אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:פילאזאפיע"

100 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (החלפת טקסט – "פיליסאפיש" ב־"פילאזאפיש")
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(10 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 22: שורה 22:


== שפעטערדיגע פילאזאפן ==
== שפעטערדיגע פילאזאפן ==
* דער [[רמב"ם]] (1135-1204)
* [[טאמאס פון אקווינא]] (1225?-1274)
* [[טאמאס פון אקווינא]] (1225?-1274)
* [[ניקאלא מאקיאוועלי]] (1469-1527)
* [[ניקאלא מאקיאוועלי]] (1469-1527)
שורה 47: שורה 46:


== אידישע פילאזאפיע ==
== אידישע פילאזאפיע ==
גאר גרויסע חכמים פון דעם אידישן פאלק האבן זיך פארנומען מיט פילאזאפיע. איינע פון דער מענטשהייט'ס גאר אויסגערופענע פילאזאפן איז געווען דער [[רמב"ם]], וועלכער האט אפגעשריבן זיין פילאזאפיע אין ספר [[מורה נבוכים]]. זיינע פילאזאפישע פארשונגען זענען געווען מערסטנס געבויעט אויך די וויסנשאפט פון אריסטו, וועלכע איז געווען פארהאלטן דורך די אראבישע חכמים. ער האט שטארק משפיע געווען אויף שפעטערדיגע פילאזאפן, ווי צ.ב.ש. דער קריסטליכער פילאזאף טאמעס אקווינעס און דער מוסלמענער אבן רושד.
גאר גרויסע חכמים פון דעם אידישן פאלק האבן זיך פארנומען מיט פילאזאפיע. איינע פון דער מענטשהייט'ס גאר אויסגערופענע פילאזאפן איז געווען דער [[רמב"ם]], וועלכער האט אפגעשריבן זיין פילאזאפיע אין ספר [[מורה נבוכים]]. זיינע פילאזאפישע פארשונגען זענען געווען מערסטנס געבויט אויך די וויסנשאפט פון אריסטו, וועלכע איז געווען פארהאלטן דורך די אראבישע חכמים. ער האט שטארק משפיע געווען אויף שפעטערדיגע פילאזאפן, ווי צ.ב.ש. דער קריסטליכער פילאזאף טאמעס אקווינעס און דער מוסלמענער אבן רושד.


קארל מארקס איז געווען א אידישער פילאזאף אין דייטשלאנד וועלכער האט אויסגעטראכט די פילאזאפיע פון [[מארקסיזם]]. פון זיינע מיינונגען איז שפעטער אנטוויקלט געווארן די יסודות פון קאמוניזם.
קארל מארקס איז געווען א אידישער פילאזאף אין דייטשלאנד וועלכער האט אויסגעטראכט די פילאזאפיע פון [[מארקסיזם]]. פון זיינע מיינונגען איז שפעטער אנטוויקלט געווארן די יסודות פון קאמוניזם.
שורה 60: שורה 59:
אבער [[תלמיד חכם|תלמידי חכמים]] וואס האבן זיך אנגעפילט כריסם בש"ס ופוסקים מעגן יא איר לערנען, און עס איז א בחינה פון א מצווה פון לימוד ה[[תורה]] און פון ''והלכת בדרכיו, וידעת היום והשבות על לבבך'', און נאך פילע פליכטן דערמאנט דורכאויס דער תורה וואו מ'זעט אז עס א יסוד אין אידישקייט ''לדעת את ה'''.
אבער [[תלמיד חכם|תלמידי חכמים]] וואס האבן זיך אנגעפילט כריסם בש"ס ופוסקים מעגן יא איר לערנען, און עס איז א בחינה פון א מצווה פון לימוד ה[[תורה]] און פון ''והלכת בדרכיו, וידעת היום והשבות על לבבך'', און נאך פילע פליכטן דערמאנט דורכאויס דער תורה וואו מ'זעט אז עס א יסוד אין אידישקייט ''לדעת את ה'''.


