אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ערווין שרעדינגער"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|עסטרייכער פיזיקער}} | |||
{{וויסנשאפטלער}} | {{וויסנשאפטלער}} | ||
'''ערווין רודאלף יאזעף אלעקסאנדער שרעדינגער''' ([[דייטשיש]]: ''Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger''; {{ר}}[[12טן אויגוסט]] [[1887]] – [[4טן יאנואר]] [[1961]]) איז געווען אן עסטרייכער פיזיקער וואס האט אנטוויקלט א צאל יסודותדיקע רעזולטאטן אינעם פעלד פון [[קוואנטן-טעאריע]], וואס זענען געווארן דער יסוד פון כוואליע־מעכאניק: ער האט פארמולירט די כוואליע־גלייכונג ([[שרעדינגער גלייכונג]]) און האט אנטפלעקט אז זיין אנטוויקלונג פונעם פארמאליזם איז אינגאנצן צוגעפאסט צו מאטריקס־מעכאניק. | '''ערווין רודאלף יאזעף אלעקסאנדער שרעדינגער''' ([[דייטשיש]]: ''Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger''; {{ר}}[[12טן אויגוסט]] [[1887]] – [[4טן יאנואר]] [[1961]]) איז געווען אן עסטרייכער פיזיקער וואס האט אנטוויקלט א צאל יסודותדיקע רעזולטאטן אינעם פעלד פון [[קוואנטן-טעאריע]], וואס זענען געווארן דער יסוד פון כוואליע־מעכאניק: ער האט פארמולירט די כוואליע־גלייכונג ([[שרעדינגער גלייכונג]]) און האט אנטפלעקט אז זיין אנטוויקלונג פונעם פארמאליזם איז אינגאנצן צוגעפאסט צו מאטריקס־מעכאניק. | ||
| שורה 14: | שורה 15: | ||
אין 1921, איז ער אריבער צום [[ציריכער אוניווערסיטעט]]. אין 1927, איז ער געווארן דער נאכפאלגער פון [[מאקס פלאנק]] ביים [[פרידריך ווילהעלם אוניווערסיטעט]] אין בערלין. אבער אין 1934 האט שרעדינגער באשלאסן איבערלאזן דייטשלאנד, ווייל ער האט נישט געקענט פארטראגן דעם [[אנטיסעמיטיזם]] פון די [[נאצי]]ס. | אין 1921, איז ער אריבער צום [[ציריכער אוניווערסיטעט]]. אין 1927, איז ער געווארן דער נאכפאלגער פון [[מאקס פלאנק]] ביים [[פרידריך ווילהעלם אוניווערסיטעט]] אין בערלין. אבער אין 1934 האט שרעדינגער באשלאסן איבערלאזן דייטשלאנד, ווייל ער האט נישט געקענט פארטראגן דעם [[אנטיסעמיטיזם]] פון די [[נאצי]]ס. | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
{{קאמאנסקאט| | {{קאמאנסקאט|}} | ||
{{נאבעל פרעמיע פאר פיזיק}} | {{נאבעל פרעמיע פאר פיזיק}} | ||
| שורה 22: | שורה 23: | ||
[[קאַטעגאָריע:פיזיקער]] | [[קאַטעגאָריע:פיזיקער]] | ||
[[קאַטעגאָריע:נאבעל פריז]] | [[קאַטעגאָריע:נאבעל פריז]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:ארווין שרדינגר]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 10:51, 8 יולי 2024
ערווין רודאלף יאזעף אלעקסאנדער שרעדינגער (דייטשיש: Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger; 12טן אויגוסט 1887 – 4טן יאנואר 1961) איז געווען אן עסטרייכער פיזיקער וואס האט אנטוויקלט א צאל יסודותדיקע רעזולטאטן אינעם פעלד פון קוואנטן-טעאריע, וואס זענען געווארן דער יסוד פון כוואליע־מעכאניק: ער האט פארמולירט די כוואליע־גלייכונג (שרעדינגער גלייכונג) און האט אנטפלעקט אז זיין אנטוויקלונג פונעם פארמאליזם איז אינגאנצן צוגעפאסט צו מאטריקס־מעכאניק.
אויך האט ער געשריבן אין פארשידענע פעלדער פון פיזיק: סטאטיסטישע מעכאניק, טערמאדינאמיק, קאליר טעאריע, עלעקטראדינאמיק, אלגעמיינע רעלאטיוויטעט, און קאסמאלאגיע.
אין 1933 איז ער באלוינט געווארן מיטן נאבעל פריז פאר פיזיק צוזאמען מיט פאל דיראק.
ביאגראפיע
שרעדינגער איז געבוירן געווארן אין ערדבערג, ווין, דעם 12טן אויגוסט 1887. ער האט שטודירט מאטעמאטיק און פיזיק אין ווין. אין דער ערשטער וועלט מלחמה איז ער געווען א זעלנער. נאכדעם איז ער געווען א פראפעסאר אין יענא, ברעסלוי און שטוטגארט.
ער האט געהייראט זיין ווייב אן־מארי אין 1920.
