אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אליטע"
שרגא (שמועס | ביישטייערונגען) ק (החלפת טקסט – "{{וויקידאטן|הערב בילד}}↵" ב־"") |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (15 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שטאט אין ליטע}} | |||
{{יישוב | {{יישוב | ||
|נאמען=אַליטע|סארט יישוב=שטאָט | |נאמען=אַליטע|סארט יישוב=שטאָט | ||
|אמטשפראך נאמען=Alytus | |אמטשפראך נאמען=Alytus | ||
|הערב=||פאן=| | |הערב=||פאן=||בילד=Alytus.png | ||
|בילד=Alytus.png | |||
|באשרייבונג=אליטע פון דער לופט | |באשרייבונג=אליטע פון דער לופט | ||
|מדינה=ליטע|גרינדונג דאטע=1377 | |מדינה=ליטע|גרינדונג דאטע=1377 | ||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
אינעם 14טן יארהונדערט איז געווען אויפן ארט א שלאס וואו מענטשן פון דער טעווטאנישער ליגע האבן געהיט דעם | אינעם 14טן יארהונדערט איז געווען אויפן ארט א שלאס וואו מענטשן פון דער טעווטאנישער ליגע האבן געהיט דעם גרעניץ פון ליטע. אין יאר 1581 האט אליטע באקומען מאגדעבורג רעכטן פון דעם גרויסהערצאג פון ליטע, [[סטפאן באטורי|סטעפאן באטארי]]. אין אנדענק האט מען איינגעפירט אין דער שטאט א פייערטאג, "אליטע טאג". | ||
ביי דער דריטער טיילונג פון פוילן אין 1795, איז די שטאט צעטיילט געווארן צווישן דער [[רוסלענדישע אימפעריע|רוסלענדישער אימפעריע]] און דעם קעניגרייך פון [[פרייסן]]. נאך דער אינוואזיע פון [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפאלעאן]] און דעם טילזיט שלום, איז די מערב זייט פון דער שטאט געקומען אונטערן פוילישן קעניגרייך, אונטער רוסלאנד. נאך דער קאנגרעס פון ווין האט די גאנצע שטאט געקערט צו פוילן. נאך דער 1863 רעוואלוציע, ווען ס'איז דורכגעפאלן דער פרואוו פון קאנגרעס פוילן צו ווערן | ביי דער דריטער טיילונג פון פוילן אין 1795, איז די שטאט צעטיילט געווארן צווישן דער [[רוסלענדישע אימפעריע|רוסלענדישער אימפעריע]] און דעם קעניגרייך פון [[פרייסן]]. נאך דער אינוואזיע פון [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפאלעאן]] און דעם טילזיט שלום, איז די מערב זייט פון דער שטאט געקומען אונטערן פוילישן קעניגרייך, אונטער רוסלאנד. נאך דער קאנגרעס פון ווין האט די גאנצע שטאט געקערט צו פוילן. נאך דער 1863 רעוואלוציע, ווען ס'איז דורכגעפאלן דער פרואוו פון קאנגרעס פוילן צו ווערן אומאפהענגיג, איז געווארן אפגעשוואכט די אויטאנאמיע פון פוילן, אבער די צוויי טיילן פון דער שטאט זענען געבליבן ווייטער אונטער צוויי הערשאפטן. | ||
אין 1939, האבן די סאוועטן איינגענומען מזרח פוילן. אין זומער 1941 האבן די דייטשן איינגענומען די שטאט. אין די ארומיגע וועלדער האבן די דייטשן דערמארדעט 60,000 מענטשן, רוב פון זיי | אין 1939, האבן די סאוועטן איינגענומען מזרח פוילן. אין זומער 1941 האבן די דייטשן איינגענומען די שטאט. אין די ארומיגע וועלדער האבן די דייטשן דערמארדעט 60,000 מענטשן, רוב פון זיי אידן. | ||
{{-}} | {{-}} | ||
== | == אידן אין אליטע == | ||
[[טעקע:Alytaus_sinagoga.JPG|קליין|פארענט פון דער שטאטישער שול אין אליטע]] | [[טעקע:Alytaus_sinagoga.JPG|קליין|פארענט פון דער שטאטישער שול אין אליטע]] | ||
אין 1900 האבן געוואוינט 1234 | אין 1900 האבן געוואוינט 1234 אידן אין אליטע.{{הערה|{{יידישגען|2612645}}}} | ||
== באקאנטע מענטשן פון אליטע == | == באקאנטע מענטשן פון אליטע == | ||
=== שטאטס-רבנים פון אליטע === | === שטאטס-רבנים פון אליטע === | ||
* הרב [[יואל זעליג זאלקינד]] | * הרב [[יואל זעליג זאלקינד]] | ||
