אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בייליס-פראצעס"

284 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
תנא קמא האט אריבערגעפירט בלאט רוי:די חקירה פון מענדל בייליס צו רוי:בייליס-פראצעס
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע)
ק (תנא קמא האט אריבערגעפירט בלאט רוי:די חקירה פון מענדל בייליס צו רוי:בייליס-פראצעס)
 
(11 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = antisemitic murder trial of Menahem Mendel Beilis|דייטש=Ritualmordprozess|}}
[[י' אב]] תרע"א איז ר' '''[[מנחם מענדל בייליס]]''' איינגעזעצט געווארן.  אין דעם זעלבן טאג האט מען באפרייט די פרוי טשעביריאק מיט איר קבוצה רוצחים.  ר' מענדל האט נישט געוואוסט וואס וועט זיין מיט אים.  מ'האט אים געסטראשעט מיט גרויסע עונשים אויב ער וועט נישט "מודה" זיין וואס ער ווייסט וועגן דעם קינד אנדרושה יוסשיצקי.
[[י' אב]] תרע"א איז ר' '''[[מנחם מענדל בייליס]]''' איינגעזעצט געווארן.  אין דעם זעלבן טאג האט מען באפרייט די פרוי טשעביריאק מיט איר קבוצה רוצחים.  ר' מענדל האט נישט געוואוסט וואס וועט זיין מיט אים.  מ'האט אים געסטראשעט מיט גרויסע עונשים אויב ער וועט נישט "מודה" זיין וואס ער ווייסט וועגן דעם קינד אנדרושה יוסשיצקי.


שורה 18: שורה 19:
אויסגעמוטשעט פון די אכט טעג אינ'ם [[אוכראנא]] און פון דעם לאנגען וועג צופוס דורך די גאסן, איז ר' מענדל אנגעקומען בשארית כוחותיו צום [[געריכט-הויז]].  דארט איז ער אריין אין א גרויסן זאל ווי עס האט אים ערווארט דער [אויבן דערמאנטע] הויפט-פארשער, פענענקו.  צוזאמען מיט אים זענען אויך דארט געווען דער "געגענט-ריכטער" קארבאווסקי און זיין העלפער לושקרעף.  זיי האבן זיך אנגעקוקט איינער דעם צווייטן מיט שמייכלדיגע פנימ'ער.  זיי ווייסן שוין יעצט די "תוצאות" פון די "חקירה".
אויסגעמוטשעט פון די אכט טעג אינ'ם [[אוכראנא]] און פון דעם לאנגען וועג צופוס דורך די גאסן, איז ר' מענדל אנגעקומען בשארית כוחותיו צום [[געריכט-הויז]].  דארט איז ער אריין אין א גרויסן זאל ווי עס האט אים ערווארט דער [אויבן דערמאנטע] הויפט-פארשער, פענענקו.  צוזאמען מיט אים זענען אויך דארט געווען דער "געגענט-ריכטער" קארבאווסקי און זיין העלפער לושקרעף.  זיי האבן זיך אנגעקוקט איינער דעם צווייטן מיט שמייכלדיגע פנימ'ער.  זיי ווייסן שוין יעצט די "תוצאות" פון די "חקירה".