אין 1921, איז ער אריבער צום ציריכער אוניווערסיטעט. אין 1927, איז ער געווארן דער נאכפאלגער פון מאקס פלאנק ביים פרידריך ווילהעלם אוניווערסיטעט אין בערלין. אבער אין 1934 האט שרעדינגער באשלאסן איבערלאזן דייטשלאנד, ווייל ער האט נישט געקענט פארטראגן דעם אנטיסעמיטיזם פון די נאציס.
דרויסנדיגע לינקס
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: ערווין שרעדינגער |
| נאבעל פרעמיע פאר פיזיק געווינער | ||
|---|---|---|
| 1901–1925 | רענטגען (1901) • לארענץ, זימאן (1902) • בעקערעל, פיער קירי, מארי קירי (1903) • ריילי (1904) • לענארד (1905) • טאמסאן (1906) • מייקלסאן (1907) • ליפמאן (1908) • מארקאני, ברוין (1909) • וואן דער וואלס (1910) • ווין (1911) • דאלען (1912) • אנעס (1913) • לאוע (1914) • וו' ה' בראג, לארענס בראג (1915) • נישט געטיילט (1916) • בארקלא (1917) • פלאנק (1918) • שטארק (1919) • גיאם (1920) • איינשטיין (1921) • באהר (1922) • מיליקן (1923) • סיגבאן (1924) • פראנק, הערץ (1925) | |
| 1926–1950 | פערען (1926) • קאמפטאן, ווילסאן (1927) • ריטשארדסאן (1928) • ברואיי (1929) • ראמאן (1930) • נישט געטיילט (1931) • הייזנבערג (1932) • שרעדינגער, דיראק (1933) • נישט געטיילט (1934) • טשאדוויק (1935) • העס, אנדערסאן (1936) • דייוויסאן, טאמסאן (1937) • פערמי (1938) • לארענס (1939) • נישט געטיילט (1940-1942) • שטערן (1943) • ראבי (1944) • פאולי (1945) • ברידזשמאן (1946) • עפלטאן (1947) • בלקט (1948) • יוקאווע (1949) • פאוול (1950) | |
| 1951–1975 | קאקראפט, וואלטאן (1951) • בלאך, פערסעל (1952) • זערניקע (1953) • בארן, באטע (1954) • לאם, קוש (1955) • שאקלי, בארדין, בראטיין (1956) • יאנג, לי (1957) • טשערענקאוו, פראנק, טאם (1958) • סעגרע, טשעברליין (1959) • גלייזער (1960) • האפסטעדטער, מאסבאוער (1961) • לאנדאו (1962) • וויגנער, געפערט-מייער, יענסן (1963) • טאונס, באסאוו, פראכאראוו (1964) • טאמאנאגא, שווינגער, פיינמאן (1965) • קאסטלער (1966) • בעטע (1967) • אלווארעז (1968) • גיל-מאן (1969) • אלפווען, ניל (1970) • גאבאר (1971) • בארדין, קופער, שריפער (1972) • עסאקי, גיאווער, דזשאזעפסאן (1973) • רייל, יואיש (1974) • אגע באהר, מאטלסאן, ריינוואטער (1975) | |
| 1976–2000 | ריכטער, טינג (1976) • אנדערסאן, מאט, וולעק (1977) • קאפיצא, פענזיאס, ווילסאן (1978) • גלאשא, סאלאם, וויינבערג (1979) • קראנין, פיטש (1980) • בלומבערגן, שולאוו, סיגבאן (1981) • ווילסאן (1982) • טשאנדארסעקאר, פאולער (1983) • רוביא, וואן דער מיר (1984) • קליצינג (1985) • רוסקא, ביניג, רארער (1986) • בעדנארץ, מולער (1987) • לעדערמאן, שווארץ, שטיינבערגער (1988) • ראמזי, דעמעלט, פאול (1989) • פרידמאן, קענדאל, טיילאר (1990) • דע-זשען (1991) • שארפאק (1992) • האלס, טיילאר (1993) • ברוקהויז, שול (1994) • פערל, ריינעס (1995) • לי, אשעראף, ריטשארדסאן (1996) • טשו, טאנודזשי, פיליפס (1997) • לאפלין, שטורמער, צואי (1998) • 'ט הופט, וועלטמאן (1999) • אלפעראוו, קרעמער, קילבי (2000) | |
| 2001 און ווייטער | קארנעל, קעטרלע, ווימאן (2001) • דייוויס, קאשיבא, דזשאקאני (2002) • אבריקאסאוו, גינזבורג, לעגעט (2003) • גראס, פאליצער, ווילטשעק (2004) • גלאובער, האל, הענש (2005) • מאטער, סמוט (2006) • פער, גרינבערג (2007) • נאמבו, קאבאיאשי, מאסקאווא (2008) • קאַא, בויל, סמיט (2009) • געאים, נאוואסעלאוו (2010) • פערלמוטער, שמידט, ריס (2011) • האראש, ווינלאנד (2012) • ענגלער, היגס (2013) • אמאנא, אקסאקי, נאקאמורא (2014) • קאדזשיטא, מאקדאנאלד (2015) • טהולעס, האלדיין, קאסטערליץ (2016) • ווייס, באריש, טארן (2017) • אשקין, מורו, סטריקלאנד (2018) | |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!