דעם [[חיד"א]]'ס מיינוג וואס מען זעט פון זיינע ספרים: עס האט אים נישט געצויגן צו פילאזאפיע, כאטש ער שרייבט אלע חלקים פון דער תורה, אבער צו פילאזאפיע באציט ער זיך גאנץ ווייניג אין זיין ספר [[שם הגדולים]] ערך דרשות הר"ן שרייבט ער אז אין ביבלאטעק אין פאריז האט ער געזען הונדערטער ספרים פון פילאזאפיע, אבער אין פאקט ער האט פון דארט נאר גענומען די רמזים פון רבי [[אליעזר מגרמיזא]], דער רוקח. אן אויסנאם איז דער ספר [[מאור עינים (עזריהו מן האדומים)|מאור עינים]] פון רבי עזריהו מן האדומים, וואס ער ברענגט דערפון אסאך מאל אין זיינע ספרים,<ref>[[כסא רחמים]] מסכת סופרים פ"א אות י"ח</ref> אבער דאך ברענגט ער אז ער האט געטראפן א [[חרם]] פון רבי [[יוסף קארו]] און רבי [[משה אלשיך]] ווי זיי האבן געשטעלט אין חרם ווער עס וועט לערנען דעם ספר מאור עינים.<ref>[[מחזיק ברכה]] אורח חיים קונטרס אחרון לסי' ש"ז</ref>
דעם [[חיד"א]]'ס מיינוג וואס מען זעט פון זיינע ספרים: עס האט אים נישט געצויגן צו פילאזאפיע, כאטש ער שרייבט אלע חלקים פון דער תורה, אבער צו פילאזאפיע באציט ער זיך גאנץ ווייניג אין זיין ספר [[שם הגדולים]] ערך דרשות הר"ן שרייבט ער אז אין ביבלאטעק אין פאריז האט ער געזען הונדערטער ספרים פון פילאזאפיע, אבער אין פאקט ער האט פון דארט נאר גענומען די רמזים פון [[רבי אליעזר מגרמיזא]], דער רוקח. אן אויסנאם איז דער ספר [[מאור עינים (עזריהו מן האדומים)|מאור עינים]] פון רבי עזריהו מן האדומים, וואס ער ברענגט דערפון אסאך מאל אין זיינע ספרים,<ref>[[כסא רחמים]] מסכת סופרים פ"א אות י"ח</ref> אבער דאך ברענגט ער אז ער האט געטראפן א [[חרם]] פון [[רבי יוסף קארו]] און [[רבי משה אלשיך]] ווי זיי האבן געשטעלט אין חרם ווער עס וועט לערנען דעם ספר מאור עינים.<ref>[[מחזיק ברכה]] אורח חיים קונטרס אחרון לסי' ש"ז</ref>


== רעפערענצן ==
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}
{{רעפליסטע}}


== וועבלינקען ==
==דרויסנדיגע לינקס==


* [http://masoret.hevre.co.il/hydepark/topic.asp?topic_id=1852418 צי מעג מען עוסק זיין אין פילאזאפיע לויט די תורה?]
* [https://forums.bhol.co.il/forums/topic.asp?topic_id=1852418 צי מעג מען עוסק זיין אין פילאזאפיע לויט די תורה?]


{{פילאזאפיע|געביטן}}
{{פילאזאפיע|געביטן}}


[[קאטעגאריע:אינהאלט אראפגענומען]]
[[קאטעגאריע:אינהאלט אראפגענומען]]
[[קאטעגאריע:פאדערט צופאסונג]]
[[קאטעגאריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]]
[[קאטעגאריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע קאנטראווערסיעס]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע קאנטראווערסיעס]]
[[קאַטעגאָריע:פילאזאפיע| ]]
[[קאַטעגאָריע:פילאזאפיע| ]]
[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[HE:פילוסופיה]]