אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ניגעריע"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
וויזועלוויקיטעקסט
ק (החלפת טקסט – " מיי " ב־" מאי ")
ק (החלפת טקסט – "דעלטע" ב־"דעלטא")
 
(15 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = sovereign state in West Africa|העב=מדינה באפריקה|דייטש=Staat in Westafrika|}}
{{מדינה
{{מדינה
| נאמען =  
| נאמען =  
שורה 28: שורה 29:
| באמערקונגען =  
| באמערקונגען =  
}}
}}
'''ניגעריע''' (אפיציעל די '''פעדעראלע רעפובליק פון ניגעריע''') איז א [[לאנד]] אין [[מערב אפריקע]], וואס איז רייך אין [[אויל]] און אין אנדערע [[נאטור]]ליכע אוצרות אין מינעראלן. ניגעריע גרענעצט [[ניזשער]] צו צפון, [[טשאד (לאנד)|טשאד]] צו צפון־מזרח, [[קאמערון]] צו מזרח און [[בענין]] צו מערב. די דרום זייט פון לאנד איז זיין בארטן, פלאצירט אויף דער [[בוכטע פון גינע]] און דעם [[אטלאנטישער אקעאן|אטלאנטישן אקעאן]]. די פעדעראציע באשטייט פון 36 שטאטן און איין פעדעראלע הויפטשטאט טעריטאריע וואו עס געפינט זיך די הויפטשטאט, אבודזשא. די  קאנסטיטוציע דעפינירט ניגעריע ווי א [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישער]] [[וועלטלעכער שטאט|וועלטלעכער שטאַט]].<ref>{{cite web|url=http://www.nigeria-law.org/ConstitutionOfTheFederalRepublicOfNigeria.htm#Powers_of_Federal_Republic_of_Nigeria|title=Nigerian Constitution|work=Nigeria Law|accessdate=17טן יולי 2015}}</ref>   
'''ניגעריע''' (אפיציעל די '''פעדעראלע רעפובליק פון ניגעריע''') איז א [[לאנד]] אין [[מערב אפריקע]], וואס איז רייך אין [[אויל]] און אין אנדערע [[נאטור]]ליכע אוצרות אין מינעראלן. ניגעריע גרעניצט [[ניזשער]] צו צפון, [[טשאד (לאנד)|טשאד]] צו צפון־מזרח, [[קאמערון]] צו מזרח און [[בענין]] צו מערב. די דרום זייט פון לאנד איז זיין בארטן, פלאצירט אויף דער [[בוכטע פון גינע]] און דעם [[אטלאנטישער אקעאן|אטלאנטישן אקעאן]]. די פעדעראציע באשטייט פון 36 שטאטן און איין פעדעראלע הויפטשטאט טעריטאריע וואו עס געפינט זיך די הויפטשטאט, אבודזשא. די  קאנסטיטוציע דעפינירט ניגעריע ווי א [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישער]] [[וועלטליכער שטאט|וועלטליכער שטאַט]].<ref>{{cite web|url=http://www.nigeria-law.org/ConstitutionOfTheFederalRepublicOfNigeria.htm#Powers_of_Federal_Republic_of_Nigeria|title=Nigerian Constitution|work=Nigeria Law|accessdate=17טן יולי 2015}}</ref>   


מיט 154,729,000 איינוואוינער איז זי דאס מערסט באפעלקערטע לאנד אין אפריקע. איר הױפּטשטאָט איז [[אבודזשא|אַבודזשאַ]], און די גרעסטע שטאָט איז [[לאגאס|לײגאָס]].  
מיט 154,729,000 איינוואוינער איז זי דאס מערסט באפעלקערטע לאנד אין אפריקע. איר הויפּטשטאָט איז [[אבודזשא|אַבודזשאַ]], און די גרעסטע שטאָט איז [[לאגאס|לייגאָס]].  


ניגעריע איז געווען די היים פון א צאל אוראלטע קעניגרייך און שטאטן במשך די יארטויזנטער. די מאדערנע מדינה שטאמט פון בריטישן קאלאניע-הערשאפט וואס האט אנגעהויבן אינעם 19טן יארהונדערט, און די היינטיגע צורה איז געקומען מיט דעם צונויפגיסן פונעם דרום ניגעריע פראטעקטאראט מיטן צפון ניגעריע פראטעקטאראט אין 1914. ניגעריע איז געווארן אן אומאפהענגיקע פעדעראציע אין 1960. צווישן די יארן 1967 ביז 1970 האט דאס לאנד געליטן פון א [[בירגער קריג|בירגערקריג]]. דערנאך האט די רעגירונג געוואקלט צווישן דעמאקראטיש געוויילטע פארלאמענטן און מיליטערישע דיקטאטורן ביז ענדלעך אין 1999 האט עס דערגרייכט א סטאבילע דעמאקראטיע. די פרעזידענט-וואלן אין 2011 זענען געווען די ערשטע וואס זענען געווען גאנץ פריי און יושרדיק.<ref name="New York" />  
ניגעריע איז געווען די היים פון א צאל אוראלטע קעניגרייך און שטאטן במשך די יארטויזנטער. די מאדערנע מדינה שטאמט פון בריטישן קאלאניע-הערשאפט וואס האט אנגעהויבן אינעם 19טן יארהונדערט, און די היינטיגע צורה איז געקומען מיט דעם צונויפגיסן פונעם דרום ניגעריע פראטעקטאראט מיטן צפון ניגעריע פראטעקטאראט אין 1914. ניגעריע איז געווארן אן אומאפהענגיגע פעדעראציע אין 1960. צווישן די יארן 1967 ביז 1970 האט דאס לאנד געליטן פון א [[בירגער קריג|בירגערקריג]]. דערנאך האט די רעגירונג געוואקלט צווישן דעמאקראטיש געוויילטע פארלאמענטן און מיליטערישע דיקטאטורן ביז ענדלעך אין 1999 האט עס דערגרייכט א סטאבילע דעמאקראטיע. די פרעזידענט-וואלן אין 2011 זענען געווען די ערשטע וואס זענען געווען גאנץ פריי און יושרדיק.<ref name="New York" />  