לויט ווי עס איז געווען איינגעפירט בימים ההם אין רוסלאנד, ווען מ'האט געברענגט א חשוד צום געריכט צום "סליעדאוואטיעל" [הויפט-פארשער], האבן די פאליציי וועלכע האבן עם געברענגט געדארפט שטיין א גאנצע צייט לעבן דעם מענטש און זיי טארן אים נישט לאזן גיין וואו זיי קענען עם נישט זען.  אין דעם פאל איז געשען עפעס אויסערגעווענדליך..  די פארשער האבן פארלאנגט אז די פאליציי זאלן פארלאזן דעם שטוב.. ר' מענדל האט זייער מורא געהאט, ער האט פארשטאנען אז די שופטים ווילן דא מאכן עפעס א שטיקל קעגן עם און זיי ווילן נישט אז די פאליציי זאלן דאס זען..  ער האט אבער גארנישט געקענט טון דערוועגן.  זיינע הרגשים האבן געשאקלט צווישן האפענונג און יאוש.. האפענונג וועגן זיין ידיעה אז ער איז אינגאנצן אומשולדיג, און יאוש וועגן זיין וויסנשאפט איבער דעם רוסישע "משפט".
לויט ווי עס איז געווען איינגעפירט בימים ההם אין רוסלאנד, ווען מ'האט געברענגט א חשוד צום געריכט צום "סליעדאוואטיעל" [הויפט-פארשער], האבן די פאליציי וועלכע האבן עם געברענגט געדארפט שטיין א גאנצע צייט לעבן דעם מענטש און זיי טארן אים נישט לאזן גיין וואו זיי קענען עם נישט זען.  אין דעם פאל איז געשען עפעס אויסערגעווענליך..  די פארשער האבן פארלאנגט אז די פאליציי זאלן פארלאזן דעם שטוב.. ר' מענדל האט זייער מורא געהאט, ער האט פארשטאנען אז די שופטים ווילן דא מאכן עפעס א שטיקל קעגן עם און זיי ווילן נישט אז די פאליציי זאלן דאס זען..  ער האט אבער גארנישט געקענט טון דערוועגן.  זיינע הרגשים האבן געשאקלט צווישן האפענונג און יאוש.. האפענונג וועגן זיין ידיעה אז ער איז אינגאנצן אומשולדיג, און יאוש וועגן זיין וויסנשאפט איבער דעם רוסישע "משפט".


דער הויפט-פארשער פענענקו דרייט זיך צו ר' מענדל: "האסטו געקענט אנדרושה יושצינסקי"? "ניין!" האט ר' מענדל באלד געענטפערט.  "איך ארבעט אינ'ם ביורא [אפיס] פון א גרויסע פאבריק.  מיינע טאג-טעגליכע געשעפטן זענען מיט גרויסע סוחרים און נישט מיט קינדער, און אוודאי נישט סתם קינדער פון די גאס.  עס קען זיין איך האב עם אמאל געזען אבער מ'באגעגענט דאך אסאך מענטשן אינ'ם גאס.. איך בין זיכער איך וואלט נישט געוויסט א חילוק צווישן עם אדער אן אנדערע קינד".
דער הויפט-פארשער פענענקו דרייט זיך צו ר' מענדל: "האסטו געקענט אנדרושה יושצינסקי"? "ניין!" האט ר' מענדל באלד געענטפערט.  "איך ארבעט אינ'ם ביורא [אפיס] פון א גרויסע פאבריק.  מיינע טאג-טעגליכע געשעפטן זענען מיט גרויסע סוחרים און נישט מיט קינדער, און אוודאי נישט סתם קינדער פון די גאס.  עס קען זיין איך האב עם אמאל געזען אבער מ'באגעגענט דאך אסאך מענטשן אינ'ם גאס.. איך בין זיכער איך וואלט נישט געוויסט א חילוק צווישן עם אדער אן אנדערע קינד".
שורה 29: שורה 30:


