער[7]. אין אויגוסט 1968 האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשע
.svg)