אין די לעצטע יארן האט מען דארטן געטראפן אסאך [[בריליאנט|דיאמאנטן]] גרובער, וואס דאס האט שטארק אראפגעברענגט דעם מארק, זינט דורך דעם האט [[דע בירס]] פארלוירן דעם מאנאפאל.
אין די לעצטע יארן האט מען דארטן געטראפן אסאך [[בריליאנט|דיאמאנטן]] גרובער, וואס דאס האט שטארק אראפגעברענגט דעם מארק, זינט דורך דעם האט [[דע בירס]] פארלוירן דעם מאנאפאל.


עס זײַנען דאָ װײניק ייִדן אין ניגעריע, זיי זײַנען איגבאָס, אַן אַפריקאַנישער שבֿט.
עס זענען דאָ ווייניג אידן אין ניגעריע, זיי זענען איגבאָס, אַן אַפריקאַנישער שבט.


ניגעריע ווערט אפט גערופן דער "ריז פון אפריקע ", צוליב איר גרויסע באפעלקערונג און עקאנאמיע.<ref name="giant">''Nigeria: Giant of Africa,'' by Peter Holmes 1987</ref> מיט  201 מיליאן באוואוינער, איז ניגעריע דאס מערסט־באפעלקערטע לאנד אין אפריקע און  דאס זיבעטע מערסט־באפעלקערטע לאנד אין דער וועלט. ניגעריע האט די דריט־גרעסטע יוגנט־באפעלקערונג אין דער וועלט, נאך [[אינדיע]] און [[כינע]], מיט מער ווי 90 מיליאן פון אירע באוואוינער אונטער 18.<ref>{{cite book|title=The CIAWorld Fact Book 2014|date=2013|publisher=Skyhorse Publishing, Inc|isbn=978-1-62636-073-0}}</ref><ref name="Profile">{{cite journal|last=Library of Congress – Federal Research Division|title=Country profile: Nigeria|date=July 2008|page=9|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Nigeria.pdf|accessdate=28 December 2011}}</ref> דאס לאנד ווערט גערעכנט א פילנאציאנאלע מדינה, מיט 250 עטנישע גרופעס,<ref name="USEN">{{cite web|title=Nigeria Fact Sheet|url=https://photos.state.gov/libraries/nigeria/487468/pdfs/Nigeria%20overview%20Fact%20Sheet.pdf|publisher=פאראייניגטע שטאטן אמבאסאדע אין ניגעריע|accessdate=23סטן סעפטעמבער 2018}}</ref> פון וועלכע די דריי גרעסטע זענען די הויזע, איגבא און יארובא; די עטנישע גרופעס רעדן מער ווי 500 פארשידענע שפראכן.<ref name="USEN" /><ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/newshour/updates/africa-jan-june07-ethnic_04-05/|title=Ethnicity in Nigeria|publisher=PBS|date={{ר}}5טן אפריל 2007|accessdate=9טן מאי 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/NG|title=Nigeria|website=Ethnologue|language=en|access-date=2019-07-04}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.languagesoftheworld.info/geolinguistics/linguistic-diversity-in-africa-and-europe.html|title=Linguistic diversity in Africa and Europe - Languages Of The World|last=|first=|date=2011-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915122923/http://www.languagesoftheworld.info/geolinguistics/linguistic-diversity-in-africa-and-europe.html|archive-date=2017-09-15|url-status=unfit|access-date=2019-07-04}}</ref> די אפיציעלע שפראך פון ניגעריע איז ניגערישע ענגליש וואס איז א צד־השווה איבער אלע באזונדערע שפראכן אין לאנד. ניגעריע איז צעטיילט אויף צוויי צווישן קריסטן, וואס וואוינען מערסטנס אין דרום טייל פון לאנד, און מוסולמענער, וואס וואוינען מערסטנס אין צפון. א מינערהייט פון דער באפעלקערונג האלטן די אלטע רעליגיעס פון ניגעריע, ווי למשל די אלטע רעליגיעס פון די איגבא און די יארובא.
ניגעריע ווערט אפט גערופן דער "ריז פון אפריקע ", צוליב איר גרויסע באפעלקערונג און עקאנאמיע.<ref name="giant">''Nigeria: Giant of Africa,'' by Peter Holmes 1987</ref> מיט  201 מיליאן באוואוינער, איז ניגעריע דאס מערסט־באפעלקערטע לאנד אין אפריקע און  דאס זיבעטע מערסט־באפעלקערטע לאנד אין דער וועלט. ניגעריע האט די דריט־גרעסטע יוגנט־באפעלקערונג אין דער וועלט, נאך [[אינדיע]] און [[כינע]], מיט מער ווי 90 מיליאן פון אירע באוואוינער אונטער 18.