==צוריק אין געריכט-הויז==
==צוריק אין געריכט-הויז==
נאך אפאר טאג איז ער ווייטער גערופן געווארן צום הויפט-פארשער.  די חקירות האבן עם אויסגעמוטשעט פיזיש און מאראליש.  מצד אחד האט דאס עם געשטארקט, ווייל אויב זיי ווילן עם אויספרעגן אפשר איז דאס א סימן אז זיי ווילן טאקע געוואר ווערן דעם אמת.  מצד שני איז ער געווען זייער דערציטערט פון די מאדנע שאלות וועלכע זיי האבן געפרעגט.  ער האט חושש געווען אז די אלע שאלות זענען נאר עם אויסצומישן און צוטומלען און האבן בכלל נישט קיין שייכות צום מעשה.  נאך מער איז ער דערציטערט געווארן ווען איינער פון די אנדערע איינגעשפארטע אינ'ם אוכראנא האט עם געזאגט אז עס זעט עם אויס אז די גאנצע מטרה איז צוצוברעגנען צום פאגראמען קעגן יודן רח"ל.  עס זעט עם אויס ווי די געריכט-מיניסטער אליינס וויל דא אויפוועקן שנאת ישראל און דעקט אויף די אמת'ע שולדיגע אין דעם פרשה.  מחמת איזה סיבה האט ער מער מורא געהאט פון פענענקו ווי פון אלע אנדערע.  [עס איז שפעטער נתברר געווארן אז ער האט ווייניגער געהעצט קעגן ר' מענדל ווי אנדערע].   
נאך אפאר טאג איז ער ווייטער גערופן געווארן צום הויפט-פארשער.  די חקירות האבן עם אויסגעמוטשעט פיזיש און מאראליש.  מצד אחד האט דאס עם געשטארקט, ווייל אויב זיי ווילן עם אויספרעגן אפשר איז דאס א סימן אז זיי ווילן טאקע געוואר ווערן דעם אמת.  מצד שני איז ער געווען זייער דערציטערט פון די מאדנע שאלות וועלכע זיי האבן געפרעגט.  ער האט חושש געווען אז די אלע שאלות זענען נאר עם אויסצומישן און צוטומלען און האבן בכלל נישט קיין שייכות צום מעשה.  נאך מער איז ער דערציטערט געווארן ווען איינער פון די אנדערע איינגעשפארטע אינ'ם אוכראנא האט עם געזאגט אז עס זעט עם אויס אז די גאנצע מטרה איז צוצוברענגען צום פאגראמען קעגן יודן רח"ל.  עס זעט עם אויס ווי די געריכט-מיניסטער אליינס וויל דא אויפוועקן שנאת ישראל און דעקט אויף די אמת'ע שולדיגע אין דעם פרשה.  מחמת איזה סיבה האט ער מער מורא געהאט פון פענענקו ווי פון אלע אנדערע.  [עס איז שפעטער נתברר געווארן אז ער האט ווייניגער געהעצט קעגן ר' מענדל ווי אנדערע].   