* הרב [[אהרן מילעווסקי]], געבוירן אין אליטע, שטאטס-רב תר" | * הרב [[אהרן מילעווסקי]], געבוירן אין אליטע, שטאטס-רב תר"צ - תרצ"ח, דערנאך הויפט-רב פון [[מאנטעווידעא]] | ||
* הרב [[דוד נחמן קאלאדיצקי]], | * הרב [[דוד נחמן קאלאדיצקי]], | ||
* הרב [[יהודה יאבלאנסקי]], שטאטס-רב פון אליטע מזרח{{הערה|שם=רשימה|[https://isheiisrael.wordpress.com/פרוייקטים-מיוחדים/אלה-עקדות-תראה-רבני-ליטא-שנספו-בשואה/ רשימה פון ליטווישע רבנים וואס זענען אומגעקומען ביי דער חורבן אייראפע]}} | * הרב [[יהודה יאבלאנסקי]], שטאטס-רב פון אליטע מזרח{{הערה|שם=רשימה|[https://isheiisrael.wordpress.com/פרוייקטים-מיוחדים/אלה-עקדות-תראה-רבני-ליטא-שנספו-בשואה/ רשימה פון ליטווישע רבנים וואס זענען אומגעקומען ביי דער חורבן אייראפע]}} | ||
| שורה 64: | שורה 64: | ||
{{-}} | {{-}} | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
| שורה 73: | שורה 72: | ||
[[קאַטעגאָריע:שטעט אין ליטע]] | [[קאַטעגאָריע:שטעט אין ליטע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע | [[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אליטא]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:59, 8 יולי 2024
| ||||||||||||||||||||
אַליטע (ליטוויש: Alytus, פויליש: Olita, רוסיש: Олита, בעלארוסיש: Аліта, דייטש: Aliten) איז די הויפטשטאט פון אליטער דיסטריקט אין דרום ליטע, אויף די ברעגן פונעם טייך נעמאן און אויף די הויפט שאסייען קיין ווילנע, קאוונע אין בעלארוס. די שטאט געפינט זיך 50 ק"מ דרום פון קאוונע.
היסטאריע
אינעם 14טן יארהונדערט איז געווען אויפן ארט א שלאס וואו מענטשן פון דער טעווטאנישער ליגע האבן געהיט דעם גרעניץ פון ליטע. אין יאר 1581 האט אליטע באקומען מאגדעבורג רעכטן פון דעם גרויסהערצאג פון ליטע, סטעפאן באטארי. אין אנדענק האט מען איינגעפירט אין דער שטאט א פייערטאג, "אליטע טאג".
ביי דער דריטער טיילונג פון פוילן אין 1795, איז די שטאט צעטיילט געווארן צווישן דער רוסלענדישער אימפעריע און דעם קעניגרייך פון פרייסן. נאך דער אינוואזיע פון נאפאלעאן און דעם טילזיט שלום, איז די מערב זייט פון דער שטאט געקומען אונטערן פוילישן קעניגרייך, אונטער רוסלאנד. נאך דער קאנגרעס פון ווין האט די גאנצע שטאט געקערט צו פוילן. נאך דער 1863 רעוואלוציע, ווען ס'איז דורכגעפאלן דער פרואוו פון קאנגרעס פוילן צו ווערן אומאפהענגיג, איז געווארן אפגעשוואכט די אויטאנאמיע פון פוילן, אבער די צוויי טיילן פון דער שטאט זענען געבליבן ווייטער אונטער צוויי הערשאפטן.
אין 1939, האבן די סאוועטן איינגענומען מזרח פוילן. אין זומער 1941 האבן די דייטשן איינגענומען די שטאט. אין די ארומיגע וועלדער האבן די דייטשן דערמארדעט 60,000 מענטשן, רוב פון זיי אידן.
אידן אין אליטע
אין 1900 האבן געוואוינט 1234 אידן אין אליטע.[1]
באקאנטע מענטשן פון אליטע
שטאטס-רבנים פון אליטע
- הרב יואל זעליג זאלקינד
- הרב אהרן מילעווסקי, געבוירן אין אליטע, שטאטס-רב תר"צ - תרצ"ח, דערנאך הויפט-רב פון מאנטעווידעא
- הרב דוד נחמן קאלאדיצקי,
- הרב יהודה יאבלאנסקי, שטאטס-רב פון אליטע מזרח[2]
- הרב בצלאל לעווין, שטאטס-רב פון אליטע מערב[2]
- הרב ראובן לעווינבוק
אנדערע
- הרב יצחק קאליץ, געבוירן אין אליטע, הויפט-רב פון ירושלים
צווילינג שטעט
אליטע האט די צווילינג שטעט:
דרויסנדיגע לינקס
רעפערענצן
- ↑ "אליטע", אויף "JewishGen" (ענגליש)
- ↑ 2.0 2.1 רשימה פון ליטווישע רבנים וואס זענען אומגעקומען ביי דער חורבן אייראפע
- ↑ "Miasta Partnerskie Opola". Urzad Miasta Opola (in Polish). Archived from the original on 2013-08-01. Retrieved 2013-08-01.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!