<ref>{{cite book|title=The CIAWorld Fact Book 2014|date=2013|publisher=Skyhorse Publishing, Inc|isbn=978-1-62636-073-0}}</ref><ref name="Profile">{{cite journal|last=Library of Congress – Federal Research Division|title=Country profile: Nigeria|date=July 2008|page=9|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Nigeria.pdf|accessdate=28 December 2011}}</ref> דאס לאנד ווערט גערעכנט א פילנאציאנאלע מדינה, מיט 250 עטנישע גרופעס,<ref name="USEN">{{cite web|title=Nigeria Fact Sheet|url=https://photos.state.gov/libraries/nigeria/487468/pdfs/Nigeria%20overview%20Fact%20Sheet.pdf|publisher=פאראייניגטע שטאטן אמבאסאדע אין ניגעריע|accessdate=23סטן סעפטעמבער 2018}}</ref> פון וועלכע די דריי גרעסטע זענען די הויזע, איגבא און יארובא; די עטנישע גרופעס רעדן מער ווי 500 פארשידענע שפראכן.<ref name="USEN" /><ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/newshour/updates/africa-jan-june07-ethnic_04-05/|title=Ethnicity in Nigeria|publisher=PBS|date={{ר}}5טן אפריל 2007|accessdate=9טן מאי 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/NG|title=Nigeria|website=Ethnologue|language=en|access-date=2019-07-04}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.languagesoftheworld.info/geolinguistics/linguistic-diversity-in-africa-and-europe.html|title=Linguistic diversity in Africa and Europe - Languages Of The World|last=|first=|date=2011-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915122923/http://www.languagesoftheworld.info/geolinguistics/linguistic-diversity-in-africa-and-europe.html|archive-date=2017-09-15|url-status=unfit|access-date=2019-07-04}}</ref> די אפיציעלע שפראך פון ניגעריע איז ניגערישע ענגליש וואס איז א צד־השווה איבער אלע באזונדערע שפראכן אין לאנד. ניגעריע איז צעטיילט אויף צוויי צווישן קריסטן, וואס וואוינען מערסטנס אין דרום טייל פון לאנד, און מוסולמענער, וואס וואוינען מערסטנס אין צפון. א מינערהייט פון דער באפעלקערונג האלטן די אלטע רעליגיעס פון ניגעריע, ווי למשל די אלטע רעליגיעס פון די איגבא און די יארובא.
שורה 42: שורה 43:
== געאגראפיע ==
== געאגראפיע ==
<!--[[טעקע:lagbeach.jpg|קליין|רעכטס|אלפא פלאזשע אין לאגאס]]-->
<!--[[טעקע:lagbeach.jpg|קליין|רעכטס|אלפא פלאזשע אין לאגאס]]-->
ניגעריע איז פלאצירט אין מערב אפריקע ביים [[איינגאס פון גינע]] און האט א שטח סה"כ פון 923,768 קוואדראט ק"מ,<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html Rank Order - Area].</ref> אזוי איז זי דער וועלט'ס 32סטע גרעסטע לאנד (נאך [[טאנזאניע]]). זי איז בערך צוויי מאל אזוי גרויס ווי [[קאליפארניע]]. זי האט א גרענעץ לאנג 4047 ק"מ: מיט  בענין  (773&nbsp;ק"מ), ניזשער (1497&nbsp;ק"מ), טשאד (87&nbsp;ק"מ), קאמערון (1690&nbsp;ק"מ), און האט א בארטן לאנג 853&nbsp;ק"מ.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ni.html CIA וועלט פאקטבוך]. Note that coastlines, and borders based on rivers or natural features, are fractals, the length of which is imprecise and depends on the measurement convention adopted.</ref> דער העכסטער פונקט אין ניגעריע איז [[טשאפאל וואדי]] הויך 2419 מ'. די הויפט טייכן זענען דער [[ניזשער טייך|ניזשער]] און דער [[בענו]] וואס קומען צונויף און ליידיגן זיך אויס אין דער [[ניזשער דעלטע]], פון דער וועלט'ס גרעסטע דעלטעס.
ניגעריע איז פלאצירט אין מערב אפריקע ביים [[איינגאס פון גינע]] און האט א שטח סה"כ פון 923,768 קוואדראט ק"מ,<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html Rank Order - Area].</ref> אזוי איז זי דער וועלט'ס 32סטע גרעסטע לאנד (נאך [[טאנזאניע]]). זי איז בערך צוויי מאל אזוי גרויס ווי [[קאליפארניע]]. זי האט א גרעניץ לאנג 4047 ק"מ: מיט  בענין  (773&nbsp;ק"מ), ניזשער (1497&nbsp;ק"מ), טשאד (87&nbsp;ק"מ), קאמערון (1690&nbsp;ק"מ), און האט א בארטן לאנג 853&nbsp;ק"מ.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ni.html CIA וועלט פאקטבוך]. Note that coastlines, and borders based on rivers or natural features, are fractals, the length of which is imprecise and depends on the measurement convention adopted.</ref> דער העכסטער פונקט אין ניגעריע איז [[טשאפאל וואדי]] הויך 2419 מ'. די הויפט טייכן זענען דער [[ניזשער טייך|ניזשער]] און דער [[בענו]] וואס קומען צונויף און ליידיגן זיך אויס אין דער [[ניזשער דעלטא]], פון דער וועלט'ס גרעסטע דעלטאס.