ווען ער איז געקומען צום צווייטן מאל אין געריכט, האט ער דארט געטראפן פענענקא אליינס.  דאס מאל אויך האט ער פארשיקט די פאליציי, די וועכטער און ער איז געזעסן א שטיק צייט אריינגעטון אין זיינע מחשבות.  פלוצלינג קערט ער זיך צו ר' מענדל און זאגט: "בייליס! דא מוזט פארשטיין אז נישט איך בין דער וואס טוט דיר באשולדיגן.  דאס איז דער "געגענט-ריכטער".. ער איז דאר וואס האט געהייסן דיר איינשפארן אין תפיסה"... "מ'גייט מיר איינשפארן?? מ'גייט מיר לייגן אין תפיסה?? איך וועל מוזן אנטון קליידער פונ'ם תפיסה??" האט ר' מענדל געזאגט, נישט גלייבנדיג וואס ער הערט דא.  "איך ווייס נישט פונקטליך וואס וועט זיין מיט דיר, איך וויל נאר אז דו זאלסט וויסן אז די הוראות קומען פון עם און נישט פון מיר", איז געווען די קורצע תשובה.  א קאלטע שווייס האט אנגעכאפט ר' מענדל.  אויף דעם האט ער זיך שוין נישט גערעכנט.. אין תפיסה?? ער האט זיך געשפירט אינגאנצן פארלוירן.. ער האט גוט פארשטאנען אז דער פרשה וועט זיך נישט שנעל ענדיגן.. טראץ זיין גרויסע שרעק האט ער זיך געצווינגען צו רעדן: "איך קען אייך עפעס דערמאנען? דאס איז דעם ערשטן מאל אין מיין לעבן וואס איך האב צוטון מיט אזא הויך-ראנקיגע מענטש.  איך ווייס אבער אז דער סדר גייט אז דאס ארבעט פונ'ם הויפט-פארשער איז נאכצוגיין דעם חשד און מברר זיין דעם אמת.  נאך ער האט חוקר געווען אן אנגעגרייט א "באשולדינג-פאפיר" ערשט דעמאלס געבט ער איבער די זאך צום געגענט-ריכטער.  אויב ער איז מסכים צו די ראיות, שיקט מען יענעם אין תפיסה, טאמער נישט, שיקט מען עם אהיים.  אויב דו שיקסט מיר יעצט אין תפיסה, איז א ראיה אז דו האסט עפעס געטראפן קעגן מיר.  אבער וואס האב איך געטון? מיט וועלכע זינד טוט מען מיר באשולדיגן"?  "פרעגט מיר נישט קיין שאלות" האט ער שנעל געזאגט, "איך האב דיר שוין צופיל געזאגט, עס איז דער געגענט-ריכטער און נישט איך"..  ר' מענדל האט געקענט זען פון זיין רעדן אז עפעס טוט זיך דא מאחורי הפרגוד.. די גאנצע זאך זעט אויס ווי עפעס א פינסטערע פלאן.   
ווען ער איז געקומען צום צווייטן מאל אין געריכט, האט ער דארט געטראפן פענענקא אליינס.  דאס מאל אויך האט ער פארשיקט די פאליציי, די וועכטער און ער איז געזעסן א שטיק צייט אריינגעטון אין זיינע מחשבות.  פלוצלינג קערט ער זיך צו ר' מענדל און זאגט: "בייליס! דא מוזט פארשטיין אז נישט איך בין דער וואס טוט דיר באשולדיגן.  דאס איז דער "געגענט-ריכטער".. ער איז דאר וואס האט געהייסן דיר איינשפארן אין תפיסה"... "מ'גייט מיר איינשפארן?? מ'גייט מיר לייגן אין תפיסה?? איך וועל מוזן אנטון קליידער פונ'ם תפיסה??" האט ר' מענדל געזאגט, נישט גלייבנדיג וואס ער הערט דא.  "איך ווייס נישט פונקטליך וואס וועט זיין מיט דיר, איך וויל נאר אז דו זאלסט וויסן אז די הוראות קומען פון עם און נישט פון מיר", איז געווען די קורצע תשובה.  א קאלטע שווייס האט אנגעכאפט ר' מענדל.  אויף דעם האט ער זיך שוין נישט גערעכנט.. אין תפיסה?? ער האט זיך געשפירט אינגאנצן פארלוירן.. ער האט גוט פארשטאנען אז דער פרשה וועט זיך נישט שנעל ענדיגן.. טראץ זיין גרויסע שרעק האט ער זיך געצווינגען צו רעדן: "איך קען אייך עפעס דערמאנען? דאס איז דעם ערשטן מאל אין מיין לעבן וואס איך האב צוטון מיט אזא הויך-ראנקיגע מענטש.  איך ווייס אבער אז דער סדר גייט אז דאס ארבעט פונ'ם הויפט-פארשער איז נאכצוגיין דעם חשד און מברר זיין דעם אמת.  נאך ער האט חוקר געווען אן אנגעגרייט א "באשולדינג-פאפיר" ערשט דעמאלס געבט ער איבער די זאך צום געגענט-ריכטער.  אויב ער איז מסכים צו די ראיות, שיקט מען יענעם אין תפיסה, טאמער נישט, שיקט מען עם אהיים.  אויב דו שיקסט מיר יעצט אין תפיסה, איז א ראיה אז דו האסט עפעס געטראפן קעגן מיר.  אבער וואס האב איך געטון? מיט וועלכע זינד טוט מען מיר באשולדיגן"?  "פרעגט מיר נישט קיין שאלות" האט ער שנעל געזאגט, "איך האב דיר שוין צופיל געזאגט, עס איז דער געגענט-ריכטער און נישט איך"..  ר' מענדל האט געקענט זען פון זיין רעדן אז עפעס טוט זיך דא מאחורי הפרגוד.. די גאנצע זאך זעט אויס ווי עפעס א פינסטערע פלאן.   
שורה 36: שורה 37:


[[קאַטעגאָריע:בייליס פראצעס]]
[[קאַטעגאָריע:בייליס פראצעס]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:משפט בייליס]]
[[קאַטעגאָריע:וויקיפּעדיע אנטיק]]