ניגעריע ליגט צווישן גארטל־ליניעס  [[4th parallel north|4°]] און [[14th parallel north|14°N]], און צווישן די מערידיאנען [[2nd meridian east|2°]] און [[15th meridian east|15°E]].
ניגעריע ליגט צווישן גארטל־ליניעס  [[4th parallel north|4°]] און [[14th parallel north|14°N]], און צווישן די מערידיאנען [[2nd meridian east|2°]] און [[15th meridian east|15°E]].
שורה 50: שורה 51:
[[טעקע:Abuja,_Federal_Capital_Territory_3.jpg|קליין|מייטאמא דיסטרי'ט, אבודזשא]]<!--
[[טעקע:Abuja,_Federal_Capital_Territory_3.jpg|קליין|מייטאמא דיסטרי'ט, אבודזשא]]<!--
[[טעקע:Sleep_time.jpg|קליין| הימל־ליניע פון צענטראלן האנדל־דיסטריקט, אבודזשא, ביינאכט]]-->
[[טעקע:Sleep_time.jpg|קליין| הימל־ליניע פון צענטראלן האנדל־דיסטריקט, אבודזשא, ביינאכט]]-->
ניגעריע ווערט קלאיספיצירט ווי א געמישטע־עקאנאמיע ארויפשווימענדיקער מארק. זי האט דערגרייכט נידעריגער מיטל איינקומפט סטאטוס לויט דער [[וועלט באנק]],<ref>{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/CLASS.XLS|title=וועלט באנק רשימה פון עקאנאמיעס|date=יאנואר 2011|publisher=http: www.worldbank.org|accessdate=27סטן מאי 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110522153925/http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/CLASS.XLS|archive-date=22סטן מאי 2011|url-status=dead}}</ref> מיט איר שפע'דיקן פארזארג פון נאטירלעכע רעסורסן, גוט-אנטוויקלט פינאנציעלע, לעגאלע, קאמוניקאציע סעקטארן, און די ניגעריע בערזע, די צווייט־גרעסטע בערזע אין אפריקע.
ניגעריע ווערט קלאיספיצירט ווי א געמישטע־עקאנאמיע ארויפשווימענדיקער מארק. זי האט דערגרייכט נידעריגער מיטל איינקומפט סטאטוס לויט דער [[וועלט באנק]],<ref>{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/CLASS.XLS|title=וועלט באנק רשימה פון עקאנאמיעס|date=יאנואר 2011|publisher=http: www.worldbank.org|accessdate=27סטן מאי 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110522153925/http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/CLASS.XLS|archive-date=22סטן מאי 2011|url-status=dead}}</ref> מיט איר שפע'דיקן פארזארג פון נאטירליכע רעסורסן, גוט-אנטוויקלט פינאנציעלע, לעגאלע, קאמוניקאציע סעקטארן, און די ניגעריע בערזע, די צווייט־גרעסטע בערזע אין אפריקע.


ניגעריע האט א ציל צו ענדיגן ארימקייט ביז יאר 2030.
ניגעריע האט א ציל צו ענדיגן ארימקייט ביז יאר 2030.
שורה 60: שורה 61:
די חשובע פראדוקטן שליסן איין [[בעבעלעך]], [[סעזאם]], [[קאשו ניסלעך]], [[סטאשקע|פיסטאשקעס]], קאסאווא, קאקאא באנדלעך, אראבישע גומע, קאלאנוט, קוקוריזיע, מעלאן, [[הירזש]], [[רייז]], [[גומע]], [[סארגום]], [[סויע]] און יאמען.<ref name="Nigeria agriculture">{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Nigeria-AGRICULTURE.html|title=Agriculture – Nigeria – export, growth, area, crops, farming, sector|publisher=|accessdate=17טן אפריל 2015}}</ref> [[קאקאא]] איז דער פירנדער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.<ref name="Nigeria agriculture" /> [[גומע]] איז דער צווייטער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.<ref name="Nigeria agriculture" />
די חשובע פראדוקטן שליסן איין [[בעבעלעך]], [[סעזאם]], [[קאשו ניסלעך]], [[סטאשקע|פיסטאשקעס]], קאסאווא, קאקאא באנדלעך, אראבישע גומע, קאלאנוט, קוקוריזיע, מעלאן, [[הירזש]], [[רייז]], [[גומע]], [[סארגום]], [[סויע]] און יאמען.<ref name="Nigeria agriculture">{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Nigeria-AGRICULTURE.html|title=Agriculture – Nigeria – export, growth, area, crops, farming, sector|publisher=|accessdate=17טן אפריל 2015}}</ref> [[קאקאא]] איז דער פירנדער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.<ref name="Nigeria agriculture" /> [[גומע]] איז דער צווייטער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.<ref name="Nigeria agriculture" />


איידער דעם ניגערישן בירגערקריג האט ניגעריע נישט געדארפט אנקומען צו קיינעם אין עסנווארג.<ref name="Nigeria agriculture" /> לאנדווירטשאפט האט זיך אבער נישט פארגרעסערט אין פארהעלטענישט צו ניגעריע'ס גיכן וואוקס אין באפעלקערונג, און אצינד פארלאזט זיך ניגעריע אויף אימפארטן פון עסנווארג כדי זיך אויסהאלטן.<ref name="Nigeria agriculture" /> אין אויגוסט 2019, האט ניגעריע צוגעמאכט איר גרענעץ מיט בענין כדי צו פארמיידן אריינשמוגלען רייז אין לאנד אלס טייל פון אירע אנשטרענגונגן אונטערצוהייבן די לאקאלע פראדוקציע.<ref>{{Cite news|url=https://af.reuters.com/article/topNews/idAFKCN1VJ0PH-OZATP|title=Nigeria closes part of border with Benin to check rice smuggling|date={{ר}} 29סטן אויגוסט 2019|work=Reuters|access-date=29סטן אויגוסט 2019|language=ענגליש}}</ref>
איידער דעם ניגערישן בירגערקריג האט ניגעריע נישט געדארפט אנקומען צו קיינעם אין עסנווארג.<ref name="Nigeria agriculture" /> לאנדווירטשאפט האט זיך אבער נישט פארגרעסערט אין פארהעלטענישט צו ניגעריע'ס גיכן וואוקס אין באפעלקערונג, און אצינד פארלאזט זיך ניגעריע אויף אימפארטן פון עסנווארג כדי זיך אויסהאלטן.<ref name="Nigeria agriculture" /> אין אויגוסט 2019, האט ניגעריע צוגעמאכט איר גרעניץ מיט בענין כדי צו פארמיידן אריינשמוגלען רייז אין לאנד אלס טייל פון אירע אנשטרענגונגן אונטערצוהייבן די לאקאלע פראדוקציע.<ref>{{Cite news|url=https://af.reuters.com/article/topNews/idAFKCN1VJ0PH-OZATP|title=Nigeria closes part of border with Benin to check rice smuggling|date={{ר}} 29סטן אויגוסט 2019|work=Reuters|access-date=29סטן אויגוסט 2019|language=ענגליש}}</ref>


=== אויל און נאטירלעכע גאז ===
=== אויל און נאטירליכע גאז ===
[[טעקע:OandoHeadOffice.jpg|טעקסט=|רעכטס|קליין|[[Oando|אאנדא]] הויפט-ביורא אין וויקטאריע אינזל, [[לאגאס]]]]
[[טעקע:OandoHeadOffice.jpg|טעקסט=|רעכטס|קליין|[[Oando|אאנדא]] הויפט-ביורא אין וויקטאריע אינזל, [[לאגאס]]]]
ניגעריע איז דער  12ט גרעסטער פראדוצירער פון נאפט אין דער וועלט און דער 8ט-גרעסטער עקספארטירער, און האט די 10ט גרעסטע באוויזענע רעזערוון. (דאס לאנד איז געווארן א מיטגליד אין [[אפעק]] אין יאר 1971.) נאפט שפילט א גרויסע ראלע אין דער ניגערישער עקאנאמיע, און שאפט  40% פון דעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט און 80% פון דער רעגירונג'ס פארדינסט.
ניגעריע איז דער  12ט גרעסטער פראדוצירער פון נאפט אין דער וועלט און דער 8ט-גרעסטער עקספארטירער, און האט די 10ט גרעסטע באוויזענע רעזערוון. (דאס לאנד איז געווארן א מיטגליד אין [[אפעק]] אין יאר 1971.) נאפט שפילט א גרויסע ראלע אין דער ניגערישער עקאנאמיע, און שאפט  40% פון דעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט און 80% פון דער רעגירונג'ס פארדינסט.


ניגעריע האט אינגאנצן 159 אויל־פעלדער און 1,481 אויל־קוואלן וואס אפערירן, לויטן דעפארטמענט פון נאפט־רעסורסן.<ref name="NDES">''Environmental Resources Managers Ltd, Niger Delta Environmental Survey Final Report Phase I; Volume I: Environmental and Socio-Economic Characteristics (Lagos: Niger Delta Environmental Survey, September 1997)''</ref> דער מערסט פראדוקטיווער ראיאן פונעם לאנד איז ניזשער דעלטע באסיין אין דעם ניזשער דעלטע ראיאן וואס נעמט איין 78 פון די 159 אויל־פעלדער. מערסט פון ניגעריע'ס אויל־פעלדער זענען קליין און פארשפרייט און, אין יאר 1990, האבן די קליינע פעלדער גערעכנט 62.1% ניגעריע'ס גארע פראדוקציע. פון דער אנדערער זייט האבן די זעכצן גרעסטע פעלדער פראדוציער פאדוצירט 37.9% פון ניגעריע'ס נאפט פראדוקציע אין יענער צייט.<ref name="politicaleconomy">''Nigeria: The Political Economy of Oil'' {{ISBN|0-19-730014-6}} (Khan, Ahmad)</ref>{{-}}
ניגעריע האט אינגאנצן 159 אויל־פעלדער און 1,481 אויל־קוואלן וואס אפערירן, לויטן דעפארטמענט פון נאפט־רעסורסן.<ref name="NDES">''Environmental Resources Managers Ltd, Niger Delta Environmental Survey Final Report Phase I; Volume I: Environmental and Socio-Economic Characteristics (Lagos: Niger Delta Environmental Survey, September 1997)''</ref> דער מערסט פראדוקטיווער ראיאן פונעם לאנד איז ניזשער דעלטא באסיין אין דעם ניזשער דעלטא ראיאן וואס נעמט איין 78 פון די 159 אויל־פעלדער. מערסט פון ניגעריע'ס אויל־פעלדער זענען קליין און פארשפרייט און, אין יאר 1990, האבן די קליינע פעלדער גערעכנט 62.1% ניגעריע'ס גארע פראדוקציע. פון דער אנדערער זייט האבן די זעכצן גרעסטע פעלדער פראדוציער פאדוצירט 37.9% פון ניגעריע'ס נאפט פראדוקציע אין יענער צייט.<ref name="politicaleconomy">''Nigeria: The Political Economy of Oil'' {{ISBN|0-19-730014-6}} (Khan, Ahmad)</ref>{{-}}
== רעפערענצן ==
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע
{{רעפליסטע
|refs=
|הערות=
<ref name="New York">{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=Nigerians Vote in Presidential Election|url=https://www.nytimes.com/2011/04/17/world/africa/17nigeria.html?pagewanted=1&_r=1&hp|accessdate=17טן אפריל 2011|newspaper=The New York Times|date=16טן אפריל 2011}}</ref>
<ref name="New York">{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=Nigerians Vote in Presidential Election|url=https://www.nytimes.com/2011/04/17/world/africa/17nigeria.html?pagewanted=1&_r=1&hp|accessdate=17טן אפריל 2011|newspaper=The New York Times|date=16טן אפריל 2011}}</ref>
}}
}}
שורה 76: שורה 77:


[[קאַטעגאָריע:ניגעריע|*]]
[[קאַטעגאָריע:ניגעריע|*]]
[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
 
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:ניגריה]]

יעצטיגע רעוויזיע זינט 20:43, 30 יולי 2024

פעדעראלע רעפובליק פון ניגעריע
פאן
 סימבאָל
פאָן הערב
נאַציאָנאַלע זינגליד:
אָרט פון
קאָנטינענט אפריקע
אָפיציעלע שפּראַך ענגליש
הויפּטשטאָט אבודזשא 9°10′N 7°10′E / 9.167°N 7.167°E / 9.167; 7.167 מאפעס, בילדער פון דער הייעך און נאך אינפארמאציע אויף דעם ארט
רעגירונג פעדעראלע רעפובליק
פּרעזידענט
פּרעמיער מיניסטער 		גודלאק דזשאנאטאן
גרינדונג דאַטום
פלאַך מאָס
וועלט גראַדונג פלאַך
פּראָצענט וואַסער 		923,768 קוואַדראַט ק"מ
32
1.4%
באַפעלקערונג
- צאָל
- וועלט גראַדונג
- ענגקייט
154,729,000
8
167.5 מענטשן פאַר אַ ק"מ
פּראָדוקט ווערדע $341.572 ביליאן (46סט)
וואַלוטע נאַירא
צייט זאָנע
אינטערנעט דאָמען ng.
טעלעפאָן קאָד 234+

ניגעריע (אפיציעל די פעדעראלע רעפובליק פון ניגעריע) איז א לאנד אין מערב אפריקע, וואס איז רייך אין אויל און אין אנדערע נאטורליכע אוצרות אין מינעראלן. ניגעריע גרעניצט ניזשער צו צפון, טשאד צו צפון־מזרח, קאמערון צו מזרח און בענין צו מערב. די דרום זייט פון לאנד איז זיין בארטן, פלאצירט אויף דער בוכטע פון גינע און דעם אטלאנטישן אקעאן. די פעדעראציע באשטייט פון 36 שטאטן און איין פעדעראלע הויפטשטאט טעריטאריע וואו עס געפינט זיך די הויפטשטאט, אבודזשא. די קאנסטיטוציע דעפינירט ניגעריע ווי א דעמאקראטישער וועלטליכער שטאַט.[1]

מיט 154,729,000 איינוואוינער איז זי דאס מערסט באפעלקערטע לאנד אין אפריקע. איר הויפּטשטאָט איז אַבודזשאַ, און די גרעסטע שטאָט איז לייגאָס.

ניגעריע איז געווען די היים פון א צאל אוראלטע קעניגרייך און שטאטן במשך די יארטויזנטער. די מאדערנע מדינה שטאמט פון בריטישן קאלאניע-הערשאפט וואס האט אנגעהויבן אינעם 19טן יארהונדערט, און די היינטיגע צורה איז געקומען מיט דעם צונויפגיסן פונעם דרום ניגעריע פראטעקטאראט מיטן צפון ניגעריע פראטעקטאראט אין 1914. ניגעריע איז געווארן אן אומאפהענגיגע פעדעראציע אין 1960. צווישן די יארן 1967 ביז 1970 האט דאס לאנד געליטן פון א בירגערקריג. דערנאך האט די רעגירונג געוואקלט צווישן דעמאקראטיש געוויילטע פארלאמענטן און מיליטערישע דיקטאטורן ביז ענדלעך אין 1999 האט עס דערגרייכט א סטאבילע דעמאקראטיע. די פרעזידענט-וואלן אין 2011 זענען געווען די ערשטע וואס זענען געווען גאנץ פריי און יושרדיק.[2]

אין די לעצטע יארן האט מען דארטן געטראפן אסאך דיאמאנטן גרובער, וואס דאס האט שטארק אראפגעברענגט דעם מארק, זינט דורך דעם האט דע בירס פארלוירן דעם מאנאפאל.

עס זענען דאָ ווייניג אידן אין ניגעריע, זיי זענען איגבאָס, אַן אַפריקאַנישער שבט.

ניגעריע ווערט אפט גערופן דער "ריז פון אפריקע ", צוליב איר גרויסע באפעלקערונג און עקאנאמיע.[3] מיט 201 מיליאן באוואוינער, איז ניגעריע דאס מערסט־באפעלקערטע לאנד אין אפריקע און דאס זיבעטע מערסט־באפעלקערטע לאנד אין דער וועלט. ניגעריע האט די דריט־גרעסטע יוגנט־באפעלקערונג אין דער וועלט, נאך אינדיע און כינע, מיט מער ווי 90 מיליאן פון אירע באוואוינער אונטער 18.[4][5] דאס לאנד ווערט גערעכנט א פילנאציאנאלע מדינה, מיט 250 עטנישע גרופעס,[6] פון וועלכע די דריי גרעסטע זענען די הויזע, איגבא און יארובא; די עטנישע גרופעס רעדן מער ווי 500 פארשידענע שפראכן.[6][7][8][9] די אפיציעלע שפראך פון ניגעריע איז ניגערישע ענגליש וואס איז א צד־השווה איבער אלע באזונדערע שפראכן אין לאנד. ניגעריע איז צעטיילט אויף צוויי צווישן קריסטן, וואס וואוינען מערסטנס אין דרום טייל פון לאנד, און מוסולמענער, וואס וואוינען מערסטנס אין צפון. א מינערהייט פון דער באפעלקערונג האלטן די אלטע רעליגיעס פון ניגעריע, ווי למשל די אלטע רעליגיעס פון די איגבא און די יארובא.

געאגראפיע

ניגעריע איז פלאצירט אין מערב אפריקע ביים איינגאס פון גינע און האט א שטח סה"כ פון 923,768 קוואדראט ק"מ,[10] אזוי איז זי דער וועלט'ס 32סטע גרעסטע לאנד (נאך טאנזאניע). זי איז בערך צוויי מאל אזוי גרויס ווי קאליפארניע. זי האט א גרעניץ לאנג 4047 ק"מ: מיט בענין (773 ק"מ), ניזשער (1497 ק"מ), טשאד (87 ק"מ), קאמערון (1690 ק"מ), און האט א בארטן לאנג 853 ק"מ.[11] דער העכסטער פונקט אין ניגעריע איז טשאפאל וואדי הויך 2419 מ'. די הויפט טייכן זענען דער ניזשער און דער בענו וואס קומען צונויף און ליידיגן זיך אויס אין דער ניזשער דעלטא, פון דער וועלט'ס גרעסטע דעלטאס.

ניגעריע ליגט צווישן גארטל־ליניעס 4° און 14°N, און צווישן די מערידיאנען 2° און 15°E.

עקאנאמיע

הימל־ליניע פון ניגערישער הויפטשטאט, אבודזשא
מייטאמא דיסטרי'ט, אבודזשא

ניגעריע ווערט קלאיספיצירט ווי א געמישטע־עקאנאמיע ארויפשווימענדיקער מארק. זי האט דערגרייכט נידעריגער מיטל איינקומפט סטאטוס לויט דער וועלט באנק,[12] מיט איר שפע'דיקן פארזארג פון נאטירליכע רעסורסן, גוט-אנטוויקלט פינאנציעלע, לעגאלע, קאמוניקאציע סעקטארן, און די ניגעריע בערזע, די צווייט־גרעסטע בערזע אין אפריקע.

ניגעריע האט א ציל צו ענדיגן ארימקייט ביז יאר 2030.

לאנדווירטשאפט

אקערן א פארם אין קווארא שטאַט

אין יאר 2010 האבן אומגעפער 30% פון ניגעריער געארבעט אין לאנדווירטשאפט.[13] לאנדווירטשאפט פלעגט זייט פאר ניגעריע דער הויפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.[14]

די חשובע פראדוקטן שליסן איין בעבעלעך, סעזאם, קאשו ניסלעך, פיסטאשקעס, קאסאווא, קאקאא באנדלעך, אראבישע גומע, קאלאנוט, קוקוריזיע, מעלאן, הירזש, רייז, גומע, סארגום, סויע און יאמען.[15] קאקאא איז דער פירנדער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.[15] גומע איז דער צווייטער נישט-נאפט פארדינער פון אויסלענדישער וואלוטע.[15]

איידער דעם ניגערישן בירגערקריג האט ניגעריע נישט געדארפט אנקומען צו קיינעם אין עסנווארג.[15] לאנדווירטשאפט האט זיך אבער נישט פארגרעסערט אין פארהעלטענישט צו ניגעריע'ס גיכן וואוקס אין באפעלקערונג, און אצינד פארלאזט זיך ניגעריע אויף אימפארטן פון עסנווארג כדי זיך אויסהאלטן.[15] אין אויגוסט 2019, האט ניגעריע צוגעמאכט איר גרעניץ מיט בענין כדי צו פארמיידן אריינשמוגלען רייז אין לאנד אלס טייל פון אירע אנשטרענגונגן אונטערצוהייבן די לאקאלע פראדוקציע.[16]

אויל און נאטירליכע גאז

אאנדא הויפט-ביורא אין וויקטאריע אינזל, לאגאס

ניגעריע איז דער 12ט גרעסטער פראדוצירער פון נאפט אין דער וועלט און דער 8ט-גרעסטער עקספארטירער, און האט די 10ט גרעסטע באוויזענע רעזערוון. (דאס לאנד איז געווארן א מיטגליד אין אפעק אין יאר 1971.) נאפט שפילט א גרויסע ראלע אין דער ניגערישער עקאנאמיע, און שאפט 40% פון דעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט און 80% פון דער רעגירונג'ס פארדינסט.

ניגעריע האט אינגאנצן 159 אויל־פעלדער און 1,481 אויל־קוואלן וואס אפערירן, לויטן דעפארטמענט פון נאפט־רעסורסן.[17] דער מערסט פראדוקטיווער ראיאן פונעם לאנד איז ניזשער דעלטא באסיין אין דעם ניזשער דעלטא ראיאן וואס נעמט איין 78 פון די 159 אויל־פעלדער. מערסט פון ניגעריע'ס אויל־פעלדער זענען קליין און פארשפרייט און, אין יאר 1990, האבן די קליינע פעלדער גערעכנט 62.1% ניגעריע'ס גארע פראדוקציע. פון דער אנדערער זייט האבן די זעכצן גרעסטע פעלדער פראדוציער פאדוצירט 37.9% פון ניגעריע'ס נאפט פראדוקציע אין יענער צייט.[18]

רעפערענצן

  1. ↑ "Nigerian Constitution". Nigeria Law. Retrieved 17טן יולי 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  2. ↑ Nossiter, Adam (‏16טן אפריל 2011). "Nigerians Vote in Presidential Election". דערגרייכט דעם 17טן אפריל 2011. 
  3. ↑ Nigeria: Giant of Africa, by Peter Holmes 1987
  4. ↑ The CIAWorld Fact Book 2014. Skyhorse Publishing, Inc. 2013. ISBN 978-1-62636-073-0.
  5. ↑ Library of Congress – Federal Research Division (July 2008). "Country profile: Nigeria" (PDF): 9. Retrieved 28 December 2011. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  6. ↑ 6.0 6.1 "Nigeria Fact Sheet" (PDF). פאראייניגטע שטאטן אמבאסאדע אין ניגעריע. Retrieved 23סטן סעפטעמבער 2018. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  7. ↑ "Ethnicity in Nigeria". PBS. ‏5טן אפריל 2007. Retrieved 9טן מאי 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= and |date= (help)
  8. ↑ "Nigeria". Ethnologue (in ענגליש). Retrieved 2019-07-04.
  9. ↑ "Linguistic diversity in Africa and Europe - Languages Of The World". 2011-06-16. Archived from the original on 2017-09-15. Retrieved 2019-07-04.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)
  10. ↑ Rank Order - Area.
  11. ↑ CIA וועלט פאקטבוך. Note that coastlines, and borders based on rivers or natural features, are fractals, the length of which is imprecise and depends on the measurement convention adopted.
  12. ↑ "וועלט באנק רשימה פון עקאנאמיעס". http: www.worldbank.org. יאנואר 2011. Archived from the original on 22סטן מאי 2011. Retrieved 27סטן מאי 2011. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= and |archive-date= (help)
  13. ↑ "Labour Force Statistics, 2010". Nigerian Bureau of Statistics. 2010. Archived from the original on 24סטן אפריל 2015. Retrieved 22סטן יוני 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= and |archivedate= (help)
  14. ↑ Ake, Claude (1996). Democracy and Development in Africa. Brookings Institution Press. p. 48. ISBN 978-0-8157-0220-7. Retrieved 26סטן דעצעמבער 2008. {{cite book}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 "Agriculture – Nigeria – export, growth, area, crops, farming, sector". Retrieved 17טן אפריל 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  16. ↑ "Nigeria closes part of border with Benin to check rice smuggling" (אויף ענגליש), Reuters (‏ 29סטן אויגוסט 2019). 
  17. ↑ Environmental Resources Managers Ltd, Niger Delta Environmental Survey Final Report Phase I; Volume I: Environmental and Socio-Economic Characteristics (Lagos: Niger Delta Environmental Survey, September 1997)
  18. ↑ Nigeria: The Political Economy of Oil ISBN 0-19-730014-6 (Khan, Ahmad)


לענדער און טעריטאריעס אין אפריקע
מערב אפריקע מאפע וואס ווייזט מערב אפריקע

בארטן פון העלפאנדביין · בורקינע פאסא · בענין · די גאמביע · גהאנע · גינע · גינע-ביסאו · טאגא · ליבעריע · מאלי · ניזשער · ניגעריע · סיערע לעאנע · סענעגאל · קאפווערדישע אינזלען

צפון אפריקע מאפע וואס ווייזט צפון אפריקע

אלזשיר · דרום סודאן · טוניסיע · ליביע · מאראקא · מאריטאניע · סודאן · עגיפטן

צענטראל-אפריקע מאפע וואס ווייזט צענטראלע אפריקע

אנגאלא · גאבאן · דעמאקראטישע רעפובליק פון קאנגא · טשאַד · עקוואטארישע גינע · צענטראל-אפריקאנישע רעפובליק · קאמערון · רוואנדע · רעפובליק פון קאנגא · סאא טאמע און פרינסיפע

מזרח אפריקע מאפע וואס ווייזט מזרח אפריקע

אוגאנדע · בורונדי · דזשיבוטי · טאנזאניע · מאדאגאסקאר · מאזאמביק · מאלאווי · מאריציוס · סאמאליע · סיישעל · עריטרעא · עטיאפיע · קאמאראס · קעניע

דרומדיקע אפריקע מאפע וואס ווייזט דרומדיקע אפריקע

באצוואנע · דרום אפריקע · זאמביע · זימבאבווע · לעסאטא · נאמיביע · סוואזילאנד

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!

גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=רוי:ניגעריע&oldid=330396"